Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w Ł., w pozwie w postępowaniu upominawczym, skierowanym przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi (...) w Z., wniosła o zasądzenie kwoty 430.927,02 zł z tytułu należności wynikającej z niezapłaconej faktury wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych, liczonymi od wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podała, że objęta pozwem kwota stanowi niezapłacone należności za wykonane usług żywienia pacjentów pozwanego szpitala.

(pozew, k. 4-5)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 24 maja 2024 r. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty, k. 38)

Od powyższego nakazu zapłaty strona pozwana wniosła sprzeciw. Strona pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty w całości i wniosła o oddalenie powództwa w całości, a na wypadek nieuwzględnienia wniosków sprzeciwu, strona pozwana wniosła odstąpienie od obciążenia jej kosztami postępowania w oparciu o art.102 k.p.c.

Pozwany powołał się na ciężka sytuację finansową, brak płatności wymagalnych zobowiązań po stronie NFZ.

(sprzeciw k.93-95)

W odpowiedzi na sprzeciw strona powodowa wniosła o nieuwzględnienie wniosków sprzeciwu, szeroko uzasadniła brak podstaw do zastosowania dobrodziejstw o które wnosił pozwany.

(odpowiedź na sprzeciw k.118-124)

Wobec przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, na podstawie art. 148 ¹§1 k.p.c. sprawa została skierowana do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym.

(postanowienie k.126)

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Okoliczności związane z zawarciem przez strony umowy o usługi codziennego żywienia pacjentów w trybie zamówień publicznych, powstałych należności z tytułu dostarczonych towarów i usług oraz wymagalności kwoty 430.927,02 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych, liczonymi od kwoty 430.463,46 zł od wytoczenia powództwa tj. od dnia 4 kwietnia 2024 roku, wynikające z wystawionej faktury były bezsporne pomiędzy stronami.

(bezsporne)

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości, zaś zarzuty zawarte w sprzeciwie nie zasługiwały na uwzględnienie.

Strony łączyła zawarta w trybie zamówień publicznych umowa, na podstawie których strona powodowa dostarczała stronie pozwanej usługi żywienia pacjentów. Za dostarczone usługi strona powodowa wystawiła na rzecz strony pozwanej fakturę VAT. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, ale jednocześnie domagała się nieobciążania jej kosztami w razie nieuwzględnienia sprzeciwu.

W rozpatrywanej sprawie nie był sporny pomiędzy stronami fakt opóźnienia strony pozwanej w zapłacie, to że szpital nie wywiązał się z obowiązku uiszczania na rzecz powodowej spółki kwot wskazanych w fakturze. Strona pozwana nie negowała, że pozostawała w opóźnieniu z zapłatą świadczeń wynikającej z umowy zawartej z powodem, powodującym obowiązek zapłaty odsetek.

Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego na dzień wystąpienia z powództwem w niniejszej sprawie strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą w/w należności.

Tym samym zasądzeniu podlegała kwota należności głównej 430.927,02 zł.

Natomiast podstawę zasądzenia odsetek na rzecz strony powodowej stanowił art. 481 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Dłużnik popada w opóźnienie, gdy nie spełnia świadczenia w terminie. Termin płatności określony był wystawionej i doręczonej pozwanemu faktury i wynosił 60 dni. Sposób naliczania odsetek za okres, za który strona powodowa domagała się zapłaty oparty został na treści art. 5 ustawy z 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych art. 2 ust. 3 i art.. 4 pkt 1, art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (obecnie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych) (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 118), w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1986 z późn. zm.).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 k.p.c. W ocenie sądu, w niniejszej sprawie brak było podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c., o co wnosiła strona pozwana, argumentując wniosek trudną sytuacją finansową. Przepis art. 102 k.p.c. przewiduje wyjątek od zasady odpowiedzialności strony przegrywającej sprawę za koszty procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Stanowi on, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Ustalenie, czy w sprawie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", zależy od swobodnej oceny sądu.

Odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy na rzecz zasady słuszności wymaga zatem rozważenia wszystkich okoliczności sprawy i wskazania wypadku szczególnie uzasadnionego, ponieważ wyłączona została możliwość wszelkich uogólnień. Z uwagi na szczególny, wyjątkowy charakter tego unormowania nie dopuszcza się wykładni rozszerzającej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r. II CZ 223/73, niepubl.). Istotne znaczenie dla możliwości zastosowania zasady słuszności ma zachowanie stron z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Sposób zastosowania art. 102 k.p.c. i ocena czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek należy do uprawnień jurysdykcyjnych sądu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2006 r. III CK 221/05, niepubl.) i nie wymaga wniosku strony.

Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu, według doktryny, zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, ale również dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Za trafny należy natomiast uznać pogląd, zgodnie z którym sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia – na podstawie art. 102 k.p.c. – od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.

W realiach rozpoznawanej sprawy bezspornym jest, że strona pozwana jest w trudnej sytuacji ekonomicznej. Jednakże nie są to jedne z okoliczności, które winny być przedmiotem rozważań w kontekście możliwości zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. Nadto pozwany wiedząc o łączącej strony umowie i dokonanych dostawach, zwiększył koszty należne tytułem wynagrodzenia pełnomocnika powoda, kierując oczywiście bezzasadny sprzeciw od nakazu zapłaty. Skoro pozwany znajduje środki na inne należności, nie może nie płacić swoim kontrahentom z tytułu dostaw. Opóźnienie w zapłacie może wpływać na kondycję finansową powoda, który nie korzysta ze środków z budżetu Państwa w przeciwieństwie do pozwanego, może wpływać na zachowanie płynności finansowej wymienionego podmiotu, zachowanie miejsc pracy. Nadto przypomnieć należy, iż pozwany szpital permanentnie nie realizuje płatności za zakontraktowane usługi, skarży zapadłe orzeczenia zasądzające należności na rzecz uprawnionych podmiotów. Wbrew twierdzeniom pozwanego dysponuje on środkami które pozwalają na zaspokojenie wymagalnych należności przed wszczęciem postępowania sądowego. Pozwany szpital ma profesjonalną obsługę prawną, która winna czuwać nad realizacją wymagalnych zobowiązań, które nie są zaspokajane przez długie okresy. Stosowana praktyka skarżenia orzeczeń zapadłych przeciwko pozwanemu, skutkuje powiększeniem jego zobowiązań. Tym samym zachowanie pozwanego należy uznać za naganne, naruszające zasady współżycia społecznego a także dobre praktyki w obrocie gospodarczym. Stwierdzić należy, iż nie może domagać się nadzwyczajnej ochrony podmiot, który swoim postępowaniem notorycznie narusza normy prawne.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 r., wydanym w sprawie II CZ 95/12 (opubl. LEX nr 1232771), do kręgu okoliczności uzasadniających zastosowanie art. 102 k.p.c. należy zaliczyć zarówno fakty związane, jak również niezwiązane z przebiegiem procesu. Do pierwszych zaliczane są między innymi: podstawa rozstrzygnięcia, zgodność zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, szczególna zawiłość lub precedensowy charakter sprawy albo subiektywne przekonanie strony co do zasadności jego stanowiska, a ponadto sposób prowadzenia procesu przez stronę albo niesumienne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie strony wygrywającej, która w ten sposób wywołała proces i koszty połączone z jego prowadzeniem. Zalicza się do nich także okoliczność, że rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na podstawie faktów ustalonych na podstawie dowodów dopuszczonych przez sąd z urzędu, jak również niewspółmierność wysokości kosztów pomocy prawnej poniesionych przez stronę wygrywającą proces do stopnia zawiłości sprawy i nakładu pracy pełnomocnika.

Również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 kwietnia 2012 r., wydanym w sprawie V CZ 2/12 (opubl. LEX nr 1214621) stwierdził, że przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie okoliczności takie nie zachodzą, a zatem, w ocenie sądu, brak było podstaw do zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. i przyjęcia, że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, który skutkowałby nie obciążaniem strony pozwanej lub obciążeniem jedynie częściowym kosztami procesu na rzecz strony powodowej. Przed wystąpieniem z pozwem strona pozwana wzywana była do zapłaty.

Mając powyższe na względzie sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda 32.381 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które złożyła się opłata od pozwu oraz koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą od pełnomocnictwa.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć poprzez PI.