Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W dniu 28 lutego 2019 r. (...) Bank S.A. w W. wystąpił przeciwko Ł. S. o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym co do kwoty 132.178 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 6 września 2018 r.07 lutego 2012 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że roszczenie wynika z umowy bankowej zawartej między stronami w dniu 20 sierpnia 2015 r., a na dochodzoną kwotę składają się: 122.500,94 zł kapitału niespłaconego kredytu, 6.921,59 zł odsetek umownych za okres od dnia 20 sierpnia 2015 r. do dnia 2 lipca 2018 r., 2.679,75 zł odsetek umownych od należności przeterminowanych za okres do dnia 5 września 2018 r., 75 zł pozostałych należności - 5 monitów po 15 zł każdy (pozew k. 4-6).

Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie sygn. I Nc 99/19 wydał w dniu 30 kwietnia 2019 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz ten nie zyskał cechy prawomocności (nakaz k.39).

Z uwagi na fakt, iż pozwany był nieznany z miejsca pobytu, w toku procesu był on reprezentowany przez kuratora (postanowienie k.59).

Kurator złożył sprzeciw od tego nakazu, zaskarżając go w całości, wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu. Podniósł zarzuty:

- nieudowodnienia wysokości roszczenia co do zasady i co do wysokości,

- niewykazania, że bank przekazał pozwanemu środki pieniężne zgodnie z treścią umowy, z której powód wywodzi skutki prawne,

- nieważności umowy bankowej, z której powód wywodzi skutki prawne – z uwagi na brak dokumentów, potwierdzających, że osoba, która tą umowę podpisała w imieniu banku, była przez bank umocowana do dokonywania takiej czynności,

- niewypowiedzenia umowy kredytowej, z której powód wywodzi skutki prawne, w konsekwencji brak wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem – z uwagi na nieskuteczne doręczenie pozwanemu wypowiedzenia umowy przez bank (sprzeciw k. 69-71).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 sierpnia 2015 r. (...) Bank S.A. w W. wygenerował dokument - „umowę kredytu gotówkowego nr (...)”, w której jako kredytobiorcę wskazano Ł. S.. Dokument ten precyzował:

- całkowitą kwotę kredytu – 124.488 zł (zob. § 1.1),

- całkowity koszt kredytu – 114.049,20 zł, w tym: kwotę odsetek w wysokości 88.551,65 zł, prowizję w wysokości 25.497,55 zł (zob. § 1.8),

- całkowitą kwotę do zapłaty – 238.537,20 zł (zob. § 1.9),.

- oprocentowanie kredytu - 10% w stosunku rocznym, rzeczywista roczna stopa oprocentowania – 23,08% (zob. § 1.3).

Jako obowiązki kredytobiorcy wskazano m.in.:

- spłatę kredytu wraz z odsetkami i należnościami ubocznymi w 120 miesięcznych ratach płatnych do 31 dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 30 września 2015 r. z ostatnią ratą płatną do dnia 31 sierpnia 2025 r. – zgodnie z harmonogramem spłat, poprzez wpłaty na wskazany w umowie rachunek kredytowy w ww. banku (zob. § 1.2).

- powiadomienie banku o każdorazowej zmianie danych – w tym adresu zameldowania w terminie 7 dni od daty zmiany (zob. § 13.2).

W razie opóźnienia w zapłacie należności Bank miał być uprawniony do:

- czynności windykacyjnych, których koszt pokrywać miał kredytobiorca pozostający w opóźnieniu, w tym monitów, przy czym koszt 1 monitu wynosił 15 zł (zob. § 8.9a),

- do pobierania od dnia następnego po upływie daty wymagalności spłaty raty odsetek od kapitału przeterminowanego w wysokości czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (zob. § 8.1b),

- wypowiedzenia umowy kredytu z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy listem poleconym do spłaty w terminie nie krótszym, niż 7 dni od otrzymania wezwania - w razie zwłoki z zapłatą co najmniej dwóch pełnych rat (zob. § 11.2 i 11.3).

W umowie wskazano adres zamieszkania Ł. S.: Ł., ul. (...). Na dokumencie tym widnieje odręczny podpis Ł. S. i doradcy klienta D. O., obok jego podpisu widnieje pieczęć (...) (umowa k.12-16).

W dniu 28 lutego 2018 r. bank skierował do Ł. S. na adres wskazany w umowie pismo zatytułowane „wezwanie” do zapłaty zaległości w kwocie 5.721,49 zł + 1,53 zł odsetek od należności przeterminowanej za każdy dzień opóźnienia - w terminie 14 dni od doręczenia wezwania, nie później, niż w terminie do dnia 27 marca 2018 r. Pismo to zostało opatrzone odręcznym podpisem (...), bez wskazania imienia i stanowiska osoby, która je podpisała.

Wezwanie to zwrócono do nadawcy po awizacji (pismo z dowodem awizacji k.18-19).

W dniu 30 kwietnia 2018 r. bank skierował do Ł. S. na adres wskazany w umowie pismo zatytułowane „wypowiedzenie umowy kredytu” w związku z brakiem należności w kwocie 9.627,58 zł. Pismo to zostało opatrzone odręcznym podpisem (...), bez wskazania imienia i stanowiska osoby, która je podpisała.

Pismo to zwrócono do nadawcy z adnotacją „adresat wyprowadził się” (pismo z adnotacją na kopercie k.20-21|).

Bank pismem z dnia 24 sierpnia 2018 r. wezwał Ł. S. do zapłaty kwoty 131.716,30 zł w terminie 7 dni od daty doręczenia pisma. Wezwanie przesłano adresatowi na adres wskazany w umowie (wezwanie k. 22, dowód wysłania k. 23).

W dniu 6 września 2018 r. bank wystawił przeciwko pozwanemu wyciąg z ksiąg banku na kwotę 132.177,28 zł, w tym: 122.500,94 zł kapitału niespłaconego kredytu, 6.921,59 zł odsetek umownych za okres od dnia 20 sierpnia 2015 r. do dnia 2 lipca 2018 r., 2.679,75 zł odsetek umownych od należności przeterminowanych za okres do dnia 5 września 2018 r., 75 zł pozostałych należności (wyciąg k.10).

Sąd uznał za wiarygodny zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci dowodów z dokumentów i oparł się na nim, dokonując ustaleń faktycznych. Sąd nie dał wiary:

- niepoświadczonej kserokopii pełnomocnictwa udzielonego agentowi K. O. do pośrednictwa finansowego na rzecz (...) Bank S.A. w W. i zawierania w imieniu banku umowy o kredyt gotówkowy (k.84),

- niepoświadczonej kserokopii wniosku o kredyt gotówkowy (k.85-86).

Należy podkreślić, że przepisy k.p.c. dotyczące dokumentów jako środków dowodowych (art. 244 i n.) jako zasadę przewidują oryginał dokumentu, nie przewidują formy kserokopii jako dokumentu mającego moc dowodową. Kserokopia, tak jak odpis, stanowi odwzorowanie oryginału, przez co może być uznana za odpis dokumentu oryginalnego. W postępowaniu opartym na dokumencie prywatnym źródłem wiadomości jest zawarte w nim i podpisane oświadczenie (art. 245 k.p.c.). Oznacza to, że dla uznania kserokopii za dokument prywatny, świadczący o istnieniu oryginału o odwzorowanej w niej treści, niezbędne jest oświadczenie o istnieniu dokumentu o treści i formie odwzorowanej kserokopią. Takim oświadczeniem będzie umieszczone na kserokopii i zaopatrzone podpisem poświadczenie zgodności kserokopii z oryginałem. Dopiero wtedy można uznać kserokopię za dokument prywatny świadczący o istnieniu oryginału o treści i formie w niej odwzorowanej. Zwykła odbitka ksero (tj. odbitka niepotwierdzona, niestanowiąca dokumentu) nie może zastąpić dokumentu, na którego bazie powstała. Bez poświadczenia kserokopia nie może być uznana za dokument i korzystać z oceny dowodowej jako środek dowodowy w rozumieniu art. 244 i n. k.p.c. Natomiast gdyby ustawodawca chciał uczynić z kserokopii odrębny środek dowodowy, to wprowadziłby je obok fotokopii do art. 308 k.p.c. (w opisanym wyżej zakresie Sąd przytoczył w części i podziela utrwalone orzecznictwem SN stanowisko zawarte m.in.: w uchwale z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 37/94, LEX Nr 4066, w wyroku z dnia 16 czerwca 2000 r., IV CKN 59/00, LEX Nr 533122, w wyroku z dnia 6 listopada 2002r. , I CKN 1280/00, LEX nr 78358, w postanowieniu z dnia 27 lutego 1997 r., III CKU 7/97, LEX Nr 50764, w wyroku z 10 lipca 2009 r., II CSK 71/09, LEX Nr 584201, w wyroku z dnia 14 lutego 2007 r., II CSK 401/06, LEX Nr 453727, w wyroku z dnia 6 listopada 2002 r., I CKN 1280/00, LEX Nr 78358 );

- potwierdzeniom operacji bankowych (k.87-90) – gdyż kwestia mocy dowodowej historii rachunku bankowego nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie. Treść zapisów w tym dokumencie nie rozstrzyga bowiem o istnieniu i zakresie zobowiązania pozwanego w stosunku do strony powodowej, gdyż – poza ujawnionymi w nim wpłatami i wypłatami z rachunku o okolicznościach tych decydują również inne okoliczności, w szczególności to, czy skutecznie zawarto umowę kredytu i czy skutecznie ją wypowiedziano.

Sąd zważył, co następuje:

Jako źródło roszczenia wskazano umowę bankową, zawartą przez pozwanego z bankiem - w rozumieniu art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 128).

Pozwany zakwestionował w pierwszej kolejności fakt skutecznego zawarcia między stronami umowy, z której powód wywodzi skutki prawne. W toku procesu powód nie złożył dowodów, potwierdzających, że podpisany na egzemplarzu tej umowy doradca klienta D. O. był umocowany do podpisywania w imieniu banku umów kredytu gotówkowego, w szczególności - na tak wysoką sumę.

Nie przedstawiając pełnomocnictwa udzielonego D. O. strona powodowa w istocie nie udowodniła zawarcia umowy kredytu, gdyż nie wykazała umocowania do działania w imieniu banku osoby, która podpisała umowę. Pomimo podniesienia przez pozwanego zarzutów dotyczących niewykazania umocowania, strona powodowa nie przedłożyła wszystkich niezbędnych pełnomocnictw. Nie jest przy tym potwierdzeniem zawarcia umowy dokonanie przez bank wypłaty środków kredytu. To zachowanie banku mogłoby stanowić potwierdzenie per facta concludentia jego oświadczenia woli zawartego w umowie, o ile wypłata byłaby dokonana przez osoby upoważnione do zawierania umów. Brak jednak dowodu na taką okoliczność.

Brak jest podstaw do zastosowania przepisu art. 97 k.c., bo nawet strona powodowa nie podniosła twierdzenia, że umowa była zawarta w lokalu banku. Możliwe było oczywiście nawet w toku niniejszego postępowania potwierdzenie czynności polegającej na zawarciu umowy kredytu (art. 103 § 1 k.c.), ale do takiego potwierdzenia nie doszło.

Niezależnie od powyższego powództwo podlegało oddaleniu jako nieudowodnione również w przypadku uznania, że doszło do zawarcia umowy kredytu. Pozwany kwestionował bowiem nie tylko fakt skutecznego zawarcia umowy kredytu, ale również fakt wypowiedzenia umowy kredytu oraz wysokość zadłużenia.

Umowa kredytu zawiera informację o tym, że kredyt udzielony został pozwanemu na okres 120 miesięcy- płatny jest w miesięcznych ratach, do 31 dnia każdego miesiąca z ostatnią ratą płatną do dnia 31 sierpnia 2025 r. Zatem cała należność objęta umową co do zasady stanie się wymagalna w dniu następnym po tej dacie. Jednakże w treści pozwu powód powołał się na skuteczne wypowiedzenie umowy wobec pozwanego i postawienie całego zadłużenia w stan wymagalności w dniu 30 czerwca 2018 r. - nie zostało to jednak przez niego udowodnione.

Obowiązujące przepisy nie definiują „wymagalności". W doktrynie przyjmuje się, że jest to stan, w którym wierzyciel uzyskuje możność żądania zaspokojenia, a dłużnik zostaje obarczony obowiązkiem spełnienia świadczenia. Z nadejściem wymagalności wierzyciel może wystąpić z powództwem o zaspokojenie, bez obawy oddalenia żądania jako przedwczesnego.

Uprawnienie banku do wypowiedzenia umowy kredytu wynika z art. 75 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, który przewiduje je w szczególności w razie niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu. Uprawnienie to zostało skonkretyzowane w zawartej umowie kredytu. Skutkiem wypowiedzenia umowy kredytu w części dotyczącej warunków spłaty jest obowiązek zwrotu przez kredytobiorcę wykorzystanego kredytu w całości z upływem terminu wypowiedzenia, jako że tracą moc oznaczone w umowie terminy spłaty w ratach (tak trafnie W. Pyzioł (w:) Prawo bankowe. Komentarz, red. E. Fojcik-Mastalska, Warszawa 2007, art. 75, nt. 1, 7).

Bank przedstawił w toku procesu dokumenty: wezwanie do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy, zostały one wysłane na adres pozwanego wskazany w treści umowy kredytowej. Okoliczności te mają świadczyć o tym, że bank rozpoczął procedurę przewidzianą w § 11.2 i 11.3 umowy t.j. w pierwszej kolejności wezwał kredytobiorcę do zapłaty; następnie po bezskutecznym upływie terminu do zapłaty winien złożyć oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy. Wskazane dokumenty nie zostały doręczone pozwanemu do rąk własnych ani np. domownikowi pozwanego, nastąpił ich zwrot do nadawcy, co jednak nie powoduje automatycznie uznania nieskuteczności ich doręczenia, gdyż przesyłki wysłane na ostatni wskazany adres a następnie zwrócone z powodu nieznalezienia adresata, należy uznać za doręczone ze skutkami z art. 61 kc (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 października 2012 r., sygn. VI ACa 610/12). W niniejszej sprawie czynność doręczenia wypowiedzenia uznać należałoby za skuteczną.

Nawet jednak przyjęcie, że powód zmierzał do wypowiedzenia umowy nie oznacza jeszcze, że czynność taka była prawidłowa i skuteczna. Wątpliwości Sądu wzbudziła treść obu dokumentów, w szczególności podpis osoby sygnującej te dokumenty – nieznanej z imienia i pełnionej w banku funkcji, należy domniemywać, że wyraz (...) to nazwisko. Trzeba przy tym podkreślić, iż na innych dokumenty wydanych przez bank np. wezwaniu przedegzekucyjnym (k.22), czy wyciągu z ksiąg banku (k.10) widnieje podpis osoby wskazanej z imienia, nazwiska i funkcji.

Powód w toku procesu nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, by w datach 28 lutego 2018 r. i 30 kwietnia 2018 r. osoba o nazwisku (...) była umocowana do reprezentacji (...) Bank S.A., w szczególności do składania oświadczeń woli o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Brak jest więc podstaw prawnych do uznania, ze była ona w chwili składania tego oświadczenia prawidłowo umocowanym pełnomocnikiem. W konsekwencji wypowiedzenie to – jako czynność prawna jednostronna – jest nieważne z mocy art. 104 k.c. gdyż brak jest podstaw do uznania, że pozwana wyraziła zgodę na dokonanie tej czynności przez pełnomocnika bez umocowania.

Skutkiem braku umocowania pełnomocnika dokonującego jednostronnej czynności prawnej (a taką jest wypowiedzenie umowy kredytu) jest bezwzględna nieważność tej czynności prawnej (art. 104 k.c.).

Uznać zatem należy, że nie zostały spełnione warunki określone w art. 61 § 1 k.c. pozwalające przyjąć, by pozwanemu skutecznie wypowiedziano umowę kredytową. W sprawie nie doszło do prawidłowego, a zatem i skutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej przez bank.

W braku ważnego wypowiedzenia pozwany nie był jeszcze zobowiązany do zapłaty całości niespłaconego kapitału i ani do zapłaty odsetek w wysokości w nim wskazanej, pochodnej w stosunku do rozmiaru wymagalnego kapitału, od którego zostały naliczone.

Nie ma przy tym znaczenia w niniejszej sprawie wystawienie wyciągu z ksiąg rachunkowych banku w rozumieniu art 95 prawa bankowego. Po pierwsze, stosownie do treści art. 95 ust 1a prawa bankowego wyciąg z ksiąg rachunkowych banku nie ma w postępowaniu cywilnym mocy dokumentu urzędowego i jako dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Oświadczenie strony postępowania cywilnego co do wysokości zobowiązania drugiej strony samo w sobie nie stanowi dowodu na okoliczność wysokości tego zobowiązania. Po drugie, wobec nieważności wypowiedzenia umowy kredytu – przedstawiony dokument z dnia 6 września 2018 r. niewątpliwie nie wskazuje rzeczywistej wysokości zobowiązania strony pozwanej na chwilę jego wystawienia.

Skoro zatem nie było podstaw do wytoczenia przez bank powództwa przeciwko pozwanemu o roszczenie, powództwo jako przedwczesne podlegało oddaleniu w całości.

Z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi strony powodowej.