Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 października 2010 r. powodowie: J. S., K. S. (1), M. S. i A. K. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A Centrum Likwidacji S. w Ł.:

- na rzecz J. S. kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za tragiczną śmierć syna K. S. (2), kwoty 60.000 zł tytułem jednorazowego odszkodowania z uwagi na znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci syna K. S. (2),

- na rzecz K. S. (1) kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć brata K. S. (2),

- na rzecz M. S. kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć brata K. S. (2),

- na rzecz A. K. kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć brata K. S. (2),

wszystkie kwoty z ustawowymi odsetkami od dnia 2 października 2010 roku.

W uzasadnieniu powodowie wskazał, iż w dniu 5 czerwca 2010 roku doszło w miejscowości J. do wypadku drogowego, w którym kierujący pojazdem F. (...) o nr rejestracyjnym (...) nie zachował należytej ostrożności i doprowadził do potrącenia znajdujących się na poboczu K. S. (2) i J. M. (1). Na skutek obrażeń doznanych w wypadku K. S. (2) zmarł (pozew k. 2- 7 akta sprawy załączonych akt sprawy II C 1415/10).

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2011 roku Sąd Okręgowy w Łodzi , połączył sprawę z powództwa J. S., K. S. (1), M. S., A. K. o sygnaturze akt II C 1415/10, ze sprawą II C 1414/10 Sądu Okręgowego w Łodzi prowadzonej z powództwa J. M. (1)
( postanowienie k. 26 załączonych akt sprawy II C 1415/10 ).

W dniu 8 lutego 2011 roku pozwany wniósł odpowiedź na pozew w sprawie II C 1415/10, w której nie uznał powództwa wnosząc o jego oddalenie. Pozwany podkreślił, iż wypłacił jego zdaniem stosowne zadośćuczynienie na rzecz ojca i rodzeństwa zmarłego na skutek wypadku K. S. (2). Pozwany podkreślił, iż w/w kwoty zostały pomniejszone o 70% przyczynienie się zmarłego do powstania szkody, co w konsekwencji doprowadziło do wypłacenia na rzecz ojca K. S. (2) kwoty 10.500 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 3000 zł tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie się jego sytuacji życiowej ( odpowiedź na pozew k.48-49 )

W piśmie procesowym z dnia 18 kwietnia 2012 roku pełnomocnik strony powodowej uznał przyczynienie powodów na poziomie 30% ( pismo k. 263-264).

W dniu 23 grudnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Łodzi wydał wyrok częściowy w odniesieniu do powództwa J. M. (1), M. S., K. F. ( z domu S.) i A. K.. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd określił wysokość przyczynienia K. S. (2) do zaistnienia wypadku na 50 % (wyrok częściowy k. 478, uzasadnienie k. 479-490).

Na rozprawie w dniu 22 września 2015 r. J. S. wniósł o zasądzenie kwoty 31.500 zł tytułem zadośćuczynienia i kwoty 39.000 zł tytułem jednorazowego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej - z uwzględnieniem 30-procentowego przyczynienia K. S. (2) do powstania szkody oraz kwot wypłaconych w trakcie postępowania likwidacyjnego . Pełnomocnik powodów wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego na rzecz każdego z powodów (pismo strony powodowej z 24.02.2014 r. k. 340-342, protokół skrócony k. 550 odw.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 5 czerwca 2010 roku około godziny 23:00 w miejscowości |J. w gminie J. województwa (...) , J. M. (1) i K. S. (2) siedzieli na poboczu drogi przy krawędzi jezdni z nogami usytuowanymi w kierunku trawiastego pobocza. Mężczyznom towarzyszyło dwóch kolegów : P. B. i P. K.. Zarówno J. M. (1) jak i K. S. (2) znajdowali się w stanie po spożyciu alkoholu.

Znajdujący się na poboczu jezdni P. B. i powód J. M. (1), zauważyli nadjeżdżający samochód marki F. (...) . W chwili, kiedy mężczyźni zauważyli pojazd znajdował się on w niedalekiej odległości . Późne dostrzeżenie pojazdu spowodowane było przede wszystkim słabym oświetleniem samochodu. Samochód jadąc z prędkością około 50-60 kom/h uderzył w siedzących na poboczu mężczyzn. J. M. (1) widząc pojazd poderwał się ,samochód uderzył go w bok ciała. Uciec przed nadjeżdżającym pojazdem, nie zdążył jednak zrobić tego K. S. (2).

J. M. (2) po przejechaniu kilkunastu metrów od miejsca zderzenia, zaczął hamować, następnie zawrócił do miejsca wypadku. Za samochodem prowadzonym przez J. M. (2) zawrócił również jadący za nim M. M..

Zaraz po zderzeniu M. M. udzielił pierwszej pomocy K. S. (2), układając jego ciało w pozycji bocznej bezpiecznej.

(zeznania J. M. (1) k. 67-69 odw. w związku z k.470, zeznania P. B. k.132 odw.-133 odw. , zeznania P. K. k.134-134 odw., zeznania J. M. (2) k. 160-160 odw., zeznania M. M. k. 160 odw.-161 )

K. S. (2) w wyniku doznanych obrażeń zmarł . W dacie śmierci miał 21 lat (bezsporne, nadto akt zgonu k. 24 załączonych akt sprawy II C 1415/10 tutejszego Sądu).

Prawomocnym wyrokiem wydanym w dniu 4 października 2011 roku w sprawie o sygnaturze akt II K 354/11 Sąd Rejonowy w Brzezinach uznał J. M. (2) za winnego tego, ze w nocy z 5/6 czerwca 2010 r. w miejscowości J. , woj (...), nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem marki F. (...) nr rej. (...) nienależycie obserwował drogę przed pojazdem i w konsekwencji potrącił J. M. (3) oraz K. S. (2) , którzy siedzieli na drodze w ten sposób, że ich nogi znajdowały się na poboczu , zaś tułów na asfalcie , a w wyniku potracenia J. M. (3) doznał obrażeń ciała w postaci urazu wielomiejscowego, stłuczenia obu płuc z krwiakiem prawej jamy opłucnej złamań żeber od III do XII licznych wielomiejscowych z przemieszczeniem po stronie prawej, pourazowego uszkodzenia obu nerek w tym prawa rozwałkowana, lewa uszkodzenie miąższu w okolicy górnego bieguna, krwiaka przestrzeni pozaotrzewnej po stronie prawej, anemii pokrwotocznej pourazowej, które to obrażenia stanowią chorobę realnie zagrażającą życiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.k. , zaś K. S. (2) doznał obrażeń ciała w postaci otarcia naskórka głowy, podbiegnięcia krwawego tkanki podskórnej głowy i lewym mięśniem skroniowym, krwiaka podtwardówkowego , złamań kości pokrywy i podstawy czaszki, podpajęczynówkowych wylewów krwawych i krwi w komorach mózgu , obrzęku mózgu, otarcia naskórka tułowia , podbiegnięć krwawych w tkankach miękkich grzbietu, licznych złamań prawych żeber z przemieszczeniami odłamów, złamania prawej łopatki, krwiaka prawej jamy opłucnej, otarć naskórka kończyn górnych, otarcia naskórka lewego kolana, krwiaka lewego stawu kolanowego, sińca lewego nadgarstka, niedodmy prawego płuca, w wyniku których zmarł, tj. czynu wyczerpującego dyspozycje art. 177 § 2 k.k.

(wyrok k. 271, wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 17 lutego 2012 roku V Ka 48/12 k.325 załączonych akt sprawy II K 354/11 Sądu Rejonowego w Brzezinach)

Analiza i rekonstrukcja wypadku z dnia 5 czerwca 2010 roku wskazuje, iż, błąd, co do taktyki i techniki jazdy mógł popełnić kierujący samochodem marki F. (...) J. M. (2).

Kierujący poruszając się pojazdem z prędkością do 50km/h z włączonymi w pojeździe światłami mijania, przy prawidłowej obserwacji drogi miał możliwość podjęcia manewru omijania, a w przypadku pojęcia manewru hamowania, prawdopodobnie mógłby zatrzymać pojazd przed siedzącymi pieszymi lub w przypadku potrącenia uderzenie nastąpiłoby w końcowym etapie tego manewru. Kierujący poruszając się w obszarze ograniczonej widoczności spowodowanej porą nocną oraz niedostatecznym oświetleniem sztucznym (latarnie uliczne w miejscu zdarzenia nie świeciły) miał możliwość poprawienia pola widoczności poprzez włączenie świateł drogowych.

Zebrany materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne wypowiedzenie się w kwestii , jakie światła włączone były w chwili wypadku w poruszającym się samochodzie marki F. (...). Ocena stanu technicznego pojazdu wykazała, że przełącznik świateł mijania w samochodzie prowadzonym w chwili wypadku przez J. M. (2) nie działał prawidłowo, dlatego nie można wykluczyć, że pojazd mógł poruszać się na światłach pozycyjnych , co byłoby rażącym naruszeniem zasad ruchu drogowego przez kierującego samochodem F. (...). Nie można jednak wykluczyć że włączone były światła mijania .

Kierujący pojazdem J. M. (2) poruszał się blisko prawej krawędzi jezdni. Biorąc pod uwagę taktykę jazdy w porze nocnej w warunkach drogowych wąskiej jezdni (szerokość 4,3 m), poruszanie w odległości ok 0,2 - 0,5 metra nie dawało możliwości kierującemu na bezpieczne ominięcie ewentualnej przeszkody lub uczestnika ruchu, który np. poruszałby się przy krawędzi jezdni.

Błąd w sposobie zachowania się na drodze popełnili również piesi J. M. (1) i K. S. (2), którzy znajdowali się przy krawędzi jezdni, częściowo siedząc na jezdni drogi, w miejscu nieoświetlonym. Takie zachowanie pieszych stanowiło zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, a ponadto mogło być sytuacją nieoczekiwaną i zaskakującą dla poruszających się tą drogą innych uczestników ruchu drogowego.

(opinia biegłego z zakresu analizy i rekonstrukcji wypadków drogowych A. J. k. 223- 241, ustna opinia uzupełniająca – protokół rozprawy z 4.03.2014 r. od 00:03:00 do 00:30:12)

J. S. w dacie wypadku prowadził gospodarstwo domowe z dziećmi: M. S., K. S. (1) i K. S. (2), który pracował uzyskując dochód od 2.000 do 3.000 zł miesięcznie z prac dorywczych, z czego był w stanie zaoszczędzić 1.000 zł . Kształcił się w szkole zawodowej w kierunku mechanika samochodowego. Mieszkali z nimi również M. S. i K. S. (1) – pozostałe dzieci powoda. Żona J. S. zmarła w 2007 roku . Za życia K. S. (2) rodzinie czasami nie wystarczało pieniędzy na uiszczenie niezbędnych opłat, żyło się im ciężko. Po śmierci K. sytuacja materialna rodziny pogorszyła się . M. S. obecnie nie pracuje, trudni się pracami dorywczymi. K. pomagał ojcu w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, obowiązki te przejął starszy syn M..

(zeznania J. S. – protokół rozprawy z 22.09.2015 r. od 00:03:42 do 00:07:24, k. 550 odw., zeznania A. K. – protokół rozprawy z 9.12.2014 r. - 00:38:02, zeznania K. F. - protokół rozprawy z 9.12.2014 r. -00:51:49, 00:52:43, 00:57:41, zeznania M. S. protokół rozprawy z 9.12.2014 r. – 00:44:27 ).

Obecnie K. S. (1) wyszła za mąż i wyprowadziła się z domu rodzinnego . Dzieci pomagają ojcu, tak jak to miało miejsce uprzednio . (zeznania A. K. - protokół rozprawy z 9.12.2014 r., 00:30:22, zeznania K. F. – protokół rozprawy z 9.12.2014 r. 00:51:49)

J. S. ma obecnie 63 lata. W dniu 6 września 2010 r. J. S. został przyjęty do szpitala w B. z powodu niewielkiego osłabienia siły mięśniowej kończyny górnej prawej oraz bełkotliwej, niewyraźnej mowy. Lekarze rozpoznali u niego udar niedokrwienny mózgu z afazją ruchowo - czuciową (karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 385-386).

Przed wrześniem 2010 r. powód nie leczył się kardiologicznie, neurologicznie czy internistycznie (zaświadczenie lekarskie k. 387, zeznania A. K. - protokół rozprawy z 9.12.2014 r. – 00:32:26, zeznania M. S. – protokół rozprawy z 9.12.2014 r. – 00:32:26).

Przyczyną udaru niedokrwiennego , czyli zawału mózgu jest najczęściej znaczne zwężenie lub zamkniecie światła naczynia doprowadzającego krew do określonego obszaru mózgu. Powodem może być zakrzep tworzący się przy ścianie naczynia, najczęściej na podłożu blaszki miażdżycowej, lub zator powstający z przyniesionych przez prąd krwi, z serca lub większych naczyń, fragmentów skrzeplin. Jeszcze inna przyczyną niedokrwienia może być krytyczne zmniejszenie przepływu krwi przez określone obszary mózgu występujące przy dużym spadku ogólnego ciśnienia krwi. Znacznie rzadziej do niedokrwienia może doprowadzić utrzymujący się długo skurcz naczyń mózgowych, ich zapalenie lub nadmierna krzepliwość krwi.

Ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego jest znacznie większe u osób chorujących od wielu lat na niektóre choroby ogólnoustrojowe, takie jak: nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, migotanie przedsionków.

U powoda J. S. stwierdzono występowanie istotnych czynników ryzyka udarów niedokrwiennych, takich jak: nadciśnienie tętnicze i hipercholesterolemia.

Nadciśnienie tętnicze i podwyższony poziom cholesterolu powodują tworzenie się zmian miażdżycowych w tętnicach, będących przyczyną udarów niedokrwiennych mózgu.

Syn powoda zmarł w dniu 5 czerwca 2010 r. , tj. 12 tygodni przez zachorowaniem powoda.

Zaawansowane zmiany miażdżycowe naczyń domózgowych u powoda, potwierdzone badaniem USG-D , które spowodowały znaczne zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej prawej i doprowadziły doi udaru mózgu, nie mogły powstać u powoda w ciągu 12 tygodni, które upłynęły id śmierci syna – tworzyły się przez co najmniej kilka lat.

W związku z powyższym, wystąpienie udaru niedokrwiennego mózgu u powoda nie mieści się w pojęciu normalnych następstw po zgodnie syna K. S. (2) , który miał miejsce 3 miesiące wcześniej (opinia biegłego z zakresu neurologii J. B. k. 507-509)

J. S. w dniu 11 października 2010 r. podjął leczenie psychiatryczne, Rozpoznano u niego zespół depresyjny sytuacyjny, rozpoczął przyjmowanie leku Lerivon . Kolejne wizyty odbyły się w listopadzie i grudniu 2010 r. (dokumentacja lekarska k. 84-85).

Aktualnie powód ujawnia cechy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w postaci organicznych zaburzeń depresyjnych oraz osłabienia procesów poznawczych , które powstały w wyniku udaru mózgu i w przebiegu miażdżycy naczyń krwionośnych. U powoda stwierdza się osłabienie pamięci, koncentracji, spowolnienie procesów intelektualnych, obniżenie nastroju z usztywnieniem emocjonalnym, które mają negatywny wpływ na jego codzienne funkcjonowanie.

J. S. na skutek tragicznej śmierci syna w dniu 5 czerwca 2010 r. znajdował się w sytuacji silnego i przewlekłego stresu , co spowodowało u niego długotrwałą aktywację osi podwzgórze – przysadka - nadnercza” i układu autonomicznego, a wskutek tego – do rozwoju procesów patologicznych.

Wskazane jest aby powód podjął leczenie psychiatryczne i kontynuował je. Koszt leków przeciwdepresyjnych to około 50 zł miesięcznie.

(pisemna opinie biegłego z zakresu psychiatrii V. K.k. 360-366, ustna opinia uzupełniająca – protokół rozprawy z 9.12.2014 r. od 00:04:38 do 00:13:42 )

W dacie wypadku J. M. (2) i stronę pozwaną łączyła umowa odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – nr polisy (...) (bezsporne).

J. S. zgłosił pozwanemu szkodę pismem z dnia 30 sierpnia 2010 roku. , domagając się zapłaty kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 80.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci syna K. S. (2).

Pozwany przyjmując 70 % przyczynienie K. S. (2) do zaistnienia wypadku, wypłacił J. S. kwotę 10.500 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 3000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej ( zgłoszenie szkody , zawiadomienie o przyznaniu odszkodowania z 18.10.2010 r. - załączone akta szkody PL 2010083102854, pismo pełnomocnika powoda z 24.02.2014 r. – k. 340-342).

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd oparł się na powołanych dowodach.

Określając skutki śmierci K. S. (2) dla zdrowia psychicznego powoda , sąd oparł się na opinii biegłego V. K.. W zakresie jednak skutków neurologicznych , a w szczególności do oceny istnienia związku przyczynowego między doznanym przez powoda w październiku 2010 r. udarem niedokrwiennym mózgu , a śmiercią syna, wyłącznie uprawnionym był biegły z zakresu neurologii .

Sąd pominął zatem ten fragment opinii biegłego psychiatry , w którym określa stopień uszczerbku na zdrowiu powoda . O ile może polegać na prawdzie ogólne stwierdzenie, że przewlekły stres może prowadzić do procesów neurodegeneracyjnych , zaś wystąpienie udaru jest uwarunkowane czynnikami genetyczno – biologiczno – środowiskowymi , to analiza konkretnego przypadku J. S. przez biegłego J. B. wykluczyła, aby zaawanasowane zmiany miażdżycowe naczyń domózgowych , które doprowadziły do udaru u powoda, wykształciły się w terminie 12 tygodni, jaki upłynął od śmierci K. S. (2). W związku z powyższym , pominięto także ustalenie w zakresie kosztów zakupu leków poprawiających krążenie mózgu.

Jako niewiarygodne ocenił Sąd zeznania J. S., w których podnosił, że za życia K. S. (2), który pracował dorywczo uzyskując wynagrodzenie stanowiące istotny element budżetu , wystarczało pieniędzy na zaspokojenie potrzeb rodziny, zaś po śmierci młodszego syna , sytuacja uległa zmianie i środków było za mało . Tej wersji w swoich zeznaniach zaprzeczyła K. F. , która wskazała, że także za życia brata pieniędzy na opłaty czasami brakowało. Już zatem przed 5.06.2010 r. rodzina znajdowała się w trudnej sytuacji materialnej.

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo podlegało uwzględnieniu częściowo.

Strona pozwana nie kwestionowała, co do zasady swojej odpowiedzialności za skutki wypadku z dnia 5 czerwca 2010 roku. Znajduje ona oparcie w art. 805 – 822 k.c. regulujących umowę ubezpieczenia oraz art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 436 § 1 k.c. Sporna w sprawie była natomiast wysokość należnych powodowi świadczeń oraz wysokość przyczynienia do powstania szkody zmarłego K. S. (2). Strona pozwana stanęła na stanowisku, ze wypłacone J. S. w toku postępowania likwidacyjnego kwoty są adekwatne do poniesionej szkody na osobie. Powód uznał przyczynienie na poziomie 30 %, według strony pozwanej wynosiło ono 70 %.

Zgodnie z przepisem art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody ma miejsce wówczas, gdy szkoda jest skutkiem nie tylko zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy innego podmiotu, ale także zachowania się samego poszkodowanego. Zachowanie się poszkodowanego jest więc w konstrukcji przyczynienia traktowane jako adekwatna współprzyczyną powstania lub zwiększenia szkody (tak SN w wyroku z dnia 20 czerwca 1972 r., II PR 164/72, LEX nr 7098).

W niniejszej sprawie, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, że zachowanie zmarłego K. S. (2) przyczyniło się do zajścia tragicznego w skutkach zdarzenia. Syn powoda w chwili wypadku siedział na nieoświetlonej krawędzi jezdni i znajdował się pod wpływem alkoholu, który z pewnością ograniczał jego percepcję wzrokowo - słuchową , upośledzając motorykę i opóźniając reakcję na nadjeżdżający pojazd kierowany przez J. M. (4).

Należy również podnieść, że sprawie z powództwa J. M. (1), K. S. (1) (obecnie F.) i M. S. został dniu 23 grudnia 2014 roku wydany wyrok częściowy , nie zaskarżony apelacją przez stronę pozwaną. Sąd zasądził na rzecz powodów żądane świadczenia, uwzględniając 50-procentowe przyczynienie się K. S. (2) do zaistnienia wypadku . W sprawie z powództwa J. S., opartej na tożsamej podstawie faktycznej , nie ma podstaw do zmiany wysokości w ten sposób ustalonego przyczynienia zmarłego syna powoda.

Z uwagi na powyższe, Sąd określił przyczynienie się K. S. (2) do powstania szkody na 50 (pięćdziesiąt) %.

Z kolei kierowca auta , w sposób nienależyty obserwował drogę i jej otoczenie, co skutkowało potrąceniem siedzących na poboczu drogi mężczyzn. Ocena ta ma oczywiście charakter uznaniowy. Wynika jednak z całokształtu okoliczności sprawy . Nadto sam ustawodawca nakazał sądowi przyjmowanie kryterium ocennego wskazując w art. 362 k.c., na odpowiednie zmniejszenie odszkodowania.

Podstawą roszczeń powoda są normy zawarte w art. 446 k.c.

Zgodnie z art. 446 § 3 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Na mocy art. 446 § 4 sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Uprawnionymi do dochodzenia roszczeń wskazanych w art. 446 § 3 i § 4 k.c. są członkowie rodziny zmarłego, przy czym muszą być to najbliżsi członkowie tej rodziny. Nie ulega wątpliwości, że J. S. , należy do kręgu najbliższych członków rodziny K. S. (2) w rozumieniu art. 446 § 3 i 4 k.c., albowiem zmarły był jego synem i łączyły go z nim prawidłowe, silne więzi emocjonalne.

W przepisach obowiązującego prawa ustawodawca nigdzie nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania. Wielkość zadośćuczynienia zależy, więc od oceny całokształtu okoliczności sprawy, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, trwałości, czy nieodwracalnego charakteru.

Zadośćuczynienie winno uwzględniać doznaną krzywdę, na którą składają się cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych bądź w związku cierpieniami fizycznymi, bądź w związku z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, zwłaszcza o trwałym charakterze. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień i ujemnych doznań psychicznych powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, jednakże w relacji do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Od osoby odpowiedzialnej za szkodę poszkodowany winien otrzymać sumę pieniężną, o tyle w danych okolicznościach odpowiednią, by mógł za jej pomocą zatrzeć lub złagodzić poczucie krzywdy i odzyskać równowagę psychiczną. Jednocześnie zadośćuczynienie powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, ponieważ nie może być ono nadmierne stosunku do doznanej krzywdy i stosunków majątkowych społeczeństwa. Nie ma, więc podstaw do uwzględnienia żądania w takiej wysokości, by przyznana kwota stanowiła ponadto, ze względu na swoją wysokość represję majątkową (por. uchwała SN z dnia 8 grudnia 1973 roku, OSNCP 10/74 poz. 145 i wyrok SA w Katowicach z dnia 18 lutego 1998 r., VI ACa 715/97, opubl. OSA 2/99 poz. 7).

Śmierć syna miała negatywne następstwa w psychice powoda , u którego w październiku 2010 r. zdiagnozowano zespół depresyjny sytuacyjny, wymagający farmakoterapii. Strata syna była tym dotkliwsza, że trzy lata wcześniej zmarła żona powoda. Silny i przewlekły stres, jakiego powód doświadczył w wyniku śmierci syna miał wpływ na jego codzienne funkcjonowanie. Powód w dalszym ciągu wymaga stosowania leków psychiatrycznych.

Oceniając całokształt ustalonych okoliczności sprawy Sąd uznał, że żądania pozwu zakresie zadośćuczynienia są uzasadnione do kwoty 60.000 zł , która odpowiada rzeczywistemu rozmiarowi doznanej przez powoda krzywdy, a przy tym nie jest wygórowana na tle panujących stosunków majątkowych i społecznych.

Należy bowiem podkreślić, że uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego u powoda miało miejsce w wyniku udaru mózgu i w przebiegu miażdżycy naczyń krwionośnych, które nie pozostawały w związku ze śmiercią K. S. (2) , lecz związane były z jego schorzeniami samoistnymi.

Biorąc jednak pod uwagę przyjęty stopień przyczynienia K. S. (2) do zajścia wypadku , określone w ten sposób świadczenie w wysokości 60.000 zł podlega zmniejszeniu o 50 % . Kwotę 30.000 zł należy ponadto pomniejszyć o wypłacone przez ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego tytułem zadośćuczynienia 10.500 zł. Do wypłaty na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia pozostaje zatem kwota 19.500 zł, którą Sąd zasądził w punkcie 1 wyroku.

Jeżeli chodzi o odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej uprawnionego, to, na gruncie art. 446 § 3 k.c., stanowi ono rekompensatę za wszystkie wymierne uszczerbki majątkowe związane ze śmiercią bezpośrednio poszkodowanego. Ocena, czy pogorszenie takie nastąpiło nie może ograniczać się wyłącznie do stanu z dnia śmierci, lecz musi uwzględniać jej wpływ na sytuację materialną uprawnionego aż do dnia wyrokowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2003 r., I CK 185/02, LEX nr 328989) Ponadto, pogorszenie się sytuacji życiowej musi być nie tylko obiektywnie namacalne i związane przyczynowo ze śmiercią osoby bliskiej, ale winno się także przedstawiać jako znaczne, a zatem przekraczające zwykłe ramy odczuć, stanów i życiowych konsekwencji, które zachodzą w związku ze śmiercią takiej osoby.

Zgodnie z zapatrywaniem prawnym wyrażonym w wyroku SN z 30 czerwca 2004 r. (IV CK 445/03, Lex 173555) znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c., obejmuje niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, które rzutują na ich sytuację materialną. Sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci syna nie stanowią podstawy do żądania odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. .

Jeśli jednak te negatywne emocje wywołały chorobę, osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, to, bez szczegółowego dociekania konkretnych zdarzeń lub stopnia ich prawdopodobieństwa, można na zasadzie domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.) przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego.

Prawidłowa wykładnia określenia „stosowne odszkodowanie” w art. 446 § 3 k.c. powinno uwzględniać nie tylko okoliczności konkretnej sprawy, ale także wartość ekonomiczną odszkodowania. Musi ono wyrażać taką kwotę, która odczuwalna jest jako realne, adekwatne przysporzenie zarówno przez uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia, uwzględniającego ocenę większości rozsądnie myślących ludzi, a jego celem jest ułatwienie przystosowania się uprawnionemu do zmienionej sytuacji życiowej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 sierpnia 2009 r., ACa 480/09; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2010 I ACa 1110/10)

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż w wyniku śmierci K. S. (2) doszło do znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej jego ojca J. S. w rozumieniu art. 446 § 3 k.c.

Pogorszenie się sytuacji życiowej i krzywda powoda niewątpliwie wynikają z tego, że utracił on podporę w codziennych zmaganiach. Powód, stanął w obliczu ogromnej straty , zwłaszcza wobec faktu , że jego żona zmarła trzy lata przed wypadkiem K. S. (2).

Na skutek śmierci syna powód utracił wymierne wsparcie finansowe z jego strony. K. S. (2) nie tylko partycypował w kosztach utrzymania rodziny , ale także udzielał ojcu pomocy w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. K. S. (2) uzyskiwał z prac dorywczych wynagrodzenie w kwocie od 2.000 do 3.000 zł , był z tego w stanie zaoszczędzić 1.000 zł, a zatem na prowadzenie wspólnego gospodarstwa z ojcem i rodzeństwem przeznaczał średnio 1500 zł miesięcznie. Kwota ta podzielona przez 4 osoby prowadzących wspólne gospodarstwo domowe daje 375 zł na jedną osobę.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż doszło do znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej J. S.. Wprawdzie sytuacja materialna rodziny była trudna już wcześniej, ale z pewnością uległa zmianie na gorsze po śmierci K. S. (2) , uczestniczącego w wydatkach rodziny i świadczącego pomoc w gospodarstwie, która również posiada przecież wymierną wartość.

Określając należne powodowi na podstawie art. 446 § 3 k.c. odszkodowanie, sąd sięgnął do art. 322 k.c. , uznając, za Sądem Najwyższym, że domaganie się precyzyjnego dowodu co do wielkości szkody majątkowej związanej z pogorszeniem się sytuacji życiowej osób bliskich nie jest uzasadnione (patrz: uzas. wyroku SN z 4.06.1998 r. II CKN 852/97, OSNC 1988/11/poz. 196).

Biorąc pod uwagę posiłkowy sposób obliczenia kwoty należnej z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej - średnie dalsze trwanie życia mężczyzny w wieku 62 lat i 9 miesięcy (powód urodził się (...)) , według komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 marca 2015 r. (MP poz. 296) wynosi 237 miesięcy – roszczenie o kwotę 60.000 zł tytułem pogorszenia sytuacji życiowej powoda jest w pełni zasadne. Średnia kwota 375 zł przekazywana przez K. S. (2) ojcu (1500 zł podzielone na 4 osoby zamieszkujące razem a domu w J. w dacie śmierci K. S. (2)) pomnożona przez 237 miesięcy daje kwotę wyższą niż żądana pozwem. Bacząc aby nie wykroczyć poza zakres żądania , Sąd określił wysokość należnego powodowi tytułem pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci syna K. S. (2) na kwotę 60.000 zł.

Biorąc pod uwagę przyjęty stopień przyczynienia K. S. (2) do zajścia wypadku , określone w ten sposób świadczenie podlega zmniejszeniu o 50 % . Kwotę 30.000 zł należy ponadto pomniejszyć o wypłacone przez ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego tytułem odszkodowania 3.000 zł. Do wypłaty na rzecz powoda tytułem odszkodowania pozostaje zatem kwota 27.000 zł, którą Sąd zasądził w punkcie 2 wyroku.

Odszkodowanie w tej wysokości, w ocenie Sądu, zrekompensuje powodowi pogorszenie sytuacji materialnej po śmierci K. S. (2).

Źródłem roszczenia o odsetki jest przepis art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym dłużnik, który nie spełnia świadczenia w odpowiednim terminie dopuszcza się opóźnienia i wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Stosownie do treści art. 455 k.c. roszczenie wierzyciela wobec dłużnika staje się wymagalne wraz z nadejściem terminu do spełnienia świadczenia. Jeżeli termin ten nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia.

Termin spełnienia świadczenia przez dłużnika, którym jest zakład ubezpieczeń, w ramach ubezpieczenia OC określony jest przepisem art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r., Nr 123, poz. 1152 z późn. zm) . Zgodnie z nim zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.

Stosownie do przepisu art. 481 § 1 k.c., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c., ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Mając na uwadze powyższe, zasadne było przyznanie powodowi ustawowych odsetek od zasądzonych kwot zadośćuczynienia i odszkodowania . Datą wezwania zobowiązanego, w osobie pozwanego ubezpieczyciela, była data zgłoszenia szkody w postępowaniu likwidacyjnym , co nastąpiło w dniu 30 sierpnia 2010 r. Żądanie naliczania odsetek ustawowych od zasądzonych świadczeń od dnia 2 października 2010 r. jest w pełni zasadne.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c. (zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu) biorąc pod uwagę, to, że powód wygrał sprawę w 65,9% (żądanie pozwu opiewało na kwotę 70.500 zł, Sąd zasądził na rzecz powoda łącznie kwotę 46.500 zł ).

Na podstawie ww. przepisu , z uwagi na okoliczność, że strony uległy mniej więcej w tym samym stosunku, Sąd zniósł wzajemnie miedzy stronami obowiązek zwrotu kosztów procesuinformacje o jednostce, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Na zasadzie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. Sąd obciążył stronę pozwaną obowiązkiem uiszczenia kwoty 2.325 zł tytułem opłaty sadowej od uwzględnionej części powództwa (46.500 x 5%).

Z uwagi na trudną sytuację materialną powoda, , Sad uznał, że zachodzi wyjątkowa sytuacja, o której mowa w art. 102 k.p.c. , i nie obciążył go obowiązkiem uiszczenia pozostałej części nieuiszczonej opłaty sądowej od oddalonej części powództwa od pozwu oraz wydatkami poniesionymi tymczasowo ze Skarbu Państwa.