Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 3 grudnia 2014 r., uzupełnionym w dniu 24 grudnia 2014 r., skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w Ł., powód R. A. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uzupełnienia pozwu, tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych podczas osadzenia w Areszcie Śledczym w Ł.. R. A. sformułował szereg zarzutów, opisanych szczegółowo w pozwie, a dotyczących: - narażenia na wdanie się zakażenia, infekcji i zakrzepu w jego stopie lewej; - warunków bytowych panujących w celach w jakich przebywał: grzyb pod gumoleum, bród, nieprzyjemny zapach, brak środków czystości; brak misek, brak prądu, brak grzałki, nieszczelne okna, zapowietrzony kaloryfer, brak szyby w oknach, brak wentylacji, kącik sanitarny zabudowany jedynie do połowy.

(pozew k. 2-5v.; uzupełnienie pozwu, k. 9).

W odpowiedzi na pozew, strona pozwana wniosła o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( odpowiedź na pozew k. 33-39).

W piśmie z dnia 8 kwietnia 2015 r. powód sprecyzował powództwo i wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia z tytułu bezprawnego działania/zaniechania funkcjonariuszy publicznych, którzy na skutek niezapewnienia należytych mu warunków bytowych oraz właściwej opieki medycznej, właściwego leczenia w czasie od 23 października 2014 r. (tj. od dnia stawienia się Powoda do Aresztu Śledczego po przerwie w odbywaniu kary pozbawienia wolności) czym doprowadzono do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci zdrowia i powstania fizycznych jak i psychicznych cierpień, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej mu z urzędu.

(sprecyzowanie powództwa, k. 133-142).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 czerwca 2014 r. R. A. uległ wypadkowi, w wyniku którego doszło u niego do zmiażdżenia palców lewej stopy. Powód był hospitalizowany i operowany w SP ZOZ we W., gdzie w dniu 30 czerwca 2014 r. dokonano amputacji palców stopy. Powodowi udzielono przerwy w wykonaniu kary. W dniu 24 września 2014 r. z powodu braku pokrycia kości tkankami miękkimi w szpitalu im. K. w Ł., powód miał wykonany zabieg operacyjny - chirurgiczne opracowanie rany- plastykę kikuta.

(okoliczność bezsporna; zeznania powoda, k. 474-476 – od 00:10:44;)

Powód został przyjęty do Aresztu Śledczego w Ł. w dniu 23 października 2014 r. po przerwie w karze.

Przy przyjęciu powoda w dniu 24 października 2014 r., stwierdzono u niego stan po amputacji palców II-V i 1/2 palucha stopy lewej z raną w trakcie gojenia. Wydano do celi lek - Octanisept. Zalecono powodowi 1 raz dziennie Clexane 0,4 ml oraz opatrunki. Zalecono konsultację chirurgiczną. W dniu 27 października 2014 r. powód został zbadany przez lekarza specjalistę z zakresu chirurgii, który stwierdził gojące się rany pooperacyjne. Tętno na obu kończynach dobre. Zlecono kąpiele 1 raz dziennie w nadmanganianie potasu, opatrunki z Octaniseptu. Lekarz specjalista zlecił odstawienie Clexane. Powód był ponownie przyjęty przez lekarza AŚ w Ł. w dniu 28 października 2014 r., który kontynuował zalecenia lekarza specjalisty i zalecił kontrolę lekarską za siedem dni. W dniu 4 listopada 2014 r. przeprowadzono kontrolę lekarską. Odnotowano, że powód skarg nie zgłasza. Stopa lewa rana wygojona. Wydano maść do celi.

Do ambulatorium powód był doprowadzany przez funkcjonariuszy. Powód miał zalecone opatrunki. Powód zmieniał sobie sam opatrunki w celi, w Ambulatorium wydawano mu sterylne gaziki.

W dniu 5 listopada 2014 r. lekarz AŚ w Ł. wydał powodowi kulę łokciową do celi. W dniu 7 listopada 2014 r. powoda ponownie przyjął lekarz AŚ w Ł., który stwierdził gojącą się ranę stopy lewej. Zalecił nadal opatrunki z Octaniseptu 1 raz dziennie i skierował na planową konsultację chirurgiczną.

W dniu 20 listopada powód zgłosił się na rozmowę na temat konsultacji chirurgicznej. Zalecono dalsze codzienne opatrunki. W dniu 25 listopada odbyła się kolejna konsultacja chirurgiczna, w czasie której stwierdzono: rana pod strupem, na wygojeniu. Zlecono Neomycinum w aerozolu i opatrunek osłonowy. W dniu 26 listopada 2014 r. lekarz AŚ w Ł. wydał powodowi drugą kulę łokciową do celi. Zgodnie z konsultacją specjalistyczną zalecono opatrunki do dnia 8 grudnia 2014 r. W dniu 8 grudnia 2014 r. lekarz AŚ w Ł. stwierdził ranę pod strupem. Lekarz dokonał kontroli rany zlecając opatrunki osłonowe i jeden raz dziennie neomycynę w aerosolu do 8 stycznia 2015 r.

W dniu 12 grudnia 2015 r. dokonano kontroli rany (lekarz AŚ w Ł.) i stwierdzono suchą ranę nad strupem. Skierowano powoda na RTG stopy lewej w 2 projekcjach i konsultację chirurgiczną.

W dniu 19 grudnia 2014 r. odbyła się kolejna konsultacja chirurgiczna w Zakładzie Karnym Nr (...) w Ł.. Chirurg zaproponowała opatrunki suche na kikut lewej stopy do czasu pełnego wygojenia, konsultację ortopedyczną, zdjęcie RTG (w związku ze stwierdzeniem zmian kostnych) oraz zlecono lek Ketonal. W dniu 22 grudnia 2014r. lekarz AŚ w Ł. po zapoznaniu się z konsultacją chirurgiczną, zlecił konsultację ortopedyczną i przepisał Ketonal oraz opatrunki suche do 8 stycznia 2015 r. W dniu 5 stycznia 2015r. powoda przyjął lekarz AŚ w Ł. i stwierdził ranę stropy lewej suchą i wygojoną. Powód zgłaszał bóle stopy lewej. Zlecono opatrunki do 9 stycznia 2015 r. oraz Ketonal.

W dniu 5 stycznia 2015 r. powód był badany w (...) Szpitalu (...) w Ł. po wezwaniu pogotowia z powodu zgłaszanych przez powoda dolegliwości bólowych stopy. Stwierdzono wówczas w badaniu: stan po amputacji czysty, bez cech zapalenia, jeden niewielki pęcherz na bliźnie z którego ewakuowano śladowe ilości treści surowiczej. W badaniu bez cech obrzęku, zaczerwienienia, podwyższenia ucieplenia. Powód nie wymaga hospitalizacji. Zlecono opatrunki i lek Dalacin. Dnia 7 stycznia 2015 r. wykonano badanie lekarskie po wyżej opisanej interwencji pogotowia i stwierdzono: stopa lewa - sucha, blizna czysta. Zalecono Dalacin i opatrunki przez 4 dni. W dniu 9 stycznia 2015 r. powód był badany przez lekarza AŚ. Wydano mu lek Ketonal - 5 tabletek i zmierzono temperaturę -36,8° C. W dniu 28 stycznia 2015r. powód miał przeprowadzoną konsultację ortopedyczną. Zalecono wkładkę korygującą. Zalecono także leki przeciwbólowe i przeciwzakrzepowe. Powód był ponownie przyjmowany w dniu 30 stycznia 2015 r. - skarżył się na bóle kolan przy zmianie pogody (zlecono maść) oraz 9 lutego 2014 r. - skarżył się na pobolewania kręgosłupa. Wpisano ok. stopy lewej zasiniona, blizna wygojona. Przepisano maść Troxerutin. W dniu 10 lutego 2015 r. wystawiono zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dla celów zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.

W dniu 15 marca 2015 r. biegły chirurg ortopeda opracował opinię lekarską na potrzeby Sądu Okręgowego w Łodzi VI Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych. W opinii stwierdzono, że aktualny stan zdrowia powoda nie stanowi zagrożenie dla jego życia i nie stanowi niebezpieczeństwa dla jego zdrowia. Stwierdzono, że rany są prawie wygojone, z niewielką przetoką ropną wymagającą pielęgnacji - zmiany opatrunku raz dziennie. Sączenie z rany może się utrzymywać bardzo długo ale nie jest to niebezpieczne dla życia i zdrowia powoda. Możliwe, że w przyszłości będzie wymagał operacji skrócenia kikuta palca 1 stopy lewej .

(książka zdrowia osadzonego, k. 73-85; historia choroby w kopercie, k. 175; dokumentacja medyczna osadzonego w kopercie, k. 177; historia choroby w kopercie, k. 179; dokumentacja medyczna, k. 189-190; opinia na potrzeby sądu, k. 289-291; kserokopia dokumentacji medycznej w kopercie, k. 345; zeznania świadków: J. K., k. 292v.-293 – od 00:11:00, M. B., k. 293-293v. – od 00:43:53, U. W., k. 293v.-294 – od 00:53:50; zeznania powoda, k. 474-476 – od 00:10:44).

W ocenie ortopedycznej powód w dniu 23 października 2014 r. został przyjęty do Aresztu Śledczego w Ł. z niezagojoną raną stopy lewej po amputacji palców tej stopy. Z punktu widzenia ortopedycznego nie nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia powoda - rana stopy lewej od dnia 25 listopada 2014 r. goiła się pod strupem, w dniu 5 stycznia 2015 r. uległa całkowitemu wygojeniu - stwierdzano czystą bliznę.

Czasokres gojenia się tego typu rany, od dnia przyjęcia powoda do Aresztu Śledczego w Ł., do dnia całkowitego zagojenia, nie był istotnie wydłużony i leczenie nie przebiegało z powikłaniami. W ocenie ortopedycznej, zapisy w książce zdrowia osadzonego nie pozwalają stwierdzić, że w leczeniu rany stopy lewej, powoda w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym po dniu 23 października 2014 r. istniały nieprawidłowości.

(opinia biegłego ortopedy, k. 515-518).

Powód przebywał w Areszcie Śledczym w Ł. w celach o numerach:- (...), Oddział (...), pawilon (...), Oddział(...), pawilon (...).

Ambulatorium od celi numer(...) dzielił dystans 30 metrów i jedno piętro.

(okoliczność bezsporna; zeznania powoda, k. 474-476 – od 00:10:44; zeznania świadków: Ł. F., k. 294295 – od 01:19:21, M. K., k. 295-295v. – od 02:04:51, M. S., k. 295v.-296- od 02:30:45, A. O., k. 386v.-387 – od 00:09:31, P. M., k. 443v. – od 00:03:22, E. W., k. 444- od 00:21:41).

Areszt Śledczy w Ł. jest jednostką pierwszej kategorii zabezpieczenia ochronnego. Jednostka przeznaczona jest dla tymczasowo aresztowanych mężczyzn. Przebywają tutaj także skazani wszystkich kategorii, wobec których toczą się postępowania w innych sprawach.

(okoliczność notoryjna znana sądowi z urzędu ).

Podczas kompleksowej kontroli aresztu przeprowadzonej przez Sędziego Penitencjarnego we wrześniu 2014 roku nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie warunków osadzenia, czy złego stanu pomieszczeń.

Stwierdzono, iż: wszystkie cele w Areszcie Śledczym w Ł. są skanalizowane i mają doprowadzoną zimną wodę. W części cel kąciki sanitarne są zabudowane całkowicie. W większości zabudowa ta jest jedynie częściowa, a wejście do nich zasłania kotara z materiału. W niektórych celach wejście do kącika sanitarnego zabudowanego z trzech stron stanowi drewniana przesłona umocowana na zawiasach do wysokości około półtora metra.

( sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego k. 40-52).

Od 2007 roku wszystkie cele wieloosobowe mają zabudowane kąciki sanitarne. Po 2007 roku wszystkie kąciki mają zabudowę do 220 cm (do sufitu pozostaje 30 cm), a od dołu zaś jest przerwa na wysokość około 10 cm. Drzwi mają wysokość przy tym rozwiązaniu około 150 cm. Od 2013 roku wykonuje się pełną zabudowę kącików sanitarnych. W październiku 2015 r. starą zabudowę miało jeszcze około 90 cel.

(zeznania świadka W. B., k. 387-387v. – od 00:26:00).

Pomimo systematycznego corocznego remontowania części cel w ramach posiadanych niewielkich środków finansowych, są one mocno wyeksploatowane, w wielu celach ściany są brudne, okna są stare, nieszczelne i nie będą spełniać swojej roli w miesiącach zimowych. Niewielka część okien została wymieniona na plastikowe, głównie te, których nie dało się już naprawić. Osadzeni, którzy z racji specyfiki jednostki przebywają tutaj tylko czasowo, nie dbają o wyposażenie i stan techniczny cel, w których zostają umieszczeni, a wręcz je dewastują. Widać ewidentną różnicę na korzyść w stanie technicznym i wyglądzie cel, w których przebywają skazani pracujący, odbywający od początku do końca orzeczoną wobec nich karę pozbawienia wolności na terenie Aresztu Śledczego.

Zarówno umywalki, jak i sedesy znajdujące się w celach są częściowo wyeksploatowane.

W Areszcie Śledczym w Ł. jest ponad 300 cel, każdego roku poddawanych remontowi jest około 40-50 z nich. Tak częsta potrzeba remontu spowodowana jest ich ciągłym dewastowaniem. O możliwości przeprowadzenia remontu lub braku takiej możliwości decyduje to czy możliwym jest umieszczenie osób osadzonych gdzie indziej na czas planowanego remontu. Najczęściej cele wytypowane do remontu mają zniszczone tynki, wykładziny bądź też parkiet. Często zniszczona jest zabudowa kącików sanitarnych. Może być również uszkodzona instalacja elektryczna, bo odsadzeni wypruwają przewody ze ścian by wykonywać z nich grzałki własnej konstrukcji.

Na podłogach w celach pierwotnie był parkiet, który potem przykrywano wykładziną PCV. Przy okazji remontu parkiet jest zrywany i na wylewce betonowej umieszcza się wykładzinę PCV.

( sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego k. 40-52; zeznania świadka W. B., k. 387-387v. – od 00:26:00)

Nie ma zastrzeżeń do temperatury panującej w celach oraz cyrkulacji powietrza. Inna sytuacja może występować w typowych miesiącach zimowych. Kąciki sanitarne w celach są czyste, środki czystości pozostające w dyspozycji osadzonych umożliwiają im dbanie o właściwy stan urządzeń sanitarnych znajdujących się w celach.

( sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego k. 40-52)

Podstawowe wyposażenie cel stanowią piętrowe łóżka, stoły i taborety oraz wiszące szafki, gdzie skazani przechowują między innymi artykuły spożywcze oraz naczynia. Stan tych sprzętów jest zaledwie dostateczny, podobnie jak stan materaców, koców, pościeli oraz ręczników i ścierek. Widać na nich ślady częściowego zużycia i napraw, co związane jest z dużą rotacją osadzonych z racji przeznaczenia pozwanej jednostki penitencjarnej. W 2013 roku zakupiono 50 kompletów łóżek piętrowych, które zostały wstawione do wyremontowanych 68 cel. W 2014 roku do końca sierpnia wyremontowano również 68 cel.

( sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego k. 40-52)

Po przeprowadzonej wizytacji pozwanego we wrześniu 2014 roku oceniono, iż Areszt Śledczy w Ł. funkcjonuje prawidłowo, przestrzegane są prawa osadzonych, egzekwowane obowiązki, osoby pozbawione wolności traktowane są z poszanowaniem zasad określonych w art. 4 § 1 i 2 k.k.w., a karę pozbawienia wolności i tymczasowe aresztowanie wykonuje się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. W toku kontroli nie ujawniono uchybień i zaniedbań, które dawałyby podstawę do kierowania pod adresem tej jednostki penitencjarnej zaleceń powizytacyjnych.

( sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego k. 40-52)

Stan techniczny stolarki okiennej nie jest idealny ze względu na długi okres eksploatacji w trudnych warunkach niszczenia i dewastacji przez osadzonych. W kwietniu 2014 r. nie stwierdzono wyraźnych odkształceń skrzydeł okiennych lub wypaczeń. Skrzydła zamykają się bez specjalnych problemów, są wyposażone w kilka rodzajów zamknięć, klamki pozwalają na dokładne domknięcie skrzydła okiennego.

W skrzydłach okiennych drewnianych nie występują uszczelki, co po wieloletnim intensywnym użytkowaniu i braku możliwości dalszej regulacji może dawać uczucie przewiewu (w formie mikroszczelin stosowanych obecnie w nowej stolarce w celu wymuszenia obiegu powietrza w pomieszczeniach).

Przeprowadzane są stałe konserwacje i naprawy doraźne, polegające na wymianie potłuczonych szyb, uzupełniania okitowania, wymianie okuć ślusarskich lub montażu zamknięć .

(okoliczność znana Sądowi z urzędu)

Administracja Aresztu Śledczego w Ł. wydawała osadzonym środki higieny: przybory do golenia, mydło, krem, proszek do prania, szczoteczkę i pastę do zębów, ponadto raz w miesiącu wydawano się mydło, proszek do prania, nożyki do golenia, papier toaletowy, środek do czyszczenia urządzeń sanitarnych, proszek do szorowania, płyn do mycia naczyń oraz pastę do podłogi. Poza tym osadzeni mogą kupić te środki na tzw. wypiskę, otrzymać w paczkach od osób najbliższych. Istnieje także możliwość wydawania środków higieny i czystości poza rozdzielnikami.

(okoliczności znane sądowi z urzędu)

Stan techniczny instalacji grzewczej jest zgodny z obowiązującymi przepisami i zapewnia właściwe warunki cieplne w pomieszczeniach, które nie zmieniały swojego przeznaczenia użytkowego od momentu oddania go do użytku .

Kotłownia aresztu pracuje w trybie automatycznym i każde obniżenie temperatury zewnętrznej powoduje wzrost temperatury czynnika grzewczego.

Przy dużych różnicach temperatur zewnętrznych i wewnętrznych może okresowo wystąpić obniżenie temperatury z uwagi na stary system grzewczy i jego opóźnienia w podniesieniu temperatury czynnika grzewczego ( jest to z reguły proces krótkotrwały, gdyż grzejniki nie posiadają zaworów regulujących przy grzejnikach i czynnik cieplny o wysokiej temperaturze przepływa bez ograniczeń przez grzejnik, dając wyższą temperaturę w pomieszczeniu. Jest to system bardzo nieekonomiczny, ale wynikający ze specyfiki użytkowania i przepisów.

(opinia biegłego z zakresu budownictwa K. Ś. z dnia 4 maja 2014 r. wydana w sprawie o sygn. akt I C 18/11 Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi znana Sądowi urzędu)

Kotłownia Aresztu Śledczego w Ł. jest w pełni sprawna. Prawidłowo działają wszystkie urządzenia oraz automatyka, w związku z czym instalacje wewnętrzne pracują na prawidłowych parametrach czynnika grzewczego .

Właściwie parametry czynnika grzewczego i dostateczna ilość powierzchni grzewczej grzejników w celach sprawia, że w każdej z wizytowanych cel zachowana była temperatura 20 st. C (pomiary zostały wykonane w dniach 28 stycznia 2014 r. i 4 lutego 2014 r. przy ujemnej temperaturze na zewnątrz) która jest zgodnie z przepisami, temperatura właściwą dla pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi.

Grzejniki często są zapowietrzone na początku sezonu grzewczego. Aby je odpowietrzyć robi się próbne uruchomienie. W trakcie sezonu wszystkie grzejniki są sprawne.

(opinia biegłego z zakresu instalacji sanitarnych i ciepłowniczych I. B. (1) z marca 2014 roku sporządzona w sprawie o sygn. akt II C 499/13 Sądu Okręgowego w Łodzi k. 53-72; zeznania świadka W. B., k. 387-387v.-od 00:26:00).

Areszt Śledczy w Ł. jest kontrolowany przez (...) sanepid, po każdej kontroli sporządzany jest protokół i nie stwierdzono w celach zagrzybienia. Kontrole są niekiedy po skargach osadzonych. Jest ich kilka w ciągu roku.

W dniu 17 grudnia 2014 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ł. przeprowadził kontrolę cel wskazanych przez powoda oraz sprawdzono dokumentację dotyczącą okresowej kontroli przewodów kominowych. W trakcie kontroli stwierdzono:

1)  cela nr 8 w Oddziale A tzw. przejściowa jest po remoncie, w dniu kontroli jeszcze nie zasiedlona,

2)  cela nr 71 w Oddziale C- sufit z widocznymi uszkodzeniami po mechanicznych uderzeniach, ściany porysowane, brudne, kącik sanitarny zabudowany do wysokości ok. 2. 05 m, okno ze starą stolarką, taśmy uszczelniające z ubytkami, szyby podwójne, w lewym górnym rogu okna brak fragmentu szyby okiennej wewnętrznej, podłoga pokryta wykładziną zmywalną bez śladów pleśni,

3)  dokumentacja z przeglądu kominiarskiego nie wykazała nieprawidłowości.

W zaleceniach pokontrolnych zobowiązano władze Aresztu Śledczego w Ł. do przeprowadzenia doraźnych napraw (uszczelnienie okien) oraz umieszczenia w harmonogramie prac remontowych na I półrocze 2015 r. celi nr 71 w Oddziale C .

(pismo, k. 144; zeznania świadka W. B., k. 387-387v. – od 00:26:00).

W Areszcie Śledczym w Ł. znajduje się ambulatorium. Pod opieką lekarzy znajduje się około 2 tysięcy osadzonych. Przyjęcia osadzonych odbywają się codziennie. Każdy osadzony, nowo przyjęty, musi być zbadany w ciągu 3 dni. Codziennie każdy lekarz przyjmuje około 60 osób, przez okres około 4 godzin. Każdy osadzony jest doprowadzony do ambulatorium zgodnie z książeczką przyjęć. Każdy ma prawo zażądać konsultacji lekarskiej, i wtedy jest doprowadzany do lekarza. Od daty zgłoszenia wizyta jest ustalana w terminie od 7 do 14 dni, a w przypadkach nagłych, o ile nie jest to niedziela, to następnego dnia. Przypadki pilne to m.in.: ból zamostkowy, napad duszności, napady padaczkowe, deliryczne. Nie można realizować wizyt w czasie, gdy osadzeni mają spacer lub obiad.

O osadzeniu pacjenta w celi przejściowej, bądź w izbie chorych decyduje lekarz. Przy chorobach zakaźnych pacjenci są izolowani, a także przy chorobach wymagających codziennego monitorowania. Jeśli jest otwarta rana to pacjent nie powinien być umieszczany w celi ogólnej. O przydzieleniu osadzonemu kul decyduje lekarz. Na stanie Aresztu Śledczego w Ł. znajdują się kule.

(zeznania świadków: J. K., k. 292v.-293 – od 00:11:00; M. B., k. 293-293v. - od 00:43:53)

Na wszystkie cele są dostępne dwie grzałki. Grzałki służą do podgrzewania wody na herbatę.

(zeznania świadka: M. S., k. 295v.-296- od 02:30:45

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych dowodów.

W pełni przydatne do ustalenia stanu faktycznego były opinie wydane na potrzeby innych spraw przez biegłego z zakresu budownictwa K. Ś. i biegłego z zakresu instalacji sanitarnych i ciepłowniczych I. B. (1), ponieważ zostały one sporządzone w okresie bezpośrednio poprzedzającym pobyt powoda w Areszcie Śledczym w Ł.. Z tych samych względów przydatne było Sprawozdanie z Aresztu Śledczego w Ł. sporządzone przez sędziego wizytatora.

Sąd nie dał wiary twierdzeniom powoda co do tego, że w jego przypadku warunki bytowe w Areszcie Śledczym w Ł. wykraczały poza granice stanowiące o naruszeniu godności osobistej, albowiem tego rodzaju twierdzenia powoda nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Odnośnie części w.w. zarzutów strona pozwana przedstawiła stosowne dokumenty w postaci protokołu z kontroli Aresztu Śledczego przez Sędziego penitencjarnego za 2014 rok, zeznań świadka W. B..

Za niewiarygodne uznał też Sąd twierdzenia powoda, że w celach, w których przebywał była pleśń czy grzyb. Przeczy temu m.in. pismo Sanepidu, który kontrolował, na prośbę powoda, cele w których on przebywał. Tym samym Sąd uznał za niewiarygodne podnoszone przez niego zarzuty o zagrzybieniu cel.

Za niewiarygodne Sąd uznał również te zeznania powoda, w których twierdził on, że w Areszcie Śledczym w Ł. nie zapewniono mu prawidłowej opieki medycznej. W czasie swego pobytu powód wielokrotnie korzystał z wizyt lekarskich, był konsultowany przez specjalistów, miał wykonywane badania (np. RTG stopy). Nadto zeznania powoda w tym zakresie nie znalazły również odzwierciedlenia w zeznaniach świadków: J. K. i M. B., którym to Sąd dał wiarę. Przede wszystkim zaś, dla ustalenia prawidłowości postepowania medycznego w przypadku powoda, Sąd przeprowadził dowód z opinii lekarza ortopedy, który stwierdził, że czasookres gojenia się rany pooperacyjnej u powoda, nie był istotnie wydłużony i leczenie nie przebiegało z powikłaniami. Nadto biegły jednoznacznie ocenił, że w leczeniu powoda w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym po dniu 23 października 2014 r. nie istniały nieprawidłowości.

Podnoszone przez powoda, złe warunki panujące w pozwanej jednostce penitencjarnej wielokrotnie nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym, w szczególności w sprawozdaniu wizytacji aresztu. Nadto szczegółowo opisano jak we wrześniu 2014 r. wyglądały cele i jakie remonty przeprowadzono. Powód zaczął przebywać w pozwanej jednostce penitencjarnej w październiku 2014 r., a zatem zaledwie miesiąc po sporządzeniu sprawozdania, które nie ujawniło uchybień i zaniedbań, które dawałyby podstawę do kierowania pod adresem tej jednostki penitencjarnej zaleceń powizytacyjnych. Nadto ze znanych Sądowi z urzędu informacji wiadome jest, że Areszt Śledczy w Ł. przeprowadza na bieżąco remonty cel, remonty kącików sanitarnych itd. zatem skoro we wrześniu 2014 r. stan cel w czasie wizytacji był dostateczny, to po miesiącu, gdy zjawił się tam powód, to stan jednostki musiał być na co najmniej podobny poziomie (a z uwagi na remonty prawdopodobnie nawet lepszym). Nadto twierdzeniom powoda przeczyły również opinie biegłych, które przeprowadzone zostały w innych sprawach, a które dotyczyły stanu sanitarnego i budowlanego przedmiotowych cel. Jednocześnie oczywistym jest, że osoby pozbawione wolności, przebywając w areszcie, czy zakładzie karnym wbrew swojej woli, mają tendencję do narzekania i opisywania wszystkiego w sposób bardziej negatywny niż jest w rzeczywistości. Trudno zresztą oczekiwać od nich zadowolenia z przymusowego pobytu w takim miejscu.

Sąd uznał, iż zeznania powołanych w sprawie świadków (współosadzonych:), co do zasady nie są ze sobą sprzeczne i wzajemnie się nie wykluczają w kwestiach najistotniejszych z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, z tym, że zeznania świadków: Ł. F., M. K., A. O., M. S., P. M., E. W., jak również powoda, noszą znamiona subiektywnych ocen, formułowanych przez pryzmat osobistego stosunku do opisywanych okoliczności, wyznaczonego przez niezadowolenie z warunków bytowych panujących w miejscu, w którym osoby te przebywały wbrew swojej woli, a przez co, z natury rzeczy, odbiegających od oczekiwanych. Z powyższych względów, w tym zakresie, nie zasługują one na wiarę w konfrontacji z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dowodów z dokumentów, jak również z zeznań świadka W. B..

Odnośnie zeznań wskazanych świadków, Sąd pominął te fragmenty, w których skarżyli się oni ogólnie na złe warunki panujące w Areszcie Śledczym w Ł. (m.in. problemy z oknami, wentylacją w celach, brak sprzętu kwatermistrzowskiego), nie wskazując żadnych konkretnych okoliczności odnoszących się do osoby samego powoda, a mogących naruszyć jego dobra osobiste. Świadkowie ci często odnosili się w swoich zeznaniach do okoliczności dotyczących bezpośrednio ich samych, albo nie mających żadnego znaczenia dla sprawy, a opisywane przez nich złe warunki panujące w Areszcie wielokrotnie nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Jednocześnie oczywistym jest, że osoby pozbawione wolności, przebywając w areszcie wbrew swojej woli, mają tendencję do narzekania i opisywania wszystkiego w sposób bardziej negatywny niż jest w rzeczywistości. Trudno zresztą oczekiwać od nich zadowolenia z przymusowej izolacji w warunkach aresztu. Nadto jeden ze świadków – E. W. – zeznał, że okna w celi powoda były wymienione.

Przede wszystkim strona powodowa nie wskazała jak rzekome złe warunki panujące w Areszcie Śledczym w Ł. (problemy z oknami, zagrzybienie cel, niezabudowany kącik sanitarny), odnoszą się do osoby powoda i jak mogą naruszyć jego dobra osobiste.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Zasadność roszczenia pozwu podlegała analizie w oparciu o przepisy art. 23 i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. oraz art. 417 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2004 r.

Zgodnie z przepisem art. 417 § 1 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa na gruncie tego przepisu są zatem: szkoda wyrządzona przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem wykonywaniem takich czynności a powstaniem szkody.

Pojęcie szkody w prawie cywilnym obejmuje zarówno uszczerbek majątkowy, jak i uszczerbek o charakterze niemajątkowym (krzywdę). Z kolei, istnienie związku przyczynowego należy oceniać na zasadach wynikających z art. 361 § 1 k.c.

Oznacza to, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z przepisu art. 417 § 1 k.c. obejmuje wszelkie zachowania związane z wykonywaniem władzy publicznej z wyjątkiem tych, które unormowane są w przepisie art. 417 ¹ § 1 - 4 k.c. oraz sytuacji uregulowanych odrębnymi przepisami szczególnymi, do których odsyła art. 421 k.c.

Treść art. 23 k.c. wskazuje, że dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego. Przepis ten zawiera otwarty katalog dóbr osobistych. Wśród nich znajduje się zdrowie, cześć, która ma swój wymiar wewnętrzny (godność osobista). Godność osobista przysługuje każdej osobie i podlega ochronie prawnej niezależnie od tego, w jaki sposób kształtuje obraz danej osoby w opinii innych. Niewątpliwie dobrem osobistym każdego człowieka jest również jego prawo do intymności.

Ocena czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego nie może być dokonywana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby, ale musi być dokonana przy stosowaniu kryteriów obiektywnych (tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 sierpnia 1996 r., I ACr 341/96, OSA 7-8/1997, poz. 43).

W myśl art. 24 k.c. ochrona cywilnoprawna taka przysługuje jedynie przed bezprawnym naruszeniem dobra osobistego.

Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Wskazany przepis wprowadził domniemanie bezprawności działania. Dlatego w procesie o ochronę dóbr osobistych pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne. Działanie nie jest bezprawne zwłaszcza wówczas, gdy jest oparte na przepisie obowiązującego prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r. (V CSK 431/06, OSNC 1/2008, poz. 13 z aprobującą glosą N. Pawłowskiej, EPS 1/2008) wskazano, iż ciężar dowodu, że warunki w zakładzie karnym odpowiadały obowiązującym normom i nie doszło do naruszenia dóbr osobistych, spoczywa na pozwanym (art. 6 w związku z art. 24 k.c.), a zatem pokrzywdzony żądający na podstawie art. 448 k.c. kompensaty krzywdy nie musi dowodzić bezprawności naruszenia dobra osobistego.

W przypadku bezprawnego naruszenia dobra osobistego, art. 24 k.c. pozwala osobie, której dobro osobiste zostało naruszone żądać, aby sprawca naruszenia dopełnił czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności złożył oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, może ona również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

Zasady przyznawania zadośćuczynienia doprecyzowano w art. 448 k.c., który stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Zgodnie z art. 30 Konstytucji RP przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Obowiązek ten powinien być realizowany przez władze publiczne zwłaszcza tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swoje zadania, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka.

Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdujących wyraz w normach prawa międzynarodowego.

Stanowi o tym art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167 i 169), zgodnie z którym każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka oraz art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r., ratyfikowany przez Polskę w 1993 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) stanowiący, że nikt nie może być poddany torturom, ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, wprowadza obowiązek władzy publicznej zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, nienaruszających godności ludzkiej.

Łączy się z tym wynikający z art. 8 ust. 1 Konwencji nakaz poszanowania życia prywatnego obywateli i ich prawa do intymności, co w odniesieniu do osób osadzonych w zakładach karnych oznacza obowiązek zapewnienia takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i prawo do intymności nie doznają istotnego uszczerbku .

Odpowiednikiem wskazanych norm prawa międzynarodowego są art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji RP wprowadzające wskazane normy na grunt prawa polskiego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r., V CSK 431/06, OSNC 1/2008, poz. 13).

Realizacja spoczywających na administracji Aresztu Śledczego obowiązków w zakresie organizowania miejsc, w których przebywają osoby pozbawione wolności należy do działań władczych Państwa i mieści się w pojęciu wykonywania zadań z zakresu władzy publicznej. Ocena, czy obowiązki te zostały zrealizowane, winna być dokonana z uwzględnieniem uprawnień skazanego, szczegółowo uregulowanych w przepisach art. 102-120 k.k.w. w zw. z art., a także z uwzględnieniem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. z 2003 r. Nr 152, poz. 1494) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2014 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. z 2014 r., poz. 200).

Udzielenie powodowi cywilnoprawnej ochrony wymagało zatem ustalenia, że zachowania administracji pozwanego Aresztu Śledczego w Ł. godziły w jego dobra osobiste w rozumieniu art. 24 § 1 k.c. Z mocy art. 6 k.c. na powodzie ciążył zatem dowód wskazania konkretnych uchybień w postaci zaniechania podjęcia działań zapewniających mu realizację jego uprawnień w zakresie warunków bytowych wynikających ze wskazanych powyżej przepisów, naruszających sferę jego dóbr osobistych. W tym celu powód korzystał z prawa do zgłaszania wniosków dowodowych. Pozwanego obciążał zaś obowiązek udowodnienia, że działał zgodnie z prawem i nie naruszył dobra osobistego powoda (art. 6 k.c. w związku z art. 24 k.c.).

Dobra osobiste powoda – w jego mniemaniu – naruszały warunki bytowe panujące w celach w jakich przebywał albowiem miały być one zniszczone, w ścianach miały występować dziury, okna były nieszczelne, a w celach było zimno i brudno. Nadto powód miał zastrzeżenia do tego, że uniemożliwiono mu dostęp do opieki medycznej, co miało wydłużyć okres leczenia się jego rany. Powód skarżył się także, że nie wydawano mu dodatkowych misek, kul, a także grzałek.

Analizując zarzuty powoda, warto w tym miejscu poczynić ogólną uwagę, iż dla stwierdzenia naruszenia dobra osobistego należy w każdym wypadku ustalić, czy cierpienia i upokorzenia wynikające z pobytu w zakładzie karnym związane z legalną formą karania przekraczają poziom związany z samym uwięzieniem, czy są zgodne z rozsądnymi w sytuacji uwięzienia potrzebami, a ich intensywność nie przekracza nieuniknionego poziomu cierpienia nieodłącznie związanego z pozbawieniem wolności . W ocenie Sądu, taka sytuacja nie zachodzi w przypadku powoda.

Powód nie zaoferował dowodów na to, że doszło do naruszenia dyspozycji art. 110 § 2 k.k.w. oraz norm określonych w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (obecnie obowiązującego z 28.01.2014 r.) poprzez niezapewnienie odpowiedniego wyposażenia celi.

W pozwanej jednostce, w miarę otrzymywania środków finansowych, wykonywane są regularne remonty cel mieszkalnych i wymiana sprzętu kwaterunkowego. Ze względów administracyjnych i ekonomicznych nie można tej operacji przeprowadzić jednocześnie we wszystkich pomieszczeniach. Istotne jest również i to, że stan cel stanowi wypadkową upływu czasu i zużywania sprzętu oraz zachowania osadzonych, którzy wręcz demolują wyposażenie aresztu. W tej sytuacji, winą za stan sprzętu nie można obarczać pozwanej jednostki penitencjarnej.

Przebywając w zakładzie karnym nie powinno się oczekiwać warunków podobnych do domowych, które dla wielu ludzi bywają trudne, a nie wynikają z odbywania żadnej kary. W warunkach pozbawienia wolności standard ochrony niektórych dóbr osobistych musi ulec pewnemu obniżeniu. Natomiast skarżenie się na nieporządek w celach, w sytuacji, w której to sami osadzeni o niego dbają, przy dostarczaniu pozwanym środków do sprzątania, jest nieuzasadnione.

Powód nie wykazał również, iż faktycznie osadzonym nie zapewnia się odpowiedniej temperatury w celach mieszkalnych. Pozwany wskazał natomiast, iż kotłownia znajdująca się jednostce automatycznie dostosowuje temperaturę w celach do temperatury panującej na zewnątrz. Pozwala to na przyjęcie, że w celach utrzymywana jest temperatura właściwa ze względu na porę roku co potwierdza także, złożona przez pozwanego opinia biegłej I. B.. Nadto we wszystkich celach zapewniona jest cyrkulacja powietrza i odpowiednia temperatura, co potwierdzili biegli sądowi.

Problem z zawilgoceniem i zagrzybieniem cel nie został przez powoda wykazany. Powód skarżył się na grzyb w trakcie osadzenia i zawiadomił o tym oddział Sanepidu w Ł., który przeprowadził kontrolę i nie stwierdził w celi, w której przebywał powód pleśni. Zatem przywoływanie przez powoda zagrzybienia w celi było całkowicie gołosłowne.

Niezasadne są zarzuty powoda dotyczące kącika sanitarnego w celach. Określona konstrukcja obudowania kącika sanitarnego wynika ze specyfiki jednostki penitencjarnej oraz wymogów zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa.

Powód skarżył się, że nie wydano mu w odpowiednim czasie kuli, jednakże decyzja o jej wydaniu należała do lekarza, który nie widział takiej konieczności. Dopiero kolejne badania powoda, wykazały taką konieczność i odpowiednie kule powodowi wydano.

Jeżeli chodzi o dalsze zarzuty, związane z niewłaściwym leczeniem w warunkach więziennych to są one również całkowicie bezpodstawne. Zgodnie z art. 115 § 1 i 1a k.k.w., skazanemu zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne. Skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo wyboru lekarza i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej, świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń opieki zdrowotnej, lekarza dentysty oraz szpitala, określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135).

Zgodnie natomiast z § 6 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 października 2003 r. (Dz. U. Nr 204, poz. 1985) w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności przez zakłady opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności, zgłoszenia osób pozbawionych wolności do lekarza więziennego przyjmuje się codziennie. Lekarz więzienny przyjmuje osoby pozbawione wolności poza ustalonym w porządku wewnętrznym czasem i miejscem przyjęć w razie nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia tych osób. Świadczenia ambulatoryjne z zakresu specjalistycznej opieki zdrowotnej udzielane są na podstawie skierowania lekarza, także innego niż lekarz więzienny.

Powód nie udowodnił, że w wyniku działań leczniczych podejmowanych wobec niego w Areszcie Śledczym w Ł. jego stan zdrowia uległ pogorszeniu, w szczególności w aspekcie leczenia ran po amputacji palców lewej stopy. Powód był prawidłowo leczony, zapewniano mu odpowiednie leki i w odpowiednich ilościach.

Na marginesie zauważyć należy, że czas oczekiwania na wizytę u lekarza w warunkach wolnościowych nierzadko znacznie przekracza czas oczekiwania pacjentów pozbawionych wolności a problemy kadrowe służby zdrowia w ogóle dotyczą nie tylko jednostek więziennych. Tym bardziej zatem osoba pozbawiona wolności musi liczyć się z pewnego rodzaju niedogodnościami w tym względzie.

Analiza wszystkich zgłoszonych przez powoda zarzutów dotyczących osadzenia go w Areszcie Śledczym w Ł. oraz zgromadzonego materiału dowodowego uprawnia zatem do stwierdzenia, że nie doszło w jego przypadku do naruszenia jakichkolwiek dóbr osobistych.

Warunki w areszcie śledczym, aczkolwiek uciążliwe, nie uzasadniają powstania roszczenia odszkodowawczego w stosunku do Skarbu Państwa . Pobyt w jednostce penitencjarnej w sposób naturalny wiąże się z ograniczeniem w postaci pogorszenia standardu życia . Z takimi dolegliwościami i ograniczeniami osadzony musi się liczyć trafiając do niej (por. wyrok SN z 02.10.2007 r. sygn. II CSK 269/07).

W tym miejscu należy dodatkowo wskazać, że przy ocenie przestrzegania przez pozwanego minimalnych norm w zakresie standardów wykonywania kary pozbawienia wolności i ewentualnego naruszenia dóbr osobistych osadzonych nie można abstrahować od realnej sytuacji i kondycji finansowej państwa, ogólnej sytuacji gospodarczej, w tym poziomu życia ogółu obywateli - także tych, którzy nie mają zapewnionego minimum socjalnego nie będąc karanym karą pozbawienia wolności. W tym kontekście należało stwierdzić, że pozwany nie naruszył żadnego dobra osobistego powoda. Uznać zatem należało, iż brak jest podstaw do uwzględnienia żądania pozwu.

Podkreślenia wymaga, że nawet gdyby doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda tj. jego godności, intymności wskutek panujących warunków bytowych w pozwanym Areszcie Śledczym w Ł., to nie uzasadniałoby to jeszcze zasądzenia żądanego zadośćuczynienia. Warunki bytowe w jednostce nie wynikały bowiem z celowej chęci represjonowania osadzonych, lecz są związane z sytuacją gospodarczą i finansową państwa. Nadto, na zmniejszony - w wymiarze społecznym - rozmiar ewentualnej krzywdy powoda niewątpliwie wpływ ma też okoliczność, iż powód został osadzony w areszcie na skutek własnych, bezprawnych działań. W takim przypadku powszechnie przyjęte i akceptowane w społeczeństwie normy muszą oddziaływać na ocenę, czy zaistniałe w jednostce penitencjarnej nieprawidłowości muszą rodzić w każdym przypadku i niejako automatycznie prawo do żądania zadośćuczynienia, skoro przebywanie powoda w tego rodzaju miejscu odosobnienia jest wynikiem jego uprzedniego, nagannego postępowania.

Z tych wszystkich względów powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zapadło w oparciu o art. 102 k.p.c. Powód w całości przegrał sprawę, co w normalnym toku rzeczy oznaczałoby, że powinien ponieść wszelkie związane z tym koszty, które pojawiły się po stronie jego przeciwnika procesowego. Jednakże w myśl art. 102 k.p.c, w przypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może nie obciążać strony kosztami procesu w całości lub w części. Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zaistniały takie warunki. Sąd miał przede wszystkim na uwadze trudną sytuację życiową i majątkową powoda, w związku z czym doszedł do przekonania, że w okolicznościach niniejszej sprawy zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek pozwalający na nieobciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej.

Powód był reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, którego wynagrodzenie za pomoc prawną świadczoną powodowi nie zostało opłacone w całości. Na podstawie przepisu § 2 ust. 3, § 15 i § 10 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku (który obowiązywał w dniu wytoczenia powództwa) w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013.490) Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu A. Z. kwotę 4.820 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Kwota wynagrodzenia nie obejmuje podatku Vat wobec tego, że jak wynika z oświadczenia pełnomocnika złożonego na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku, nie prowadzi on działalności gospodarczej, a jedynie pozostaje w zatrudnieniu w KAS.