Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 26 lutego 2013 roku Syndyk masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w P. żądał zasądzenia od pozwanej (...) Spółdzielni (...)­niowej (...) w P. kwoty 4.253.520,17 zł, z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 14.200 zł od dnia 20 czerwca 2009 r.,

b)  od kwoty 459.117 zł od dnia 25 września 2009 r.,

c)  od kwoty 239.204,42 zł od dnia 26 stycznia 2012 r.,

d)  od kwoty 1.249.818,58 zł od dnia 9 lutego 2012 r.,

e)  od kwoty 6.500 zł od dnia 1 sierpnia 2012 r.,

f)  od kwoty 1.690.879,90 zł od dnia 1 listopada 2012 r.,

g)  od kwoty 107.089,24 zł od dnia 24 listopada 2012 r.,

h)  od kwoty 486.711,03 zł od dnia 18 stycznia 2013 r.

do dnia zapłaty oraz zasądzenia od strony pozwanej kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu podniesiono, iż pozwany, jako inwestor, zawarł z powodem, jako wykonawcą, umowy na realizację zadań inwestycyjnych pod nazwami: K. (...) segment E i F, K. (...) segment F i G oraz K. (...). Powód podał, iż w ramach pierwszej z wymienionych inwestycji, pozwana nie zapłaciła za część wykonanych robót budowalnych oraz nie zwróciła kaucji gwarancyjnej. W ramach drugiej z owych inwestycji pozwana nie zwróciła części kaucji gwarancyjnej. Natomiast w ramach trzeciej z wymienio­nych inwestycji, pozwana nie zapłaciła za część wykonanych robót budowlanych oraz nie zwróciła kaucji zatrzymanej na poczet należytego wykonania umowy. Powód podniósł także, iż po ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej spółki (...) złożył pozwanej oświadczenie o odstąpieniu od umowy dotyczącej ostatniego z wymienionych zadań inwestycyjnych, zatem – w ocenie powoda – pozwana powinna zwrócić zatrzymaną kaucję gwarancyjną (pozew k. 2-9).

Postanowieniem z 26 marca 2013 roku Sąd zwolnił powoda od kosztów sądowych w części, tj. powyżej kwoty 30.000 zł (postanowienie wraz z uzasadnieniem k. 115-117).

W piśmie procesowym złożonym 21 czerwca 2013 r. powód ograniczył żądanie pozwu do kwoty 4.077.846,56 zł, z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 14.200 zł od dnia 20 czerwca 2009 r.,

b)  od kwoty 459.117 zł od dnia 25 września 2009 r.,

c)  od kwoty 239.204,42 zł od dnia 26 stycznia 2012 r.,

d)  od kwoty 1.249.818,58 zł od dnia 9 lutego 2012 r.,

e)  od kwoty 6.500 zł od dnia 1 sierpnia 2012 r.,

f)  od kwoty 1.523.339,32 zł od dnia 1 listopada 2012 r.,

g)  od kwoty 107.089,24 zł od dnia 24 listopada 2012 r.,

h)  od kwoty 478.578 zł od dnia 18 stycznia 2013 r.

do dnia zapłaty. W pozostałej części powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia. Powód powołał się na korektę przysługującej mu należności związanej z wykonaniem robót objętych inwestycją Budynek mieszkalny wielorodzinny z zagospodarowaniem nr 3 i 4 (II etap) K. (...) (pismo procesowe powoda k. 156-157).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powoda objętych fakturami VAT nr (...) i określonych w pkt a) i b) pozwu. Pozwana podniosła, iż 3-letni termin przedawnienia owych roszczeń nie został przerwany, ani też strona pozwana, po upływie tego terminu, nie zrzekła się zarzutu przedawnienia.

Ponadto pozwana podała, iż żądana przez powoda kwota 6.500 zł (pkt e) pozwu) została zgodnie z umową stron przeznaczona na pokrycie kosztów usunięcia wad lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) II 74, których wykonawca robót, pomimo wezwania, nie usunął.

W zakresie kwot opisanych w punkcie d) i f) pozwu pozwana podniosła, iż roszcze­nia te są jeszcze niewymagalne, albowiem zgodnie z umową stron, w przypadku posiadania przez pozwaną niesprzedanych mieszkań na dzień odbioru robót, wykonawca miał wstrzymać się z fakturowaniem swoich należności z tej umowy na wartość do 10% ogólnej liczby miesz­kań, do momentu ich sprzedaży – a taka sprzedaż mieszkań dotychczas nie nastąpiła.

Pozwana zarzuciła także, iż nie upłynął jeszcze termin wymagalności roszczeń powoda w zakresie zwrotu kaucji na zabezpieczenie prawidłowego wykonania robót na inwe­stycji K. (...), albowiem nie upłynął jeszcze termin rękojmi za wady, zaś – zdaniem pozwanej – odstąpienie przez powoda od umowy o roboty budowlane w zakresie tej inwestycji nie powoduje wygaśnięcia zawartej również umowy kaucji gwarancyjnej (odpo­wiedź na pozew k. 169-176).

W piśmie procesowym złożonym 9 grudnia 2013 r. powód ponownie ograniczył żądanie pozwu – do kwoty 3.756.397,68 zł, z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 435.954,40 zł od dnia 25 września 2009 r.,

b)  od kwoty 45.750,50 zł od dnia 26 stycznia 2012 r.,

c)  od kwoty 1.249.818,58 zł od dnia 9 lutego 2012 r.,

d)  od kwoty 6.500 zł od dnia 1 sierpnia 2012 r.,

e)  od kwoty 1.523.339,32 zł od dnia 1 listopada 2012 r.,

f)  od kwoty 16.456,88 zł od dnia 24 listopada 2012 r.,

g)  od kwoty 478.578 zł od dnia 18 stycznia 2013 r.

do dnia zapłaty. W pozostałej części powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia, wskazując iż w dniu 19.11.2013 r. pozwana wpłaciła na rachunek powoda kwotę 383.655,38 zł, z czego kwotę 239.204,44 zł tytułem zwrotu kaucji gwarancyjnej wyszczególnionej w pkt c) powołanego wyżej pisma powoda z 21.06.2013 r. oraz kwotę 144.450,94 zł z tytułu zwrotu kaucji gwarancyjnej wyszczególnionej w pkt g) powołanego wyżej pisma powoda z 21.06.2013 r., którą powód skorygował ostatecznie do kwoty zgodnej z księgowaniem pozwa­nej, tj. na kwotę 144.450,94 zł, korygując jednocześnie swoje żądanie w zakresie należności objętych punktami a) i b) tego pisma do łącznej kwoty 435.954,40 zł. Powód podniósł przy tym, iż zapłacone przez pozwaną kwoty zarachował w pierwszej kolejności na zaległe odsetki za opóźnienie w zapłacie ww. należności głównych, wskutek czego należności te nie zostały całkowicie pokryte, lecz pozostały z nich do zapłaty kwoty określone w pkt b) i f) pisma powoda z 9.12.2013 r. (pismo procesowe powoda k. 255-257).

Ostatecznie w piśmie procesowym złożonym 19 września 2014 r. strona powodowa po raz kolejny zmieniła żądanie pozwu, domagając się od pozwanej zapłaty kwoty 1.774.937,62 zł, z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 435.954,40 zł od dnia 25 września 2009 r.,

b)  od kwoty 45.750,50 zł od dnia 26 stycznia 2012 r.,

c)  od kwoty 6.500 zł od dnia 1 sierpnia 2012 r.,

d)  od kwoty 16.456,88 zł od dnia 24 listopada 2012 r.,

e)  od kwoty 478.578 zł od dnia 18 stycznia 2013 r,

f)  od kwoty 420.658,12 zł od dnia 11 września 2014 r.,

g)  od kwoty 371.039,72 zł od dnia 17 września 2014 r.

do dnia zapłaty, cofając pozew (bez zrzeczenia się roszczenia) w pozostałej części. Ograni­czenie powództwa zostało uzasadnione wpłatami dokonanymi przez pozwaną w toku procesu, obejmującymi część należności dochodzonych pozwem (pismo procesowe powoda k. 381-382).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. w P. (a wcześniej jej poprzedniczka prawna – Przedsiębiorstwo Budowlano-Usługowe (...) A. P., A. B., M. G., W. (...) Spółka jawna w P.) oraz pozwana (...) Spółdzielnia Mieszkaniowej (...) w P. przynamniej od 1997 roku związane były zawieranymi kolejno umowami o realizację poszczególnych zadań inwestycyjnych, wykonywanych przez spółkę (...) na rzecz pozwanej Spółdzielni (bezsporne).

W ramach aneksu nr (...)r. z dnia 20 września 2006 r. do umowy nr (...) z dnia 28 marca 1997 r., spółka (...) przystąpiła do realizacji IV etapu zadania inwestycyj­nego pn. Budynek mieszkalny Nr (...) - czterokondygnacyjny zlokalizowany w „K. Przy­skarpie" osiedle (...) w P., w części (...) i (...), realizowanego na rzecz pozwanej Spółdzielni. Rzeczony aneks nr (...)r. z dnia 20 września 2006r. wraz z kolejnymi aneksami tworzył odrębną zamkniętą umowę na tę część zadania inwestycyjnego, które protokolarnie zostało odebrane w dniach 1.10.2008 r. - 22.10.2008 r. (bezsporne – poświadczone kopie aneksów do umowy k. 38-42, 43, 45, 47, 48, 50; poświadczona kopia protokołu odbioru budynku mieszkalnego k. 51-52).

Zadanie zostało między stronami rozliczone w całości, z wyjątkiem kaucji gwaran­cyjnej tworzonej z zatrzymanych przez pozwaną 3% wartości netto każdej faktury, tj. łącznej kwoty 201.420 zł, która miała być przez pozwaną zwrócona po upływie okresu przedłużonej rękojmi, wynikającej z aneksu nr (...) tj. po 31.07.2012 r. Na poczet zwrotu ww. kaucji pozwana w dniu 16 sierpnia 2012 r. dokonała zapłaty kwoty 194.920 zł, zatrzymując kwotę 6.500 zł (bezsporne – poświadczona kopia aneksu nr (...) k. 48).

Pozwana w dniu 23 maja 2011 r. zawarła z J. K. porozumienie, mocą którego zobowiązała się do wypłacenia mu kwoty 6.500 zł tytułem poniesionych kosztów usunięcia usterek w lokalu nr (...) przy ul. (...) II 74 (dowód: poświadczona kopia porozumienia k. 188-189).

Na wezwanie do zapłaty brakującej kwoty 6.500 zł z tytułu zwrotu kaucji gwaran­cyjnej, pozwana stwierdziła, że kwota ta stanowi zatrzymaną przez pozwaną część kaucji, która została przeznaczona na usunięcie usterek w lokalu nr (...) (bezsporne – poświadczona kopia pisma pozwanej z 8.01.2013 r. k. 94-95).

W dniu 30 stycznia 2008 roku (...) Spółka Akcyjna w P. zawarła w pozwaną (...) Spółdzielnią Mieszkaniową (...) w P. umowę nr (...) o wykonanie przez spółkę (...) na rzecz pozwanej zadania inwestycyjnego pod nazwą Budynek mieszkalny wielorodzinny z usługami – segment E i F (...). Zgodnie z postanowieniami § 8 tejże umowy, z każdej wystawionej przez wyko­nawcę faktury zamawiający uprawniony był zatrzymać 5% kwoty wynagrodzenia, z czego 40% (2% z owego 5-procentowego zabezpieczenia) miało być zwolnione po odbiorze końcowym, a 60% (3% z owego 5-procentowego zabezpieczenia) − po upływie okresu rękojmi (dowód: poświadczona kopia umowy k. 17-20).

Łączna kwota ww. zabezpieczenia wyniosła 580.000 zł netto, zatem na gruncie opisanej umowy, po odbiorze końcowym miała być zwolniona kwota 232.000 zł netto, zaś po upływie okresu rękojmi kwota 348.000 zł netto (bezsporne).

W trakcie realizacji zadania wykonane zakresy robót odbierane były protokołami odbioru częściowego, będącymi podstawą do wystawienia faktur za te roboty (dowód: poświadczone kopie protokołów wykonanych robót k. 29, 31, 33 i 35). Nie wszystkie jednak faktury zostały przez pozwaną Spółdzielnię uregulowane w pełnej wysokości, po uwzględ­nieniu kwoty zatrzymanej na umowne zabezpieczenie. I tak z faktury nr (...) pozo­stała do zapłaty kwota 14.200 zł, z faktury (...) pozostała do zapłaty kwota 410.909,93 zł, z faktury (...) pozostała do zapłaty kwota 42.965,91 zł a z faktury (...) - kwota 5.241,16 zł (bezsporne – poświadczone kopie faktur k. 28, 30, 32 i 34).

W trakcie trwania okresu rękojmi za wady, aneksem nr (...) a następnie aneksem nr (...) do umowy, strony wydłużyły okres rękojmi do dnia 2 listopada 2012 r. (dowód: poświad­czone kopie aneksów do umowy k. 21-23). Pozwana zwróciła jednak spółce (...) jedynie część zatrzymanej kaucji, zaś nie uregulowała kwoty 107.089,24 zł (bezsporne).

W dniu 28 lutego 2011 roku, B. K. (1), zatrudniona w pozwanej Spółdzielni w tamtym czasie na stanowisku starszego specjalisty ds. księgowości, sporządziła wydruk komputerowy z informacją o stanie rozliczeń między stronami. Wydruk ten stanowił doku­ment wewnętrzny, roboczy, pozwanej Spółdzielni, sporządzony dla zarządu i głównej księ­gowej spółdzielni, zaś B. K. (1) nie była upoważniona do składania jakichkolwiek oświadczeń w imieniu pozwanej. Wydruk ten zawiera m.in. zestawienie faktur oraz kwot, które są przyporządkowane do danej faktury, wraz z sumą owych kwot przypadającą na dane zadanie inwestycyjne. W zakresie zadania inwestycyjnego (...) F i G na wydruku tym wskazano faktury: 360/VIII z dnia 31.08.2009 r., której przyporządkowano kwotę 390.000 zł, 361/VIII z dnia 31.08.2009 r., której przyporządkowano kwotę 40.958,16 zł oraz 362/VIII z dnia 31.08.2009 r., której przyporządkowano kwotę 4.996,24 zł. Wydruk ten nie zawierał żadnego podpisu i w zamierzeniu pozwanej nie miał stanowić uzgodnienia salda stron przedmiotowych umów o roboty budowlane. Wydruk ten następnie przekazany został przez jednego z członków zarządu pozwanej Spółdzielni pracownikowi spółki (...) − A. S. (1), zatrudnionej w pozwanej Spółdzielni na stanowisku specjalisty ds. faktu­rowania i rozliczeń, która poczyniła na nim własne odręczne adnotacje (dowód: poświad­czona kopia wydruku k. 36, oświadczenie A. S. z 20.02.2013 r. k. 37, zeznania świad­ków A. S. k. 275 i B. K. k. 314).

W piśmie z dnia 8 stycznia 2013 r. prezes zarządu pozwanej Spółdzielni potwierdził istnienie wierzytelności objętych fakturami nr (...), stwierdzając również, iż zgodnie z wyliczeniami pozwanej, całościowa różnica w tym zakresie, w stosunku do wyliczeń strony powodowej, wynosi 0,90 zł, z tym, że należności wynikające z poszczególnych faktur, zdaniem pozwanej, powinny zostać inaczej zaksięgowane przez strony (dowód: poświadczona kopia pisma pozwanej z 8.01.2013 r. k. 94-95).

W ramach umowy z dnia 11 sierpnia 2010 r. powodowa Spółka przyjęła do wykona­nia na rzecz pozwanej zadanie inwestycyjne pn. Budynek mieszkalny wielorodzinny z zago­spodarowaniem nr 3 i 4 (II etap) K. (...), przy czym w § 1 ust. 4 tej umowy strony ustaliły, że powódka będzie realizowała dla pozwanej także pozostałe etapy komplek­sowej realizacji zadania inwestycyjnego (...) tj. etap I i etap III w zakresie wykonaw­czym, które zostaną powierzone powódce do wykonania w drodze aneksów do tejże umowy. Zgodnie z § 8 tej umowy, pozwana mogła zatrzymać 5% należności z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy, przy czym 3% tego zabezpieczenia powinno być zwrócone w ciągu 20 dni od daty protokolarnego stwierdzenia wad lub ich usunięcia po upływie okresu rękojmi, zaś 2% tegoż zabezpieczenia powinno być zwrócone w ciągu 20 dni od daty protokolarnego stwierdzenia usunięcia wad stwierdzonych w protokole odbioru końcowego, zaś w przypadku nienależytego wykonania robót zabezpie­czenie to mogło być wykorzystane przez pozwaną do zgodnego z umową wykonania robót oraz pokrycia roszczeń z tytułu rękojmi za wady w wykonanych robotach.

Ponadto, w § 9 ust. 5b) tejże umowy strony ustaliły, iż w przypadku, gdy na dzień odbioru zamawiający będzie posiadał niesprzedane mieszkania w ramach przedmiotu umowy, to na wartość maksymalnie 10% ogólnej liczby mieszkań realizowanych w ramach danego etapu zadania, wykonawca „wstrzyma fakturowanie do momentu ich sprzedaży” (dowód: poświadczona kopia umowy k. 53-56, poświadczona kopia aneksu nr (...) do umowy wraz z załącznikami k. 58-61, poświadczona kopia aneksu nr (...) do umowy k. 62).

W dniu 5 stycznia 2012 r. doszło do odbioru robót wykonanych w ramach etapu II a także dokonano odbioru końcowego wraz z przekazaniem do użytkowania etapu II zadania tj. budynku mieszkalnego nr (...) wraz z zagospodarowaniem. Powodowy wykonawca wystawił zatem trzy faktury związane z realizacją zadania – nr 0002/01/2012 na kwotę 2.235.207,24 zł brutto, nr 0003/01/2012 na kwotę 345.328,86 zł brutto i nr 0004/01/2012 na kwotę 293.760 zł brutto, których termin płatności mijał 8 lutego 2012 r. (dowód: poświadczona kopia protokołu odbioru końcowego i przekazania do eksploatacji obiektu k. 63-64, poświadczona kopia pro­tokołu odbioru wykonanych robót nr XI roboty budowlane k. 66-68, poświadczona kopia protokołu odbioru wykonanych robót nr S6 roboty instalacji sanitarnej k. 70, poświadczona kopia protokołu odbioru wykonanych robót nr E5 roboty elektryczne k. 72, poświadczone kopie faktur k. 65, 69 i 71).

Z faktury nr (...), po zatrzymaniu z niej przez pozwaną 5% wartości netto (tj. kwoty 102.043,23 zł), pozwanej pozostała do zapłaty kwota 639.963,70 zł. Natomiast faktur (...) pozwana nie uregulowała, co po pomniej­szeniu ww. faktur o kaucję gwarancyjną (29.233,96 zł), daje kwotę do zapłaty 609.854,88 zł – zatem łącznie stanowi to kwotę 1.249.818,58 zł (bezsporne).

Zgodnie z § 1 ust. 4 umowy z dnia 11 sierpnia 2010 r., kolejnymi aneksami do tej umowy strony rozszerzyły jej zakres przedmiotowy o kolejny etap realizacyjny tj. o etap I budynek nr (...), z tym zastrzeżeniem, że rozpoczęcie realizacji budynku nr (...) miało nastąpić w późniejszym, ustalonym przez strony terminie. Jednocześnie pozwana wyraziła zgodę, aby etap I realizowało konsorcjum firm, w skład którego wchodził powód jako lider konsorcjum oraz Budownictwo (...) S.A. jako partner konsorcjum (dowód: poświadczone kopie anek­sów do umowy k. 73, 76, 77-78, 79).

W związku z wykonaniem części robót odebranych protokołami odbioru częścio­wego w dniu 28 września 2012 r., powódka wystawiła w dniu 1.10.2012 r. faktury: nr (...) na kwotę 2.640.334,26 zł i nr (...) na kwotę 138.450 zł. W pierwszej połowie grudnia 2012 r. pozwana uregulowała całą wymagalną należność z faktury (...) pomniejszoną o kwotę zatrzymaną tytułem kaucji (5% wartości netto faktury tj. o kwotę 5.750 zł), natomiast z faktury (...) uregulowała jedynie kwotę 827.300 zł (dowód: poświadczona kopia protokołu odbioru wykonanych robót nr 1/BUD 1 roboty budowlane k. 88, poświadczona kopia protokołu odbioru wykonanych robót nr S1 roboty instalacji sanitarnej k. 90, poświadczone kopie faktur k. 87 i 89).

W dniu 14 grudnia 2012 roku (sygn. akt V GUp 2/11) Sąd Rejonowy w Płocku zmienił swoje postanowienie z dnia 6 czerwca 2011 r. sygn. akt V GUp 5/11 o ogłoszeniu upadłości (...) S.A. w P. z możliwością zawarcia układu, na postanowienie o ogło­szeniu upadłości (...) S.A. w P., natomiast posta­nowieniem z dnia 10 stycznia 2013 r. (sygn. akt V GUp 2/11) Sąd Rejonowy w Płocku zezwolił powodowi na odstąpienie od umowy o roboty budowlane zawartej przez upadłego z pozwaną na wykonanie inwestycji pod nazwą „Budynek mieszkalny wielorodzinny z zago­spodarowaniem etap I i II K. SKIBA II” następnie zmienionej aneksem nr (...) z dnia 30.11.2011 r., na mocy którego stroną umowy stało się konsorcjum firm (...) spółka akcyjna w (...) spółka akcyjna w P.. W związku z powyż­szym, w dniu 14 stycznia 2013 r. powód złożył pozwanej oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 11 sierpnia 2010 r., wzywając do zwrotu kaucji gwarancyjnych zatrzymanych przez pozwaną w związku z postanowieniami ww. umowy (dowód: poświadczona kopia odpisu postanowienia z 14.12.2012 r. k. 103, poświadczona kopia odpisu postanowienia z 10.01.2013 r. k. 91, poświadczona kopia pisma powoda z 14.01.2013 r. k. 92).

W dniu 27 maja 2013 r. strony dokonały rozliczenia umowy z 11.08.2010 r. za okres wykonanych a niezafakturowanych prac do 14.01.2013 r. oraz rozliczenia kwoty obniżenia wynagrodzenie o kwotę 400.000 zł netto, zgodnie z aneksem do umowy z 31.10.2012 r. W związku z powyższym, należność objęta fakturą nr (...) z 1.10.2012 r. została obni­żona o kwotę 162.660,75 zł netto, do kwoty 2.464.660,65 zł brutto. Strony oraz partner konsorcjum – Budownictwo (...) S.A. w P., zgodnie stwierdziły, iż wszystkie świadczenia pieniężne należne od pozwanej z tytułu wykonania umowy z 11.08.2010 r. przysługują wyłącznie powodowi, albowiem wszystkie roboty w wykonaniu owej umowy zostały wykonane wyłącznie przez spółkę (...) (bezsporne – poświadczona kopia rozli­czenia z 27.05.2013 r. k. 158-159, poświadczona kopia protokołu ustalenia stopnia zaawan­sowania robót k. 160-161, poświadczona kopia wyliczenia procentowego zaawansowania robót k. 162-164, poświadczona kopia faktury korygującej nr (...) k. 165).

W budynkach wykonanych w ramach zadania inwestycyjnego (...) pozostały niesprzedane lokale mieszkalne – w jednym z budynków na 55 mieszkań pozostaje niesprze­danych 16-18, zaś w drugim na 28 mieszkań jest niesprzedanych 6-8 (dowód: zeznania świadków R. K. k. 314, W. M. k. 314 i M. G. k. 351).

W dniu 10 września 2014 r. pozwana dokonała na rzecz powoda zapłaty kwoty 1.249.818,58 zł tytułem należności objętych fakturami nr (...) (bezsporne – wydruk potwierdzenia przelewu bankowego k. 348).

W dniu 11 września 2014 r. pozwana dokonała na rzecz powoda zapłaty kwoty 800.000 zł, tytułem części należności objętej fakturą nr (...), zaś w dniu 16 września 2014 r. pozwana dokonała na rzecz powoda zapłaty kwoty 723.339,32 zł, tytułem pozostałej części należności objętej ww. fakturą (bezsporne - wydruki potwierdzeń przelewów banko­wych k. 355 i 378).

Wpłacone przez pozwaną kwoty zostały przez powoda zarachowane na wskazane przez pozwaną należności pieniężne, przy czym powód zaliczył dokonane wpłaty w pierwszej kolejności na odsetki za opóźnienie w ich zapłacie (bezsporne – pismo powoda k. 381-382).

Sąd dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 144 ust. 1 i 2 ustawy z 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. - Dz. U. z 2012 r. poz. 1112, z późn. zm., zwanej dalej „pr. up. i napr.”), w przypadku, jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, postępowania sądowe dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu. Postępowania te syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym.

W rozpoznanej sprawie, w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej w P. przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie, ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku tej spółki. Zatem legitymacja procesowa czynna powoda – syndyka masy upadłości ww. spółki, wynika z przytoczonego wyżej przepisu art. 144 pr. up. i napr.

Źródłem roszczeń powoda oraz odpowiadającym im obowiązków pozwanej są zawarte z pozwaną przez upadłego umowy o roboty budowlane, opisane w ustaleniach faktycznych Sądu. Zgodnie z art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wyma­ganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczegól­ności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Okoliczność zawarcia owych umów oraz ich treść, w tym wynikający z nich zakres obowiązków zamawiającego co do zapłaty na rzecz wykonawcy określonego w tych umowach wyna­grodzenia, nie była sporna między stronami.

Dlatego też uwzględnieniu podlegała ta część roszczeń powoda, która dotyczyła należnego upadłemu wynagrodzenia z tytułu wykonania umówionych robót budowlanych (wynagrodzenia przy tym bezspornego co do sposobu jego wyliczenia na gruncie zawartych między stronami umów) i która nie została przez pozwaną zapłacona oraz co do której Sąd uznał zarzuty pozwanej za bezzasadne.

Pozwana natomiast podniosła przeciwko poszczególnym roszczeniom powoda różnego rodzaju zarzuty, których zasadność będzie przedmiotem dalszych rozważań Sądu.

W zakresie roszczeń objętych fakturami nr (...) (roszczenie objęte fakturą nr (...) zostało ostatecznie cofnięte), doty­czących wynagrodzenia za wykonanie przez spółkę (...) na rzecz pozwanej zadania inwestycyjnego pod nazwą Budynek mieszkalny wielorodzinny z usługami – segment E i F (...), Sąd uwzględnił podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnie­nia.

Zgodnie bowiem z art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata.

Bezspornie roszczenie o wynagrodzenie za roboty budowlane, przysługujące spółce (...), jest związane z prowadzeniem przez tę spółkę działalności gospodarczej, zatem podlega 3-letniemu terminowi przedawnienia. Ponieważ roszczenia te stały się wymagalne we wrześniu 2009 r., zatem termin ten upłynął we wrześniu 2012 r., pozew zaś o ich zapłatę wniesiony został dopiero w lutym 2013 r.

Strona powodowa powoływała się z kolei na przerwanie biegu przedawnienia owych należności na skutek uznania tychże roszczeń przez pozwaną, zaś ewentualnie powoływała się na zrzeczenie się przez pozwaną zarzutu przedawnienia.

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 2 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Uznanie roszczenia może dokonać się poprzez uznanie właściwe bądź tzw. uznanie niewłaściwe. Uznanie właściwe jest czynnością prawną której istotnym elementem jest złoże­nie przez zobowiązanego stosownego oświadczenia woli – zatem w przypadku, gdy zobowią­zanym jest osoba prawna, oświadczenie to musi być złożone przez organ uprawniony do działania w imieniu tej osoby, ewentualnie przez jej pełnomocnika.

Uznanie niewłaściwe jest oświadczeniem wiedzy zobowiązanego, wyrazem jego świadomości istnienia skierowanego przeciwko niemu roszczenia. Dla skuteczności uznania niewłaściwego nie jest wymagane istnienie po stronie zobowiązanego zamiaru wywołania skutku prawnego (przerwania biegu przedawnienia). Uznanie niewłaściwe może mieć postać wypowiedzi lub innego działania. Dla oceny, czy mamy do czynienia z uznaniem roszczenia, istotne jest to, czy zachowanie zobowiązanego, interpretowane zgodnie z powszechnie obowiązującymi regułami znaczeniowymi, mogło uzasadniać przekonanie osoby uprawnio­nej, iż zobowiązany jest świadom swojego obowiązku, a w konsekwencji oczekiwanie uprawnionego, że świadczenie zostanie spełnione. Na tej podstawie kwalifikuje się jako uznanie niewłaściwe roszczenia takie zachowania zobowiązanego jak: spełnienie części świadczenia (jeżeli z okoliczności nie wynika, że zobowiązany traktował je jako całkowite zaspokojenie roszczenia); zapłata odsetek za okres, w którym roszczenie główne jeszcze nie uległo przedawnieniu; wniosek zobowiązanego o odroczenie terminu płatności, o rozłożenie długu na raty czy o umorzenie go w całości lub części.

Jako uznanie niewłaściwe roszczenia można kwalifikować tylko zachowanie zobo­wiązanego lub osób, których działania można przypisać zobowiązanemu, zwłaszcza osób pełniących funkcję organu, pełnomocników, przedstawicieli ustawowych oraz pracowników zatrudnionych na stanowiskach, z którymi wiąże się kompetencja do składania oświadczeń wiedzy o zobowiązaniach danego podmiotu.

Na gruncie rozpoznanej sprawy, Sąd nie stwierdził, aby pozwana w okresie biegu przedawnienia ww. roszczeń strony powodowej, dokonała ich uznania w którejkolwiek z powyższych postaci. Wydruk nazwany (...), na którym widnieje dopisana data 28.02.2011 r. (karta 36 akt sprawy), który przekazany został pracownikowi spółki (...), z pewnością nie stanowi oświadczenia woli pozwanej, albowiem nie został nawet podpisany i nie wynika z niego wola uznania opisanych w nim kwot pieniężnych jako roszczeń kontra­henta zawartych umów. Wydruk ten jest, w zakresie zadania inwestycyjnego (...) F i G, jedynie spisem faktur wraz z podaniem przypisanych im kwot. Nie jest to także oświadczenie wiedzy pozwanej o obciążającej jej zadłużeniu względem upadłego, albowiem oświadczenie to nie pochodzi ani od organu pozwanej spółdzielni uprawnionego do jej reprezentowania, ani od osoby dysponującej pełnomocnictwem pozwanej do składania takich oświadczeń wiedzy w jej imieniu. Dlatego też, w ocenie Sądu, przekazanie owego wydruku nie stanowiło zdarzenia przerywającego bieg przedawnienia omawianych roszczeń.

Natomiast pismo datowane na 8.01.2013 r. podpisane przez osoby uprawnione do reprezentowania pozwanej, w którym wymienia się również należności przysługujące spółce (...) objęte obecnie zarzutem przedawnienia, nie miało, w ocenie Sądu, charakteru zrzeczenia się zarzutu przedawnienia w stosunku do nich. Oświadczenie takie, możliwe na gruncie art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia, musi jednakże ujawniać taką właśnie wolę strony „w sposób dostateczny” – zgodnie z art. 60 k.c. Musi zatem z niego wynikać nie tylko wiedza strony o określonym roszczeniu przysługującym wierzycielowi przeciwko niej, ale także, przede wszystkim, wola zrzeczenia się przedawnienia w odniesie­niu do tego roszcze­nia. Tymczasem, o ile z omawianego pisma wynika wiedza pozwanej o roszczeniach spółki (...) objętych m.in. fakturami nr (...), to z pisma tego nie wynika jednak wola pozwanej zrzeczenia się przedawnie­nia w stosunku do nich. Aby taka wola mogła być wyrażona, musi po stronie zobowiązanej istnieć wyrażona również świado­mość przedawnienia określonych roszczeń oraz wynikająca z tej świadomości wola świadomej rezygna­cji z przysługującego zobowiązanemu zarzutu przedawnienia. Tymczasem pozwana nie oświadcza w tym piśmie, że w zakresie tych należ­ności, pomimo ich przedawnienia, uznaje swój obowiązek zapłaty. W piśmie tym jedynie omawiane są kwestie tychże roszczeń w kontekście ich zgodności z zapisami w dokumenta­cji księgowej prowadzonej przez pozwaną, nic ponadto.

Konkludując, roszczenia strony powodowej w łącznej wysokości 435.954,40 zł, wynikające z faktur wystawionych 31.08.2009 r., nie zostały uwzględnione ze uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwaną zarzut ich przedawnienia, a co za tym idzie – na mocy art. 117 § 2 k.c. − skuteczne uchylenie się od ich zaspokojenia przez pozwaną.

W zakresie roszczenia o zapłatę pozostałej części wynagrodzenia w kwocie 6.500 zł, z tytułu realizacji zadania inwestycyjnego pn. Budynek mieszkalny Nr (...) - czterokondygna­cyjny zlokalizowany w (...) osiedle (...) w P., pozwana podniosła zarzut wykorzystania tej kwoty, zatrzymanej w ramach kaucji gwarancyj­nej na zabezpieczenia należytego wykonania umowy przez wykonawcę, na koszty usunięcia wad w jednym z lokali w budynku wykonanym w ramach tego zadania inwestycyjnego.

Jednakże pozwana nie udowodniła spornej między stronami okoliczności, iż usterki w owym lokalu, tj. nr 197 przy ul. (...) II 74, stanowiły wady w wykonawstwie robót budowlanych, za które odpowiedzialność ponosić powinien wykonawca. Pozwana złożyła w tym zakresie dowody z dokumentów prywatnych oraz z zeznań świadków – R. K. i W. M., jednakże nie można za ich pomocą ustalić przyczyn wystąpienia tych wad oraz ich adekwatnego związku z wykonaniem robót przez spółkę (...). Ustalenie takie wymaga wiedzy specjalnej, jednakże pozwana nie złożyła w tym zakresie stosownego wniosku dowodowego, tj. wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego odpowiedniej specjalności, który pozwoliłby określić, czy rzeczywiście przyczyny wad lokalu wskazywa­nych przez pozwaną tkwią w nienależycie wykonanych robotach w ramach umowy stron oraz jakie są rzeczywiście uzasadnione koszty usunięcia tych wad. W tej sytuacji, zarzut pozwanej, odnoszący się do żądania zwrotu kaucji gwarancyjnej w zakresie kwoty 6.500 zł, jako kaucji wykorzystanej przez zamawiającego zgodnie z umową stron na pokrycie kosztów nienależy­cie wykonanych robót, uznać należało za nieudowodniony.

Strona pozwana podobny zarzut zgłaszała w odniesieniu do części wynagrodzenia zatrzymanego w ramach kaucji gwarancyjnej na podstawie umowy z 11.08.2010 r., dotyczą­cej zadania inwestycyjnego K. (...). Jednakże, w zakresie podnoszonych przez pozwaną usterek branży elektrycznej i budowlanej w budynku przy ul. (...) II 23B, strona pozwana przedstawiła jedynie dokumenty prywatne protokołów odbioru robót i faktur VAT nr (...) (karta 332-333 oraz 336-347 akt sprawy). Z dokumentów tych wynika co najwyżej, że T. S. prowadzący przedsiębiorstwo (...) wykonał opisane w nich prace, za co wystawił pozwanej stosowne faktury. Nie wynika jednak z tych dowodów, aby roboty te i powstały w ich wyniku koszty, pozostawały w związku z nienależytym wykonaniem robót budowlanych przez spółkę (...). W tym przypadku również stwierdzenie takiego związku oraz wyliczenie uzasadnionych kosztów usunięcia ewentualnych wad wymaga wiedzy specjalnej, zaś pozwana nie zgłosiła wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w tym przedmiocie. Nie sposób zatem uznać zarzutów pozwanej, wynikających z tych kosztów, za udowodnione.

Pozostałe złożone przez pozwaną kopie dokumentów prywatnych na okoliczność zgłaszania spółce (...) wad wykonanych budynków (karta 361-368 akt sprawy) nie mogły być przez Sąd wzięte pod uwagę jako materiał dowodowy w sprawie, albowiem zostały złożone już po zamknięciu rozprawy.

Strona pozwana w odniesieniu do roszczeń strony powodowej dotyczących części wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy z 11.08.2010 r. formułowała ponadto zarzut braku wymagalności owych roszczeń, oparty na dwóch podstawach:

a)  braku upływu terminu zapłaty części wynagrodzenia, zatrzymanego przez pozwaną w ramach określonego w umowie stron zabezpieczenia należytego wykonania umowy,

b)  braku upływu terminu zapłaty pozostałej części wynagrodzenia, z uwagi na zobowiązanie się wykonawcy do „wstrzymania fakturowania” do momentu sprzedaży niesprzedanych dotychczas mieszkań w ramach zadania inwestycyjnego objętego przedmiotową umową.

Jeśli chodzi o pierwszy z wymienionych zarzutów, należy mieć na uwadze okolicz­ność odstąpienia przez powodowego syndyka masy upadłości od zawartej z pozwaną umowy na wykonanie inwestycji pn. Budynek mieszkalny wielorodzinny z zagospodarowaniem nr 3 i 4 (II etap) K. (...), zawartej 11.08.2010 r. i zmienianej następnie kolejnymi aneksami do umowy. Odstąpienie to zostało dokonane na podstawie art. 98 pr. up. i napr. i jego skutkiem jest utrata mocy obowiązującej owej umowy. Sąd nie podziela przy tym zapa­trywania, jakoby skutki prawne tegoż odstąpienia nie obejmowały prawa zatrzymania przez zamawiającego części wynagrodzenia na zabezpieczenie należytego wykonania umowy przez wykonawcę robót. W ocenie Sądu, jest to jedynie dodatkowe zastrzeżenie umowne, ściśle związane ze skutkami prawnymi samej umowy o roboty budowlane. Zastrzeżenie to dotyczy bowiem sposobu zaspokajania ewentualnych przyszłych roszczeń zamawiającego z tytułu rękojmi czy też, ogólniej rzecz biorąc, nienależytego wykonania umowy przez wykonawcę robót. Z.­nie tychże roszczeń polega tu zatem na potrąceniu roszczeń odszkodowaw­czych zamawiającego z roszcze­niami wykonawcy o wynagrodzenie, zatrzymanymi na podstawie umownego porozumienia stron. Zgodnie jednak z art. 99 zdanie 2 pr. up. i napr., po odstąpieniu przez syndyka od umowy „strona może dochodzić w postępowaniu upadłościo­wym należności z tytułu wyko­nania zobowiązania i poniesionych strat, zgłaszając te wierzy­telności sędziemu-komisarzo­wi”. Skoro zatem ustawa w taki właśnie sposób kształtuje sposób dochodzenia należności wobec upadłego z tytułu wykonania zobowiązania i poniesio­nych strat, nie sposób uznać, że nadal istnieje przyczyna prawna uzasadniająca dalsze obowiązywanie zastrzeżenia umownego w postaci tzw. kaucji na zabezpieczenie należytego wykonania umowy, nie powiązanej już przecież z żadną umową, mając na uwadze, że zabez­pieczana nią umowa wygasła wskutek odstąpienia od niej przez syndyka. Dlatego też anali­zowany zarzut pozwanej należało uznać za bezzasadny, zaś roszczenie o zapłatę brakującej części wynagrodzenia (bezspornego co samej jego wysokości i sposobu wyliczenia) – jako uzasadnione.

Z podobnych względów, z uwagi na odstąpienie powoda od zawartej umowy na wykonanie inwestycji K. (...), nie zasługuje na uwzględnienie zarzut braku upływu terminu zapłaty części wynagrodzenia, z uwagi na zobowiązanie się wykonawcy do „wstrzymania fakturowania” do momentu sprzedaży niesprzedanych dotychczas mieszkań w ramach zadania inwestycyjnego objętego przedmiotową umową.

Dodatkowo, powyższe zastrzeżenie umowne należy uznać za nieważne. Wprawdzie ustawa nie zakazuje wyraźnie zastrzegania tego rodzaju warunków, jednakże należy rozwa­żyć, czy warunek taki jest dopuszczalny z uwagi na właściwości czynności prawnej. Strony zawarły bowiem umowę o roboty budowlane, w której zamawiający obowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia. Za sprzeczne z naturą takiej umowy uznać należy sytuację, w której wykonawca robót w ogóle nie otrzymałby świadczenia wzajemnego. Dlatego wykluczyć należy takie rozumienie postanowienia zawartego w § 9 ust. 5 umowy z 11.08.2010 r., które dopuszczałoby możliwość nieograniczonego w czasie odsunięcia terminu wymagalności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia. Jeśli wszak w ogóle nie ziści się warunek w postaci sprzedaży mieszkań przez pozwaną, wykonawca robót nigdy nie otrzyma świadczenia wzajemnego, co pozostaje w sprzeczności z istotą i naturą umowy o dzieło i zasadą ekwiwa­lentności świadczeń. Nie można bowiem przyjąć, iż zgodnym zamiarem stron umowy było takie ustalenie, w myśl którego wymagalność roszczenia powódki o wynagrodzenie w sposób nieograniczony byłaby uzależniona od dokonania przez pozwaną uzależnionych tylko od jej woli (nie zaś od woli wykonawcy robót) czynności prawnych w postaci sprzedaży mieszkań. Byłoby to uzależnienie sprzeczne z celem zawartej przez strony umowy i jako takie nieważne z mocy art. 58 § 1 k.c.

Ponadto podnieść należy, iż strona pozwana częściowo spełniła świadczenie docho­dzone pozwem, wskazując długi, które podlegać miały zaspokojeniu, jako należności z faktur nr (...). Strona powodowa, zgodnie z art. 451 § 1 zdanie 2 k.c., zaliczyła jednak wpłaty pozwanej przede wszystkim na zaległe odsetki za opóźnienie w zapłacie należności głównych, wskutek czego należności te nie zostały zaspokojone w całości. W konsekwencji do zapłaty pozostały części tychże roszczeń okre­ślone w puncie 1) lit. e) i f) wyroku, nie pokryte wpłatami dokonanymi przez pozwaną.

Natomiast wobec spełnienia powyższych świadczeń przez pozwaną i wygaśnięcia w związku z tym odpowiadających im roszczeń strony powodowej, Sąd oddalił powództwo również w tym zakresie. Strona powodowa wprawdzie złożyła oświadczenie o cofnięciu w tej części pozwu, jednakże nie było ono połączone ze zrzeczeniem się roszczenia, zaś brak było również zgody pozwanej na cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia. Cofnięcie to zatem Sąd uznał za nieskuteczne, a wobec wygaśnięcia roszczeń strony powodowej w zakre­sie spełnionym przez pozwaną, należało powództwo tej mierze oddalić.

W zakresie odsetek za opóźnienie, Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., uwzględniając wskazywane przez stronę powodową daty wymagalności poszczególnych należności przysługujących jej od pozwanej.

Na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie w zakresie, w jakim strona powodowa skutecznie – ze zrzeczeniem się roszczenia – cofnęła pozew.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosun­kowo między stronami. Suma poniesionych przez strony kosztów procesu wyniosła 44.434 zł, z czego strona powodowa poniosła koszty w kwocie 37.217 zł, z czego 30.000 zł tytułem części opłaty od pozwu, 7.200 zł tytułem opłaty za czynności radcy prawnego oraz 17 zł opłaty od pełnomocnictwa procesowego. Strona pozwana poniosła zaś koszty w kwocie 7.217 zł, z czego 7.200 zł tytułem opłaty za czynności radcy prawnego oraz 17 zł opłaty od pełno­mocnictwa procesowego. Strona pozwana przegrała proces w 40%, zatem powinna ponieść 40% kosztów procesu, tj. kwotę 17.773,60 zł. Różnica między tą kwotą z poniesionymi przez pozwaną kosztami stanowi sumę zasądzoną od niej tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. - Dz. U. z 2014 r., poz. 1025, z późn. zm.) w zw. z art. 100 k.p.c., Sąd obciążył strony nieuiszczonymi kosztami sądowymi, na które złożyła się nieuisz­czona część opłaty od pozwu w wysokości 70.000 zł.

ZARZĄDZENIE

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikom obu stron