Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z 2 października 2019 r., skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., Z. K. wniosła o podwyższenie zasądzonej na jej rzecz od pozwanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 24 stycznia 2007 roku (wydanym w sprawie II C 212/03) dotyczącym poniesionych przez powódkę skutków wypadku komunikacyjnego z 16 stycznia 2002 roku:

- renty z tytułu zwiększonych potrzeb z kwoty 1.460 zł do kwoty po 4.000 zł miesięcznie, począwszy od 11 września 2016 r.,

- tzw. renty wyrównawczej (tj. z tytułu utraty możliwości zarobkowania) z kwoty 54,71 zł do kwoty po 8.000 zł miesięcznie, począwszy od 11 września 2016 r. (pozew k. 4-7)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. (odpowiedź na pozew k. 52-53)

W piśmie procesowym złożonym 25 września 2024 r. powódka „sprecyzowała”, tj. w istocie rozszerzyła powództwo co do roszczenia z pkt 1 pozwu, tj. rozszerzyła powództwo o żądanie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwot po 4000 zł miesięcznie z odsetkami od dwudziestego piątego dnia każdego kolejnego miesiąca począwszy od renty za wrzesień 2021 roku (od której zażądała odsetek za okres od dnia 25 września 2021 roku) do renty za wrzesień 2024 roku (od której zażądała odsetek za okres od dnia 25 września 2024 roku).

Ponadto powódka dokonała kwotowego rozszerzenia powództwa co do roszczenia z pkt 2 pozwu (tj. co do tzw. renty wyrównawczej) odnośnie do należności głównej, żądając dodatkowo (tj. ponad kwotę 8000 zł miesięcznie z pozwu) kwot po 3600 zł miesięcznie renty za wrzesień 2021 roku i dalsze miesiące oraz na przyszłość, każdorazowo z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dwudziestego piątego dnia danego miesiąca.

(pismo zawierające modyfikację powództwa k. 462-465)

Pozwany po doręczeniu mu odpisu wyżej przywołanego pisma nie uznał powództwa również w rozszerzonej części i wniósł o jego oddalenie. (pismo pozwanego k. 499-500)

W kolejnym swoim piśmie złożonym 20 listopada 2024 r. powódka rozszerzyła powództwo w ten jedynie sposób, że w zakresie pierwotnej zgłoszonej w pkt 2 pozwu kwoty renty „wyrównawczej” (tj. po 8000 zł miesięcznie) zgłosiła żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie, od kwot po 8000 zł miesięcznie od dwudziestego pierwszego dnia każdego kolejnego miesiąca począwszy od renty za listopad 2021 roku (od której zażądała odsetek za okres od dnia 21 listopada 2021 roku) do renty za listopad 2024 roku (od której zażądała odsetek za okres od dnia 21 listopada 2024 roku).

(pismo zawierające modyfikację powództwa k. 505-506)

Pozwany nie uznał powództwa również w rozszerzonej części i wniósł o jego oddalenie. (pismo k. 536)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. K. urodziła się (...).

W styczniu 2002 roku powódka była – jako lekarz ze specjalizacją w zakresie pediatrii – zatrudniona w Wojewódzkiej (...) w Ł., na podstawie umowy zlecenia. W dniu 16 stycznia 2002 r. powódka, jadąc karetką pogotowia wraz z kierowcą i sanitariuszem, uległa wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawcą był kierujący innym pojazdem mechanicznym R. O.. R. O. łączyła wówczas z (...) S.A. umowa ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego.

(okoliczności bezsporne)

Prawomocnym wyrokiem z 24 stycznia 2007 r. wydanym w sprawie II C 212/03 Sąd Okręgowy w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powódki:

a) kwotę 150.000 zł z ustawowymi odsetkami z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego,

b) rentę na zwiększone potrzeby powódki w kwocie: 435 zł za maj 2002 r., po 1.840 zł miesięcznie w okresie do 1 czerwca 2002 r. do 31 października 2002 r., po 1.460 zł miesięcznie począwszy od 1 listopada 2002 r. i na przyszłość, wszystkie kwoty płatne do dnia dziesiątego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat,

c) rentę wyrównawczą w kwocie: po 312,19 zł miesięcznie w okresie od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r., po 43,60 zł miesięcznie w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2004 r., po 54,71 zł w okresie od 1 stycznia 2005 r. i na przyszłość, wszystkie kwoty płatne w terminie do dnia dziesiątego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu wyroku podano, że powódka od 1990 r. zaczęła pracować w Wojewódzkiej (...) ( (...)) w Ł.. W 1999 r. rozpoczęła także prowadzenie własnej działalności gospodarczej w postaci prywatnej specjalistycznej praktyki lekarskiej. W ramach tej praktyki współpracowała z instytucjami, jak również wykonywała wizyty prywatne. Powódka zamierzała w połowie 2002 r. przejść na emeryturę oraz nadal prywatną praktykę i pracować w zespołach wyjazdowych (...) na podstawie umów kontraktowych (zlecenia).

(załączone akta sprawy II C 212/03 - wyrok k. 403, uzasadnienie wyroku k. 404 i n.)

Stan zdrowia powódki będący skutkiem wypadku z dnia 16 stycznia 2002 roku spowodował upośledzenie sprawności fizycznej i występowanie dolegliwości bólowych w stopniu uzasadniającym konieczność stałego leczenia rehabilitacyjnego. Powódka od czasu wypadku stale i systematycznie poddawana była rehabilitacji zarówno ambulatoryjnej jak i sanatoryjnej oraz w warunkach oddziału rehabilitacyjnego i w oddziałach pobytu dziennego. Powódka nadal wymaga długoterminowej rehabilitacji. W związku z czym powinna w dalszym ciągu przebywać pod opieką poradni rehabilitacyjnej, w której lekarz specjalista w zależności od aktualnego stanu zdrowia i potrzeb ustalał będzie dalszy tok leczenia. Rehabilitacja będzie miała na celu zapobieganie dalszym ograniczeniom ruchomości w stawach a w miarę możliwości na poprawie tej ruchomości; na zapobieganiu zniekształceniom i przykurczom w stawach; zapobieganie i opóźnianie dalszemu tworzeniu się zmian zwyrodnieniowych i stanów zapalnych stawów; zapobieganie utracie masy i siły mięśniowej. Powódka powinna odbywać rehabilitacje w takiej ilości i w takim zakresie jak dotychczas. Powódka powinna także kontynuować leczenie w pozostałych poradniach specjalistycznych jak dotychczas.

Obecnie z uwagi na utrzymujące się objawy encefalopatii pourazowej (zaburzenia chodu, zawroty głowy, lęki), występujące dolegliwości bólowe, ograniczoną sprawność fizyczną, częste potykanie się i upadki - powódka w dalszym ciągu wymaga opieki i pomocy osób trzecich w czynnościach dnia codziennego. Wymaga pomocy w czynnościach higienicznych, w ubieraniu się, w przygotowywaniu posiłków, wykonywaniu zakupów, w utrzymaniu gospodarstwa domowego. Wymaga pomocy w przemieszczaniu się poza domem oraz w transporcie. Czas wymaganej pomocy dla powódki w czynnościach życia codziennego to około 4 godzin dziennie. Ze względu na powyższe powódka nie może mieszkać sama. Ze względu na przebyte w czasie wypadku urazy i ich skutki trwające do chwili obecnej - powódka nie może wykonywać obecnie jak i na przyszłość pracy w zawodzie lekarza.

(opinia biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej k. 148-155, opinia uzupełniająca biegłego z zakresu rehabilitacji k. 225-230, dokumentacja medyczna k. 8-35, 93-141, 204-208, 221-224)

U powódki, w miesiąc po wypadku, tj. w dniu 12 lutego 2002r. wystąpił ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym oraz krwioplucie i niepokój. Uznano, że u powódki prawdopodobnie wystąpiła zatorowość płucna, bez określenia dokładnej daty tego powikłania. U powódki występują obecnie objawy przewlekłej niewydolności żylnej w zakresie żyły odpiszczelowej wielkiej obu kończyn dolnych. Z przeważającym prawdopodobieństwem, graniczącym z pewnością, u powódki w okresie po 2002 r. wystąpiły kolejne incydenty żylnej choroby zakrzepowo - zatorowej, a także zapalenia zakrzepowego żył powierzchownych kończyn dolnych. Powódka wymaga okresowej kontroli ultrasonograficznej układu żylnego kończyn dolnych, z częstotliwością co najmniej 1 raz w roku lub doraźnie, w przypadku pogorszenia. Koszt takiego badania wynosi około 160 zł, możliwe jest przeprowadzenie diagnostyki USG na koszt NFZ. Powódka wymaga przewlekłej antykoagulacji. Obecnie jest leczona lekiem Xarelto 20 mg 1 tabletka dziennie. Aktualne ceny po refundacji – łączny koszt miesięczny ok. 145 zł (28 tabletek). Obecnie poza stosowaniem leków antykoagulacyjnych zasadne jest stosowanie przez powódkę materiałów uciskowych, czyli kompresjoterapia o II stopniu ucisku. Mogą to być podkolanówki lub pończochy uciskowe. Cena tych materiałów waha się od 89 zł do niecałych 200 zł zależnie od producenta. Zazwyczaj 1 para takich wyrobów wystarcza na około 2-3 miesiące. Regularne wizyty lekarskie u lekarza specjalisty chorób naczyń są wskazane dla powódki co 2-3 miesiące, a 1-2 razy w roku (lub w razie zaostrzenia choroby) badania USG Doppler układu naczyniowego kończyn dolnych. (opinia biegłego w zakresie chirurgii ogólnej k. 191-192, opinia uzupełniająca biegłego z zakresu chirurgii k. 252-253, 320, dokumentacja medyczna k. 8-35, 93-141, 204-208, 221-224, 289-294)

Stan neurologiczny powódki (w szczególności w zakresie sprawności fizycznej i dolegliwości bólowych), będący skutkiem wypadku komunikacyjnego z dnia 16 stycznia 2002 roku, istniejący we wrześniu 2016 roku oraz w okresie późniejszym trwającym do chwili obecnej, jest podobny w stosunku do będącego skutkiem wypadku stanu zdrowia powódki wynikającego z dokumentacji medycznej i opinii biegłych w sprawie II C 212/03. Powódka z uwagi na poniesione przez nią skutki zdrowotne wypadku z 16 stycznia 2002 roku w okresie od września 2016 roku do chwili obecnej oraz na przyszłość wymagała i wymaga nadal leczenia w zakresie neurologicznym. Koszt tego leczenia wynosi ok. 120 złotych miesięcznie. Powódka z uwagi na poniesione przez nią skutki zdrowotne w zakresie układu nerwowego w wypadku z 16 stycznia 2002 roku w okresie od września 2016 roku do chwili obecnej oraz na przyszłość wymagała i wymaga nadal opieki i pomocy osób trzecich przy wykonywaniu czynności życia codziennego w wymiarze ok. 2 godzin dziennie w zakresie czynności higienicznych, prowadzenia gospodarstwa domowego.

(opinia biegłego z zakresu neurologii k. 211-218, dokumentacja medyczna k. 8-35, 93-141, 204-208)

Nie ma przesłanek, aby zgłaszane przez powódkę, a niepotwierdzone obiektywnymi badaniami i nieuprawdopodobnione badaniem przedmiotowym oraz wykonanymi badaniami obrazowymi nietrzymanie stolca wiązać z wypadkiem opisanym w pozwie. (opinia biegłego z zakresu proktologii k. 277-288, dokumentacja medyczna k. 8-35, 93-141, 204-208, 221-224)

Powódka jest osobą prawidłowo zaadoptowaną psychicznie. Nie ujawnia objawów zaburzeń ani choroby psychicznej. Z uwagi na poniesione przez nią skutki zdrowotne wypadku z 16 stycznia 2002 roku w okresie od września 2016 roku do chwili obecnej oraz na przyszłość nie wymaga leczenia psychiatrycznego, ani zwiększonych nakładów finansowych z tego wynikających. Pod względem psychiatrycznym powódka z uwagi na poniesione przez nią skutki zdrowotne wypadku z 16 stycznia 2002 roku w okresie od września 2016 roku do chwili obecnej oraz na przyszłość nie wymaga opieki i pomocy osób trzecich przy wykonywaniu czynności życia codziennego.

(opinia biegłego z zakresu psychiatrii k. 355-377, dokumentacja medyczna k. 8-35, 93-141, 204-208, 221-224, 289-294 )

W piśmie datowanym na 15 maja 2019 r. powódka wniosła do pozwanego zakładu ubezpieczeń o wypłatę podwyższonej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 5.000 zł miesięcznie począwszy od 15 maja 2016 r. i na przyszłość oraz renty z tytułu utraconych dochodów w kwocie po 10.000 zł miesięcznie począwszy od 15 maja 2016 r. i na przyszłość. Pozwany odmówił uwzględnienia żądań powódki. (kopie pism przedsądowych: wniosek k. 513-516, odpowiedź k. 519-520)

Powódka urodziła się (...), z wykształcenia jest lekarzem pediatrą. Po wypadku w styczniu 2002 r. powoda nie wykonuje zawodu lekarza ani żadnego innego zawodu. W wyniku wypadku Z. K. doznała urazu wielonarządowego, w szczególności głowy, twarzoczaszki, ze złamaniami nosa i kości szczękowej, złamanie trzona kości udowej lewej i urazu całego kręgosłupa. W związku z tym, że wypadek powódki miał miejsce w trakcie pracy przysługiwał jej wybór – powódce przysługiwała renta i wcześniejsza emerytura, ale jedno z tych świadczeń jedynie w wysokości 50%. Powódka wybrała całość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz 50% wcześniejszej emerytury. W 6 miesięcy po wypadku odbyła się komisja lekarzy orzeczników ZUS, która orzekła o całkowitej niezdolności powódki do pracy. Prawo do emerytury powódka uzyskała w wieku 55 lat. Do chwili obecnej powódka otrzymuje z ZUS pełną rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz 50% emerytury. Koszty swojego leczenia powódka szacuje na około 800 zł miesięcznie w zakresie skutków zdrowotnych wypadku. Pozostaje pod opieką neurochirurga, neurologa, ortopedy, lekarza rehabilitacji, kardiologa, pulmonologa, laryngologa, psychiatry, proktologa, chirurga naczyniowego. Przyjmuje leki przepisywane przez kardiologa, neurologa, neurochirurga, ortopedę. Korzysta z rehabilitacji. Przez uszkodzenie błędnika ma zaburzenia równowagi. Ma Po wypadku potrzebowała pomocy przy zaopatrzeniu w żywność, praniu, sprzątaniu, gotowaniu, załatwieniu spraw poza domem. Poruszała się podpierając się o ściany, meble, poza dom sama nie wychodziła. Miała napady lęku, paniki, przyspieszone bicie serca. Potrzeba pomocy osoby trzeciej dla powódki zachodzi nada. W związku ze skróconą na skutek wypadku nogą powódka potyka się, przewraca się, chodzi bardzo niepewnie. To rzutuje na cały kręgosłup. Ma uszkodzony kręgosłup szyjny, problemy z utrzymaniem pozycji głowy, odczuwa bóle głowy, kręgosłupa szyjnego. Leży nawet do 4 godzin, by się rozluźnić. Ma zaniki mięśni stawu barkowego. Ma słabe ręce, przedmioty wypadają jej z rąk, nie może wykonać ruchów precyzyjnych ani sama się obsłużyć. Stara się używać ubrań, przy założeniu których nie potrzebuje pomocy. Ma zmiany zapalne w żołądku i zespół drażliwego jelita, spowodowane stosowaniem leków i stresem. Korzysta z rehabilitacji ambulatoryjnej na miejscu w Ł.2 razy w roku. Czasem jeździ na prywatne turnusy rehabilitacyjne. Ostatni 10-dniowy turnus kosztował 2.812 zł - do tego koszt dodatkowych zabiegów - 300 zł i opłata uzdrowiskowa - niecałe 100 zł. Od końca 2015 r. z uwagi na zły stan zdrowia i sprawności fizycznej mieszka z synem - J. K.. Przed wypadkiem powódka mieszkała sama w swoim mieszkaniu przy ul. (...) w Ł., a pomoc dla niej odbywała się na zasadzie dojazdów do niej, ale na stałe nikt z nią nie mieszkał. (przesłuchanie powódki k. 492-493 – protokół rozprawy 00:52:08-01:04:37 w związku z wyjaśnieniami informacyjnymi k. 60 – protokół rozprawy 0:04:22-00:14:24, oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k. 38-42, 485-489, zeznania świadka J. K. na piśmie k.317-319, zeznania świadka J. K. k. 490v-492 – protokół rozprawy 00:09:08-00:52:06)

Z. K. pobiera emeryturę w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy. Wysokość całkowita miesięcznego świadczenia netto z ZUS dla powódki w poszczególnych latach wynosiła:

- 09/2016-02/2017 - 3770,78 zł,

- 03/2017-07/2017 – 3787,25 zł,

- 08/2017 - 3733,85 zł,

- 09/2017-02/2018 – 3787,25 zł,

- 03/2018-02/2019 - 3898,88 zł,

- 03/2019-09/2019 – 4009,70 zł,

- 10/2019 - 3955,67 zł,

- 11/2019-02/2020 – 4009,70 zł,

- 03/2020 - 4199,06 zł,

- 04/2020 – 5180,06 zł (co obejmowało dodatkową emeryturę tzw. trzynastą),

- 05/2020-02/2021 – 4.199,60 zł,

-03/2021 – 4375,16 zł,

- 04/2021 – 5393,46 zł (co obejmowało dodatkową emeryturę),

- 05/2021-10/2021 – 4375,16 zł,

- 11/2021 – 5397,46 zł (co obejmowało dodatkową emeryturę),

- 12/2021-02-2022 – 4375,16 zł,

- 03/2022 – 4677,64 zł,

- 04/2022 – 6149,60 zł wraz z (co obejmowało dodatkową emeryturę)

- 05/2022-06/2022 – 4934,08 zł,

- 07/2022-02/2023 – 5035,08 zł,

- 03/2023 – 5735,52 zł,

- 04/2023 - 6990,00 zł (co obejmowało dodatkową emeryturę),

- 05/2023-02/2024 – 5735,52 zł,

-03/2024 – 6393,96 zł,

-04/2024 - 7800,63 zł (co obejmowało dodatkową emeryturę),

-05/2024-06/2024 – 6393,96 zł.

(pisma ZUS k. 64-73, 454, 473-475)

Lekarz pediatra bez tytułu naukowego mógł od 2016 roku uzyskiwać roczne wynagrodzenie za pracę w wysokości: 58.428,38 zł w 2017 r., 62.913,62 zł w 2018 r., 66.981,90 zł w 2019 r., 71.035,89 zł w 2020 r., 77.657,12 zł w 2021 r., 86.786,03 zł w 2022 r., 97.438,62 zł w 2023 r. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie miesięczne za pracę pediatry w 2024 r. można określić na poziomie 9.254 zł netto.

(opinia biegłego w zakresie zatrudnienia i płac k. 322-327, uzupełniająca opinia biegłego w zakresie zatrudnienia i płac k. 411-419, 427-429)

Średnia stawka brutto dla lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i posiadającego kontrakt z (...) w Ł. wynosiła: w 2016 r. – 56,30 zł, w 2017 r. – 57,92 zł, w 2018 r. – 65,46 zł, 2019 r. – 83,24 zł, 2020 r. – 85,81 zł, 2021 r. – 87,57 zł, 2022 r. – 99,51 zł, 2023 r. – 103,80 zł. Średnia stawka netto dla lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych w ramach umowy zlecenia na rzecz (...) w Ł. wynosiła: w 2018 r. – 48,55 zł, 2019 r. – 46,40 zł, 2020 r. – 81,68 zł, 2021 r. – 95,23 zł, 2022 r. – 95,23 zł, 2023 r. – 117,01 zł. (pismo (...) w Ł. k. 446)

Średnia stawka godzinowa na umowach cywilnoprawnych dla stanowiska: lekarz systemu państwowego ratownictwa medycznego w latach 2016-2022 wynosiła 71,70 zł. Średnia miesięczna liczba godzin przepracowanych przez T. A. (1) przy średniej stawce godzinowej 71,66 zł wynosiła: 295 godzin w 2016 r., 285 godzin w 2017 r., 282 godziny w 2018 r., 194 godziny w 2019 r., 188 godzin w 2020 r., 190 godzin w 2021 r., 165 godzin w 2022 r. (pismo w (...) w Ł. k. 396-397)

Koszt jednej godziny za usługi opiekuńcze świadczone przez MOPS w Ł. wynosił:



od stycznia 2016 r. do września 2017 r. - w dni robocze - 11,00 zł, w dni wolne od pracy 22.00 zł,



od października 2017 r. do kwietnia 2018 r. - w dni robocze 18,60 zł w dni wolne od pracy 22,00 zł,



od maja 2018 r. do marca 2019 r. - w dni robocze 20,00 zł w dni wolne od pracy 22,00 zł,



od kwietnia 2019 r. do stycznia 2020 r. - w dni robocze 21,20 zł w dni wolne od pracy 22.00 zł,



od lutego 2020 r. do lutego 2021 r. - w dni robocze 23,70 zł w dni wolne od pracy 23,70 zł,



od marca 2021 r. do grudnia 2022 r. - w dni robocze 26,00 zł w dni wolne od pracy 26,00 zł,



od stycznia 2023 r. w dni robocze 34,00 zł w dni wolne od pracy 34,00 zł.

(pismo MOPS w Ł. k. 354, 449)

Część zgłoszonych przez powódkę dowodów podlegała pominięciu z podanych niżej przyczyn.

Na rozprawie 5 marca 2020 r. pełnomocnik powódki cofnął zgłoszony w pozwie wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego urologa (protokół k. 61)

Sąd na podstawie art. 235 ² §1 pkt 3) k.p.c. pominął zgłoszony przez powódkę dowód z zeznań świadków B. D., T. A. (1), U. K. i E. S.. W ocenie Sądu dowody te były nieprzydatne dla ustalenia zakresu utraconych przez powódkę możliwości zarobkowych. (postanowienie k. 79-80)

Sąd pominął na podstawie art. 235 ² §1 pkt. 5 k.p.c. zgłoszony przez pozwanego dowód z kolejnej uzupełniającej opinii biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej jako zmierzający jedyne do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania – pozwany nie zgłosił żadnych racjonalnie uzasadnionych zarzutów do opinii podstawowej.

(postanowienie k. 256)

Sąd na podstawie art. 130 ⁴ §5 k.p.c. pominął zgłoszone przez powódkę dowody z opinii biegłych z zakresu chirurgii szczękowej i otolaryngologii oraz uchylił w tym zakresie punkt 2 postanowienia z dnia 19 stycznia 2021 roku – z uwagi na to, że powódka mimo wezwania nie uiściła zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego. Z kolei Na podstawie art. 235 ² §1 pkt 5 k.p.c. pominął zgłoszony przez powódkę dowód z opinii biegłego z zakresu ortopedii, gdyż kwestie dotyczące ograniczeń sprawności powódki związanych z narządami ruchu zostały już wyczerpująco wyjaśnione w opinii biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej.

(postanowienie k. 264)

Wydane w sprawie opinie biegłych różnych specjalności Sąd uznał za wiarygodne - strony nie przedstawiły uzasadnionych zarzutów podważających wnioski tych opinii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Zasada odpowiedzialności pozwanego za poniesione przez powoda skutki wyżej opisanego zdarzenia szkodzącego (wypadek komunikacyjny ze stycznia 2002 roku) i wynikający z niej obowiązek wypłacania powódce renty na podstawie art. 444 par. 2 k.c. są niesporne między stronami procesu – zostały prawomocnie przesądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi wydanym w sprawie II C 212/03. Podstawę tej odpowiedzialności stanowi art. 822 k.c. w zw. z par. 10 ust. 1 obowiązującego w dacie zdarzenia opisanego w pozwie par. 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (Dz.U. nr 26 poz. 310) oraz zw. z art. 436 §1 i art. 435 § 1 k.c. Pozwany nie twierdził, jakoby powódka w jakikolwiek sposób przyczyniła się do powstania lub zwiększenia szkody.

Roszczenie powódki o podwyższenie renty na zwiększone potrzeby i renty z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej oparte zostało na art. 444 §2 k.c.w zw. z art. 907 § 2 k.c. W niniejszej sprawie niesporne jest to, że w okresie objętym pozwem złożonym w sprawie niniejszej powódce nadal przysługuje od pozwanego renta z obydwu wyżej wskazanych tytułów, natomiast spór stron dotyczył wysokości każdej z tych rent.

W zakresie dotyczącym renty mającej pokryć zwiększone na skutek wypadku potrzeby powódki stwierdzić należy, że z opinii biegłych wydanych w sprawie niniejszej wynika, że takie zwiększenie potrzeb powódki nadal się utrzymuje, a ponadto – jak wynika z opinii biegłego z zakresu chirurgii ogólnej i naczyniowej - u powódki w okresie po 2002 r. wystąpiły kolejne incydenty żylnej choroby zakrzepowo - zatorowej, a także zapalenia zakrzepowego żył powierzchownych kończyn dolnych, co pozostaje w związku przyczynowym z wyżej opisanym wypadkiem. W uzasadnieniu wyżej przywołanego wyroku SO w Łodzi ze stycznia 2007 roku przyjęto, że koszty leków ponoszone przez powódkę w związku ze skutkami wypadku to szacunkowo 600 zł miesięcznie, koszty dojazdów na wizyty lekarskiej ok. 150 zł miesięcznie, koszty rehabilitacji, wizyt lekarskich i środków pielęgnacyjnych to ok. 300 zł miesięcznie, a z kolei ponadto powódka wymaga opieki innych osób nad nią, której koszt oszacowano na 402 zł miesięcznie – co łącznie dało rentę miesięczną w kwocie 1460 zł (k. 418-419 załączonych akt sprawy II C 212/03).

W świetle treści wyżej przywołanych opinii biegłych przyjąć należy, że stan zdrowia i sprawności powódki we wrześniu 2016 roku i w późniejszym czasie objętym opiniowaniem nie poprawił się w stosunku do stanu z daty zamknięcia rozprawy w sprawie II C 212/03 (styczeń 2007), przy czym w opinii biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej doszło nawet do pogorszenia się tego stanu (zaburzenia chodu, ograniczenie ruchomości stawów, osłabienie siły i masy mięśniowej k. 228), co czyniło zasadnym zamieszkanie przez powódkę w 2015 roku wraz jej synem. Pogorszenie się stanu zdrowia powódki odnotowano także w dokumentacji z oddziału rehabilitacji w N. przywołanym w opinii biegłego rehabilitanta (k. 150 akt sprawy), gdzie wskazano m.in. na zaostrzony zespół bólowy kręgosłupa i zaostrzony zespół bólowy pourazowy oraz dyskopatię odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa. Z opinii biegłego lekarza rehabilitanta wynika, że są to dolegliwości, które należy wiązać ze skutkami doznanego przez powódkę urazu będącego skutkiem wypadku z 2002 roku. Istotne jest także to, iż w opinii biegłego rehabilitanta (k. 150) zawarto porównanie danych z badań MR (rezonans magnetyczny) kręgosłupa szyjnego powódki w 2004 i 2018 roku. Z danych tych wynika, że o ile w 2004 roku badanie nie wykazało dyskopatii (schorzenia krążka międzykręgowego będące w większości przypadków pierwszym z etapów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa), to badanie z 2018 roku taką dyskopatię w odcinku szyjnym kręgosłupa wykazało, co oznacza postępowanie u powódki zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, które – jak wynika z opinii rehabilitanta, niezakwestionowanej przez strony – biegły uznał za powiązane przyczynowo z wypadkiem. Jest zresztą wiedzą powszechnie dostępną to, że wszelkie (a zwłaszcza poważne) urazy kręgosłupa oraz innych układów kostno-stawowych istotnie zwiększają ryzyko zmian zwyrodnieniowych i wpływają na ich przyspieszenie. Wnioski te potwierdza także treść przywołanego w opinii biegłego (k. 150) opisu badania RM kręgosłupa powódki na odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Ponadto z opinii biegłego z zakresu chirurgii ogólnej i naczyniowej (k. 194) wynika to, że nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia powódki w zakresie układu żył kończyn dolnych, a to na skutek kolejnych incydentów choroby zakrzepowo-zatorowej wywołanej wypadkiem z 2002 roku.

Biorąc pod uwagę wyżej przytoczone okoliczności oraz argumentację zawartą w opinii podstawowej i dwóch opiniach uzupełniających biegłego lekarza rehabilitanta, który obszernie uzasadnił swoją ocenę stanu sprawności powódki, należało za bardziej trafne i kompleksowe uznać dokonane przez tego biegłego oszacowania co do 4 godzin dziennie koniecznej opieki osób trzecich nad powódką niż dokonane przez biegłego neurologa oszacowanie dotyczące 2 godzin dziennie opieki. Uznać należy, że ocena biegłego rehabilitanta jest w tym zakresie bardziej kompleksowa i uwzględnia (poza ograniczeniami sprawności powódki wynikającymi ściśle ze stanu układu nerwowego) także wszystkie aspekty istniejących nadal skutków wypadku w zakresie narządów ruchu powódki. Dalsze rozważania oparte będą zatem na założeniu, zgodnie z którym powódka wymagała w okresie objętym pozwem opieki w wymiarze 4 godzin na dobę, co oznacza 120 godzin średnio na miesiąc. Wysokość odpłatności za 1 godzinę opieki należy z kolei oszacować w oparciu o wyżej przywołane stawki odpłatnych usług opiekuńczych (...) w Ł., co oznacza, że omawiany teraz składnik renty na pokrycie zwiększonych potrzeb powódki kształtował się następująco (w wymiarze miesięcznym):

a) 1 IX 2016 do 30 IX 2017 - 11 zł x 120 = 1320 zł

b) 1 X 2017 do 30 IV 2018 - 18,60 zł x 120 = 2232 zł

c) 1 V 2018 do 31 III 2019 - 20 zł x 120 = 2400 zł

d) 1 IV 2019 do 31 I 2020 - 21,20 zł x 120 = 2544 zł

e) 1 II 2020 do 28 II 2021 - 23,70 zł x 120 = 2844 zł

f) 1 III 2021 do 31 XII 2022 - 26 zł x 120 = 3120 zł

g) od 1 I 2023 - 34 zł x 120 = 4080 zł.

Poza kosztami opieki osób trzecich nad powódką na należną jej rentę na pokrycie potrzeb zwiększonych na skutek wypadku składają się dwie inne grupy wydatków: a) koszty rehabilitacji powódki oszacowane w uzasadnieniu wyroku z 2007 roku na 450 zł miesięcznie oraz pozostałe koszty obejmujące zakup leków, wizyt lekarskich i dojazdów na nie – oszacowane w uzasadnieniu wyroku z 2007 roku na 600 zł miesięcznie. Brak jest podstaw do przyjęcia, że wysokość tych wydatków w okresie objętym pozwem w sprawie niniejszej (tj. od 2016 roku) zmniejszyła się – w szczególności z opinii biegłego z zakresu rehabilitacji medycznej wynika, że nadal wymaga ona fizjoterapii w dotychczasowym zakresie i intensywności, a z opinii innych biegłych wynika, że stan zdrowia i sprawności fizycznej powódki od 2007 roku nie poprawił się, a pod pewnym względem uległ nawet pogorszeniu. Z drugiej jednak strony dowody zgłoszone przez powódkę na pozwalają na przyjęcie, czy oraz o ile poziom kosztów zaspokojenia potrzeb powódki w zakresie wyżej wymienionych dwóch grup wydatków wzrósł. W szczególności, co do kosztów leczenia powódki wykazano jedynie za pomocą opinii biegłych wydatki w skali miesięcznej na: leki neurologiczne 120 zł, leki zapobiegające zaburzeniom krążenia krwi/zakrzepicy150 zł, wyroby uciskowe, które należy stosować w tym samym celu 65 zł miesięcznie. Po dodaniu szacunkowych kosztów wizyt lekarskich daje to kwotę zbliżoną do uprzednio ustalonej sumy 600 zł miesięcznie w zakresie wyżej wskazanej grupy wydatków.

Wobec powyższego wysokość należnej powódce renty na pokrycie zwiększonych potrzeb powódki kształtowała się następująco (w wymiarze miesięcznym, po dodaniu do wyżej podanych kosztów opieki kwot po 1050 zł na pokrycie innych wydatków):

a) 2016 do 30 IX 2017 - 2370 zł

b) 1 X 2017 do 30 IV 2018 - 3280 zł

c) 1 V 2018 do 31 III 2019 - 3450 zł

d) 1 IV 2019 do 31 I 2020 - 3600 zł

e) 1 II 2020 do 28 II 2021 - 3900 zł

f) 1 III 2021 do 31 XII 2022 - 4170 zł

g) od 1 I 2023 na przyszłość - 5130 zł.

Biorąc pod uwagę te ustalenia oraz fakt, że powódka domagała się podwyższenia należnej jej renty do kwot po 4000 zł miesięcznie, za okres do 28 II 2021 roku należało zwiększyć wysokość renty zgodnie z wyżej podanymi punktami od a) do e), natomiast za okres od 1 III 2021 i na przyszłość – do 4000 zł miesięcznie.

W zakresie dotyczącym renty mającej zrekompensować poniesione przez powódkę na skutek wypadku następstwa utraty zdolności do pracy zarobkowej stwierdzić należy, że niewątpliwie powódka nadal pozostaje całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej (czego w istocie strona pozwana nie kwestionuje) – natomiast uwzględnić należy także i to, że powódka urodziła się w dniu (...), a zatem, w początkowym dniu okresu objętego pozwem (1 września 2016 roku) miała ukończone 69 lat, a z kolei w dniu zamknięcia rozprawy miała ukończone 77 lat. Innymi słowy, w świetle zasad doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnie dostępnej, możliwość i chęć wykonywania pracy zawodowej przez powódkę – gdyby do wypadku nie doszło – byłyby z pewnością w jakimś stopniu ograniczone z uwagi na jej wiek, co zostanie poniżej uwzględnione.

Uwzględnić należy także i to, że powódka na skutek wypadku uzyskała prawo do renty z FUS, tj. w okresie objętym pozwem wypłacana jest jej zarówno emerytura (do której prawo miałaby także, gdyby do wypadku nie doszło) jak i renta z tytułu niezdolności do pracy, choć ta druga w zmniejszonej wysokości (50%) w stosunku do sytuacji, gdyby powódka nie miała prawa do emerytury z FUS. Z dokumentów załączonych do pozwu wynika, że w 2016 roku powódka otrzymywała świadczenia wypłacane przez ZUS ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – renta i emerytura – w kwocie łącznej 4613 zł brutto miesięcznie, z czego emerytura stanowiła 2480 zł brutto czyli 53,75% (k. 66). Z kolei w 2018 roku ZUS wypłacał kwotę 4771 zł miesięcznie brutto, z czego 2560 zł czyli 53,65% stanowiła emerytura (k. 69). Brak jest podstaw do przyjęcia, że w późniejszych latach proprocja ta uległa zmianie, co oznacza, że w ogólnej kwocie świadczeń wypłacanych powódce przez ZUS emerytura stanowiła 53,7%, natomiast renta 46,3% - jak już wyżej wskazano, jedynie to drugie świadczenie powódka uzyskała w wyniku skutków wypadku opisanego w pozwie. Skoro emeryturę z ZUS powódka otrzymywałąby niezależnie od tego, czy doszłoby do wypadku, świadczenie to zostanie pominięte w dalszych rozważaniach. Po obliczeniu (oszacowaniu) wysokości dochodów z pracy zarobkowej, które powódka mogłaby uzyskiwać – gdyby do wypadku nie doszło – należy następnie od tych oszacowanych dochodów miesięcznych odjąć kwotę renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej przez ZUS, co stanowi 46,3% globalnej kwoty świadczeń pieniężnych wypłacanych powódce przez ZUS w okresie objętym pozwem, których wysokość wynika z pisma ZUS datowanego na 18 lipca 2024 roku, załączonego do akt sprawy (k. 454).

W zakresie poziomu dochodów z pracy zarobkowej utraconych przez powódkę na skutek wypadku za bardziej miarodajne należy uznać oparcie się na danych wynikających z pism przesłanych przez Wojewódzką (...) w Ł. co do stawek godzinowych kontraktów z lekarzami niezatrudnionymi na podstawie umowy o pracę (na takiej właśnie zasadzie powódka wspópracowała z (...) w dacie wypadku opisanego w pozwie i taką współpracę planowała kontynuować, gdyby do wypadku nie doszło), a nie opartą na przeciętnych wynagrodzeniach w zawodzie lekarza i danych o charakterze w istocie statystycznym opinię biegłego z zakresu ekonomii i wynagrodzeń A. G.. W pierwszej kolejności należy odwołać się do podanej w piśmie (...) w Ł. liczby godzin pracy innego lekarza zatrudnionego na podstawie kontraktu w tej jednostce (k. 396 – T. A.), a ponadto do przesłanej przez (...) informacji o stawkach godzinowych wynagrodzenia kontraktowego (k. 446, pismo (...) datowane na 15 lipca 2024 roku). Uwzględnić należy jednak i tę okoliczność, że T. A., której dotyczą dane z pisma (...) z k. 396 akt sprawy, jest o ok. 6 lat starsza od powódki (urodziła się w (...) roku, powódka w 1947 roku). Jak wynika z danych podanych przez (...) w Ł. średnia miesięczna liczba godzin przepracowanych przez T. A. (1) jako lekarza kontraktowego (na podstawie umowy cywilnej a nie umowy o pracę) wynosiła: 295 godzin w 2016 r., 285 godzin w 2017 r., 282 godziny w 2018 r., 194 godziny w 2019 r., 188 godzin w 2020 r., 190 godzin w 2021 r., 165 godzin w 2022 r. Dodać należy, że T. A. wiek emerytalny dla kobiet (60 lat) osiągnęła w 2013 roku, natomiast w 2023 roku ukończyła 70 lat. Z kolei powódka wiek emerytalny dla kobiet osiągnęła w 2007 roku, w 2017 roku ukończyła 70 lat, a 2023 roku – 75 lat. Już chociażby tylko dane co do liczby godzin przepracowanych przez T. A. wskazują na to, że z wiekiem liczba ta malaje, tj. o ile w latach 2016-2018, kiedy T. A. pozostawała w wieku 63-65 lat, liczba godzin przekraczała 280 w skali miesiąca, to w latach 2019-2021, kiedy ta sama lekarka pozostawała w wieku 66-68 lat, liczba godzin pracy w skali miesiąca wynosła ok. 190, tj. była znacząco niższa niż wcześniej, a w 2022 roku, kiedy T. A. osiągnęła wiek 69 lat wynosiła 165 godzin miesięcznie co i tak daje ok. 40 godzin pracy tygodniowo. Tymczasem powódka już w 2016 roku (tj. w pierwszym roku okresu objętego pozwem w sprawie niniejszej) miała ukończone 69 lat, tj. była w takim wieku, jak T. A. w 2022 roku. Biorąc pod uwagę tę okoliczność oraz zasady doświadczenia życiowego p rzyjąć należy, że pozostając w wieku 69-72 lat (tj. w latach 2016-2019) powódka pracowałaby w wymiarze zbliżonym do czasu pracy T. A. w 2022 roku, tj, w wymiarze ok. 165 godzin miesięcznie. Trudno przyjąć, aby w wieku ok. 70 lat powódka – gdyby do wypadku nie doszło – pracowała zawodowo w wymiarze czasu istotnie przekraczającym 8 godzin dziennie w ramach 5 dniowego tygodnia pracy. Co więcej, podane wyżej dane liczbowe dotyczące czasu pracy T. A. wsparte zasadami doświadczenia życiowego pozwalają przyjąć, że w dalszym okresie (po 2019 roku) – gdyby do wypadku opisanego w pozwie nie doszło – czas pracy powódki nadal by malał, tj. w okresie, gdy powódka pozostawała w wieku 72-75 lat (lata 2019-2022) nie przekraczałby szacunkowych 4 godzin dziennie przy 22 lub 23 dniach pracujących w miesiącu (tj. z wyłączeniem sobót i niedziel), co daje ok. 90 godzin miesięcznie. Co więcej, również posiłkując się zasadami doświadczenia życiowego przyjąć należy, że brak jest podstaw do przyjęcia, że powódka kontynuowałaby pracę zawodową po ukończeniu 75 roku życia, tj. w okresie od maja 2022 roku.

Po przyjęciu wyżej opisanych założeń obliczenie poziomu dochodów utraconych przez powódkę na skutek wypadku przedstawia się następująco.

W okresie 1 X 2016 – 31 XII 2017 utracony dochód powódki stanowi wynagrodzenie za pracę oszacowane na 7710 zł miesięcznie netto (stawka godzinowa z pisma (...) z k. 446: 57 zł brutto, tj. 46,75 zł netto x 165 h = 7713 zł) po pomniejszeniu o rentę z ZUS (46,3% łącznie wypłacanych powódce miesięcznie w tym okresie świadczeń przez ZUS w kwocie 3780 zł netto daje sumę renty 1750 zł) – co stanowi 5960 zł miesięcznie.

W dalszym okresie 1 I 2018 – 31 XII 2018 utracony dochód powódki stanowi wynagrodzenie za pracę oszacowane na 8010 zł miesięcznie netto (stawka godzinowa z pisma (...) z k. 446: 48,55 zł netto x 165 h = 8010 zł) po pomniejszeniu o rentę z ZUS (46,3% x 3880 zł netto daje sumę renty ok. 1800 zł miesięcznie) – co stanowi 6210 zł miesięcznie.

Z kolei w okresie 1 I 2019 – 31 XII 2019 – uwzględniając to, że w maju 2019 roku powódka miałaby już ukończone 72 lata i przyjmując od 1 maja 2019 roku zakres pracy na szacunkowe 90 godzin w miesiącu – rozliczenie utraconego dochodu powódki przedstawia się następująco. W okresie 1 I 2019 – 30 IV 2019 przy szacunowych 165 godzinach pracy w miesiącu dochód i stawce godzinowej 46,40 zł netto (k. 446) dochód powódki ze współpracy z (...) wynosiłby 7656 zł miesięcznie, tj, łącznie w całym okresie 33.408 zł, a z kolei w okresie 1 V 2019 – 31 XI 2019 przy szacunkowych 90 godzinach pracy w miesiącu i tej samej stawce godzinowej wynosiłby 4176 zł netto miesięcznie, tj. w całym tym okresie 30.624 zł netto, co łącznie dla całego roku 2019 daje dochód 64.032 zł netto, tj. przeciętnie 5336 zł miesięcznie (64.032 : 12). Miesięcznie w 2019 roku powódka otrzymywała rentę z ZUS w wysokości ok. 1842 zł (3980 zł netto x 46,3%), wobec czego jej utracony miesięczny dochód w 2019 roku wynosił przeciętnie 3500 zł netto miesięcznie.

W okresie 1 I 2020 – 31 XII 2020 utracony dochód powódki stanowiło wynagrodzenie za pracę oszacowane na 7350 zł miesięcznie netto (stawka godzinowa z pisma (...) z k. 446: 81,68 zł netto x 90 h) po pomniejszeniu o rentę z ZUS (46,3% x 4250 zł netto daje sumę renty ok. 1970 zł miesięcznie) – co stanowi 5380 zł miesięcznie.

W dalszym okresie 1 I 2021 - 30 IV 2022 utracony dochód powódki stanowiło wynagrodzenie za pracę oszacowane na 8570 zł miesięcznie netto (stawka godzinowa z pisma (...) z k. 446: 95,23 zł netto x 90 h) po pomniejszeniu o rentę z ZUS (46,3% x 4520 zł netto daje sumę renty ok. 2090 zł miesięcznie) – co stanowi 6480 zł miesięcznie.

Na podstawie art. 907 §2 w zw. z art. 444 §2 k.c. renty należne powódce podlegają podwyższeniu do wyżej podanych kwot miesięcznych, natomiast w pozostałym zakresie powództwo dotyczące należności głównej podlega oddaleniu. O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 §1 i 2 k.c. - z uwzględnieniem treści roszczeń odsetkowych powódki sformułowanych w wyżej przytoczonych pismach procesowych. Opóźnienie po stronie pozwanego powstaje od każdego jedenastego dnia miesiąca, w którym nie została wypłacona renta w wysokości należnej powódce, jednakże z pisma procesowego powódki z 25 września 2024 roku wynika jasno i jednoznacznie, że domaga się ona odsetek za opóźnienie od kwot renty na pokrycie jej zwiększonych potrzeb (pkt 1 pozwu) za poszczególne miesiące od września 2021 roku do września 2024 roku od 25-ego dnia każdego miesiąca – w takim kształcie roszczenie odsetkowe powódki podlegało uwzględnieniu. Za dalsze miesiące (tj. co renty za październik 2024 roku i późniejsze miesiące) powódce należą się odsetki od 11-ego dnia każdego miesiąca. Z kolei z pisma powódki z 20 listopada 2024 roku oświadczyła ona jasno i wyraźnie, że domaga się ona odsetek za opóźnienie od kwot renty „wyrównawczej” (pkt 2 pozwu) za poszczególne miesiące od listopada 2021 roku od 21-ego dnia każdego miesiąca – w takim kształcie roszczenie odsetkowe powódki podlegało uwzględnieniu.

O kosztach procesu w sprawie niniejszej należy orzec na podstawie art. 100 k.p.c. - zgodnie z zasadą ich proporcjonalnego rozdzielenia. Ostateczna wartość przedmiotu sporu w sprawie niniejszej wynosi 169.020 zł. Powódka wygrała sprawę co do części wartości przedmiotu sporu wynoszącej 107.584 zł, tj. w 63,6%., a zatem w takiej właśnie części koszty procesu (jak również – na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. - niepokryte przez strony koszty sądowe) powinny obciążyć stronę pozwaną. Na podstawie art. 108 §1 k.p.c. szczegółowe rozliczenie kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu. Ponadto, na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych – uwzględniając sytuację osobistą, dochodową i zdrowotną powódki oraz charakter i cel jej roszczenia procesowego – odstąpiono od obciążenia powódki przypadającą na nią częścią nieuiszczonych dotychczas kosztów sądowych postępowania na rzecz Skarbu Państwa.

ZARZĄDZENIE

Odpisy wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

Dnia 24 II 2025