Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 listopada 2017 r., skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, powód J. C. wniósł
o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 3.000 zł odszkodowania. (pozew – k. 2)

Pismem z dnia powód sprecyzował swoje żądanie i wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 5.000 zł. (pismo powoda – k.15)

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa
w całości. Pozwany zakwestionował powództwo zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. (odpowiedź na pozew – k. 44-49)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 grudnia 2015 roku do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wpłynął pozew J. C. (C.), w którym domagał się odszkodowania i zadośćuczynienia od pozwanego A. K.. Nadto wniósł o umorzenie kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu. (wniosek – k. 2, pozew – k. 3-4 załączonych akt sprawy I C 499/16)

Postanowieniem z dnia 19 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do I Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi. (postanowienie – k. 18 załączonych akt sprawy I C 499/16)

W dniu 28 grudnia 2016 roku zapadł wyrok zaoczny, częściowo uwzględniający powództwo (7.500 zł tytułem zadośćuczynienia i 1.815 zł tytułem odszkodowania), w punkcie 4 nakazywał ściągnąć z roszczenia zasądzonego od J. C. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 308 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. (wyrok – k. 51 załączonych akt sprawy I C 499/16)

W dniu 13 stycznia 2017 roku do sądu wpłynął wniosek powoda o umorzenie wszelkich opłat i kosztów sądowych zasądzonych wyrokiem zaocznym w kwocie 308 złotych. (pismo – k. 73 załączonych akt sprawy I C 499/16)

Zarządzeniem z dnia 1 lutego 2017 roku Prezes Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi zarządził oddalenie wniosku powoda. (postanowienie – k. 75 załączonych akt sprawy I C 499/16)

W dniu 20 kwietnia 2017 roku powód złożył kolejny wniosek o umorzenie kosztów sądowych. Pismem z dnia 26 kwietnia 2017 roku powód zwrócił się do sądu z prośbą o wyjaśnienie mu powodów, dla których został obciążony kosztami procesowymi w kwocie 308 złotych (wniosek o uzasadnienie wyroku). W dniu 8 maja 2017 roku Sąd odrzucił wniosek powoda o uzasadnienie wyroku. W dniu 17 maja 2017 roku powód złożył zażalenie na ww. postanowienie. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2017 roku oddalił zażalenie jako bezzasadne. (pismo – k. 95, pismo – k. 97, postanowienie – k. 99, zażalenie – k. 108, postanowienie – k. 116 załączonych akt sprawy I C 499/16)

Następnie pismem z dnia 21 września 2017 roku powód wniósł ponownie o umorzenie kosztów sądowych, w konsekwencji czego w dniu 4 października 2017 roku Prezes Sądu wydał zarządzenie odrzucające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Następnie przystąpiono do czynności egzekucyjnych, ściągając od pozwanego kwoty należnej z zasądzonego Skarbowi Państwa roszczenia. (pismo – k. 128, zarządzenie – k. 134 załączonych akt sprawy I C 499/16)

Powyżej przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w załączonych do niniejszej sprawy aktach sprawy zarejestrowanej pod sygnaturą akt I C 499/16.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

W myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, zaś na pozwanym obowiązek udowodnienia okoliczności przemawiających za oddaleniem powództwa. W pierwszej zaś kolejności niezbędne jest przede wszystkim wskazanie przez stronę powodową okoliczności, które, w jej ocenie, świadczą o powstaniu określonego roszczenia oraz o jego słuszności w świetle obowiązującego porządku prawnego.

W niniejszej sprawie powód J. C., dochodząc zapłaty wskazanej w pozwie kwoty wskazał, że stanowi ona odszkodowanie za nierozpoznanie, złożonego przez niego, wniosku o umorzenie kosztów sądowych w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia zarejestrowanym pod sygnaturą akt I C 499/16, co doprowadziło do zasądzenia od niego kwoty 308 zł kosztów procesu.

Podkreślić należy, że polskie prawo cywilne przewiduje możliwość zasądzenia świadczenia, które należy się poszkodowanemu za wyrządzenie szkody, od podmiotu prawa cywilnego (np. osoby fizycznej, osoby prawnej, w tym Skarbu Państwa), który tę szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Tak rozumiane odszkodowanie pełni funkcję kompensacyjną – stanowi finansową rekompensatę uszczerbku materialnego w majątku poszkodowanego, który powstał wskutek zdarzenia wywołującego szkodę. Wysokość odszkodowania musi, więc być adekwatna do rozmiarów powstałej szkody. Odszkodowanie, zatem powinno pokrywać tak szkodę rzeczywistą, jak i utracone korzyści, czyli to wszystko, co poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby nie doszło do zdarzenia. Instytucji odszkodowania nie należy jednakże utożsamiać z zadośćuczynieniem za doznaną krzywdę rozumianą, jako ból, cierpienie, negatywne przeżycia psychiczne. Zadośćuczynienie ma służyć naprawieniu innego rodzaju uszczerbku w dobrach poszkodowanego, niż szkoda majątkowa, gdyż jego celem jest zrekompensowanie straty, której wartości nie można wyrazić za pomocą środków właściwych dla obliczania szkody majątkowej. Odszkodowanie może być należne danej osobie, jeżeli doszło do zachowań sprzecznych z prawem oraz z zasadami współżycia społecznego niezależnie od ewentualnych stosunków umownych łączących strony lub wskutek odpowiedzialności wynikającej z umowy stron i nakładającej na jedną z nich obowiązek naprawienia ewentualnych szkód powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem podjętych zobowiązań.

W związku z powyższym, wystąpienie z roszczeniem o odszkodowanie będzie możliwe w przypadku zaistnienia przesłanek właściwych dla tego rodzaju odpowiedzialności, którymi są: zdarzenie będące źródłem szkody majątkowej, wystąpienie szkody majątkowej oraz normalny związek przyczynowy między zdarzeniem mogącym przyjąć postać działania lub zaniechania sprawcy szkody majątkowej, a tą szkodą. Dane zdarzenie będzie mogło być uważane za źródło szkody, w przypadku odpowiedzialności deliktowej, gdy będzie ono miało charakter bezprawny, tj. będzie to złamanie powszechnie obowiązującego prawa lub zasad współżycia społecznego, a w przypadku odpowiedzialności kontraktowej – niewykonanie bądź nieprawidłowe wykonanie zobowiązania.

Reasumując, odszkodowania, na gruncie kodeksu cywilnego, można żądać na podstawie przepisów regulujących odpowiedzialność deliktową (poczynając od art. 415 k.c. i nast.), odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c. i nast.) czy bezpodstawne wzbogacenie (art. 405 k.c. i nast.). Jeżeli więc doszło do jakiegokolwiek innego naruszenia interesów majątkowych poszkodowanego, a tego rodzaju zdarzenie nie podlega ochronie, również na gruncie przepisów innych niż k.c., to nie stanowi to podstawy do żądania odszkodowania.

Należy mieć na względzie, że obowiązek wykazania, że dane zdarzenie powodujące szkodę majątkową w dobrach poszkodowanego ma charakter bezprawny i zawiniony lub że odpowiedzialność za szkodę powstała na zasadzie ryzyka czy słuszności, ciąży na osobie dochodzącej odszkodowania. Wynika to jednoznacznie z ogólnej zasady ciężaru dowodu wyrażonej w art. 6 k.c. Powód, aby w ogóle rozważać zasadność jego żądania, powinien był wykazać zaistnienie przesłanek, które umożliwiają przypisanie pozwanemu odpowiedzialności za szkodę powoda, czemu J. C. nie sprostał. Powód wskazał jedynie, że w toczącym się postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi I C 499/16 Sąd nie rozpatrzył jego wniosku o umorzenie kosztów sądowych, a następnie po zakończeniu procesu obciążył go kwotą 308 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w żaden sposób to jednak nie wynika, bowiem Prezes Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zarządzeniem z dnia 1 lutego 2017 r. wypowiedział się w kwestii wniosku powoda o umorzenie kosztów sądowych (dwukrotnie). Natomiast z całą stanowczością należy zwrócić uwagę, że powód wszczynając postępowanie sądowe musiał się liczyć z obowiązkiem poniesienia kosztów postępowania, bowiem pamiętać należy, że instytucje zwolnienia od kosztów sądowych, rozłożenia na raty albo umorzenia należności sądowych stanowią wyjątek od zasady, jaką jest odpłatność postępowania cywilnego. Trzeba mieć także na uwadze, że nawet uzyskanie zwolnienia od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych samo przez się nie wskazuje, że występuje szczególnie uzasadniony przypadek, aby odstąpić od obciążenia takiej strony kosztami procesu. Fakt, że powód przebywa w Areszcie Śledczym nie jest wypadkiem szczególnie uzasadnionym w rozumieniu art. 102 k.p.c, zgodnie z którym sąd w przypadkach szczególnie uzasadnionych może odstąpić częściowo albo w całości od zasądzenia kosztów od strony przegrywającej proces. Co się zaś tyczy kosztów, które nie obciążają przeciwnika, to sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której czynność spowodowała ich powstanie (art. 113 ust. 2 pkt 1 u.k.s.c.). Skarb Państwa dąży bowiem do odzyskania skredytowanych kosztów sądowych, zatem w razie stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (art. 100 k.p.c.), sąd rozdzieli między strony nieuiszczone koszty sądowe. Na uwagę w niniejszej sprawie zasługuje fakt, że powód konsekwentnie występował z wnioskiem o umorzenie kosztów sądowych, natomiast nie skorzystał z przysługującego mu środka zaskarżenia w postaci zażalenia na rozstrzygnięcie Sądu zawarte w punkcie 4 wyroku z dnia 28 grudnia 2016 r., a tym samym zrezygnował z weryfikacji przez sąd II instancji niniejszego rozstrzygnięcia.

Powód także nie wskazał żadnych innych faktów, na podstawie których można by uznać, że postępowanie pozwanego wyrządziło u powoda jakąkolwiek szkodę. To powód, jako podmiot wszczynający postępowanie ma określone żądanie, którego istnienie musi wykazać. Mając na uwadze jedną z podstawowych zasad postępowania cywilnego, a mianowicie obowiązek udowadniania faktów i twierdzeń przez stronę wywodzącą z tychże faktów skutki prawne, wyrażoną w dyspozycji art. 6 k.c., Sąd uznał, iż to rzeczą powoda było przede wszystkim wskazanie podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia, a następnie przedstawienie Sądowi dowodów potwierdzających prawdziwość jego twierdzeń. Wszelkie, zatem zaniechania podejmowania takich działań przez powoda, jego ewentualne zaniedbania i przeoczenia, stanowią wyraz jego woli i pociągać muszą za sobą niekorzystne dla niego skutki procesowe.

W tym miejscu podkreślić należy, że przepis art. 232 zd. 1 k.p.c. określając reguły rozkładu ciężaru dowodu, stanowi niejako procesowy "odpowiednik" przepisu art. 6 k.c. Wyraża zasadę kontradyktoryjności, zgodnie z którą ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego i to strony, a nie sąd, pozostają dysponentem toczącego się postępowania i one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Oznacza to, że to strona ma obowiązek wyraźnego powołania konkretnego środka dowodowego dla wykazania podnoszonych przez siebie twierdzeń, uzasadniających żądanie. Adresatem tej normy są strony, a nie sąd, co oznacza, że to strony obowiązane są przedstawiać dowody, a sąd nie jest władny tego obowiązku wymuszać. Nie może również, co do zasady zastępować stron w jego wypełnieniu.

Mając na uwadze powyższe, wobec niewskazania przez powoda dostatecznej podstawy faktycznej swojego żądania, a także nieprzedstawienia jakichkolwiek dowodów wskazujących na zaistnienie zdarzeń skutkujących odpowiedzialnością pozwanego, Sąd powództwo oddalił w całości.

Mimo tego, iż powód przegrał sprawę, Sąd, w oparciu o przepis art. 102 k.p.c. oraz
art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zważając na charakter sprawy, odstąpił od obciążania go obowiązkiem uiszczenia niewniesionej opłaty sądowej od pozwu i zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz strony pozwanej.