Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 listopada 2023 r., skierowanym przeciwko G. G. (1) i A. G. (1), (...) Bank S.A. z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie solidarnie (ewentualnie in solidum, ewentualnie w częściach równych) od pozwanych na jego rzecz kwoty:

a.  140.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nominalnej wysokości środków pieniężnych otrzymanych przez pozwanych na podstawie umowy kredytu hipotecznego nominowanego do CHF nr (...) z dnia 2 sierpnia 2005 r.;

b.  72.718,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem zapłaty bezpodstawnego wzbogacenia (korzyści), które wystąpi po stronie pozwanej przypadku prawomocnej oceny, że Umowa jest nieważna, powstałego wykonywania przez powoda Umowy.

Na wypadek oddalenia żądania zasądzenia opisanego pod lit. b. roszczenia dotyczącego zapłaty korzyści z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, wniósł o dokonanie sądowej waloryzacji świadczenia strony pozwanej wobec powoda, z tytułu rozliczenia nieważności, bądź bezskuteczności umowy kredytu, poprzez zmianę jego wysokości polegającą na podwyższeniu o kwotę 29 741,73 zł, tj. w ten sposób, że poza roszczeniem o zwrot środków wypłaconych przy uruchomieniu kredytu w ich nominalnej wysokości, powodowi przysługuje od strony pozwanej dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 29 741,73 zł wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza i zasądzenie ww. kwoty solidarnie, ewentualnie in solidum, ewentualnie w częściach równych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia wydania wyroku w niniejszej sprawie do dnia zapłaty.

W zakresie kosztów postępowania strona powodowa wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

(pozew k. 4-15)

W odpowiedzi na pozew (doręczony przez komornika w dniu 5 kwietnia 2024r.), złożonej w dniu 26 kwietnia 2024r., pozwani G. G. (1) i A. G. (1) wnieśli o oddalenie powództwa, jako oczywiście bezzasadnego, względnie oddalenie powództwa co do zasady i co do wysokości; podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia. Ponadto wnieśli o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, tj. opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Strona pozwana podniosła zarzut przedwczesności powództwa, zarzut przedawnienia roszczenia, zarzut wygaśnięcia ewentualnego roszczenia o zwrot kapitału, z uwagi na potrącenia przez strony wzajemnych wierzytelności, zarzut nieudowodnienia zasadności i wysokości formułowanych roszczeń. Podnieśli, że w dniu 27 marca 2024 r. powodowy Bank przelał na rzecz pozwanych kwotę roszczenia głównego wynikającego z prawomocnych wyroków w sprawie I C 470/21 (I ACa 1716/22) (w tym kwotę kapitału wypłaconego pozwanym), następnie, w dniu 15 kwietnia 2024 r. pozwani otrzymali wezwanie do zwrotu kwoty kapitału kredytu i w tej samej dacie dokonali potrącenia wzajemnych wierzytelności, po czym w dniu 16 kwietnia 2024 r. przelali na rzecz powoda pozostałą do zapłaty kwotę 112.500 zł. - wynikającą z potrącenia wzajemnych wierzytelności.

( odpowiedź na pozew k. 59-70, pismo k. 110-111, postanowienie k. 112-114)

Pismem z dnia 23 lipca 2024 r., strona powodowa zmodyfikowała powództwo w ten sposób, że w zakresie części żądania z pkt I lit a) pozwu cofnęła powództwo co do żądania zwrotu wypłaconego kapitału w kwocie 139.534,51 zł. wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, wobec rozliczenia tej wierzytelności na skutek potrącenia. W zakresie części żądania z pkt I lit b) pozwu cofnęła powództwo co do żądania kwoty 47.679,63 zł.

Wobec częściowego rozliczenia stron, strona pozwana wniosła o zasądzenie od pozwanych kwoty 25.504,64 zł., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 kwietnia 2024r. do dnia zapłaty, w tym kwoty 465,19 zł., tytułem zwrotu nominalnej wysokości środków pieniężnych otrzymanych przez pozwanych w wykonaniu umowy kredytu hipotecznego oraz kwoty 25.039,15 zł., tytułem zapłaty bezpodstawnego wzbogacenia (korzyści) powstałej po stronie pozwanej na skutek prawomocnej oceny, że Umowa jest nieważna (bezskuteczna) i obowiązku zwrotu realnej, a nie nominalnej wartości świadczenia spełnionego w wykonywaniu przez powoda Umowy.

(modyfikacja powództwa k. 121-130)

W piśmie z dnia 14 sierpnia 2024 r. strona pozwana podtrzymała stanowisko wyrażone w sprawie. Zaprzeczyła, aby na skutek wzajemnych rozliczeń stron z wpłaconego kapitału pozostała do zapłaty na rzecz strony powodowej kwota wynosiła 465,49 zł. Ponownie oświadczyła, że w dniu 27 marca 2024 r. powodowy Bank przelał na rzecz pozwanych kwotę roszczenia głównego wynikającego z prawomocnych wyroków (w tym kwotę kapitału wypłaconego pozwanym), z kolei w dniu 15 kwietnia 2024 r. (w odpowiedzi na wezwanie do zwrotu kapitału kredytu) pozwani dokonali potrącenia wzajemnych wierzytelności, po czym w dniu 16 kwietnia 2024 r. przelali na rzecz powoda kwotę 112.500 zł. wynikającą z potrącenia wzajemnych wierzytelności.

(pismo k. 188-191)

W piśmie procesowym z dnia 12 listopada 2024r. strona powodowa podniosła, że suma spłat pozwanych na poczet zobowiązania wynikającego z zaskarżonej umowy kredytu, wyniosła 216.821,27 zł., w której to kwocie mieści się spłata z dnia 15 marca 2006r., w wysokości 523,49 zł., która stanowiła zwrot części składki pokrytej pierwotnie z kredytowanych środków, które, zgodnie z umową uznaną za nieważną miały zasilić rachunek właściwy do płatności rat kredytu. Łączna suma spłat wyniosła zatem 216.297,78 zł.

(pismo wraz z zał. k.201 i n.)

Na rozprawie w dniu 14 stycznia 2025 r. pełnomocnik powoda poparł powództwo. Oświadczył, że w 2006 r. kredytobiorcy nadpłacali raty kredytu i nadpłaty były rozliczne w ten sposób, że stosunkowo rozliczono skredytowaną składkę na ubezpieczenie spłaty kredytu. W związku z rozliczeniem nadpłaty zwrócono kredytobiorcom nadpłaconą składkę ubezpieczeniową. W efekcie w księgach rachunkowych, które zostały załączone do modyfikacji powództwa widnieje kwota 465,49 zł., jako ta która została zapłacona przez kredytobiorców w ramach spłaty kredytu, podczas gdy na skutek zwrotu tej nadpłaconej składki wystąpiła niedopłata kredytu w tej kwocie na rzecz banku.

Pełnomocnik pozwanych wniósł o oddalenie powództwa. Oświadczył, że pozwani zapłacili na rzecz banku, tytułem zwrotu kapitału kredytu, kwotę 112.500 zł. stanowiącą równowartość udostępnionego kapitału kredytu po pomniejszeniu o wpłaty dokonane w wykonaniu spornej umowy kredytu po wytoczeniu powództwa w sprawie Sądu Okręgowego w Łodzi o sygn. akt I C 470/21, nie objęte żądaniem zapłaty w pozwie kredytobiorców - za okres od lutego 2022 do lutego 2024 roku.

(stanowiska stron na rozprawie k. 220)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 sierpnia 2005 roku pozwani zawarli z powodowym Bankiem umowę kredytu hipotecznego (nominowanego do CHF), oznaczoną nr (...) Standardowe oprocentowania. Środki pieniężne pochodzące z kredytu miały być przeznaczone na sfinansowanie dokończenia budowy domu jednorodzinnego położonego w Ł., działka nr (...) (§ 1 ust. 1 i 2 umowy). Zgodnie z §2 ust. 1 umowy, powodowy Bank udzielił pozwanym kredytu wysokości 142.769,73 zł, „nominowanego do CHF, według kursu kupna CHF obowiązującego w pozwanym banku w dniu uruchomienia całości kredytu lub jego poszczególnych transz” - wypłacanego w walucie polskiej. Okres kredytowania został określony na 360 miesięcy (§ 2 ust. 1 umowy).

Stosownie do §3 ust. 2 umowy, kredyt wypłacony został w złotych polskich przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłacanej kwoty (transzy) na CHF według kursu kupna CHF obowiązującego w banku w dniu wypłaty środków. Stosownie do treści §3 ust. 1 umowy bank zobowiązał się do uruchomienia kredytu w 4 transzach, przy czym pierwsza transza obejmuje: opłatę przygotowawczą (2.141,54 zł), składkę ubezpieczenia kredytu (628,19 zł). Kredytobiorcy (pozwani) zobowiązali się do spłaty udzielonego kredytu w 355 równych ratach kapitałowo-odsetkowych w terminie do 15. dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca, w którym kredyt został wypłacony w całości, pod warunkiem że okres między wypłatą kredytu a deklarowanym dniem spłaty jest dłuższy niż 15 dni. (§ 5 ust. 1 umowy).

(kopia umowy, k. 24-28 )

Kredyt został wypłacony w 4 transzach, obejmujących kapitał i ubezpieczenia, uruchomionych w dniach: 4 sierpnia 2005 r. – 40.000 zł, 2 września 2005 r. – 40.000 zł, 4 listopada 2005 r. – 40.000 zł, 16 grudnia 2005 r. – 20.000 zł (zestawienie k. 29)

Pismem datowanym na 19 stycznia 2021 r., które wpłynęło do banku 21 stycznia 2021r., powodowie wezwali bank zwrotu wszystkich spełnionych świadczeń na podstawie rzeczonej umowy, którą uznali za nieważną.

(pismo k. 192-193)

Prawomocnym wyrokiem z 16 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi po rozpoznaniu sprawy o sygn. I C 470/21 z powództwa G. G. (1) i A. G. (1) przeciwko (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 8 marca 2024 r. w sprawie I ACa 1716/22) ustalił, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) zawarta w dniu 2 sierpnia 2005 r. jest nieważna, nadto zasądził od pozwanego Banku na rzecz G. G. (1) i A. G. (1) kwotę 175.513,27 zł. wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty i kwotę 13.750 zł. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 lutego 2022 r. do dnia zapłaty.

W toku procesu ustalono, że G. i A. G. (1) do dnia wytoczenia powództwa wpłacili kwotę 175.513,27 złotych tytułem spłaty rat wynikających z nieważnej umowy kredytu hipotecznego nominowanego do CHF NR (...) standardowe oprocentowanie, zawartej w dniu 2 sierpnia 2005r. Powodowie nie wpłacili osobno kwot naliczonych tytułem prowizji przygotowawczej ani tytułem ubezpieczenia kredytu. Obie te należności zostały skredytowane i wliczone w całkowitą wartość kredytu, a więc powodowie dopiero spłacając kredyt spłacali wskazane w piśmie składki stanowiące ułamkową część wpłacanej raty. Część kwot uiszczonych na rzecz banku, mieszczących się w całkowitej wartości spłat 175.513,27 zł., stanowiła spłatę zarówno kwoty 2.141,54 zł. jak i 628,19 zł. Po wytoczeniu powództwa powodowie dodatkowo uiścili kwotę 13.750 zł.

Sąd oddalił powództwo jedynie w części, uznając za zasadne twierdzenie pozwanego, że w ramach spłaty raty rozliczona została zarówno prowizja jak i ubezpieczenie.

Apelacja pozwanego Banku od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 maja 2022r., została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 marca 2024r. w sprawie I ACa 1716/22.

(wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi I C 470/21 k. 71 [131-139], wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi I ACa 1716/22 z uzasadnieniem k. 72-92 [140-160])

Pismem datowanym na 11 kwietnia 2024 r. powodowy Bank wezwał pozwanych do zapłaty – w terminie 3 dni od otrzymania pisma, kwoty 140.000 zł (odpowiadającej wypłaconej kwocie kredytu, pomniejszonej o prowizję w wysokości 2.141,14 zł. i składkę ubezpieczenia kredytu w wysokości 628,19 zł.) tytułem zwrotu środków otrzymanych na podstawie umowy kredytu, która została uznana w prawomocnie zakończonym procesie za nieważną. Wezwanie doręczono 15 kwietnia 2024 r. (wezwanie k. 94-98 [164-175], potwierdzenie doręczenia k. 169, 176)

Pismem datowanym na 15 kwietnia 2024 r. pozwani – małżonkowie G., złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu przysługującej bankowi wierzytelności o zwrot wypłaconego kapitału w kwocie 140.000 zł. z przysługującą małżonkom G. wierzytelnością o zwrot kwot wpłaconych w wykonaniu nieważnej umowy, za okres od lutego 2022 r. do lutego 2024 r., w łącznej wysokości 27.500 zł. Wobec powyższego, w dniu 16 kwietnia 2024 r. powodowie wpłacili na rachunek powoda pozostałą do zapłaty kwotę 112.500 zł.

(oświadczenie k. 101[180-181], historia rachunku k. 102-103, potwierdzenie przelewu k. 105)

Bank, w dniu 18 marca 2024 r., wyraził zgodę na wykreślenie hipoteki kaucyjnej do kwoty 285.539,46 zł., ustanowionej na nieruchomości przy ul. (...) w Ł..

(zezwolenie k. 107)

Pismem z 18 lipca 2024 r. powodowy Bank oświadczył powodom, że jest ich dłużnikiem z tytułu obowiązku zwrotu spłat dokonanych od 14 września 2005 r. do 12 lutego 2024 r. w łącznej wysokości 216.297,78 zł. - w wykonaniu umowy kredytu hipotecznego nominowanego do waluty CHF nr (...) standardowe oprocentowanie z dnia 2 sierpnia 2005r., która została uznana za nieważną, przy czym wobec zapłaty przez Bank kwoty 189.263,27 zł. - w wykonaniu wyroków w sprawach I C 470/21 i I ACa 1716/22, wierzytelność z tego tytułu wynosi: 27.034,51 zł. Nadto wyjaśnił, iż suma spłat zaewidencjonowanych na rachunku kredytowym właściwym do rozliczenia nieważnej umowy do dnia 12 lutego 2024 r. wyniosła 216.821,27 zł, przy czym wpłata zaewidencjonowana w dniu 15 marca 2023 r. w wysokości 523,49 zł nie pochodziła od kredytobiorców, ale stanowiła zwrot części składki pokrytej pierwotnie z kredytowanych środków, tj. środków Banku. Środki te zgodnie z Umową uznaną za nieważną miały zasilić rachunek właściwy do płatności rat kredytu. Z tego względu zwrot tych środków nie jest należny, a suma spłat na poczet rat kredytu przyjęta do rozliczenia przed potrąceniem podana w pkt. I wyniosła 216.297,78 zł. Wskazał również, że A. G. (2) oraz G. G. (1) są dłużnikami wobec banku z tytułu obowiązku zwrotu nominalnej wysokości środków pieniężnych otrzymanych na podstawie Umowy w wysokości 140.000,00 zł, przy czym wobec zapłaty z dnia 16 kwietnia 2024 r. na rzecz Banku kwoty 112.500,00 zł wierzytelność z tego tytułu wynosi 27.500,00 zł. Pozwany oświadczył, że dokonuje potrącenia wskazanej w pkt I wierzytelności z wierzytelnością wskazaną w pkt. II w całości, w następstwie czego wierzytelność z pkt. I ulega umorzeniu w całości, a wierzytelność z pkt. II wynosi 468,46 zł. (oświadczenie k. 177-178)

Pozwani zdawali sobie sprawę z konieczności rozliczenia z bankiem. Zwrócili bankowi kwotę kredytu; dostali od banku informację jaką kwotę mają wpłacić i taką przelali. Powodowie nadal mieszkają w nieruchomości zakupionej za środki z kredytu. Przypuszczają, że zważywszy na inflację kredytowana nieruchomość zwiększyła wartość. Ich dochody od momentu wzięcia kredyty wzrosły.

(przesłuchanie pozwanych k. 220v-221 nagranie 00:17:17-00:37:51)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt sprawy dokumenty, których wiarygodność dowodowa nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Mając na uwadze zebrany materiał dowodowy, motywy rozstrzygnięcia oraz stanowiska stron, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominięciu podlegał zgłoszony dowód z opinii biegłego

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie niesporne było, że strony zawarły umowę kredytu dominowanego do CHF, o treści wyżej wskazanej. Na jej podstawie bank (poprzednik prawny powoda) udostępnił pozwanym kapitał w łącznej kwocie 140.000 zł. Poza sporem pozostawała okoliczność, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 maja 2022 roku, sygn. I C 470/22, ustalano nieważność wskazanej umowy kredytu łączącej strony, a zatem i łączącego strony stosunku prawnego. Tym samym, przedmiotem sporu nie było to, że wyżej opisana umowa kredytu jest nieważna, jako że zawierała ona niedozwolone postanowienia umowne dotyczące waloryzacji kwoty kredytu w oparciu o kurs walutowy PLN/CHF ustalany jednostronnie przez bank będący kredytodawcą, które z uwagi na treść art. 385 ¹ k.c. nie wiążą kredytobiorców (pozwanych w sprawie niniejszej).

W punkcie pierwszym wyroku Sąd, na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c., umorzył postępowanie w sprawie w zakresie roszczenia obejmującego żądanie zapłaty kwoty 187,214,14 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, uznając oświadczenia powoda o częściowym cofnięciu powództwa za prawnie skuteczne.

Częściowe cofnięcie pozwu w zakresie zwrotu kapitału nastąpiło na skutek przyznania przez powoda, że doszło do umorzenia roszczenia materialnoprawnego na skutek zapłaty i częściowo potrącenia z roszczeniem pozwanych.

Tym samym, podlegające ostatecznie rozpoznaniu przez Sąd, roszczenie strony powodowej, dotyczyło zasądzenia kwoty 465,49 zł., tytułem zwrotu nominalnej wysokości środków pieniężnych otrzymanych przez pozwanych w wykonaniu umowy kredytu hipotecznego oraz kwoty 25.039,15 zł., tytułem zapłaty bezpodstawnego wzbogacenia (korzyści) powstałej po stronie pozwanej na skutek prawomocnej oceny, że umowa jest nieważna (bezskuteczna) i obowiązku zwrotu realnej, a nie nominalnej wartości świadczenia spełnionego w wykonaniu przez powoda umowy.

Co do zasadności wzajemnych rozliczeń po upadku umowy strony nie pozostawały w sporze. Zaktualizował się obowiązek wzajemnego rozliczenia w oparciu o art. 405 w zw. art. 410 k.c. tego, co strony świadczyły sobie nawzajem. Jeśli w wyniku zawarcia umowy każda ze stron spełniła świadczenie na rzecz drugiej strony, to w przypadku nieważności umowy, także w przypadku przyjęcia jej upadku wobec braku możliwości jej utrzymania po wyeliminowaniu postanowień abuzywnych, każda z nich ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia – bank o zwrot kwoty przekazanego kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku w wykonaniu umowy kredytowej.

Przy tym, wskazać należy, że w niniejszej sprawie pozwani, w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty kapitału kredytu w wysokości 140.000 zł., pismem datowanym na 15 kwietnia 2024r., złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu przysługującej bankowi wierzytelności o zwrot wypłaconego kapitału w kwocie 140.000 zł. z przysługującą małżonkom G. wierzytelnością o zwrot kwot wpłaconych w wykonaniu nieważnej umowy kredytu za okres od lutego 2022 r. do lutego 2024 r., w łącznej kwocie 27.500 zł., po czym, w dniu 16 kwietnia 2024 r. wpłacili na rachunek powoda pozostałą do zapłaty kwotę 112.500 zł. Powód nie kwestionował treści, ani formy oświadczenia o potrąceniu, w tym wysokości wierzytelności przysługującej pozwanym, potwierdził również wysokość przysługującej mu wierzytelności, kierując do pozwanych wezwanie do zapłaty kwoty 140.000 zł.

Zgodnie z art. 499 k.c., potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (w niniejszej sprawie – od momentu zażądania przez konsumenta stwierdzenia nieważności umowy). Z art. 499 k.c. wynika, iż potrącenie dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, które ma charakter prawnokształtujący, gdyż bez niego – mimo zaistnienia ustawowych przesłanek potrącenia – nie dojdzie do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Forma dla oświadczenia (o charakterze materialnym) nie została narzucona przez ustawodawcę.

Zarzut potrącenia jest zaś czynnością procesową dokonywaną w trakcie trwającego postępowania, do której legitymowany jest pozwany. W zarzucie potrącenia mamy do czynienia z dwoma niezależnymi oświadczeniami o zupełnie innych skutkach. Jednym z oświadczeń, które tkwi w czynności procesowej, jest oświadczenie materialnoprawne o potrąceniu, a drugim jest natomiast procesowe powołanie się na czynność materialnoprawną, której celem jest umorzenie wierzytelności. Oświadczenie o potrąceniu jest czynnością materialnoprawną powodującą – w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. – odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu oddalenie powództwa w całości lub w części z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie wygasło wskutek potrącenia. W niniejszej sprawie zostało złożone przez pozwanych pismo wraz z dowodami doręczenia powodowi. Natomiast procesowy zarzut zawarty był w piśmie procesowym, wniesionym w terminie dwóch tygodni od dnia wymagalności wierzytelności pozwanej, czym wypełnił wymogi zawarte w art. 203 ¹ § 3 k.p.c.

Tym samym Sąd uwzględnił zarzut potrącenia podniesiony przez pozwanych i w tych okolicznościach powództwo o zwrot kapitału kredytu, w zakresie w jakim nie zostało cofnięte - na skutek dokonanego przez pozwanych potrącenia i zapłaty, podlegało oddaleniu. Doszło bowiem do umorzenia roszczenia materialnoprawnego powoda na skutek potrącenia z wierzytelnością pozwanych, obejmującą sumę świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy kredytu w okresie od lutego 2022r. do lutego 2022r., w łącznej kwocie 27.500 zł. – nie objętych żądaniem zapłaty w sprawie I C 470/21. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umorzyły się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej, tj. tej przysługującej pozwanym, zaś w pozostałej części, wierzytelność Banku z tytułu zwrotu kapitału uległa umorzeniu na skutek zapłaty dokonanej w dniu 16 kwietnia 2024r.

Z powyższych względów, nie mogło odnieść skutku oświadczenie powoda, złożone w piśmie datowanym na 18 lipca 2024 r. o potrąceniu wierzytelności, bowiem w tej dacie, żadna wierzytelność z tytułu zwrotu kapitału kredytu względem małżonków G. nie przysługiwała.

Strona powodowa nie sprostała ciężarowi dowodu, że do zapłaty, z tytułu kapitału kredytu, pozostała kwota 468,46 zł. Bez wątpienia bowiem, powodowie otrzymali kapitał kredytu w wysokości 140.000 zł. i po uwzględnieniu potrącenia wierzytelności obejmującej sumę rat kapitałowo – odsetkowych za okres od lutego 2022r. do lutego 2024r., w łącznej wysokości 27.500 zł., do zwrotu na rzecz powoda pozostała kwota 112.500 zł., którą bezspornie zapłacili. Z kolei roszczenia kredytobiorców z tytułu zwrotu świadczeń spełnionych przed lutym 2020r., w wykonaniu nieważnej umowy kredytu zawartej przez strony, podlegają powadze rzeczy osądzonej w prawomocnie zakończonym postępowaniu w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w Łodzi o sygn. akt I C 470/21.

Z kolei, w ocenie Sądu, dalsze roszczenie o zapłatę, tak główne, tak jak roszczenie ewentualne, w istocie oparte jest na waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału, przy zastosowaniu art. 358 ¹ § 3 k.c. Przepis ten stanowi, iż w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Co do zasady waloryzacja świadczenia podlegającego zwrotowi na podstawie art. 405 k.c. została dopuszczona w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1992 r., III CZP 117/92, oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 stycznia 2002 r., III CKN 1500/00, z dnia 17 listopada 2011 r. IV CSK 68/11).

W niniejszej sprawie nie było ostatecznie sporne, że uznanie ww. umowy kredytu za nieważną jest skutkiem stosowania nieuczciwych warunków przez powodowy Bank wobec pozwanych będących konsumentami i korzystających z ochrony prawnej wynikającej z Dyrektywy 93/13 (Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz. Urz. UE L 95, s. 29 i n.) Wobec tego, sformułowane roszczenia należy ocenić pod kątem celów tego aktu normatywnego oraz wiążącej sądy krajowe wykładni tego aktu dokonanej przez Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Tym samym, należało uznać, że roszczenia powoda, sformułowane jako główne, jak równie ewentualne, oparte na okolicznościach mających stanowić jakąkolwiek rekompensatę skutku w postaci upadku umowy kredytu, spowodowanej stosowaniem przez niego klauzul abuzywnych, są bezzasadne i podlegają oddaleniu w świetle Dyrektywy 93/13 oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku C-520/21 z dnia 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że dyrektywa 93/13 nie reguluje bezpośrednio skutków nieważności umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem po usunięciu nieuczciwych warunków, lecz regulowane są przez prawo krajowe, które jednak powinno być zgodne z prawem Unii, a w szczególności z celami tej dyrektywy. Kluczowe w tym względzie jest to, czy przepisy krajowe pozwalają na przywrócenie pod względem prawnym i faktycznym sytuacji konsumenta, w której znajdowałby się on w braku umowy uznanej za nieważną, oraz czy nie zagrażają one realizacji odstraszającego skutku określonego w dyrektywie. Jednocześnie wskazanym wyrokiem TSUE przesądził, iż przedsiębiorca nie ma prawa żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot wypłaconego kapitału oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za opóźnienie. Trybunał uznał, że przyznanie takiego prawa przyczyniłoby się do wyeliminowania efektu odstraszającego wywieranego na przedsiębiorców, zaś skuteczność ochrony przyznanej konsumentom przez dyrektywę byłaby zagrożona, gdyby byli oni narażeni, w związku z powoływaniem się na swoje prawa wynikające z dyrektywy, na ryzyko zapłaty takiej rekompensaty. Taka wykładnia groziłaby stworzeniem sytuacji, w których bardziej korzystne dla konsumentów byłoby raczej kontynuowanie wykonania umowy zawierającej nieuczciwy warunek niż skorzystanie z praw, które wywodzą oni ze wspomnianej dyrektywy. Art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13, zgodnie z wykładnią Trybunału, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą w przypadku uznania, iż umowa kredytu zawarta przez konsumenta i bank jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, bank, oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych na podstawie tej umowy oraz zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, może w następstwie takiego uznania domagać się od konsumenta także dodatkowych świadczeń.

Kwota waloryzacji kapitału stanowi również przejaw rekompensaty, choćby częściowej, zysków, jakie bank spodziewał się uzyskać na podstawie umowy kredytu, która okazała się nieważna. Wyłączenie możliwości waloryzacji przyczynia się do powstania tzw. efektu odstraszającego i zapewnieniu skuteczności celów dyrektywy 93/13, w duchu orzecznictwa TSUE. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w postanowieniu z dnia 12 stycznia 2024 r., C-488/23, stwierdził, że artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że w kontekście uznania za nieważną w całości umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję kredytową, a to ze względu na to, że umowa ta zawierała nieuczciwe warunki, bez których nie mogła dalej obowiązywać, przepisy te stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta, poza zwrotem kwot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi. Tożsame stanowisko Trybunał zajął w postanowieniu z dnia 11 grudnia 2023 r., C-756/22.

Wobec powyższego, należy więc stwierdzić, że, jeżeli uznanie umowy kredytu za nieważną jest skutkiem stosowania nieuczciwych warunków przez bank wobec konsumenta, to jakakolwiek rekompensata tego skutku, inna niż zwrot kapitału wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, pozbawiałaby Dyrektywę 93/13 effet utile (zasada efektywności) i doprowadziła do skutku niezgodnego z przyświecającymi jej celami, co mogłoby znacząco osłabić ochronę konsumentów. Przedsiębiorca nie może czerpać korzyści gospodarczych z sytuacji powstałej na skutek wywołanego przezeń niegodziwości, stosownie do zasady prawa nemo auditur propriam turpitudinem allegans, i musi ponieść ewentualne koszty skutków powstałych w następstwie zastosowanie przez siebie klauzul abuzywnych. Tak więc utrata przez przedsiębiorcę w ogóle zysku, jaki spodziewał się osiągnąć z wykonania umowy kredytu, jest swego rodzaju sankcją w razie naruszenia spoczywających na nim obowiązków wynikających z prawa Unii Europejskiej.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowił art. 100 k.p.c., statuujący zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Powodowy Bank jest stroną wygrywającą w zakresie żądania zapłaty kwoty 139.534,51 zł., stanowiącej równowartość udostępnionego pozwanym kapitału. W odniesieniu do tej części żądania, Sąd przyjął, że powód wygrał proces i należny mu jest zwrot kosztów procesu, bowiem cofnięcie pozwu w tym zakresie było spowodowane spełnieniem świadczenia, do którego doszło na skutek częściowej zapłaty oraz złożenia przez strony oświadczenia o potrąceniu - równoważnemu w skutkach spełnieniu świadczenia, to zaś uzasadnia przyjęcie, że skoro pozwani spełnili świadczenie w toku procesu, winni być uznani za przegrywających proces w tym zakresie. Z kolei powód, mimo kwestionowania nieważności umowy kredytu, zaskarżonej przez pozwanych w innym postępowaniu, występując z niniejszym pozwem chciał przerwać bieg przedawnienia swojego uzasadnionego roszczenia o zwrot kapitału, zaś w toku postępowaniu, po uzyskaniu zaspokojenia roszczeń z tytułu zwrotu kapitału kredytu – na skutek zapłaty i oświadczenia o potrąceniu skutkującego umorzeniem należności o zwrot kapitału dochodzonej pozwem, niezwłocznie cofnął pozew w tym zakresie. W tej sytuacji, skoro w momencie wystąpienia z pozwem, roszczenie zasługiwało na uwzględnienie, należy uznać powoda za wygrywającego proces w zakresie, w jakim wierzytelność powoda wygasła na skutek zapłaty i potrącenia dokonanych w toku procesu. Natomiast popierając powództwo o zwrot kapitału kredytu w zakresie kwoty 465,49 zł., mimo spełnienia świadczenia przez pozwanych w toku procesu, strona powodowa powinna zostać uznana, że przegrywającą sprawę w tej części.

W tym stanie rzeczy Sąd zważył, iż strona powodowa w znacznej części ostała się ze swoim roszczeniem, bowiem z żądania opiewającego na 212.719,00 zł., za zasługujące na uwzględnienie należało uznać żądanie zapłaty kwoty 139.534.51 zł, tym samym wygrała sprawę w 65,60%. Uwzględniając zatem wynik procesu, strona pozwana, która przegrała sprawę w 34,40 % .

Na koszty te, poniesione przez stronę powodową w łącznej wysokości 21.453,00 zł., składają się opłata od pozwu w kwocie 10.636 zł., 17 zł. opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 10.800 zł. –

Pozwani ponieśli koszty procesu wysokości 10.817 zł., obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika (10.800 zł.) i opłatę skarbową (17 zł. – k.109)

Ponieważ strona powodowa wygrała sprawę w 65,60 %, w takim też stosunku, odpowiadającym kwocie 14.073,17 zł., przysługuje zwrot od pozwanych, faktycznie wyłożonych, kosztów procesu; natomiast pozwanym, którzy wygrał proces w 34,40 %, przysługuje zwrot od strony powodowej odpowiednio kwoty 3.721,05 zł. z poniesionych kosztów procesu. Różnica w wysokości 10.352,12 zł. podlegała zasądzeniu na rzecz powoda.

O odsetkach od tych kosztów orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 Nr 167, poz. 1398 z późniejszymi zmianami), sąd z urzędu zwraca powodowi połowę uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, jeżeli pozew cofnięto już po przesłaniu odpisu pozwu pozwanemu, lecz przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana. Opłatę zwracaną w tym przypadku obniża się o kwotę równą opłacie minimalnej (30 zł). W ocenie Sądu powołany przepis nie znajduje w rozpoznawanej sprawie zastosowania, ponieważ cofnięcie powództwa obejmowało tylko część roszczeń, podczas, gdy powołana norma prawna odnosi się do sytuacji, w której następuje cofnięcie pozwu w całości.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

Z/

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pozwanym przez pełnomocnika.

2025/02/11