Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 28 czerwca 2019 r. powód J. K. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) w W. kwoty 120.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 maja 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Powód wskazał, że jego roszczenie wynika z wypadku drogowego, który miał miejsce w dniu 16 lipca 2005 r. w Ł., w którym śmierć poniósł A. B.. Wypadek był spowodowany przez kierowcę, którego pojazd posiadał ubezpieczenie OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Powód podał, że był ojcem A. B.. Jako podstawę prawną dochodzonego zadośćuczynienia powód podał art. 448 w zw. z art. 24 par. 1 KC. (pozew –k.4-8)

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 sierpnia 2019 roku pozwany Towarzystwo (...) w W. Biuro (...) w Ł. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany przyznał zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, spowodowanie ruchem tego pojazdu wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć poniósł małoletni A. B., zgłoszenie przez powoda roszczenia o wypłatę zadośćuczynienia, odmowę wypłaty zadośćuczynienia. Pozwany zaprzeczył, aby powód był ojcem małoletniego A. B., stwierdzając że nie ma żadnego miarodajnego dowodu na okoliczność relacji rodzicielskiej pomiędzy powodem a A. B.. (odpowiedź na pozew – k. 19-23)

Na rozprawie w dniu 4 marca 2020 r. strony podtrzymały swoje stanowiska. (protokół rozprawy k. 42, 00:01:57-00:02:04)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 lipca 2005 roku w Ł. na skrzyżowaniu ulic (...)/Ż. K. K. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa ruchu drogowym w ten sposób, iż kierował samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej. (...), bez ważnego dokumentu stwierdzającego dopuszczenie pojazdu do ruchu, z przyczepą bagażową typu 750c (...) 73UA z niesprawnością układu zawieszenia polegającą na braku amortyzacji przyczepy, z niesprawnym zaczepem dyszla przyczepy, niesprawną i nie połączoną z samochodem linką zabezpieczającą przyczepę przed odjazdem od samochodu w przypadku rozłączenia sprzęgu, co doprowadziło do odłączenia się przyczepy od pojazdu ciągnącego, jej zjechania na prawą stronę drogi i uderzenia przechodzącego przez jezdnię ulicy (...) na wyznaczonym przejściu dla pieszych przy włączonym zielonym sygnale świetlnym pieszego A. B., lat 6, powodując nieumyślnie wypadek drogowy, w wyniku którego A. B. zmarł na skutek doznanych obrażeń. (okoliczności bezsporne, kopia wyroku -k. 12-13, 14)

Sprawca wypadku K. K. za przedmiotowy czyn został prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 5 grudnia 2006 roku w sprawie o sygn. akt VI K 7/06, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 15 marca 2007 roku w sprawie o sygn. akt V Ka 186/07. (okoliczności bezsporne, kopia wyroku -k. 12-13,14)

Samochód, którym w dacie wypadku kierował K. K. posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. (okoliczność bezsporna)

Powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w związku ze śmiercią A. B.. (okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 28.05.2019 roku strona pozwana odmówiła powodowi wypłaty żądanego zadośćuczynienia. (kopia pisma – k. 15-16)

A. B. urodził się (...) Jego matką jest I. B. (1). Ojcostwo A. nie zostało prawnie uregulowane – nie nastąpiło uznanie dziecka, ani sądowe ustalenie ojcostwa. Na podstawie art. 42 ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego z 1986 r. w akcie urodzenia A. B. wpisano B. jako nazwisko ojca i jego nazwisko rodowe oraz na wniosek matki J. jako imię ojca. (odpis zupełny aktu urodzenia –k.51-51 odwrót)

Powód od 22 lat pozostaje w konkubinacie z I. B. (1)- matką A. B., mieszkają razem. W czasie konkubinatu zdarzało się, że rozstawali się na krótkie okresy czasu. Powód nie był nigdy mężem I. B. (2). Powód i I. B. (2) mają dwoje dzieci: N. K. (1) ur. (...) i N. K. (2) urodzonego dnia (...). Ojcostwo powoda wobec N. K. (1) i N. K. (2) zostało ustalone poprzez uznanie dzieci przez powoda w Urzędzie Stanu Cywilnego. Uznanie N. nastąpiło kilka miesięcy po jej urodzeniu, a N. 2-3 tygodnie po jego urodzeniu. (okoliczności bezsporne, odpis skrócony aktu urodzenia –k.34,35, zeznania świadka I. B. (1) –k.43, czas nagrania 00:05:43-00:15:23, zeznania powoda –k.44, czas nagrania 00:22:02-00:27:49)

Powód zajmował się A. B. tak jak ojciec synem. Powód ciężko przeżył wypadek i śmierć A. B.. Po wypadku relacje powoda z I. B. (1) pogorszyły się na pewien czas. Wynikało to m.in. ze stanu psychicznego I. B. (1) po wypadku i śmierci jej syna. I. B. (2) winiła się za wypadek, bo to ona wówczas szła z dzieckiem. (zeznania świadka I. B. (1) –k.43, czas nagrania 00:05:43-00:15:23, zeznania powoda –k.44, czas nagrania 00:22:02-00:27:49)

Na rzecz I. B. (2) zostało zasądzone zadośćuczynienie z tytułu śmierci syna w kwocie 60.000 zł. (wyrok –k.127,170 załączonych akt I C 1606/13)

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie powołanych wyżej dowodów. Sąd pominął dowód z zeznań świadków B. R. i J. K. (2) ponieważ okoliczności dotyczące więzi emocjonalnych pomiędzy powodem a A. B. zostały udowodnione zeznaniami świadka I. B. (2), a ustalanie ojcostwa powoda w drodze zeznań świadków jest niedopuszczalne, co zostanie omówione w ramach rozważań prawnych.

Sąd zważył co następuje:

Do wypadku, w którym śmierć poniósł A. B. doszło w dniu 16 lipca 2005 r.

W dacie zaistnienia przedmiotowego wypadku nie obowiązywał przepis art. 446 § 4 k.c., który został wprowadzony do kodeksu cywilnego dopiero ustawą z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) obowiązującą od dnia 3 sierpnia 2008 roku. Ustawodawca wprowadził wymieniony przepis stanowiący, iż Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, uznając iż dotychczasowa regulacja dotycząca uprawnień osób najbliższych w przypadku zgonu poszkodowanego jest niewystarczająca, gdyż nie podlegały wynagrodzeniu pieniężnemu cierpienia moralne będące następstwem śmierci poszkodowanego.

Obecnie ugruntowane jest stanowisko judykatury, zgodnie z którym najbliższym członkom rodziny zmarłego nie przysługuje roszczenie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 § 4 k.c., gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu mającego miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 248/10 niepubl.). Jednocześnie przyjmuje się, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 par. 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r.

Taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, dlatego też dochodzone przez powoda roszczenie należy rozpatrywać na podstawie art. 24 § 1 k.c. w z art. 448 k.c. (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2012 roku I CSK 314/2011, (...) Prawnej LexPolonica nr 3997272). Katalog dóbr osobistych opisany w art. 23 k.c. ma bowiem charakter otwarty. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że ochroną objętą w art. 23 k.c. są również takie dobra osobiste jak: pamięć po zmarłych, tradycja rodzinna, więzy rodzinne. Prawo do życia rodzinnego i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi zatem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c., co oznacza, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c.

Zdaniem sądu nie ma żadnych wątpliwości, że roszczenie wywodzone z art. 24 w zw. z art. 448 k.c., tak samo jak roszczenie wynikające z art. 446 par. 4 k.c., przysługuje tylko najbliższym członkom rodziny zmarłego. W niniejszej sprawie natomiast nie zostało udowodnione, że powód był ojcem zmarłego A. B.. Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego z dnia 28 listopada 2014 r., akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Takie samo brzmienie miał poprzednio obowiązujący art. 4 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego z dnia 29 września 1986 r. Zatem wyłącznym dowodem na okoliczność ojcostwa danej osoby jest akt stanu cywilnego – akt urodzenia dziecka.

Skoro w/w przepis wyraźnie i jednoznacznie wskazuje, iż akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym - to sąd orzekający w postępowaniu cywilnym nie jest uprawniony do ustalenia faktu istnienia ojcostwa w oparciu o inny dowód, niż akt stanu cywilnego.

Z aktu urodzenia A. B. nie wynika, że powód jest jego ojcem. W stosunku do A. B. nie nastąpiło uznanie dziecka ani sądowe ustalenie ojcostwa. W związku z tym, do aktu urodzenia dziecka, na podstawie art. 42 ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego z 1986 r. jako imię ojca wpisano imię wskazane przez matkę dziecka oraz jako nazwisko ojca i jego nazwisko rodowe - nazwisko matki, z odpowiednią adnotacją w rubryce (...). Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że powód J. K. (1) był ojcem A. B..

Sąd nie kwestionuje, że między powodem, a A. B. istniała więź emocjonalna oraz, że powód uczestniczył w wychowaniu dziecka. Te okoliczności nie mogą jednak stanowić podstawy przyznania powodowi zadośćuczynienia na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 par. 1 KC, ponieważ w świetle prawa powód nie był ojcem A. B., więc nie może być uznany za najbliższego członka rodziny zmarłego. Uregulowanie statusu prawno – rodzinnego dziecka poprzez ustalenie kto jest jego ojcem jest obowiązkiem obojga rodziców. Należy wskazać, że powód nie złożył w stosunku do A. B. oświadczenia o uznaniu dziecka przez 6 lat życia dziecka. Ojcostwo powoda nie zostało też ustalone sądownie. Brak realizacji elementarnego obowiązku uznania swojego ojcostwa przez powoda skutkuje określonymi konsekwencjami prawnymi. Większość z nich dotyka samo dziecko, które żyło i zmarło jako osoba, której ojciec był nieznany. W stosunku do powoda jedną z konsekwencji jego własnego zaniechania jest brak możliwości dochodzenia roszczeń przysługujących członkom rodziny dziecka, w tym przypadku roszczenia wywodzonego z art. 448 KC w związku z art. 24 par. 1 KC.

Wobec powyższego powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 102 KPC, biorąc pod uwagę charakter sprawy.