Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 29.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne M. C. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA wynosi:

Miesiąc/rok

Kod ubezpieczenia

Podstawa wymiaru składek

Składka na ubezpieczenie zdrowotne

na ubezpieczenia

na ubezpieczenie

Emerytalne i rentowe

Chorobowe

Wypadkowe

Zdrowotne

04-2016

(...)

1 771,38 zł

1 771,38 zł

1 771,38 zł

1 528,52 zł

137,57 zł

05-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

06-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

07-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249.01 zł

08-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

09-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

10-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

11-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

12-2016

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249.01 zł

01-2017

(...)

3 206,38 zł

3 206,38 zł

3 206,38 zł

2 766,78 zł

249,01 zł

02-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233.54 zł

2 790.23 zł

251,12 zł

03-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251,12 zł

04-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251.12 zł

05-2017

(...)

6 576,39 zł

6 576,39 zł

6 576,39 zł

5 674,76 zł

510,73 zł

06-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251,12 zł

07-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251,12 zł

08-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251,12 zł

09-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251,12 zł

10-2017

(...)

3 233,54 zł

3 233,54 zł

3 233,54 zł

2 790,23 zł

251,12 zł

11-2017

(...)

5 604,97 zł

5 604,97 zł

5 604,97 zł

4 836,53 zł

435,29 zł

12-2017

(...)

5 604,97 zł

5 604,97 zł

5 604,97 zł

4 836,53 zł

435,29 zł

01-2018

(...)

5 604,97 zł

5 604,97 zł

5 604,97 zł

4 836,53 zł

435,29 zł

02-2018

(...)

5 620,88 zł

5 620,88 zł

5 620,88 zł

4 850,26 zł

436,52 zł

03-2018

(...)

5 620,88 zł

5 620,88 zł

5 620,88 zł

4 850,26 zł

436,52 zł

04-2018

(...)

5 620,88 zł

5 620,88 zł

5 620,88 zł

4 850,26 zł

436,52 zł

05-2018

(...)

5 620,88 zł

5 620,88 zł

5 620,88 zł

4 850,26 zł

436,52 zł

06-2018

(...)

7 826,37 zł

7 826,37 zł

7 826,37 zł

6 753,37 zł

607,80 zł

07-2018

(...)

8 015,39 zł

8 015,39 zł

8 015,39 zł

6 916,48 zł

622,48 zł

08-2018

(...)

7 162,64 zł

7 162,64 zł

7 162,64 zł

6 180,65 zł

556,26 zł

09-2018

(...)

6 474,73 zł

6 474,73 zł

6 474,73 zł

5 587,05 zł

502,83 zł

10-2018

(...)

6 723,08 zł

6 723,08 zł

6 723,08 zł

5 801,34 zł

522,12 zł

11-2018

(...)

5 905,49 zł

5 905,49 zł

5 905,49 zł

5 095,85 zł

458,63 zł

12-2018

(...)

5 964,83 zł

5 964,83 zł

5 964,83 zł

5 147,05 zł

463,23 zł

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych wykonywane w ramach umów zlecenie świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

(decyzja – k. 6769-6778 załączonych do sprawy akt organu rentowego dot. M. C.)

Decyzją Nr (...) z dnia 29.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne M. P. (1) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA wynosi:

Miesiąc/rok	Kod ubezpieczenia	Podstawa wymiaru składek				Składka na ubezpieczenie zdrowotne
		na ubezpieczenia			na ubezpieczenie
		Emerytalne i rentowe	Chorobowe	Wypadkowe	Zdrowotne
06-2018	(...)	4 104,59 zł	4 104,59 zł	4 104,59 zł	3 541,85 zł	318,77 zł
07-2018	(...)	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 060,60 zł	455,45 zł
08-2018	(...)	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 060,60 zł	455,45 zł
09-2018	(...)	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 060,60 zł	455,45 zł
10-2018	(...)	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 060,60 zł	455,45 zł
11-2018	(...)	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 060,60 zł	455,45 zł
12-2018	(...)	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 864,64 zł	5 060,60 zł	455,45 zł

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych wykonywane w ramach umów zlecenia i umów o dzieło świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

(decyzja – k. 6989-6997 załączonych do sprawy akt organu rentowego dot. M. P. (1) )

Decyzją Nr (...) z dnia 29.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne M. Z. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) SPÓŁKA Z O.O. SP. KOMANDYTOWA wynosi:

Miesiąc/rok	Kod ubezpieczenia	Podstawa wymiaru składek				Składka na ubezpieczenie zdrowotne
		na ubezpieczenia			na ubezpieczenie
		Emerytalne i rentowe	Chorobowe	Wypadkowe	Zdrowotne
01-2018	(...)	4 074,16 zł	4 074,16 zł	4 074,16 zł	3 515,59 zł	316,40 zł
02-2018	(...)	5 954,54 zł	5 954,54 zł	5 954,54 zł	5 138,17 zł	462,44 zł
03-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
04-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
05-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
06-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
07-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464.46 zł
08-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464.46 zł
09-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
10-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
11-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł
12-2018	(...)	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 980,56 zł	5 160,63 zł	464,46 zł

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych wykonywane w ramach umów zlecenia i umów o dzieło świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

(decyzja – k. 7153-7162 załączonych do sprawy akt organu rentowego dot. M. Z. )

Odwołania od w/w decyzji ZUS wniosła (...) Sp. z o.o. Sp. K. w K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżając je w całości i wnosząc o ich zmianę poprzez umorzenie postępowania w sprawach na podstawie art. 123 u.s.u.s. w zw. z art. 105 k.p.a. i zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Zaskarżonym decyzjom zarzucono:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń organu rentowego z treścią zebranego materiału

dowodowego wskutek naruszenia przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, a to art. 123 u.s.u.s. w zw. z art. 7 w zw. z art. 77 § 1 w zw. z art. 80 k.p.a. przez dokonanie oceny dowodów

a) w sposób dowolny poprzez :

uznanie, że prowadzenie działalności (...) sp. z o.o. realizowane było wspólnie z (...) sp. z o.o. sp.k. i (...) sp. z o.o., pomimo że podmioty te posiadają odrębną zdolność prawną, są odrębnymi podmiotami w obrocie, a ich działalność podejmowana w ramach określonych działań wzajemnych wynikała z potrzeb natury faktycznej i ekonomicznej, określenie przez Zakład w treści decyzji, że istniała „reguła polegająca na zawieraniu w pierwszej kolejności umów cywilnoprawnych , a następnie w jednej ze spółek umowy o pracę, a w drugiej umowy cywilnoprawnej", pomimo nieprzeprowadzenia jakichkolwiek czynności kontrolnych w toku postępowania kontrolnego, uzasadniających takie twierdzenie, przedstawienie procesu rekrutacji, zawarcia umowy i jej wykonania na podstawie protokołów przesłuchań „ubezpieczonych byłych pracowników spółek" bez określenia w treści decyzji i protokołu kontroli konkretnych środków dowodowych i odniesienia ich do treści przedmiotowej decyzji i objętych nią stosunków prawnych łączących płatnika z ubezpieczonym, uznanie, że oddzielenie czynności objętych umowami cywilnoprawnymi od czynności objętych umową o pracę stanowiło jedynie „papierowe przypisywanie" tej pracy spółkom zależnym, podczas gdy okoliczność ta stanowi jedynie dowolne przyjęcie organu nieznajdujące oparcia w materia dowodowym.

b) w sposób niewszechstronny poprzez:

nieuzasadnione pominięcie zeznań pracowników i osób wykonujących czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, ujętych w protokole kontroli, stojących w sprzeczności z zeznaniami przyjętymi za podstaw ustalonego w decyzji stanu faktycznego.

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.

naruszenie art. 91 ust. 4 u.s.u.s. poprzez jego niezastosowanie i nieodniesieni się przez Inspektora kontroli Zakładu do złożonych przez płatnika składek zastrzeżeń oraz nieprzeprowadzenie uzupełniających czynności kontrolnych, w zakresie w jakim płatnik składek wykazał, że czynności powierzane płatników składek przez inne spółki lub czynności powierzane przez płatnika innym spółkom wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych są w pełni uzasadnione charakterem i skalą prowadzonej działalności, w szczególności nieodniesienie się do dowodów z dokumentów - umów zawartych w reżimie prawa zamówień publicznych i specyfiki wykonywania określonych czynności w zakresie realizacji takiej umowy przez kontrahentów płatnika.

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

naruszenie art. 8 ust. 2a u.s.u.s. poprzez jego błędną wykładnię skutkując; przyjęciem, że ubezpieczony objęty jest definicją pracownika wyrażoną w ustawie systemowej.

(odwołania – k. 3-10, k. 3-10 w aktach o sygn. VIII U 2776/20 załączonych do sprawy, k. 3-10 w aktach o sygn. VIII U 2795/20 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych podtrzymując, w całości, dotychczasowe stanowisko w sprawie.

(odpowiedź na odwołanie – k. 11-11 verte, k. 11-12 w aktach o sygn. VIII U 2776/20 załączonych do sprawy, k. 11-12 w aktach o sygn. VIII U 2795/20 załączonych do sprawy)

Zarządzeniem z dnia 1 lutego 2021 roku, na podstawie art. 219 k.p.c., połączono sprawę o sygn. akt VIII U 2776/20 ze sprawą o sygn. akt VIII U 2767/20 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

(zarządzenie – k. 19 w aktach o sygn. VIII U 2776/20 załączonych do sprawy)

Zarządzeniem z dnia 1 lutego 2021 roku, na podstawie art. 219 k.p.c., połączono sprawę o sygn. akt VIII U 2795/20 ze sprawą o sygn. akt VIII U 2767/20 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia .

(zarządzenie – k. 19 w aktach o sygn. VIII U 2795/20 załączonych do sprawy)

Na rozprawie w dniu 28 października 2021 roku zainteresowany M. P. (1) przyłączył się do odwołania.

(rozprawa z dnia 28 października 2021 roku e-protokół (...):04:44-00:05:16 – płyta CD – k. 68)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. w K. prowadzi na podstawie wpisu do KRS działalność gospodarczą m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych; sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana; działalność w zakresie specjalistycznego projektowania; działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Siedziba płatnika mieści się pod adresem W. ul. (...). Aktualny adres siedziby to (...) (...)-(...) P.. Organem uprawnionym do reprezentacji płatnika jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P. (2), który posiada 95% udziałów w spółce.

(okoliczność bezsporna, protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

(...) Sp. z o.o. jest powiązana funkcjonalnie, osobowo i kapitałowo ze spółkami: (...) Sp. z o.o. sp. kom. oraz TK-38 Sp. z o.o.

Na podstawie aktu notarialnego z 10.05.2013 r. powołano (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa (odwołujący), której wspólnikiem jest (...) Sp. z o.o. pełniący funkcję komplementariusza oraz M. P. (2) będący komandytariuszem. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki komandytowej jest M. P. (2) pełniący funkcję Prezesa Zarządu Sp. z o.o. (...) z w/w aktem notarialnym wspólnicy uczestniczą w zyskach spółki komandytowej w następujący sposób: 1% odwołujący się płatnik składek, 99% M. P. (2). Spółka komandytowa prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana, działalność w zakresie specjalistycznego projektowania, działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo. (...) spółki komandytowej mieści się pod tym samym adresem co siedziba odwołującego się płatnika składek.

Na podstawie aktu notarialnego z 12.07.2013 r. powołano (...) Spółkę z o.o., która prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Siedziba tej spółki także mieści się pod tym samym adresem co siedziba odwołującego się płatnika składek. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P. (2), który posiada 95% udziałów w tej spółce.

(protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

(...) Sp. z o.o. sp. kom., uzyskała następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 r. 22600828,95 zł, w 2017 r. 35712865 zł, w 2018 r. 187477676,24 zł.

(...) Sp. z o.o. osiągnęła zaś następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 r. 280301,83 zł, w 2017 r. 744260,96 zł, w 2018 r. 2206235,65 zł, których odbiorcą była wyłącznie Spółka komandytowa.

Natomiast (...) Sp. z o.o. osiągnęła następujące obroty ze sprzedaży: w 2017 r. 128373,03 zł, w 2018 r. 1452166,40 zł, a głównym odbiorcą była spółka komandytowa (95% przychodów).

W/w spółki nie zawarły formalnej umowy o współpracy.

(okoliczności bezsporne, protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81 )

(...) Sp. z o.o. kooperuje ze spółką komandytową w zakresie pośrednictwa handlowego, usług montażowych instalacji fotowoltaicznych i solarnych będących częścią składową kompleksowej usługi montażowej, usługi serwisowej dla klientów indywidualnych.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej w latach 2016-2018 (...) Sp. z o.o. zawarła z 31 osobami umowy cywilnoprawne, których przedmiotem było:

- przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych w ramach realizacji przetargu na terenie gminy S.;

- opracowane dokumentacji technicznych do montażu instalacji korektorów PV na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin;

- opracowane dokumentacji technicznych do montażu instalacji korektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin;

- analizy technicznych możliwości montażu instalacji (...), tj. instalacji fotowoltaicznych, solarnych w budynkach mieszkalnych na terenie wyznaczonych gmin;

- opracowane dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach;

- wykonanie ankiet związanych z instalacja korektorów słonecznych na terenie wyznaczonych gmin.

- wykonanie projektu instalacji solarnej

- archiwizacja dokumentów firmy,

-przeprowadzanie szkoleń w zakresie fotowoltaniki

-wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych

-prace administracyjno biurowe

-wykonanie ankiet związanych z instalacją

-przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych,

- wykonanie instalacji solarnych w obiektach i koordynacja prac serwisowych instalacji

-naprawy serwisowe instalacji kolektorów słonecznych

-przygotowywanie dokumentacji do ofert przetargowych.

(protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81 )

(...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych, bierze udział w postępowaniach, jest stroną umów. Spółki (...) Sp. z o.o. i TK-38 Sp. z.o.o. zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem, wykonywaniem dokumentacji, montażem z podkreśleniem, że to TK-38 Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż.

(pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (2) – k. 93-95, pisemne zeznania świadka R. G. – k. 111-112, pisemne zeznania świadka M. K. – k. 121-124)

Spółki (...) Sp. z o.o. Sp.k., Spółki (...) Sp. z o.o. i TK-38 Sp. z.o.o. pomimo braku pisemnych umów o wzajemnej współpracy w ramach powadzonych działalności realizują wspólne zadania związane z usługami montażu i serwisu instalacji fotowoltaicznych , instalacji solarnych i pomp ciepła.

(pisemne zeznania świadka M. K. – k. 121-124)

(...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką nastawioną na realizację umów na dostawę i montaż lub roboty budowlane instalacji odnawialnych źródeł energii. Zarówno spółka (...) Sp. z o.o. Sp.k, jak i (...) Sp. z o.o. mają siedzibę pod jednym adresem. Zakres obowiązków zainteresowanych w zawartych umowach cywilnoprawnych obejmował krótki opis czynności do wykonania, nie zaś dokładne określenie przedmiotu umów. Mogło się zdarzyć, że zakresy zadań w spółkach pokrywały się. Pracownicy dobierani byli w taki sposób i do takich czynności, że wiedzieli co mają robić, lub wynikało to ze wskazówek udzielanych przez właściwą osobę z ramienia spółki. Poszczególne czynności miały być wykonane zgodnie z wytycznymi technicznymi czy sztuką budowlaną.

(pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (2) – k. 93-95)

Praktyka odwołującego się płatnika składek związana z zatrudnianiem pracowników w w/w spółkach polegała na tym, że płatnik najpierw zawierał umowy cywilnoprawne nazwane umową o dzieło, a następnie w jednej ze spółek zawierano umowę o pracę, a w drugiej umowy o dzieło lub zlecenia, na podstawie których dokonywano zgłoszeń do ubezpieczenia zdrowotnego. Często było też tak, że umowa o pracę i umowa cywilnoprawne były zawierane tego samego dnia z daną osobą lub w niedługim okresie po zawarciu umowy o pracę, a po rozwiązaniu umów o pracę umowy cywilnoprawne nie były realizowane. Osoby, z którymi płatnik zawarł umowy cywilnoprawne wykonywały na ich podstawie podobne lub takie same prace, jak na umowę o pracę. Płatnicy w ewidencjach pracy zleceniobiorców nie wskazywali dni, w których zleceniobiorcy świadczyli pracę tylko liczbę godzin przepracowanych w poszczególnych miesiącach. Zawierane z zainteresowanymi umowy cywilnoprawne zawierały jedynie ogólne wskazania odnośnie rodzaju wykonywanych prac, nie doprecyzowywały ilości wykonanych instalacji, przeglądów czy projektów oraz miejsca na terenie jakiej gminy czy powiatu będzie świadczona praca. Umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawne zawierano w różnych spółkach naprzemiennie. Żadna spółka nie wykazywała nadgodzin. Czynności w ramach umów cywilnoprawnych stanowiły kolejne etapy inwestycji prowadzonej przez (...) sp z o o sp. komandytową, która odpowiadała za rezultat prac przed inwestorem. Zawieranie umów o pracę w jednej ze spółek oraz zawieranie umów cywilnoprawnych w pozostałych spółkach skutkowało deklarowaniem niższych składek do ZUS oraz uniknięciem konieczności ewidencjonowania i kontrolowania ilości przepracowanych nadgodzin. Wynagrodzenia z tytułu realizacji umów cywilnoprawnych nie były dodatkowym, lecz głównym źródłem zarobkowania.

(pisemne zeznania świadka M. K. – k. 121-124, pisemne zeznania świadka K. W. – k. 126-129 verte )

(...) Sp. z o.o. zatrudniała głównie pracowników na stanowisku specjalista ds. sprzedaży. Pod koniec 2018 r. zaczęła zatrudniać pracowników na stanowisku monter instalator. Spółka komandytowa zatrudniała specjalistów ds. sprzedaży, kierowników ds. inwestycji, dyrektorów ds. sprzedaży, przedstawicieli handlowych, ale też i monterów, (...) Sp. z o.o. zatrudniała głównie pracowników na stanowisku montera. Od stycznia
2019 r. monterzy zatrudnieni w Spółce (...) Sp. z o.o. zostali wyrejestrowani ubezpieczeń i zatrudnieni w (...) Sp. z o.o.

(pisemne zeznania świadka K. W. – k. 126-129 verte)

Płatnik składek (...) Sp. z o.o. sp. kom. zawarł z M. C. umowę o pracę w okresie od dnia 14 marca 2016 roku do nadal.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 14 mara 2016 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 14.03.2016 r. do 31.08.2016 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., T., N., G., S., P., P. za wynagrodzeniem netto 1144,31 zł miesięcznie (za okres od 14.03.2016 r. do 31.03.2016 r. – 572,16 zł netto).

(umowa – k. 339 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 września 2016 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 1.09.2016 r. do 31.10.2016 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., T., N., G., S., P., P. za wynagrodzeniem netto 1144,31 zł miesięcznie.

(umowa – k. 341 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 listopada 2016 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 1.11.2016 r. do 31.11.2016 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., T., N., G., S., P., P. za wynagrodzeniem netto 1144,31 zł.

(umowa – k. 343 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 stycznia 2017 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 1.01.2017 r. do 31.01.2017 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., T., N., G., S., P., P. za wynagrodzeniem brutto 1233,54 zł.

(umowa – k. 345 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 lutego 2017 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 1.02.2017 r. do 28.02.2017 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., T., N., za wynagrodzeniem brutto 1233,54 zł.

(umowa – k. 347 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 marca 2017 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 1.03.2017 r. do 31.03.2017 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., T., N., za wynagrodzeniem brutto 1233,54 zł.

(umowa – k. 349 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 kwietnia 2017 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 1.04.2017 r. do 30.04.2017 r której przedmiotem było wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin: S., W., S., za wynagrodzeniem brutto 1208,79 zł.

(umowa – k. 351 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 2 stycznia 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 01.01.2018 r. do 13.12.2018 r której przedmiotem było przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach, za wynagrodzeniem brutto 3520,88 zł miesięcznie.

(umowa – k. 353 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 14 grudnia 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. C. umowę zlecenie na okres od dnia 14.12.2018 r. do 31.12.2018 r której przedmiotem było przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach, za wynagrodzeniem netto 700 zł/ szt. pełnej dokumentacji.

(umowa – k. 355 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

Płatnik składek (...) Sp. z o.o. sp. kom. zawarł z M. Z. umowy o pracę, pierwszą w dniu 11 grudnia 2017 roku na okres próbny od dnia 11 grudnia 2017 roku do dnia 10 marca 2018 roku za wynagrodzeniem zasadniczym 4202,54 zł miesięcznie, kolejną w dniu 9 marca 2018 roku na czas określony od dnia 11 marca 2018 roku do dnia 10 grudnia 2020 roku za wynagrodzeniem zasadniczym 4202,54 zł miesięcznie. Ubezpieczona zajmowała stanowisko specjalisty ds. sprzedaży.

(umowy – k. 805-807 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 11 grudnia 2017 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. Z. umowę o dzieło której przedmiotem było przygotowanie dokumentacji do ofert przetargowych w terminie do dnia 31 stycznia 2018 roku za wynagrodzeniem brutto 1752 zł.

(umowa – k. 795 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 lutego 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. Z. umowę zlecenie na okres od dnia 1.02.2018 r. do 31.03.2018 r której przedmiotem było przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach realizacji przetargu na terenie wyznaczonych gmin za wynagrodzeniem brutto 1778,02 zł miesięcznie.

(umowa – k. 797 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 kwietnia 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. Z. umowę zlecenie na okres od dnia 1.04.2018 r. do 30.06.2018 r której przedmiotem było przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach realizacji przetargu na terenie wyznaczonych gmin za wynagrodzeniem brutto 1778,02 zł miesięcznie.

(umowa – k. 798 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 29 czerwca 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. Z. umowę zlecenie na okres od dnia 1.07.2018 r. do 30.09.2018 r której przedmiotem były prace administracyjno- biurowe za wynagrodzeniem brutto 1778,02 zł miesięcznie.

(umowa – k. 801 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 października 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. Z. umowę zlecenie na okres od dnia 1.10.2018 r. do 31.12.2018 r której przedmiotem były prace administracyjno- biurowe za wynagrodzeniem brutto 1778,02 zł miesięcznie.

(umowa – k. 803 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

M. Z. pracowała w godzinach od 8 do 16. Umowy cywilnoprawne były wykonywane w czasie pracy na podstawie umowy o pracę. Do obowiązków zainteresowanej na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży należało uzupełnianie tabel montażowych, sprawdzanie zasadności wystawianych faktur przez podwykonawców za wykonane montaże, kontakt z podwykonawcami w sprawie wystawionych faktur, przygotowywanie umów współpracy z firmami, które wykonywały dla (...) montaże paneli. Czynności wykonywane przez ubezpieczoną w ramach zawartych umów cywilnoprawnych były takie same jak te, które wykonywała w ramach zawartej z (...) Sp. z o.o. sp. kom. umowy o pracę, w związku z czym niemożliwym było wskazanie różnic pomiędzy nimi. Powierzone ubezpieczonej w/w obowiązki wykonywała łącznie bez względu na rodzaj zawartej umowy. Nikt nie weryfikował pracy jaką M. Z. wykonywała na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. (...) zawarcia umów cywilnoprawnych wyszła od (...) Sp. z o.o. sp. kom. , ubezpieczona nie miała świadomości, ani wyboru, że oprócz umowy o pracę zostaną z nią zawarte umowy zlecenia/dzieło. Od początku zainteresowana miała ustalone jedno wynagrodzenie uzgodnione z M. P. (2). Zarówno dla (...) spółki z o. o. jak i (...) Sp. z o.o. sp. kom był jeden dział kadr.

(pisemne zeznania zainteresowanej M. Z. – k. 97-98)

Płatnik składek (...) Sp. z o.o. sp. kom. zawarł z M. P. (1) umowy o pracę, pierwszą na okres próbny w dniu 11 maja 2018 roku od dnia 11 maja 2018 roku do dnia 10 sierpnia 2018 roku za wynagrodzeniem zasadniczym 3493,21 zł miesięcznie, kolejną w dniu 10 sierpnia 2018 roku na czas nieokreślony od dnia 11 sierpnia 2018 roku za wynagrodzeniem zasadniczym 3493,21 zł miesięcznie. Ubezpieczony zajmował stanowisko kierownika ds. inwestycji.

(umowy – k. 579-581 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 11 maja 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. P. (1) umowę zlecenie na okres od dnia 11.05.2018 r. do 30.06.2018 r której przedmiotem było przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach za wynagrodzeniem brutto 2371,43 zł miesięcznie.

(umowa – k. 573 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 29 czerwca 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. P. (1) umowę zlecenie na okres od dnia 01.07.2018 r. do 30.09.2018 r której przedmiotem było przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach realizacji przetargu na terenie wyznaczonych gmin za wynagrodzeniem brutto 2371,43 zł miesięcznie.

(umowa – k. 574 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

W dniu 1 października 2018 roku (...) spółka z o. o. zawarła z M. P. (1) umowę zlecenie na okres od dnia 01.10.2018 r. do 31.12.2018 r której przedmiotem było wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez zleceniodawcę za wynagrodzeniem brutto 2371,43 zł miesięcznie.

(umowa – k. 577 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 81)

Nie występowały żadne różnice pomiędzy koordynacją umowy o pracę, a umowy zlecenia. Wysokość otrzymywanego wynagrodzenia M. P. (1) ustalał z M. P. (2) podczas spotkania. Wynagrodzenie nie było rozgraniczane, rozmowa dotyczyła łącznego wynagrodzenia zarówno z umowy o pracę, jak i zlecenia. M. P. (2) nie był w stanie odróżnić wykonywania czynności w ramach poszczególnych umów, nie dało się również zauważyć podziału czasu pracy pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o. sp. kom, a (...) spółka z o. o.

(zeznania zainteresowanego M. P. (1) na rozprawie w dniu 28 października 2021 roku e-protokół (...):13:10 – 00:26:44 – płyta CD – k. 68)

Płatnik składek – (...) spółka z o.o. sp. komandytowa nie zadeklarował składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od przychodów z tytułu umów cywilnoprawnych wykonywanych przez zainteresowanych na rzecz własnego pracodawcy a zawieranych z innymi podmiotami, tj. (...) spółka z o.o.

(okoliczności bezsporne)

Stan faktyczny został ustalony przez Sąd Okręgowy na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, przedłożonych w toku postępowania sądowego, w tym w oparciu o dokumenty w postaci umów o pracę, umów zlecenia i umów o dzieło. Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu, stąd też uznano je za wiarygodny materiał dowodowy. Walor wiarygodności Sąd Okręgowy przyznał także zeznaniom zainteresowanych: M. Z., M. P. (1) oraz częściowo zeznaniom przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (2), świadków K. W., M. K., R. G.. Wskazane zeznania wzajemnie ze sobą korelowały i były zbieżne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Przy czym uznanie za wiarygodne zeznań świadka R. G. i płatnika nie oznacza podzielenia ich twierdzeń, co oceny prawnej zawieranych umów cywilnoprawnych.

Dodatkowo Sąd Okręgowy orzekając oparł się na dowodach w postaci protokołu kontroli sporządzonego przez organ rentowy (płyta CD w kopercie – k. 81). W ocenie Sądu było to w zaistniałych okolicznościach możliwe i nie prowadziło do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodów, tym bardziej, że żadna ze stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych w toku postępowania kontrolnego prowadzonego przez ZUS.

Jednocześnie tutejszy sąd pominął dowód z zeznań zainteresowanego M. C., gdyż mimo prawidłowego wezwania nie stawił się na rozprawie w celu złożenia zeznań i nie wnosił o przesłuchanie w formie pisemnej, tym samym pozbawiając się możliwości dochodzenia swoich racji przed Sądem.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania, jako niezasadne, podlegają oddaleniu.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2021 r., poz. 423) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej były osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła i pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Art. 18 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W świetle art. 9 ust. 1 osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej użyte w ustawie określenia oznaczają: płatnik składek – pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia należy do płatnika składek (art. 36 ust. 2). Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1).

W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia, przyjmujący zlecenie, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 1285), obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 11, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca (…). W myśl art. 74 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz wyrejestrowania z tych ubezpieczeń. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 i 2). Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy stał na stanowisku, że praca wykonywana przez zainteresowanych w ramach umowy zlecenia/dzieło z (...) spółką z o.o. świadczona była na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca/wykonawca pozostawał w stosunku pracy, czyli (...) sp. z o.o., spółką komandytową.

Weryfikacja wskazanego stanowiska organu rentowego wymaga prawidłowej interpretacji powoływanego już przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osobą trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r. (III UK 22/11), uchwała Sądu Najwyższego z 2.09.2009 r. (II UZP 6/09).

Objęcie definicją pracownika, dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu, nadają przepisy kodeksu pracy, ale, także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne, rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika – zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku, pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią) lecz praca, w jej ramach, jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego: z 14.01.2010 r. (I UK 252/09); z 22.02.2010 r. (I UK 259/09).

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy, dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7.03.2017 r. (III AUa 1570/16).

Zastosowany, w treści tego przepisu, zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28.02.2019 r. (III AUa 1574/16).

Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności, wykonywanych przez pracownika, wynikających z umowy, zawartej z osobą trzecią, oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.09.2020 r. (III AUa 159/20), wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3.06.2019 r. (III AUa 301/18) .

Przez wykonywanie pracy na czyjąś rzecz należy rozumieć jej świadczenie w czyimś interesie. Pomimo formalnego wyodrębnienia obydwu spółek, jako odrębnych podmiotów prawa gospodarczego, nie sposób przyjąć, by działania, podejmowane w interesie zleceniodawcy, nie były jednocześnie, podejmowane w interesie pracodawcy ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.02.2019 r. (III AUa 1757/18).

Celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej było po pierwsze ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19.06.2019 r. (III AUa 1816/16).

Po pierwsze warto zwrócić uwagę, że odwołujący się płatnik składek ( (...) Sp. z o.o. Sp.k.) i obie spółki (...) Sp. z o.o. i TK-38 Sp. z.o.o. stanowią odrębne podmioty, niemniej jednak są powiązane osobowo, kapitałowo i organizacyjnie. (...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych. Z kolei spółki (...) Sp. z o.o. i TK-38 Sp. z.o.o. zajmuje się obsługą organizacyjną, projektowaniem. Co więcej TK-38 Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż. Zakresy zadań trzech ww. spółek przy realizacji projektu powodują, że zleceniobiorca (pracownik) zatrudniony przez jedną ze spółek wykonuje zlecenie (prace) na rzecz drugiej.

Sąd Okręgowy zważył, że z zeznań przedstawiciela wnioskodawcy M. P. (2) jasno wynikało, że zakres obowiązków w ramach zawartych umów cywilnoprawnych odnosił się jedynie do krótkiego opisania czynności do wykonania bez dokładnego określenia przedmiotu umów. Co więcej zakres obowiązków zainteresowanych z umów cywilnoprawnych nierzadko pokrywał się z zakresem ich obowiązków z tytułu zawartych umów o pracę.

Powołani w sprawie świadkowie K. W., M. K. potwierdzili natomiast, że zawierane z zainteresowanymi umowy cywilnoprawne zawierały jedynie ogólne wskazania odnośnie rodzaju wykonywanych prac i tak naprawdę czynności będące przedmiotem owych umów stanowiły jedynie stanowiły kolejne etapy inwestycji prowadzonej przez (...) sp z o o sp.komandytową, która odpowiadała za rezultat prac przed inwestorem.

Zainteresowani zatrudnieni byli na podstawie umów o pracę przez (...) Sp. z.o.o. Sp.k. na stanowiskach: specjalisty ds. sprzedaży, kierownika ds. inwestycji.

Z kolei w umowach cywilnoprawnych zawieranych z zainteresowanymi jako przedmiot umowy łączącej strony wskazano odpowiednio w zależności od zainteresowanego: wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie gmin, przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach (M. C.), przygotowanie dokumentacji do ofert przetargowych, przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych, prace administracyjno- biurowe (M. Z.), przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach, przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach realizacji przetargu na terenie wyznaczonych gmin, wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez zleceniodawcę (M. P. (1)).

W toku zeznań zainteresowana M. Z. wskazała, że do jej obowiązków na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży należało między innymi: uzupełnianie tabel montażowych, sprawdzanie zasadności wystawianych faktur przez podwykonawców za wykonane montaże, kontakt z podwykonawcami w sprawie wystawionych faktur.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, nie ulega wątpliwości, że czynności wykonywane przez zainteresowanych w ramach umów cywilnoprawnych miały charakter uzupełniający lub tożsamy, do tych wykonywanych przez nich w ramach zawartej umowy o pracę, bowiem jak wynika z ustaleń (...) Sp. z o.o. sp.k. zawierała umowy na wykonanie inwestycji. Prace projektowe, montażowe, serwisowe, rozliczanie tych inwestycji spółka ta zlecała do wykonania (...) Sp. z.o.o. i TK-38 Sp. z o.o. (...) cywilnoprawne zawierane były z zainteresowanymi od tego samego dnia lub w niedługim okresie po zawarciu umów o pracę. Zarówno z zeznań M. Z., jak i M. P. (1) wynikało że nie potrafili wyodrębnić czynności wykonywanych w ramach poszczególnych umów. Co więcej nie dało się zauważyć podziału czasu pracy pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o. sp. kom, a (...) spółka z o. o. Wynagrodzenie, które otrzymywali zainteresowani nie było rozgraniczane. Zainteresowana w sprawie M. Z. zeznała ponadto, że czynności wykonywane przez nią w ramach zawartych umów cywilnoprawnych były takie same jak te, które wykonywała w ramach zawartej z (...) Sp. z o.o. sp. kom. umowy o pracę. Z kolei zainteresowany M. P. (1) dookreślił, że nie występowały żadne różnice pomiędzy koordynacją umowy o pracę, a umowy zlecenia. Powyższe prowadzi do konkluzji, że (...) Sp. z.o.o. Sp.k. zatrudniająca ubezpieczonych korzystała z efektów ich pracy na podstawie umów zlecenia/dzieło.

Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 sierpnia 2021 roku (III UZP 3/21), iż powiązania kapitałowe i osobowe między pracodawcą a zleceniodawcą zlecających w ramach umowy zlecenia zawartej z pracownikiem tego pracodawcy wykonywanie czynności, które mogą być potraktowane jako wykonywanie umowy na rzecz pracodawcy prowadzi do wniosku, że powiązania tego rodzaju nie są bez znaczenia dla oceny konkretnego stanu faktycznego. Im silniejsze powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personale między pracodawcą a osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej tym łatwiej ustalić, że praca była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie, postępowanie dowodowe, w sposób jednoznaczny, wykazało, że zawarcie umowy zlecenia/ dzieło przez zainteresowanych posłużyło uzyskaniu formalnego innego tytułu do ubezpieczeń, mimo nadal faktycznie realizowanego zobowiązania pracowniczego. Ubezpieczeni wykonując umowę cywilnoprawną de facto świadczyli pracę na rzecz własnego pracodawcy, co winno skutkować dodatkowo uiszczeniem składek od osiągniętego w ten sposób przychodu, a z drugiej strony pociągało za sobą brak obowiązku zapłaty składek przez zleceniodawcę. Podkreślenia wymaga też, że w takich okolicznościach pracodawca unikał płacenia za nadgodziny, jeśli zlecane dodatkowo czynności wykonywane były po godzinach pracy.

Bez wątpienia w przedmiotowej sprawie występuje konstrukcja modelowego trójkąta umów w świetle brzmienia cytowanego art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykatury jednolitego poglądu wskazany trójkąt umów obejmuje trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia
18 grudnia 2012 r., sygn. akt AUa 1031/12, LEX 1254347, wyrok SA w Szczecinie z dnia
3 czerwca 2019 r., sygn.. akt III AUa 301/18, LEX 2692949). W rozpoznawanej sprawie brak było formalnej umowy o podwykonawstwo, jednakże poza sporem pozostawała współpraca pomiędzy wszystkimi spółkami, bowiem pracodawca zainteresowanych występował jako strona w przetargu, natomiast pozostałe spółki faktycznie realizowały zawarte umowy w zakresie wspólnych zadań związanych z usługami tworzenia dokumentacji, montażu, serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych, a rezultat pracy w postaci usługi, czy to w zakresie utworzenia określonej dokumentacji czy szkoleń przejmował ostatecznie pracodawca, czyli w tym przypadku (...) sp. z o.o. sp. komandytowa. Znamiennym jest też, że zwierzchnikiem we wszystkich spółkach była ta sama osoba – M. P. (2).

W ocenie sądu zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiadają prawu, zatem zasadnym stało się na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalenie odwołań.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art.98 k.p.c., zasądzając od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. kwotę 540 zł (180 złotych x 3) zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265 ze zm.).

Odwołania zostały złożone w trzech sprawach o sygn. akt VIII U 2767/20 i VIII U 2776/20 oraz VIII U 2795/20, które następnie na podstawie art. 219 k.p.c. zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Owe połączenie na podstawie wskazanego przepisu jest tylko zabiegiem technicznym, który nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy, nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności i nie zmienia faktu, że łącznie rozpoznawane i rozstrzygane sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. W konsekwencji, w razie połączenia przez sąd kilku spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, zwrot kosztów procesu przysługuje stronie odrębnie w każdej z połączonych spraw (postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012r., I Cz 164/11, Lex nr 1254636).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy – PI.

19 IV 2022 roku.