Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie z 22 marca 2016 r., skierowanym przeciwko Towarzystwu (...) S.A. we W., G. T. wniosła o zasądzenie od pozwanego 250 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 11 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty tytułem wypłaty świadczenia z polisy ubezpieczeniowej zawartej przez powódkę i jej zmarłego męża jako zabezpieczenie spłaty kredytu na wypadek utraty zdolności zarobkowania oraz śmierci ubezpieczonego. Kwota wskazana w pozwie to połowa całego długu z tytułu niespłacenia umowy kredytowej.

(pozew k. 2-5)

W odpowiedzi na pozew Towarzystwo (...) S.A. we W. wniosło o oddalenie powództwa w całości, podnosząc brak legitymacji procesowej czynnej powódki przez brak załączenia przez nią dowodu cesji praw z umowy ubezpieczenia. Pozwany wskazała bowiem, że tylko bank, będąc uprawnionym z umowy ubezpieczenia posiada legitymacje do żądania wypłaty sumy ubezpieczenia.

(odpowiedź na pozew, k. 49-51)

W piśmie z 9 września 2016 r. G. T. sprecyzowała, że domaga się zasadzenia dochodzonej pozwem kwoty 250 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 11 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty, na rzecz (...) Bank S.A. w W..

(pismo, k. 88-91)

W wyroku z 20 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, II Wydział Cywilny, w sprawie o sygnaturze akt II C 316/16: oddalił powództwo, zasądził od G. T. na rzecz Towarzystwa (...) SA we W. 14. 417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz oddalił wniosek pełnomocnika z urzędu o przyznanie wynagrodzenia. Sąd I instancji za zasadny uznał zarzut braku legitymacji czynnej powódki.

(wyrok, k. 120)

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

(apelacja, k. 133-135)

W wyroku z 20 października 2017 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny uchylił wyrok z 20 października 2016 r. Sądu Okręgowego w Łodzi i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny wskazał, że ubezpieczony może dochodzić zapłaty świadczenia od ubezpieczyciela wyłącznie na rzecz banku. To bowiem bank jest uprawniony do jej otrzymania. W ocenie Sądu Apelacyjnego doszło do nierozpoznania istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c.

Sąd Apelacyjny polecił Sądowi pierwszej instancji ustalenie: czy doszło do zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową w trakcie jej trwania, a w dalszej kolejności wysokości należnego roszczenia. Nadto zważywszy na to, że powódka nie jest jedynym spadkobiercą po ubezpieczonym, polecił również zakwalifikowanie powództwa z punktu widzenia normy art. 209 w zw. z art. 1035 k.c. Sąd Apelacyjny wskazał, że rzeczą Sądu I Instancji będzie ustalenie, czy przysługuje powódce roszczenie obejmujące całą dochodzoną kwotę.

(wyrok wraz z uzasadnieniem, k. 187-191)

Pismem procesowym z 15 maja 2018 r. powódka dokonała modyfikacji powództwa w ten sposób, że wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz (...) S.A. we W. (w miejsce G. (...) Bank) 250 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 11 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2016 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Modyfikacja nastąpiła z uwagi na sprzedaż przez bank wierzytelności na rzecz (...) SA . Pełnomocnik z urzędu powódki wniósł o przyznanie mu kosztów nie opłaconej pomocy prawnej z urzędu, oświadczając że nie zostały one pokryte w żadnej części.

( pismo ze zmianą powództwa, k. 223-224)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasadzenie zwrotu kosztów procesu

(protokół, k. 289v. – 00:05:07)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. T. i J. T. (1) 15 kwietnia 2009r. zawarli z G. (...) Bank w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...). Jako jedno z zabezpieczeń spłaty kredytu, przez okres pierwszych dwóch lat kredytowania, wskazano ubezpieczenie spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy w TU na (...) S.A. (§ 3 ust. 6 umowy). Strony przewidziały, że w przypadku, gdy kredytobiorca został objęty Umową grupowego (...) i jako uprawnionego wskazał Bank, kwota wypłaconego świadczenia w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczenia zaliczana zostaje na poczet spłaty kredytu (§ 10 umowy).

( umowa k. 23-28; dokumentacja kredytowa, k. 352-363; zeznania powódki, k. 379-380 – od 00:05:57).

G. T. i J. T. (1) dobrowolnie przystąpili do programu ochrony ubezpieczeniowej (...) Bank (...), celem zabezpieczenia spłaty kredytu hipotecznego nr (...) (§ 19 ust. 2 umowy kredytu).

Składka ubezpieczeniowa, którą G. T. i J. T. (1) uiścili wyniosła 11.586,79 zł. W kolejnych latach opłata składki za każde 12 miesięcy trwania ubezpieczenia, za uczestnictwo w programie wynosiła, w przypadku ubezpieczenia spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy - 1% kwoty kredytu pozostałej do spłaty w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającym odnowienie ubezpieczenia.

Zgodnie z umową kredytu ochrona ubezpieczeniowa ustawała w przypadku całkowitej spłaty kredytu, wypowiedzenia umowy kredytu albo w innych przypadkach wskazanych w warunkach umowy ubezpieczenia (§ 19 ust. 5 umowy).

(umowa k. 23-28; zgłoszenie do ubezpieczenia k.13, warunki umowy grupowego ubezpieczenia k. 14-15, certyfikat k. 17; certyfikat, k. 175; zeznania powódki, k. 379-380 – od 00:05:57)

Umowa ubezpieczenia, która została zawarta przez powódkę i męża powódki obejmowała po 50% wartości kredytu. Spłata kredytu została zabezpieczona ubezpieczeniem w Towarzystwie (...) S.A. z siedzibą we W..

Zgodnie z warunkami umowy grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców:

a) niezdolność do zarobkowania to - stan zdrowia Ubezpieczonego będący wynikiem choroby lub nieszczęśliwego wypadku, które zaistniały w okresie ubezpieczenia, powodujący wydanie Orzeczenia;

b) orzeczenie - prawomocne orzeczenie właściwego lekarza orzecznika lub lekarza rzeczoznawcy właściwej komisji lekarskiej lub prawomocny wyrok sądu, wydane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego o emeryturach i rentach, stwierdzające niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji na okres powyżej 2 lat;

c) uprawniony to podmiot wskazany przez Ubezpieczonego w deklaracji zgody jako uprawniony do otrzymania świadczenia w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego;

d) zdarzenie ubezpieczeniowe to zajście w okresie odpowiedzialności Towarzystwa niezdolności do zarobkowania lub zgonu Ubezpieczonego.

Przedmiotem ubezpieczenia było życie i zdrowie Ubezpieczonego. Zgodnie z umową Ubezpieczający zaliczy świadczenie ubezpieczeniowe na poczet spłaty zobowiązania Ubezpieczonego wynikającego z zawartej Umowy Kredytu, jeśli świadczenie będzie jemu wypłacone zgodnie z dyspozycją Ubezpieczonego. Okres ubezpieczenia w stosunku do danego Ubezpieczonego, rozpoczyna się od dnia wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy i trwa 12 lub 24 miesiące kalendarzowe, zgodnie ze wskazaniem Ubezpieczonego w Deklaracji zgody.

(umowa k. 23-28; zgłoszenie do ubezpieczenia k.13, warunki umowy grupowego ubezpieczenia k. 14-15, certyfikat k. 17; certyfikat, k. 175)

W rozdziale 6 warunków umowy grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców określono sumę ubezpieczenia i wysokość świadczeń.

Suma ubezpieczenia, w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego równa jest wysokości: 1) 6 rat kapitałowo-odsetkowych następujących kolejno po sobie licząc od miesiąca, w którym zaszło zdarzenie ubezpieczeniowe, z zastrzeżeniem że w przypadku gdyby do spłaty kredytu na miesiąc, w którym zaszło zdarzenie pozostawało mniej niż 6 rat, suma ubezpieczenia równa jest pozostałej do spłaty ilości rat lub 2) bieżącemu saldu zadłużenia zgodnie z harmonogramem spłaty kredytu z wyłączeniem zadłużenia przeterminowanego, gdy zajście zdarzenia ubezpieczeniowego nastąpi w wyniku nieszczęśliwego wypadku, nie więcej jednak niż 2.000.000 PLN (dwa miliony złotych).

Jeśli Stroną umowy kredytu jest dwóch lub więcej Współkredytobiorców, ochrona ubezpieczeniowa udzielana jest w równych częściach pomiędzy ubezpieczanych Współkredytobiorców.

W razie zgonu Ubezpieczonego. Towarzystwo wypłaca świadczenie równe sumie ubezpieczenia lub odpowiedniej części sumy ubezpieczenia w przypadku ubezpieczonego Współkredytobiorcy.

W razie niezdolności do zarobkowania Ubezpieczonego, Towarzystwo wypłaca świadczenie równe sumie ubezpieczenia lub odpowiedniej części sumy ubezpieczenia w przypadku ubezpieczonego Współkredytobiorcy na dzień, w którym wydane zostało Orzeczenie. W przypadku, gdy zgodnie z Orzeczeniem niezdolność do zarobkowania powstała w innym dniu niż data wydania orzeczenia, świadczenie Towarzystwa równe jest sumie ubezpieczenia lub odpowiedniej części sumie ubezpieczenia na dzień powstania tejże niezdolności.

Odpowiedzialność towarzystwa wygasała miedzy innymi z: upływem okresu ubezpieczenia, z dniem rozwiązania umowy kredytu.

(umowa k. 23-28; zgłoszenie do ubezpieczenia k.13, warunki umowy grupowego ubezpieczenia k. 14-15, certyfikat k. 17; certyfikat, k. 175)

W ramach umowy przy jej zawarciu pobrana została składka ubezpieczeniowa. Umowa przewidywała, że po okresie dwóch lat, jest ona automatycznie przedłużana na kolejne okresy.

(...) Bank S.A. w W., zgodnie z zapisami umowy kredytowej wznowił 9 maja 2011 r. zawarte w ramach programu (...) ubezpieczenie na okres kolejnych 12 miesięcy, doliczając kwotę składki w trybie podwyższenia bieżącego salda zadłużenia. Bank przesłał J. T. (1) i G. T., w związku z powyższym, nowy harmonogram spłat kredytu.

(bezsporne; harmonogram wypłaty transz, k. 20; pismo, k. 357; harmonogram, k. 358)

Początkowo umowa kredytu była spłacana przez małżonków T. regularnie.

W marcu 2010 roku J. T. (1) został hospitalizowany w Oddziale Chorób Wewnętrznych SPZOZ w B. z powodu dwukrotnej utraty przytomności. Podczas pobytu rozpoznano: kardiomiopatię rozstrzeniową w stadium niewydolności krążenia; Wtórną niedomykalność zastawki mitralnej IV st; Nadciśnienie tętnicze. W wykonanym w czasie pobytu badaniu echokardiograficznym stwierdzono poszerzone jamy serca; odcinkowe zaburzenia kurczliwości z obniżoną w umiarkowanym stopniu globalną funkcją skurczową - EF 34%; ciężką niedomykalność mitralną oraz niewielką trójdzielną, aortalną i płucną; cechy umiarkowanego nadciśnienia płucnego SPAP 62mmHg.

W listopadzie 2010 r. J. T. (1) był hospitalizowany w Klinice (...) w Ł. z rozpoznaniem: Kardiomiopatia niedokrwienna w II/III okresie hemodynamicznym wg NYHA w stadium niewydolności krążenia. Stan po „przechodzonym” zawale serca ściany dolnej. Niedokrwienna niedomykalność zastawki mitralnej IV st. Przewlekła choroba wieńcowa.

(dokumentacja medyczna w kserokopiach akt szkody, k. 225-288; zeznania powódki, k. 379-380 – od 00:05:57)

Orzeczeniami orzecznika ZUS z dnia 5 sierpnia 2010r., 17 listopada 2010r. i 8 stycznia 2013r. potwierdzono stan całkowitej niezdolności do pracy J. T. (2). W ostatnim z orzeczeń wskazano, iż stan niezdolności do pracy będzie trwał co najmniej przez okres dwóch lat.

(orzeczenia k. 93-95)

J. T. (1) był niezdolny do pracy od 17 marca 2010 r. Całkowita niezdolność do pracy została orzeczona z powodu: kardiomiopatii rozstrzeniowej w stadium niewydolności krążenia; wtórnej niedomykalności mitralnej IV stopnia; nadciśnienia tętniczego; otyłości.

J. T. (1) został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy zarobkowej od 17 marca 2010 r. do 31 stycznia 2015 r. orzeczeniem nr (...) z 17 listopada 2010 r., do 30 września 2012 r. oraz na kolejne 2 lata czyli do 31 stycznia 2015 r. - orzeczenie z 8 stycznia 2013 r. Schorzenia z powodu których została ustalona całkowita niezdolność do pracy miały charakter przewlekły i postępujący.

W analizowanym okresie nie wydawano orzeczeń o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

(opinia biegłego kardiologa, k. 310-312)

J. T. (1) zmarł 11 grudnia 2013 r. Spadek po nim nabyła w ½ części powódka i w ½ części małoletnia córka K. T. z dobrodziejstwem inwentarza.

(akt zgonu k. 18, postanowienie k. 97)

Z punktu widzenia kardiologicznego najbardziej prawdopodobną przyczyną zgonu J. T. (1) było nagłe zatrzymanie krążenia w przebiegu ostrej niewydolności krążenia spowodowanej kardiomiopatią rozstrzeniową. Bezpośrednią przyczyną zgonu była kardiomiopatia rozstrzeniową, przyczyną wtórną - ostra niewydolność krążenia, przyczyną bezpośrednią nagłe zatrzymanie krążenia i nieskuteczna resuscytacja krążenia.

Przyczyny, które doprowadziły do śmierci J. T. (1) 11 grudnia 2013 r. istniały przed kwietniem 2012 r. Kliniczna manifestacja schorzeń kardiologicznych J. T. (1) nastąpiła w 2010 r. co spowodowało podjęcie przez niego diagnostyki i leczenia w ramach kolejnych hospitalizacji w 2010 i 2011 roku.

(opinia biegłego kardiologa, k. 310-312)

Po zachorowaniu J. T. (1), małżonkowie zaczęli mieć problemy ze spłatą kredytu.

Bank wypowiedział umowę ze skutkiem na 26 kwietnia 2012 r. W tym samym dniu wygasła ochrona ubezpieczeniowa.

Saldo zadłużenia J. T. (1) i G. T. z umowy kredytu hipotecznego nr (...) na 5 kwietnia 2011 r. wynosiło: Kapitał niewymagalny: 274 299,02 zł, Kapitał wymagalny: 883,59 zł, Odsetki wymagalne: 11 792,07 zł, Odsetki bieżące do 05-04-2011 r. : 294,41 zł, Odsetki karne: 33,30 zł, Odsetki karne bieżące do 05-04-2011 r. : 1,90 zł, Opłaty: 300 zł, oraz na dzień 11.12.2013 r. wynosiło: Kapitał: 302 788,37 zł, Odsetki umowne: 23 298,47 zł, Odsetki karne: 107 379,27 zł, Koszty: 5 253,61 zł.

(okoliczności bezsporne; wypowiedzenie, k. 351; zeznania powódki, k. 379-380 – od 00:05:57; pismo, k. 272).

W związku z chorobą i niezdolnością do zarobkowania J. T. (1) złożył 6 grudnia 2010 r., doręczony pozwanemu 11 stycznia 2011 r., wniosek o wypłatę świadczenia. Do wniosku załączył orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 17 listopada 2010 r. wskazujące, że jest całkowicie niezdolny do pracy do 30 września 2012 r., a data powstania całkowitej niezdolności do pracy to 17 marca 2010 r.

W piśmie z 10 stycznia 2011 r. (...) Bank S.A. we W. złożył wniosek o wypłatę świadczenia z tytułu Grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców – umowa kredytu (...). We wniosku jako datę zdarzenia wskazano 17 listopada 2010 r. (tj. data orzeczenia komisji lekarskiej ZUS). Jako kwotę roszczenia wskazano: 6 912,33 zł lub 137.518,20 zł.

Pozwany pismem z 5 kwietnia 2011 r. odmówił wypłaty odszkodowania powołując się na okoliczność, że braki w złożonej dokumentacji uniemożliwiają wypłatę świadczenia.

(wniosek, k . 239;zgłoszenie szkody, k. 237-238, orzeczenie ZUS. K. 240, pismo k.16; kserokopia akt szkody, k. 225-288)

Następnie G. T. w związku ze śmiercią męża zgłosiła pozwanemu szkodę. W piśmie z 20 maja 2015 r. pozwany poinformował G. T., iż ubezpieczony lub jego spadkobiercy, jeżeli nie są uprawnionymi do odbioru świadczenia ubezpieczeniowego, mają możliwość zwrócenia się do (...) Banku S.A. o zawarcie umowy przelewu wierzytelności w celu bezpośredniego dochodzenia świadczenia od zakładu ubezpieczeń.

(pismo, k. 92; kserokopia akt szkody, k. 225-288)

(...) Bank S.A. we W. dokonał sprzedaży przysługującej mu wierzytelności z tytułu umowy o kredyt hipoteczny nr (...) zawartej 15 kwietnia 2009 r., wraz ze wszelkimi prawami związanymi z tą wierzytelnością, na rzecz (...) S.A. we W..

(okoliczność bezsporna)

G. T. ma 50 lat. Mieszka w domu z 15 letnią córką. Powódka pracuje na 1/10 etatu w cukierni. Córka powódki skończyła podstawówkę, dostała się do technikum w B.. Córka powódki otrzymuje rentę rodzinną po ojcu w kwocie 1.000 zł. Powódka otrzymuje 500+, wynagrodzenie za pracę 220 zł. Ponadto powódka pracuje dorywczo w rolnictwie – 400/500 zł. Powódka jest zdrowa. Prowadzone są przeciwko niej postępowania sądowe i egzekucyjne z powodu niespłaconego kredytu hipotecznego.

(zeznania powódki, k. 379-380 – od 00:05:57)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty praz opinie biegłego i zeznania powódki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Pozwanego z J. T. (1) oraz z G. T. łączyła umowa ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

W wyroku z 20 października 2017 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi przesądził, że stosunek prawny wykreowany w niniejszym stanie faktycznym nie stanowi klasycznej postaci umowy ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej, a powódce przysługuje legitymacja czynna w przedmiotowej sprawie. Przyjęcie odmiennego poglądu prowadziłoby bowiem do zniweczenia celu umowy i uznania, że pomimo zajścia wszystkich przesłanek tj. spełnienia wypadku ubezpieczeniowego w czasie trwania ochrony ubezpieczeniowej - ubezpieczonemu nie przysługiwałaby ochrona z tytułu zawarcia umowy tylko dlatego, że bank nie jest zainteresowany w prowadzeniu procesu przeciwko ubezpieczycielowi, mając możliwość wypowiedzenia umowy i przystąpienia do egzekucji przeciwko powódce.

Powódka w przedmiotowym postępowaniu domaga się zapłaty nie na swoją rzecz, lecz spełnienia świadczenia na rzecz osoby trzeciej, zgodnie z zawartą umową (aktualnie po przelewie wierzytelności na rzecz (...) S.A. we W.).

W przedmiotowej sprawie, w pierwszej kolejności, zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego w Łodzi, należało ustalić, czy doszło do zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową w trakcie jej trwania.

Umowa ubezpieczenia wygasła wraz z wypowiedzeniem umowy kredytu hipotecznego tj. 26 kwietnia 2012 r. Natomiast J. T. (1) zmarł 11 grudnia 2013 r. Wobec powyższego zdarzeniem objętym ochroną ubezpieczeniową nie mógł być zgon J. T. (1).

Zdaniem Sądu doszło natomiast do niezdolności do zarobkowania J. T. (1) w trakcie obowiązywania przedmiotowej umowy ubezpieczenia. Orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z 17 listopada 2010 r. określono, że J. T. (1) jest całkowicie niezdolny do pracy do 30 września 2012 r., a data powstania całkowitej niezdolności do pracy to 17 marca 2010 r. – wskazany tutaj okres niezdolności do pracy wynosi około 2,5 roku. Nadto kolejne orzeczenia komisji lekarskich ZUS, a także opinia biegłego kardiologa w niniejszej sprawie, potwierdzają, że stan zdrowia J. T. (1) skutkował niezdolnością do zarobkowania na czas powyżej 2 lat.

Przede wszystkim zaś orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 17 listopada 2010 r. spełnia definicję orzeczenia zawartej w warunkach umowy grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców (dalej owu). Zgodnie z nią orzeczenie to „prawomocne orzeczenie właściwego lekarza orzecznika lub lekarza rzeczoznawcy właściwej komisji lekarskiej lub prawomocny wyrok sądu, wydane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego o emeryturach i rentach, stwierdzające niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji na okres powyżej 2 lat”.

W tym miejscu należy odnieść się do tego, że w definicji orzeczenia pojawia się zapis, że orzeczenie to ma stwierdzać „niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji na okres powyżej 2 lat”. Określenie „samodzielnej egzystencji” pojawia się li tylko w powyżej przywołanym słowniczku, nie ma go zaś w umowie kredytu, jak i w pozostałych warunkach umowy grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców. Przedmiotem umowy było zaś ubezpieczenie niezdolności do zarobkowania, jak to jest sformułowane w zapisach umowy kredytowej i załącznikach związanych z ubezpieczeniami. W ocenie Sądu niezdolność do zarobkowania nie ma nic wspólnego z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Powyższe określenie w słowniczku jest zatem wewnętrznie sprzeczne.

Strona pozwana podnosiła, że skoro nie jest wydana decyzja o niezdolności do samodzielnej egzystencji (jako osobne orzeczenie), to odszkodowanie nie należy się, bo nie jest spełniony warunek umowny. W przedmiotowej sprawie, bezspornym jest, że taka decyzja nie była wydana. Jednakże przedmiotowa decyzja, w ogóle nie mogła być wydana. W tamtym okresie takie orzeczenia nie były wydawane przez właściwe organy, co ustalił Sąd w przedmiotowym postępowaniu. Zatem definicja „orzeczenia” zawierała postanowienie niemożliwe do spełnienia dla ubezpieczonego. Uzyskanie stosownego orzeczenia było niemożliwe.

Po drugie spójnik „i” wskazuje, że niezdolność do pracy jest tożsama z definicją niezdolności do samodzielnej egzystencji. W ocenie Sądu są to zapisy niejednoznaczne, wymagające zatrudnienia specjalisty od ubezpieczeń społecznych. Obecnie są wydawane dwa osobne orzeczenia, które wiążą się z dodatkowymi uprawnieniami do ulg podatkowych przy zakupie leków, odpisania kosztów wyjazdu na turnus rehabilitacyjny, odzyskania części wydatków na przystosowanie mieszkania do potrzeb, zasiłku pielęgnacyjnego, zniżek w komunikacji. Niemniej jednak nie ma to nic wspólnego z utratą zdolności do zarobkowania.

Po trzecie przedmiotem ubezpieczenia było zajście w okresie ubezpieczenia zdarzenia ubezpieczeniowego w postaci niezdolności do zarobkowania lub zgonu Ubezpieczonego - taka definicja znajduje się w słowniczku pojęć w wyciągu z warunków umowy grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców. Niezdolność do zarobkowania nie można zatem definiować jako niezdolności do samodzielnej egzystencji. Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony związane są umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§3). Natomiast art. 385 § 1 k.c. stanowi, iż w razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową, a w § 2 brzmi, iż wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Jeżeli umowa ubezpieczenia nie wiąże się bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową ubezpieczonej osoby fizycznej, art. 385 ¹ - 385 ³ stosuje się odpowiednio w zakresie, w jakim umowa dotyczy praw i obowiązków ubezpieczonego (808 § 5 KC). Wskazać należy, że Ubezpieczyciel ma obowiązek jasnego i jednoznacznego formułowania ogólnych warunków ubezpieczenia oraz pozostałych dokumentów koniecznych przy zawarciu umowy i ponosi konsekwencje wszelkich uchybień w tym zakresie, a dla zwolnienia go od odpowiedzialności nie wystarczy stwierdzenie, że bank przedstawił kredytobiorcy wyciąg o.w.u. , który mógł się z nimi zapoznać, jeżeli dokumenty te zawierały uregulowania niejasne, wieloznaczne, mylące i obiektywnie niezrozumiałe dla przeciętnego adresata. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2009r, IV CSK 90/09. W punkcie IV wyroku, SN stwierdził, iż z art. 65 § 2 k.c. wynika nakaz kierowania się przy wykładni umowy jej celem, w tym wypadku tym, co było ubezpieczonym zdarzeniem - co strony chciały uzyskać.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, umowę ubezpieczenia negocjował i zawierał pozwany z bankiem. G. T., jak i J. T. (1) nie mieli wpływu na treść tej umowy. W ocenie Sądu zdefiniowanie w owu niezdolności do zarobkowania jako - niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji na okres ponad 2 lat jest niedozwolonym postanowieniem umownym przyjętego przez bank i ubezpieczyciela wzorca umowy. Postanowienia z wzorca umowy, nie zostały uzgodnione indywidualnie z powódką i jej mężem, nie mieli oni na nie wpływu, dlatego nie mogą wiązać w zakresie ustaleń, iż niezdolność do zarobkowania wymaga również niezdolności do samodzielnej egzystencji Zdaniem Sądu postanowienia powyższe, kształtują prawa i obowiązki G. T. i J. T. (1) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interes strony umowy. Postanowienia dotyczące ochrony ubezpieczeniowej powinny być sformułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały. I powinny ze sobą korelować. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się zaś na korzyść konsumenta. Do wszystkich postanowień odnoszących się do przedmiotowej umowy ubezpieczenia, z mocy art. 808 § 5 k.c., stosuje się przepisy o niedozwolonych klauzulach abuzywnych.

Powyższe skutkuje tym, że brak orzeczenia o braku do samodzielnej egzystencji J. T. (1) nie ma wpływu na to, czy doszło do wypadku ubezpieczeniowego w postaci niezdolności do zarobkowania J. T. (1) na okres powyżej 2 lat. Powyższe równoznaczne jest z tym, że powódce roszczenie co do zasady się należy z tytułu niezdolności J. T. (1) do zarobkowania.

W tym miejscu Sąd musiał ustalić wysokość należnego powódce roszczenia. Z uwagi na znaczny upływ czasu od daty zawarcia umowy i trudności z uzyskaniem dokumentów od Banku, który zasłaniał się tajemnica bankową, Sąd dysponowała tylko częścią dokumentacji.

Suma ubezpieczenia w owu została określona jako: 1) 6 rat kapitałowo-odsetkowych następujących kolejno po sobie licząc od miesiąca w którym zaszło zdarzenie ubezpieczeniowe, z zastrzeżeniem że w przypadku gdyby do spłaty kredytu na miesiąc, w którym zaszło zdarzenie pozostawało mniej niż 6 rat, suma ubezpieczenia równa jest pozostałej do spłaty ilości rat lub 2) bieżącemu saldu zadłużenia zgodnie z harmonogramem spłaty kredytu z wyłączeniem zadłużenia przeterminowanego, gdy zajście zdarzenia ubezpieczeniowego nastąpi w wyniku nieszczęśliwego wypadku, nie więcej jednak niż 2 000 000 PLN (dwa miliony złotych).

W przedmiotowej sprawie, zdaniem Sadu, najpewniejszą i dającą się ustalić w sposób, nie budzący wątpliwości kwotą należnego świadczenia, jest kwota wskazana przez sam bank (...) S.A. w piśmie z 10 stycznia 2011 r., w którym bank wniósł o wypłatę świadczenia z tytułu Grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców – umowa kredytu (...). We wniosku jako datę zdarzenia wskazano 17 listopada 2010 r. (tj. data orzeczenia komisji lekarskiej ZUS) i jako kwotę roszczenia wskazano: 6 912,33 zł lub 137 518,20 zł. W ocenie Sądu wyliczenie banku z tytułu niezdolności do pracy jest najpewniejsze. Nadto wskazana we wniosku kwota 137.518,20 zł jest zbliżona do kwoty z zaświadczenia obejmującego połowę zadłużenia J. T. (1) i G. T. z 5 kwietnia 2011 r. (różni się o kilkaset złotych). Na ten moment nie można ustalić bliżej wysokości tego świadczenia, brak jest bowiem dokumentów i wyliczeń zaległości w kredycie na daty zgłoszenia szkody przez J. T. (1) z tytułu niezdolności do pracy. W ocenie Sądu wyliczenie samego banku jest, w przedmiotowej sprawie, najbardziej obiektywne. Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanej na rzecz (...) S.A. we W. 137.518,20 zł, oddalając powództwo w pozostałej części jako zbyt wygórowane. Wskazana przez powódkę kwota 250.000 zł w żaden sposób nie została wykazana.

W tym miejscu wskazać należy, że powódka wywodzi swe prawa bezpośrednio z umowy ubezpieczenia, której była stroną, a dodatkowo jedynie z tytułu dziedziczenia. Tym samym kwestie wynikające z art. 209 w zw. z art. 1035 k.c. nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Wobec powyższego całość należnej kwoty z ubezpieczenia mogła zostać zasądzona na rzecz (...) S.A. we W..

Z uwagi na to, że żądanie powódki nie zostało uwzględnione w całości, Sąd o kosztach procesu powinien rozstrzygnąć na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. rozdzielając je stosunkowo - powódka wygrała sprawę w 55%. Sąd nie obciążył jednak powódki kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, iż trudna sytuacja materialna i rodzinna (powódka samotnie wychowuje 15 letnią córkę, ma nieregularne dochody, znaczne zadłużenie, jest wdową) oraz już poniesione koszty sądowe za tym przemawiają. Sąd wziął także pod uwagę dysproporcję możliwości ekonomicznych obu stron procesu.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd orzekł w oparciu o § 9 ust. 1 pkt 7, § 16 ust. 1 pkt 2, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tj. z dnia 30 listopada 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 18) uwzględniając stawkę należnego podatku od towarów i usług w wysokości 23%. Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi adwokatowi P. K. 24 354 zł tytułem wynagrodzenia za udzieloną powódce pomoc prawną z urzędu (7 200 zł + 5 400 zł + 7 200 zł + VAT).

z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki.