Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 grudnia 2023 roku, skierowanym przeciwko M. T. i A. T., powód R. Bank (...) w W. Oddział w Polsce wniósł o zasądzenie solidarnie ( ewentualnie: łącznie, ewentualnie: w częściach równych, ewentualnie: in solidum) od strony pozwanej na jego rzecz kwot (I.) 235.000 zł., tytułem zwrotu kapitału kredytu i (II.) 41.860,75 zł., tytułem zmiany wysokości świadczenia pieniężnego wypłaconej kwoty kapitału kredytu, na skutek waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza za okres od dnia wypłaty kwoty kredytu do 6 października 2022 r. – obie kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 31 października 2023 r. do dnia zapłaty.

Niezależnie od powyższego strona powodowa wniosła o zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

(pozew k. 4-18)

W odpowiedziach na pozew z dnia 25 stycznia 2024r., strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty powiększonych o opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

Strona pozwana podniosła, iż roszczenie strony powodowej jest przedwczesne, bowiem dopiero prawomocne rozstrzygnięcie sprawy z powództwa kredytobiorców (pozwanych w niniejszym procesie) przeciwko powodowemu Bankowi o zapłatę i ustalenie – zawisłej przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi (sygn. akt I ACa 2335/22), że łącząca strony umowa jest nieważna, będzie mieć wpływ na ocenę podstawy prawnej żądania zapłaty z tytułu udostępnionego pozwanym kapitału kredytu, a nadto kwestą osobną będzie ocena, czy nie uległo ono przedawnieniu.

(odpowiedzi na pozew k. 72-75, 83-86)

Pismem wniesionym w dniu 11 czerwca 2024 roku powód cofnął, bez zrzeczenia się roszczenia, żądanie dokonania waloryzacji i roszczenie o zapłatę wskazane w pkt II. petitum pozwu. Powód podtrzymał w całości roszczenie o zwrot równowartości nominalnej kwoty kapitału wypłaconego pozwanym (pkt I. pozwu)

(częściowe cofnięcie pozwu k. 127- 127v)

Pismem z dnia 2 września 2024 r. strona pozwana powołała się na dokonanie potrącenia wierzytelności powoda o zapłatę zwrotu świadczenia w postaci kwoty kapitału kredytu udostępnionego pozwanym w kwocie 235.000 zł., z wzajemną wierzytelnością strony pozwanej, o zwrot kwot wypłaconych tytułem spłaty rat, prowizji i nadwyżki na rachunku kredytu w kwocie 235.000 zł., w wyniku czego wierzytelność Banku o zwrot kwoty kapitału wygasła. Wobec powyższego wniosła o oddalenie w całości powództwa w zakresie roszczenia z pkt I. pozwu. (pisma k. 131-132, 157-158)

Pismem z dnia 22 października 2024r. powód dokonał kolejnej modyfikacji powództwa, w ten sposób, że cofnął roszczenie wskazane w pkt I. pozwu w zakresie należności głównej, tj. o zapłatę kwoty 235.000 zł. oraz rozszerzył powództwo o skapitalizowane odsetki i wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kwoty 15.210,62 zł. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia niniejszego pisma stronie pozwanej do dnia zapłaty, tytułem skapitalizowanych odsetek od zwróconego przez stronę pozwaną kapitału kredytu. Na żądanie zapłaty składały się skapitalizowane odsetki od kwoty 235.000 zł., liczone od daty wskazanej w pozwie tj. od 31 października 2023r. do 27 maja 2024r. (data doręczenia stronie powodowej oświadczenia o potrąceniu).

Powód przyznał, że na skutek złożonego przez pozwanych oświadczenia o potrąceniu z dnia 23 lipca 2024r., przysługującej im wierzytelności z wierzytelnością Banku, strony dokonały rozliczenia udostępnionego kapitału kredytu.

Strona powodowa podtrzymała roszczenie o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, również w zakresie objętym cofnięciem powództwa co do kwoty 250.000 zł.

Wobec dokonanych modyfikacji powództwa strona powodowa wniosła o zwrot nadpłaty w opłacie sądowej.

(modyfikacja powództwa k. 186 i n. w zw. z zarządzeniem z dnia 15 listopada 2024r. – k.199)

Pismami z dnia 4 grudnia 2024 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa również w zakresie objętym rozszerzeniem i zasądzenie kosztów procesu. (pisma k. 201-206)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Bank (...) SA w W. jest następcą prawnym (...) S.A. w zakresie dotyczącym praw i obowiązków powstałych w związku z działalnością obecnie już nie istniejącego oddziału tego drugiego banku w Polsce (oddział ten posługiwał się nazwą (...)).

(okoliczności niesporne, eKRS)

W dniu 20 lutego 2008 roku pozwany M. T., zawarł z (...) S.A., działającym poprzez Oddział w Polsce z siedzibą w W., umowę o kredyt hipoteczny nr (...) - sporządzoną w dniu 15 lutego 2008 roku.

Kredyt opiewał na kwotę 235.000 zł przy jednoczesnej indeksacji do walut CHF i okresie kredytowania oznaczonym na 360 miesięcy ( § 2 ust. 1 i 3 Umowy). Środki z kredytu były przeznaczone na dowolny cel konsumpcyjny ( § 2 ust. 2 Umowy). Prowizja za udzielenie kredytu wyniosła 1.880 zł ( § 2 ust. 4 Umowy). Spłata kredytu miała następować w 360 miesięcznych równych ratach, przy czym w okresie karencji płatne były wyłącznie odsetki (§ 6 ust. 1-4 umowy).

(niesporne, a nadto: umowa kredytu k. 28-30)

Aneksem z dnia 17 lipca 2008 r. A. T. przystąpiła wobec banku do długu z tytułu ww. kredytu. (aneks k. 31-32)

Kredyt został uruchomiony w dniu 6 marca 2008 r. kwotą 235.000 zł., stanowiącą równowartość 107.842,69 CHF, przeliczoną po kursie kupna Banku 2,1791.

(zaświadczenie banku k. 33)

Między stronami toczył się proces z powództwa kredytobiorców (pozwanych w niniejszym postępowaniu), w którym wnieśli oni o zapłatę kwoty 229.174,51 zł i ustalenie nieważności ww. umowy kredytu ze względu na abuzywność jej postanowień. Powództwo zostało uwzględnione w części na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 26 lipca 2022r., w sprawie XII C 809/20, którym zasądzono łącznie na rzecz kredytobiorców kwotę 89.066,46 zł., tytułem zwrotu świadczeń nienależnych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i kosztami postępowania; w pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

(niesporne, nadto kopia pism k. 41-49, kopia orzeczenia k. 60-67[133-137])

Pismem, datowanym i nadanym w dniu 16 października 2023 roku, powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty w terminie do 30 października 2023 r. kwoty w wysokości 235.000 zł, stanowiącej równowartość kwoty wypłaconego kapitału, oddanej do ich dyspozycji na mocy czynności prawnej, której podstawę prawną zakwestionowali w toku procesu.

(wezwanie do zapłaty k. 35)

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2024 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie I ACa 2335/22, na skutek apelacji obu stron, z apelacji powodów, zmienił zaskarżony wyrok zasądzając łącznie na rzecz kredytobiorców kwotę 229.174,51 zł tytułem zwrotu świadczeń nienależnych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i ustalając nieistnienie stosunku prawnego z umowy o kredyt hipoteczny nr (...), z uwagi na nieważność umowy, nadto oddalił apelację pozwanego Banku od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 26 lipca 2022 r., w sprawie XII C 809/20.

(kopia orzeczenia wraz z uzasadnieniem k. 138-142)

Pismem z 20 maja 2024, doręczonymi powodowemu Bankowi w dniu 27 maja 2024r., pozwani wezwali powoda do zapłaty kwoty 229.174,51 zł., tytułem części należności głównej objętej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, I ACa 2335/22 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kwoty 48.627,38 zł., stanowiącej pozostałą do rozliczenia sumę nienależnie pobranych przez Bank świadczeń z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych oraz kosztów dodatkowych i oświadczyli, iż dokonują potrącenia przysługującej im wierzytelności w kwocie 235.000 z wierzytelnością zgłoszoną przez Bank w kwocie 235.000 zł.

Pozwani nadto wezwali powoda do zapłaty, w terminie 7 dni, kwoty 101.331,07 zł., tytułem wierzytelności nie przedstawionej do potrącenia, tj. pozostałej należności głównej objętej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, I ACa 2335/22 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 maja 2024 r. do dnia zapłaty.

(pismo k. 131-132, 143, 157-158, potwierdzenie nadania i odbioru k. 146, 172)

Na skutek złożonego oświadczenia o potrąceniu Bank, w dniu 30 kwietnia 2024r., dokonał na rzecz kredytobiorców zapłaty kwoty 102.108,06 zł., z tytułu rozliczenia umowy kredytu, uznanej za nieważną, oraz kwoty 21.584 zł., tytułem zwrotu kosztów procesu.

(pismo k. 147)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt sprawy dokumenty. Wiarygodność tych dowodów nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie niesporne było, że strony (pozwani z poprzednikiem prawnym powodowego Banku) zawarły umowę kredytu indeksowanego kursem waluty szwajcarskiej, na podstawie której bank udostępnił stronie pozwanej kapitał w łącznej kwocie 235.000 zł. Poza sporem pozostawała okoliczność, że prawomocnym wyrokiem sądowym ustalano nieistnienie stosunku prawnego wynikającego ze wskazanej umowy kredytu. Tym samym, poza sporem pozostawała okoliczność, że umowa kredytu okazała się nieważna.

Wobec cofnięcia pozwu w zakresie żądania zasądzenia kwot (I.) 235.000 zł., tytułem zwrotu kapitału kredytu i (II.) 41.860,75 zł., tytułem zmiany wysokości świadczenia pieniężnego wypłaconej kwoty kapitału kredytu, Sąd, na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c., umorzył postępowanie w sprawie. Oświadczenia powoda o cofnięciu powództwa były prawnie skuteczne.

Cofnięcie pozwu w zakresie zwrotu kapitału nastąpiło na skutek przyznania przez powoda, że doszło do umorzenia roszczenia materialnoprawnego na skutek potrącenia z wierzytelnością pozwanych.

Tym samym, podlegające ostatecznie rozpoznaniu przez Sąd, roszczenie strony powodowej, dotyczyło zasądzenia kwoty 15.210,62 zł., tytułem skapitalizowanych odsetek, naliczonych od kapitału kredytu. Na kwotę tę, zdaniem strony powodowej, składały się skapitalizowane odsetki za opóźnienie, naliczone od kwoty 235.000 zł. za okres od daty wskazanej w pozwie tj. od 31 października 2023 r. do 27 maja 2024 r. (data doręczenia stronie powodowej oświadczenia o potrąceniu).

Co do zasadności wzajemnych rozliczeń po upadku umowy strony ostatecznie nie pozostawały w sporze, jeśli zważyć, że stosownych rozliczeń, w toku niniejszego procesu dokonały. Zaktualizował się obowiązek wzajemnego rozliczenia w oparciu o art. 405 w zw. art. 410 k.c. tego, co strony świadczyły sobie nawzajem. Jeśli w wyniku zawarcia umowy każda ze stron spełniła świadczenie na rzecz drugiej strony, to w przypadku nieważności umowy, także w przypadku przyjęcia jej upadku wobec braku możliwości jej utrzymania po wyeliminowaniu postanowień abuzywnych, każda z nich ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia – bank o zwrot kwoty przekazanego kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku w wykonaniu umowy kredytowej.

Przy tym, wskazać należy, że w niniejszej sprawie pozwani, po uzyskaniu prawomocnego wyroku ustalającego, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z umowy kredytu i zasądzającego na rzecz kredytobiorców kwotę 229.174,51 zł., tytułem zwrotu świadczeń nienależnych, z odsetkami za opóźnienie, pismem, doręczonym powodowemu Bankowi w dniu 27 maja 2024 r., wezwali powoda do zapłaty kwoty 229.174,51 zł., tytułem części należności głównej objętej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, I ACa 2335/22 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kwoty 48.627,38 zł., stanowiącej pozostałą do rozliczenia sumę nienależnie pobranych przez Bank świadczeń z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych oraz kosztów dodatkowych i oświadczyli, iż dokonują potrącenia przysługującej im wierzytelności w kwocie 235.000 z wierzytelnością zgłoszoną przez Bank w kwocie 235.000 zł. Nadto, wezwali Bank do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 101.331,07 zł., tytułem wierzytelności nie przedstawionej do potrącenia, tj. pozostałej należności głównej objętej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, I ACa 2335/22 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 maja 2024 r. do dnia zapłaty. Powód nie kwestionował treści, ani formy oświadczenia o potrąceniu. Na skutek złożonego oświadczenia o potrąceniu Bank dokonał na rzecz kredytobiorców zapłaty pozostałej do rozliczenia kwoty 102.108,06 zł.

Zgodnie z art. 499 k.c., potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, które ma charakter prawnokształtujący, gdyż bez niego – mimo zaistnienia ustawowych przesłanek potrącenia – nie dojdzie do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (w niniejszej sprawie – od momentu zażądania przez konsumenta stwierdzenia nieważności umowy). Forma dla oświadczenia (o charakterze materialnym) nie została narzucona przez ustawodawcę. Oświadczenie o potrąceniu jest czynnością materialnoprawną powodującą – w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. – odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności.

W rozpoznawanej sprawie doszło zatem do umorzenia roszczenia materialnoprawnego powoda o zwrot kapitału kredytu, na skutek potrącenia z wierzytelnością pozwanych, obejmującą sumę części świadczenia głównego objętego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2024 r. w sprawie I ACa 2335/22 wraz z odsetkami za opóźnienie oraz pozostałą do rozliczenia sumę nienależnie pobranych przez Bank świadczeń z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych i kosztów dodatkowych.

Wobec tego, że potrącenie skutecznie uchyliło konieczność realnego wykonania przeciwstawnych zobowiązań, oddaleniu podlegało powództwo w zmodyfikowanym zakresie żądania zasądzenia kwoty 15.210,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, dochodzonej tytułem skapitalizowanych odsetek naliczonych od kapitału kredytu, bowiem skutki oświadczenia o potrąceniu następują z mocą wsteczną od chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, tzn. od dnia powstania stanu potrącalności. Zasada retroaktywności potrącenia prowadzi do uznania za niebyłe skutków prawnych związanych z istnieniem wierzytelności, które następnie zostały umorzone w wyniku potrącenia. Dotyczy to w szczególności odsetek naliczanych za opóźnienie za okres po dniu powstania stanu potrącalności.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowił art. 100 k.p.c., statuujący zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Powodowy Bank jest stroną wygrywającą w zakresie żądania zapłaty kwoty stanowiącej równowartość udostępnionego pozwanym kapitału. W odniesieniu do tej części żądania, Sąd przyjął, że powód wygrał proces i należny mu jest zwrot kosztów procesu, bowiem cofnięcie pozwu w tym zakresie było spowodowane spełnieniem świadczenia, do którego doszło na skutek złożenia przez stronę pozwaną oświadczenia o potrąceniu - równoważnemu w skutkach spełnieniu świadczenia, to zaś uzasadnia przyjęcie, że skoro pozwani spełnili świadczenie w toku procesu, winni być uznani za przegrywających proces w tym zakresie. Z kolei powód, mimo kwestionowania nieważności umowy kredytu, zaskarżonej przez pozwanych w innym postępowaniu, występując z niniejszym pozwem chciał przerwać bieg przedawnienia swojego uzasadnionego roszczenia o zwrot kapitału, zaś w toku postępowania, po uzyskaniu zaspokojenia roszczeń z tytułu zwrotu kapitału kredytu – na skutek oświadczenia o potrąceniu skutkującego umorzeniem należności o zwrot kapitału dochodzonej pozwem, niezwłocznie cofnął pozew w tym zakresie. W tej sytuacji, skoro w momencie wystąpienia z pozwem, roszczenie zasługiwało na uwzględnienie, należy uznać powoda za wygrywającego proces w zakresie, w jakim wierzytelność powoda wygasła na skutek potrącenia dokonanego w toku procesu. Natomiast popierając powództwo o zasądzenie skapitalizowanych odsetek od zwróconego przez stronę pozwaną kapitału kredytu, mimo spełnienia świadczenia przez pozwanych w toku procesu na skutek potrącenia, strona powodowa powinna zostać uznana, że przegrywającą sprawę w tej części. Tak samo należy ocenić żądanie zapłaty zgłoszone w pkt II. pozwu i cofnięte w toku procesu.

W tym stanie rzeczy Sąd zważył, iż strona powodowa w znacznej części ostała się ze swoim roszczeniem, bowiem z żądania opiewającego na 292.071,62 zł. (276.861 zł + 15.210,62 zł), wygrała w zakresie kwoty kapitału 235.000 zł, co do której cofnęła powództwo po rozliczeniu dokonanym na skutek potrącenia wierzytelności, tym samym wygrała sprawę w 80,46%. Uwzględniając zatem wynik procesu, strona pozwana, przegrała sprawę w 19,54 % .

Na koszty procesu, poniesione przez stronę powodową składają się opłata od pozwu w kwocie 6.952 zł. (1/2 opłaty od pozwu poniesionej w wysokości 13.844 zł.), opłata od rozszerzenia powództwa w wysokości 760 zł., 17 zł. opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5.400 zł. x 2 wobec roszczeń dochodzonych względem każdego z pozwanych – łącznie 10.800 zł. (wynagrodzenie pełnomocnika ustalone od w.p.s. podzielonej na ½, tj. w zakresie żądania zapłaty dochodzonego od każdego z pozwanych), opłata od zażalenia – 30 zł. oraz koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu wywołanym zażaleniem w wysokości po 2700 zł. względem każdego z pozwanych x 2 – łącznie 5.400 zł.; razem koszty procesu wyłożone przez powoda wyniosły 23.959 zł., z zatem na każdego z pozwanych przypada kwota po 11.979,50 zł.

Natomiast pozwani ponieśli koszty procesu wysokości po 8 117 zł., obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika w postępowaniu głównym (5.400 zł.), wynagrodzenie pełnomocnika w postępowaniu zażaleniowym w kwocie (2.700 zł), i opłatę skarbową (17 zł), na rzecz każdego z pozwanych.

Ponieważ strona powodowa wygrała sprawę w 80,46 %, w takim też stosunku, odpowiadającym kwocie łącznej 19.277,41 zł., tj. od każdego z pozwanych po 9.638,71 zł, przysługuje jej zwrot faktycznie wyłożonych, kosztów procesu; natomiast pozwanym, którzy wygrali proces w 19,54 %, przysługuje zwrot od strony powodowej odpowiednio kwot po 1.586,06 zł. na rzecz każdego z pozwanych z poniesionych kosztów procesu. Różnica w wysokości po 8.052,65 zł. podlegała zasądzeniu na rzecz powoda od każdego z pozwanych.

O odsetkach od tych kosztów orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 Nr 167, poz. 1398 ze zm.), sąd z urzędu zwraca powodowi połowę uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, jeżeli pozew cofnięto już po przesłaniu odpisu pozwu pozwanemu, lecz przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana. Opłatę zwracaną w tym przypadku obniża się o kwotę równą opłacie minimalnej (30 zł). Na podstawie art. 80 ust.1 u.k.s.c. Sąd z urzędu zwrócił stronie powodowej różnicę między opłatą w wysokości 1.000 zł uiszczoną tytułem modyfikacji powództwa ( potwierdzenie przelewu k. 197) a opłatą należną, ustaloną na kwotę 760 zł.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

Z/

Odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pozwanym przez pełnomocników.

2025/04/08