Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22.12.2022 r. powód (...) sp. z o.o. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanych: Gminy K., Powiatu (...) i Skarbu Państwa – Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. solidarnie na rzecz powoda kwoty 744.666,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 lipca 2022 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej. (pozew -k.7-14)

Pismem z dnia 25.09.2023 r. powód cofnął częściowo powództwo, ograniczając je do kwoty 100.530 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 lipca 2022 r. do dnia zapłaty. (pismo -k.150-151 odwrót)

Pozwany Powiat (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc, że występuje brak legitymacji biernej po jego stronie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych. (odpowiedź na pozew -k.172-174)

Pozwana Gmina K. wniosła o oddalenie powództwa w całości, podnosząc zarzut przedawnienia zgłoszonego roszczenia oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (odpowiedź na pozew -k.181-187)

Pozwany Skarb Państwa – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej RP. (odpowiedź na pozew -k.204-216)

Na rozprawie w dniu 26 lipca 2024 r. i 4 października 2024 r. strony podtrzymały swoje stanowiska, z tym że pełnomocnicy powoda poinformowali o przekształceniu organizacyjnym po stronie powoda. (protokół rozprawy -k.303-304, 317-317 odwrót)

Postanowieniem z dnia 4 października 2024 r. sąd stwierdził, że (...) sp. z o.o. w W. wstąpiła do niniejszego procesu w charakterze powoda w miejsce (...) sp. z o.o. w W. w trybie art. 521 par. 2 ¹ KSH. (postanowienie -k.317)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona w (...), gmina K., powiat (...), województwo (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) przez Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej stanowi własność Gminy K.. Nieruchomość ta została oddana w użytkowanie wieczyste B. K. na okres 99 lat – do dnia 7.04.2092 r. (treść księgi wieczystej -k.28-35)

W dniu 20 marca 2017 r. w W. została podpisana warunkowa umowa dzierżawy nieruchomości. Stronami umowy byli: B. K. jako wydzierżawiająca i (...) sp. z o.o. w W. jako dzierżawca. Przedmiotem umowy było oddanie w/w nieruchomości w dzierżawę dzierżawcy, z zastrzeżeniem ziszczenia się warunku wskazanego w par. 5 umowy. Umowa miała wejść w życie z chwilą spełnienia warunku opisanego w par. 5 ust. 1 umowy i obowiązywać przez okres 10 lat. Zgodnie z par. 5 ust. 1 umowy, obowiązywała ona pod warunkiem zawieszającym, tj. uzyskania przez dzierżawcę decyzji Starosty (...) zezwalającej dzierżawcy na prowadzenie działalności polegającej na zbieraniu odpadów. W par. 5 ust. 4 strony zgodnie potwierdziły – w celu uniknięcia wszelkich wątpliwości- iż nieuzyskanie przez dzierżawcę decyzji, o której mowa w par. 5 ust. 1 umowy z jakichkolwiek przyczyn powoduje, że niniejszą umowę traktuje się jako niebyłą. Zgodnie z par. 5 ust. 5, wydanie przedmiotu umowy miało nastąpić pod warunkiem uzyskania przez dzierżawcę decyzji, o której mowa w ust. 1. (umowa -k.37-40)

W dniu 21 marca 2017 r. powód złożył do Starostwa Powiatowego w S. wniosek o wydanie zezwolenia na okres 10 lat na zbieranie odpadów na w/w nieruchomości. We wniosku wyszczególniono 489 rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne oraz 105 rodzajów odpadów niebezpiecznych przewidzianych do zbierania. (wniosek -k.42-48)

W dniu 25 sierpnia 2017 r. została podjęta uchwała nr XXXI/181/17 Rady Gminy K. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy K., obejmującego fragment wsi C.. Uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z dnia 31 sierpnia 2017 r. Uchwała w par. 7 pkt. 3 zawierała zapis: w obszarze planu obowiązuje zakaz realizacji inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, ustalenie nie dotyczy dróg publicznych, inwestycji z zakresu łączności publicznej (telekomunikacji) oraz obowiązuje zakaz realizacji przedsięwzięć i prowadzenia działalności gospodarczej z zakresu gospodarowania odpadami (obejmujące m.in. zbieranie, przetwarzanie, transport odpadów) w rozumieniu przepisów odrębnych oraz zakaz składowania odpadów, magazynowania odpadów z wyjątkiem wstępnego magazynowania u wytwórcy odpadów, w rozumieniu przepisów odrębnych. (uchwała z załącznikami -k.50-53)

Decyzją z dnia 27 września 2017 r. Starosta (...) odmówił wydania zezwolenia na zbieranie odpadów na terenie nieruchomości o nr ewid. 86/3 i 88 położonych w miejscowości C. gm. K., z uwagi na fakt, iż zamierzony sposób gospodarowania odpadami jest niezgodny z przepisami prawa miejscowego- par.7 pkt. 3 uchwały Rady Gminy K. z dnia 25 sierpnia 2017 r. (decyzja -k.55-58)

Decyzją z dnia 11 stycznia 2018 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S., po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez powoda od decyzji Starosty (...) z dnia 27.09.2017 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. (decyzja -k.60-63)

Wyrokiem z dnia 29 marca 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Ł. stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy K. z dnia 25 sierpnia 2017 r. nr (...) w par. 7 pkt. 3. (wyrok z uzasadnieniem -k.82-99)

Powyższy wyrok WSA w Łodzi uprawomocnił się dnia 1 sierpnia 2019 r. (okoliczność bezsporna)

Wnioskiem z dnia 21 października 2019 r. skierowanym do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. powód wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych Starosty (...) z dnia 27 września 2017 r. i SKO z dnia 11 stycznia 2018 r. (wniosek -k.217-219)

Decyzją z dnia 30 stycznia 2020 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. stwierdziło nieważność decyzji Starosty (...) z dnia 27 września 2017 r. i decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia 11 stycznia 2018 r. (decyzja -k.101-104)

Decyzją z dnia 4 listopada 2020 r. Starosta (...) udzielił firmie (...) sp. z o.o. w W. zezwolenia na zbieranie odpadów na działce o nr ewid. 88, obręb C. na czas do dnia 4 listopada 2030 r. (decyzja -k.112-119)

W dniu 10 czerwca 2024 r. (...) sp. z o.o. w W. przekształciła się w (...) Spółkę Akcyjną w W.. (informacja z KRS -k.256-259)

W dniu 10 czerwca 2024 r. powstała (...) sp. z o.o. w W.. Spółka powstała w wyniku podziału (...) sp. z o.o. w W., który był podziałem przez wydzielenie, tj. przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej w rozumieniu art. 529 par. 1 pkt. 4 KSH. Składnikiem majątku, który miał przypadać spółce wydzielonej była wierzytelność dochodzona w niniejszym postępowaniu. (informacja z KRS -k.261-264, plan podziału (...) sp. z o.o. z dnia 23.04.2024 r. -k.284-285, załączniki do planu podziału -k.285 odwrót-298)

Sąd zważył co następuje:

Podstawę prawną odpowiedzialności pozwanych należy rozpatrywać w świetle art. 417 KC i art.417 ¹ KC. Zgodnie z tymi przepisami za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego bądź też inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Art. 417 ¹ KC doprecyzowuje przesłanki odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez wydanie aktu normatywnego, prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji oraz niewydanie aktu normatywnego, orzeczenia lub decyzji.

Przesłankami w/w odpowiedzialności są: istnienie szkody, wyrządzenie szkody niezgodnym z prawem wykonywaniem czynności z zakresu władzy publicznej (ewentualnie wydaniem lub niewydaniem aktu normatywnego, prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji) oraz związek przyczynowy pomiędzy tymi zdarzeniami. Wina nie jest przesłanką odpowiedzialności z art. 417 KC, jest nią bezprawność rozumiana jako działanie niezgodne z prawem.

W ocenie sądu za ewentualne źródło szkody, której naprawienia powód domaga się w niniejszym procesie można uznać tylko uchwalenie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego uchwałą Rady Gminy K. z dnia 25 sierpnia 2017 r. i późniejsze stwierdzenie nieważności tej uchwały wyrokiem WSA w Łodzi z dnia 29 marca 2019 r. Brak możliwości zbierania przez powoda odpadów na nieruchomości, której dotyczyła warunkowa umowa dzierżawy wynikał bowiem z treści uchwały- MPZP, a nie z decyzji Starosty (...) i SKO w S.. Decyzja te stanowiły tylko wynik istnienia określonego stanu prawnego, co zostanie szerzej omówione w dalszej części uzasadnienia.

Warunkiem wstępnym dochodzenia odszkodowania za szkodę wynikającą z wydania uchwały Rady Gminy K. z dnia 25 sierpnia 2017 r. (pozwany nr 1) jest uznanie tej uchwały za niezgodną z ustawą (art. 417 ¹ par.1 KC). Niewątpliwie, uchwała rady gminy- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego, co potwierdza wyrok NSA z dnia 20 marca 2014 r., II OSK (...), LEX nr 1460971). W przedmiotowej sprawie w/w uchwała Rady Gminy K. została uznana w części istotnej dla sprawy za niezgodną z ustawą, co skutkowało stwierdzeniem jej nieważności w zakresie par. 7 pkt. 3 wyrokiem WSA w Łodzi z dnia 29 marca 2019 r.

W przypadku decyzji Starosty (...) z dnia 27 września 2017 r. (pozwany nr 2) i decyzji SKO w S. z dnia 11 stycznia 2018 r. (pozwany nr 3) konieczne było stwierdzenie ich niezgodności z prawem (art. 417 ¹ par.2 KC), co nastąpiło w drodze wydania decyzji SKO w S. z dnia 30 stycznia 2020 r.

Odpowiedzialność odszkodowawcza Gminy K..

Powództwo w stosunku do tego pozwanego podlega oddaleniu z dwóch przyczyn.

Pierwszą przyczyną jest brak legitymacji czynnej powoda do zgłaszania roszczeń związanych z bezprawnością legislacyjną. Powód bowiem nie należy do kręgu podmiotów objętych zastosowaniem normy prawnej, która została uznana za niezgodną z prawem.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 30.05.2018 r., I ACa 1244/17, Sąd Apelacyjny w Łodzi wskazał, że sam fakt uchylenia aktu normatywnego jako niezgodnego z prawem nie jest wystarczający do skutecznego dochodzenia roszczenia odszkodowawczego. Z punktu widzenia odpowiedzialności za bezprawie normatywne istotne jest bowiem także ustalenie, czy poszkodowany należy w ogóle do kręgu podmiotów objętych zastosowaniem normy prawnej, która została uznana za niezgodną z prawem. Odpowiedzialność ta może bowiem powstać wyłącznie względem osoby, której dobra lub interesy prawne narusza wydanie aktu normatywnego niezgodnego z prawem, nie zaś względem osoby, której interes naruszony wydaniem aktu ma jedynie faktyczny (ekonomiczny) charakter. Dopiero w stosunku do podmiotów, których interes prawny został naruszony badaniu podlega adekwatność związku przyczynowego pomiędzy doznanym przez nich uszczerbkiem a bezprawnością legislacyjną.

Sąd orzekający w pełni podziela powyższy pogląd, którego zastosowanie w niniejszej sprawie prowadzi do oddalenia powództwa. Interes prawny powoda nie został bowiem naruszony wskutek uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a następnie stwierdzenia jego częściowej nieważności. Powodowi, ani w dacie uchwalenia MPZP, ani w dacie stwierdzenia jego nieważności nie przysługiwało bowiem żadne prawo do położonej na terenie objętym planem nieruchomości w C., której dotyczyła warunkowa umowa dzierżawy z dnia 20 marca 2017 r.

Jak bowiem wskazuje sam tytułu w/w umowy, a co ważniejsze również jej treść, umowa dzierżawy została zawarta pod warunkiem zawieszającym- z zastrzeżeniem ziszczenia się warunku wskazanego w jej par. 5, tj. uzyskania przez dzierżawcę (powoda) decyzji Starosty (...) zezwalającej powodowi na prowadzenie na nieruchomości działalności polegającej na zbieraniu odpadów. W par. 5 ust. 4 strony postanowiły, że nieuzyskanie przez dzierżawcę zezwolenia na zbieranie odpadów powoduje, że umowę traktuje się jako niebyłą. Wydanie nieruchomości miało nastąpić dopiero po uzyskaniu w/w zezwolenia (par. 5 ust. 5).

Zatem, zgodnie z treścią w/w umowy, do momentu wydania przez Starostę (...) decyzji zezwalającej powodowi na zbieranie odpadów na w/w nieruchomości, co nastąpiło w dniu 4 listopada 2020 r., powód nie był dzierżawcą przedmiotowej nieruchomości i nie przysługiwało mu do niej żadne inne prawo. Powód nie wykazał też, że przysługiwało mu prawo do jakiejkolwiek innej nieruchomości położonej na terenie objętym MPZP z dnia 25 sierpnia 2017 r. Wydanie tego aktu prawnego nie dotyczyło więc w żaden sposób sfery prawnej strony powodowej, a więc nie ma ona prawa do formułowania roszczeń odszkodowawczych związanych z tym faktem.

Drugą przyczyną oddalenia powództwa w stosunku do Gminy K. jest przedawnienie roszczenia w stosunku do pozwanego i skutecznego podniesienie przez niego tego zarzutu.

Zgodnie z art. 442 ¹ par. 1 KC, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Jak zostało wskazane powyżej, ewentualnym źródłem szkody było wydanie uchwały przez Radę Gminy K. o uchwaleniu MPZP w dniu 25 sierpnia 2017 r. Wyrok WSA w Łodzi z dnia 29 marca 2019 r. stwierdzający nieważność w/w uchwały w interesującej nas części uprawomocnił się dnia 1 sierpnia 2019 r. Czyli datą dowiedzenia się przez powoda o szkodzie jest najpóźniej dzień 1 sierpnia 2019 r. Termin przedawnienia upłynął więc z dniem 1 sierpnia 2022 r., Sąd rozpoznający sprawę stoi na stanowisku, że art. 442 ¹ jest przepisem szczególnym w stosunku do ogólnych przepisów o przedawnieniu, więc nie ma tu zastosowania art. 118 zd. 2 k.c., stanowiący że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego.

W literaturze nie ma zgodności co do tego, które terminy przedawnienia obejmuje regulacja art. 118 zd. 2 k.c. Nie ma sporu, że nie dotyczy ona terminów krótszych niż dwa lata (art. 118 zd. 2 in fine k.c.), jednak wyrażono różne zapatrywania co do tego, czy przepis ten należy uwzględniać przy wyznaczaniu chwili upływu wszystkich terminów przedawnienia ustalonych przez ustawodawcę na okres dwuletni bądź dłuższy.

Jak zostało wskazane powyżej, sąd orzekający podziela stanowisko, w myśl którego przepis art. 118 zd. 2 k.c. nie znajduje zastosowania do terminów regulujących przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym określonych w art. 442 ¹ k.c. Pogląd ten zakłada, że ten ostatni przepis jest regu­lacją szczególną względem art. 118 zd. 2 k.c., wyłączającą jego zastosowanie do ustalenia momentu upływu terminu przedawnienia, ponieważ zawiera własne, odrębne, szczególne w stosunku do art. 118 zd. 2 k.c. zasady wydłużania i skracania terminów przedawnienia.

Odpowiedzialność odszkodowawcza Powiatu (...) i Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

Powództwo w stosunku do w/w podmiotów podlega oddaleniu z dwóch przyczyn.

Po pierwsze, jak wskazano powyżej, źródłem ewentualnej szkody powoda było uchwalenie, a następnie stwierdzenie nieważności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, co nie było objęte działaniem w/w pozwanych. Brak możliwości zbierania przez powoda odpadów na nieruchomości wynikał z treści uchwały o MPZP, a nie z decyzji Starosty (...) i SKO w S.. Decyzje te stanowiły tylko wynik istnienia określonego stanu prawnego.

Po drugie, po stronie w/w pozwanych nie zachodzi bezprawność działania w rozumieniu art. 417 par. 1 KC. W dacie wydania decyzji Starosty (...) z dnia 27 września 2017 r. i SKO w S. z dnia 11 stycznia 2018 r. obowiązywała uchwała Rady Gminy K. o MPZP. Zgodnie z brzmieniem art. 46 ust. 1 pkt. 3 ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. w razie stwierdzenia niezgodności zamierzonego sposobu gospodarki odpadami z przepisami prawa, w tym prawa miejscowego właściwy organ odmawia wydania zezwolenia na zbieranie odpadów. MPZP wprost przewidywał zakaz prowadzenia działalności w postaci gospodarki odpadami. Zatem zamierzony przez powodową spółkę sposób prowadzenia działalności był niezgodny z przepisami prawa miejscowego obowiązującego na obszarze, na którym znajdowała się nieruchomość, którą powód zamierzał dzierżawić.

Zatem, decyzje w/w organów administracyjnych w dacie ich wydania były zgodne z prawem i nie mogły przyjąć innej treści. Do momentu stwierdzenia nieważności par. 7 pkt. 3 uchwały Rady Gminy K. w świetle prawa nie mogła zostać wydana decyzja zezwalająca powodowi na zbieranie odpadów na przedmiotowej nieruchomości.

Wobec powyższego powództwo podlegało oddaleniu w stosunku do pozwanych nr 2 i 3.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 KPC, zasądzając na rzecz każdego z pozwanych koszty zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z par. 2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. Wartość przedmiotu sporu ustalono na podstawie pierwotnej wysokości roszczenia, zgodnie z par. 19 w/w rozporządzenia.