Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 sierpnia 2018 roku, skierowanym przeciwko M. S., J. P. wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 100.000 zł zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty.

Pełnomocnik z urzędu powódki wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że nie zostały one uiszczone w całości ani w części.

(pozew – k. 4-6, pismo procesowe – k. 50-54)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

(pismo procesowe – k. 68-71)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. P. była konkubiną M. S.. Strony rozstały się na początku 2011 r.

Wyrokiem z dnia 9 września 2011 r., wydanym w sprawie o sygn. akt
II K 551/11, J. P. została uznana za winną dokonania czynu wyczerpującego dyspozycję art. 288 § 1 k.k. t.j., że w dniu 7 czerwca 2011 roku w B., rzucając kamieniami w samochód marki O. (...) dokonała uszkodzenia przedniej, tylnej i czterech szyb w drzwiach bocznych oraz licznych zarysowań, powłoki lakierniczej, usytuowanych na całej powierzchni przedmiotowego pojazdu wszystko na ogólną sumę strat w wysokości 3.128,87 zł i szkodę M. i P. S..

J. P. już wcześniej została skazana prawomocnym wyrokiem wydanym w dniu 18 maja 2009 r. w sprawie o sygn. akt VI K 558/07 za popełnienie czynu wypełniającego dyspozycję art. 190 § 1 k.k.

(protokół – k. 2, protokół z przesłuchania świadka – k. 12, wyrok SR w Łowiczu z 9.09.2011 r., II K 551/11 z załączonych akt karnych II K 551/11; informacja z K. z załączonych akt warunkowego zawieszenia)

Prokuratura Rejonowa w Łowiczu prowadziła trzy postępowania przygotowawcze, w których J. P. występowała w charakterze osoby pokrzywdzonej: sygn. akt PR Ds. 1054.2016 – sprawa zakończona postanowieniem z dnia 10 października 2016 r. o umorzeniu dochodzenia na podstawie art. 17 § 1 pkt. 1 kpk, sygn. akt PR Ds. (...).2016 – sprawa zakończona postanowieniem z dnia 6 grudnia 2016 r. o odmowie wszczęcia dochodzenia i sygn. akt PR Ds. 864.2017 – sprawa zakończona postanowieniem z dnia 29 grudnia 2019 r. o umorzeniu dochodzenia na podstawie art. 17 § 1 pkt. 1 kpk.

(pismo – k. 64-65, pismo – k. 77)

W dniu 29 sierpnia 2016 roku J. P. zgłosiła się na Szpitalny Oddział Ratunkowy w Wojewódzkim Szpitalu (...) w S.. W rozpoznaniu wstępnym wpisano, że J. P. zgłosiła się po pobiciu przez partnera.

Wykonano RTG czaszki i szyi – brak uchwytnych zmian pourazowych kości i czaszki i kr. C. Ujawniono esowate skrzywienie kręgosłupa C+Th, zmiany zwyrodnieniowe na krawędziach trzonów Kr C i obniżenie wysokości przestrzeni międzykręgowych. Wskazano dalszą diagnostykę w MR. Zalecono dalszą kontrolę ambulatoryjną w porani neurologicznej terminowej.

(dokumentacja medyczna – k. 9-11)

Badaniem RM z dnia 11 lutego 2018 r. odcinka szyjnego kręgosłupa ujawniono wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowe głównie pod postacią osteofitozy tylnobocznych krawędzi trzonów kręgów oraz zmiany zwyrodnieniowe stawów unkowertebralnych.

(wynik badania – k. 35)

Po przeprowadzeniu badania endoskopowego w dniu 14 stycznia 2019 r. jelita grubego stwierdzono uchyłkowatość oraz guzki krwawnicze III.

(wynik badania – k. 36-37)

W dniu 15 listopada 2018 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. orzekł o lekkim stopniu niepełnosprawności J. P.. Orzeczenie wydano na stałe, a datę początkową niepełnosprawności określono na dzień 10 maja 2016 r. Stwierdzono naruszenie sprawności organizmu, ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

(orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 38)

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach.

Zaoferowane przez stronę dowodową nie doprowadziły do wykazania zaistnienia zdarzenia, z którego powódka wywiodła swoje roszczenia. W szczególności wobec faktu zaprzeczenia przez pozwanego faktom zawartym w pozwie, strona powodowa obowiązana była wykazać, że doszło do zdarzenia, z którym wiąże konsekwencje na swoim zdrowiu. W tym celu Sąd trzykrotnie udzielił stronie powodowej, reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika terminu na zgłoszenie wniosków dowodowych; po ustanowieniu pełnomocnika z urzędu (zarządzenie k. 40), następnie po doręczeniu odpowiedzi na pozew (zarządzenie k. 75) oraz w postanowieniu z dnia 4 lipca 2019 roku, mocą którego Sąd skierował sprawę na posiedzenie niejawne, informując strony o zamiarze wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym (postanowienie k. 90). Fakt zaistnienia zdarzenia szkodzącego miał był potwierdzony wyrokiem karnym wydanym w sprawie o sygn. akt II K 551/11. Ponieważ załączone akta okazały się zawierać prawomocne skazanie samej powódki, a informacje z Prokuratury nie wskazywały, aby inna sprawa karna dotycząca zdarzenia opisanego pozwie w ogóle się odbyła, Sąd informował o załączeniu akt oraz informacji z Prokuratury, udzielając stronie powodowej terminu na zapoznanie się z dokumentami i zgłoszenie wniosków dowodowych. Zgłoszone wnioski jednak nie zmierzały do wykazania zaistnienia zdarzenia, które miało wywołać szkodę, okoliczności takiego zdarzenia, a więc – i winy pozwanego.

W związku z powyższym, oddaleniu podlegały dalej idące wnioski dowodowe powódki – o dopuszczenie dowodów z opinii biegłych: neurologa, ortopedy, gastroenterologa, radiologa, urologa, okulisty, ginekologa i psychiatry. Dopuszczenie dowodów zmierzających do określenia wysokości szkody (a nawet związku przyczynowego) byłoby bowiem zasadne dopiero po wykazaniu zaistnienia samego zdarzenia szkodzącego oraz odpowiedzialności pozwanego. Tymczasem w niniejszej sprawie ewentualny czyn niedozwolony i podstawy odpowiedzialności w ogóle nie zostały wykazane i nie były przedmiotem postępowania dowodowego.

Oddalenie wniosków dowodowych na posiedzeniu niejawnym nastąpiło w trybie art. 148 ¹ § 2 k.p.c. obowiązującym w dacie wyrokowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo, jako niezasadne podlegało oddaleniu w całości.

W niniejszej prawie Sąd, wydając wyrok na posiedzeniu niejawnym, skorzystał z uprawnienia przewidzianego w art. 148 ¹ k.p.c. W świetle art. 148 ¹ § 1 k.p.c., gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego sąd może uznać – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie – z uwagi na motywy orzeczenia – nie istniała potrzeba wyznaczenia rozprawy. Nie zaoferowanie przez stronę powodową dowodów na okoliczność zaistnienia zdarzenia, które miało wywołać wskazaną krzywdę, spowodowało brak zasadności prowadzenia dalszego postępowania dowodowego.

W myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego (art. 6 k.c.), to na stronie powodowej spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jej roszczenie, zaś na pozwanym obowiązek udowodnienia okoliczności przemawiających za oddaleniem powództwa. W pierwszej zaś kolejności niezbędne jest przede wszystkim wskazanie przez stronę powodową okoliczności, które, w jej ocenie, świadczą o powstaniu określonego roszczenia oraz o jego słuszności w świetle obowiązującego porządku prawnego.

W niniejszej sprawie powódka J. P., dochodząc zapłaty wskazanej w pozwie kwoty wskazała, że stanowi ona zadośćuczynienie za krzywdy w związku z pobiciem i gwałtem, jakich miał się dopuścić pozwany wobec niej. Tak sformułowany pozew wskazuje, że podstawę odpowiedzialności M. S. miał stanowić art. 415 k.c. Natomiast podstawą prawną roszczenia o zadośćuczynienie był art. 445 k.c.

W przepisie tym przewidziana została odpowiedzialność deliktowa; oparta na zasadzie winy za własne czyny. Przesłankami odpowiedzialności z art. 415 k.c. są: zaistnienie zdarzenia szkodzącego (czynu niedozwolonego), wystąpienie szkody, zaistnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a szkodą, bezprawność zachowania sprawcy czynu niedozwolonego oraz wina sprawcy takiego zdarzenia.

Z uwagi na stanowisko pozwanego, udowodnienia wymagała przede wszystkim pierwsza przesłanka – zaistnienie zdarzenia szkodzącego (czynu niedozwolonego). Zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c., ciężar dowodu spoczywał na stronie powodowej, która ze zdarzenia wywodzi skutki prawne. Przedstawiony materiał dowodowy uniemożliwia poczynienie ustaleń faktycznych dotyczących: daty, przebiegu, uczestników, ich działań i skutków takiego zdarzenia (z pisma uzupełniającego pozew dodatkowo wynika, że zdarzeń tych miało być więcej). Zaoferowane w tym zakresie dowody z akt postępowań karnych okazały się zupełnie nieprzydatne. Zgłoszone inne wnioski dowodowe dotyczyły wyłącznie szkody – jej rozmiaru, a w sytuacji braku ustaleń dotyczących zdarzenia szkodzącego ich prowadzenie było niezasadne.

W tym miejscu należy wskazać, że przepis art. 232 zd. 1 k.p.c. określając reguły rozkładu ciężaru dowodu, stanowi procesowy odpowiednik przepisu art. 6 k.c. Wyraża zasadę kontradyktoryjności, zgodnie z którą ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego i to strony pozostają dysponentem toczącego się postępowania i ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Oznacza to, że to strona ma obowiązek wyraźnego powołania konkretnego środka dowodowego dla wykazania podnoszonych przez siebie twierdzeń uzasadniających żądanie.

Mając na uwadze powyższe, wobec niewskazania przez powódkę dostatecznej podstawy faktycznej swojego żądania, a także nieprzedstawienia jakichkolwiek dowodów wskazujących na zaistnienie zdarzeń skutkujących odpowiedzialnością pozwanego, Sąd powództwo oddalił w całości.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania powódki obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy: „zastosowanie przez Sąd art. 102 kpc powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego” (postanowienie Sądu Najwyższego z 14.01.1974 r., sygn. akt II CZ 223/73).

Z oświadczenia majątkowego powódki wynika, że pozwana nie ma żadnego majątku, utrzymuje się wyłącznie z emerytury w wysokości 1.100 zł miesięcznie. To pozwala wnioskować, że realizacja obowiązku wynikającego z art. 98 k.p.c. będzie niemożliwa – ewentualna egzekucja nie przyniesie realizacji tego zobowiązania.

Z tych względów Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie opisana sytuacja majątkowa powódki uzasadnia odstąpienie od zasad ogólnych i nie obciążanie jej kosztami procesu.

Na marginesie należy zauważyć, iż „art. 102 kpc nie wymaga, żeby strona wygrywająca sprawę na rzecz której nie został zasądzony zwrot kosztów procesu, postępowała niewłaściwie lub żeby można jej było przypisać jakąkolwiek inną postać winy” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07.01.1982 r., sygn. akt CZ 191/81)

Wpływ na treść orzeczenia o kosztach miały także kwestie natury procesowej.

Sąd Najwyższy do wypadków szczególnie uzasadnionych pozwalających na kwalifikację z art. 102 k.p.c. zalicza sytuację, gdy wysokość kosztów zastępstwa prawnego jest zbyt wygórowana w stosunku do stopnia zawiłości sprawy i nakładu pracy pełnomocnika (wyrok z dnia 21.05.1999 r., sygn. akt I PKN 59/99, publ. OSNP z 2000 r., Nr 15, poz. 580).

Niniejsza sprawa nie wymagała szczególnych rozważań prawnych. Już w odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa wiedząc, że powołana sprawa karna, której akta miały dokumentować czyn niedozwolony, jest zupełnie nieadekwatna do wykazania obciążających go okoliczności. Sytuacja pozwanego nie zmieniła się po sprecyzowaniu stanowiska przez pełnomocnika z urzędu powódki; pismo nie zawierało żadnych wniosków, które obciążałyby pozwanego koniecznością podjęcia dalszych czynności obronnych. Sytuacja pozwanego nie uległa więc żadnej zmianie w porównaniu do chwili składania przez niego odpowiedzi na pozew. Z uzasadnienia pisma przewodnego jego pełnomocnika załączonego do pełnomocnictwa wynika natomiast, że ustanowienie przez niego pełnomocnika jest wynikiem faktu popierania powództwa, nie poczuciem konieczności podjęcia obrony. Pełnomocnik nie zgłosił żadnych twierdzeń, wniosków, czy zarzutów. Jednocześnie ze złożonych dokumentów wynika, że pomiędzy stronami jest wieloletni spór, prowadzonych było wiele postępowań sądowych, a niniejsza sprawa stanowi wynik długotrwałego konfliktu.

Zwraca uwagę, że sytuacja procesowa pozwanego nie wymagała od jego pełnomocnika podjęcia jakichkolwiek działań czy czynności procesowych. Jednocześnie, określenie wartości przedmiotu sporu także wydaje się być przypadkowe i nie odzwierciedla wagi tego postępowania wobec braku wykazania podstawowej przesłanki odpowiedzialności i nie prowadzenia postępowania dowodowego. Nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, iż w niniejszej sprawie nie została wyznaczona rozprawa, wyrok zapadł na posiedzeniu niejawnym, co także nie spowodowało wydatków po stronie powodowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.09.1972 r., sygn. akt I PR 254/72, OSP z 1973 r., Nr 5, poz. 95).

Mając na uwadze powyższe, w przedmiocie kosztów procesu orzeczono, jak w punkcie 2 wyroku.

Z uwagi na fakt, że powódka była zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika, ustanowionego z urzędu, Sąd nakazał wypłacić adw. P. B. kwotę 4.428 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 2 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r. poz. 18).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. pozwanego.