Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 października 2021 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 482/21 z powództwa P. N. przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę zasądził od (...) S.A z siedzibą w W. na rzecz P. N. następujące kwoty:

a)  4 457,52 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 marca 2021 r. do dnia zapłaty,

b)  1 317 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

(wyrok k. 101)

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany zaskarżając go w całości. Powyższemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, dowolną, jednostronną i sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnych wniosków polegających na przyjęciu, że;

-

nie było podstaw do kwestionowania stawki najmu pojazdu zastępczego zastosowanej przez powoda (tj. 250,00 zł netto za dobę), bowiem ubezpieczyciel nie może poszkodowanemu narzucić sposobu naprawienia szkody, zaś stawka dobowa za wynajem pojazdu zastępczego w wysokości 250,00 zł netto jest średnią stawką na rynku lokalnym, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (tj. wiadomości e-mail z dnia 05 stycznia 2021 r., wiadomości SMS dnia 29 grudnia 2020 r., pisma przyjęcie zgłoszenia szkody z dnia 30 grudnia 2020 r., protokołu oględzin dnia 04 stycznia 2021 r., druku zgłoszenia szkody komunikacyjnej z dnia 04 stycznia 2021 r., umowy o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 r. wraz z aneksem nr (...) dnia 02 sierpnia 2019 r.), wynika, że pozwany przedstawił poszkodowanym ofertę organizacji najmu pojazdu zastępczego, z której osoba poszkodowana nie skorzystała, ponieważ nie była zainteresowana proponowaną przez pozwanego organizacją najmu pojazdu zastępczego likwidacji szkody, toteż rynkowość stawki powoda nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, bowiem za dzienną stawką czynszu, stanowiącą normalne następstwo szkody z dnia 26 grudnia 2020 r. należy uznać stawkę 99,00 zł netto za dobę,

-

przedstawienie przez pozwanego oferty osobie poszkodowanej nie dawało gwarancji, iż poszkodowany zawarłby umowę na deklarowanych warunkach, podczas gdy z materiału dowodowego (w szczególności umowy o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 r. wraz z aneksem nr (...) dnia 02 sierpnia 2019 r.) wynika, iż warunki najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez pozwanego były zgodne z warunkami organizacji najmu pojazdu zastępczego wynikającymi z umowy zawartej ze współpracującą z pozwanym wypożyczalnią,

-

poszkodowany nie przyczynił się do wzrostu rozmiaru szkody, podczas gdy z materiału dowodowego (wiadomości e-mail z dnia 05 stycznia 2021 r., wiadomości SMS z dnia 29 grudnia 2020 r., pisma przyjęcie zgłoszenia szkody z dnia 30 grudnia 2020 r., protokołu oględzin z dnia 04 stycznia 2021 r., druku zgłoszenia szkody komunikacyjnej z dnia 04 stycznia 2021 r., wiadomości e-mail powoda z dnia 28 grudnia 2020 r., wiadomości SMS dnia 30 grudnia 2020 roku, wydruków wybranych notatek systemowych powoda) wynika, iż możliwa była organizacja pojazdu zastępczego dla poszkodowanego w ramach wypożyczalni współpracującej z pozwanym po znacznie niższej stawce niż stawka powoda (tj. po stawce 99,00 zł netto), poszkodowany zaś nie skorzystał z propozycji pozwanego, czym naruszył podstawowy obowiązek współpracy z ubezpieczycielem w celu minimalizacji rozmiaru szkody.

2.  przepisu prawa materialnego tj.:

a)  art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że koszty najmu pojazdu zastępczego po stawce zastosowanej przez powoda (250,00 zł netto za dobę) stanowią normalne następstwo zdarzenia komunikacyjnego wywołującego szkodę, podczas gdy normalne następstwo szkody stanowił wyłącznie koszt najmu pojazdu zastępczego po niższej stawce (99,00 zł netto za dobę najmu), tj. stawce po jakiej możliwa była organizacja pojazdu zastępczego dla poszkodowanego w ramach wypożyczalni współpracującej z pozwanym, z której poszkodowany nie skorzystał,

b)  art. 826 § 1 k.c., art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i (...) w zw. z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że poszkodowany nie uchybił obowiązkowi minimalizowania szkody i nie doprowadził do powiększenia jej rozmiarów.

Mając na uwadze powyższe pozwany wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych;

-

zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

(apelacja k. 111-115)

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania apelacyjnego według norm przepisanych.

(odpowiedź na apelację k. 125-126)

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo następujący stan faktyczny:

Powód w imieniu poszkodowanego zgłosił szkodę do zakładu ubezpieczeń za pośrednictwem poczty elektronicznej w dniu 28 grudnia 2020 roku adresu (...) Jednocześnie wskazał on wyróżniając informację czerwoną czcionką, iż adres poczty z którego wysłał zgłoszenie służy wyłącznie do zgłaszania szkód w zakładzie ubezpieczeń, pracownicy powoda nie mają możliwości zapoznania się z odpowiedzią zwrotną, a kontakt jest możliwy jedynie w sposób wskazany w załączonych dokumentach.

(wiadomość e-mail k. 55 oraz w pliku (...) na płycie CD k. 64)

W formularzu zgłoszeniowym szkody OC wskazano jako dane zgłaszającego i dane kontaktowe firmę (...), adres: ul. (...), (...)-(...) P. i (...). W formularzu tym została wyrażona zgoda na kontakt telefoniczny, nie wyrażono zgody na kontakt sms i na korespondencję drogą elektroniczną.

(formularz zgłoszeniowy – plik (...) na płycie CD k. 64)

W dniu 29 grudnia 2020 roku poprzez bramkę „sms.axadirect.pl” została drogą elektroniczną (e-mailem) wysłana wiadomość sms na numer telefonu + (...), czyli na numer telefonu wskazany w zgłoszeniu. Treść tego sms brzmiała: „Informujemy o możliwości skorzystania z bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego oferowanego przez A.. W tym celu prosimy o kontakt, nr (...) w godz. 08:30-16.00”. Kolejnego dnia tj. 30 grudnia 2020 roku w ten sam sposób została wysłana następująca informacja: „Dzień dobry, w związku ze szkodą nr (...).01 w celu realizacji najmu i przedstawienia pełnych warunków prosimy o wskazanie danych kontaktowych poszkodowanego. Z poważaniem, A. (...).

(wydruk sms k. 49 i 56 oraz w pliku (...) na płycie CD k. 64)

W dniu 5 stycznia 2021 roku na adres poczty elektronicznej (...) została w imieniu pozwanego przez opiekuna szkody A. C. wysłana wiadomość w której m.in. poinformowano o możliwości wynajmu pojazdu. Powyższy fragment informacji brzmiał: „W związku ze zgłoszoną szkodą informujemy, że jesteśmy gotowi zorganizować nieodpłatny wynajem auta na niezbędny czas dokonania naprawy uszkodzonego pojazdu. (...) zostanie dostarczone do wskazanego miejsca, najpóźniej następnego dnia po zgłoszeniu takiej informacji na naszej infolinii pod numerem tel. (...). Uprzejmie informujemy, że najem pojazdu za naszym pośrednictwem nie będzie powodował żadnych dodatkowych kosztów. Zapewniamy dostępność wszystkich klas pojazdów. Pragniemy zaznaczyć, że korzystanie z pojazdu spoza sieci naszych wypożyczalni, wiąże się z ryzykiem weryfikacji stawki oraz długości okresu najmu w związku z obowiązkiem minimalizacji rozmiaru szkody max. do 99,00 zł w przypadku pojazdu z tego samego segmentu. W przypadku wynajmu pojazdu w niższym segmencie, weryfikacja stawek będzie dokonana do stawek wg. segmentów: - A 59zł – B 5zł – B/ (...) 59zł – B/ (...) 59zł – C 69zł – C/ (...) 69zł (...) 99zł – D 99zł – G 99zł – (...) 106zł – (...)/TERENOWY 106zł – (...)/ (...) 106zł – K 129zł – (...) 159zł – DOSTAWCZE 159zł – E -159zł – F 229zł. Podane stawki są wyrażone netto.”.

(wiadomość e-mail k. 48 oraz w pliku (...) na płycie CD k. 64)

Informacja ta została wysłana na w/w adres poczty powoda niewskazany w zgłoszeniu, gdyż zgłaszający nie podał –e-maila do korespondencji.

(wydruk notatek systemowych k. 57)

Na dalszym etapie postępowania likwidacyjnego na adres (...) była przesyłana powodowi kalkulacja kosztów naprawy pojazdu (08.01.2021), czy też w późniejszym okresie kolejna kalkulacja (08.02.2021).

(wiadomości w pliku (...) na płycie CD k. 64)

Poza wyżej wskazanymi próbami kontaktu z powodem, pozwany zakład ubezpieczeń próbował się skontaktować w sposób wskazany przez powoda. W dniu 8 stycznia 2021 roku zostały wykonane próby połączenia się z numerem telefonu powoda, gdzie o godzinie 10:22 i 10:24 połączenie nie zostało odebrane, a o godzinie 10:42 zostało odrzucone. Z numerem telefonu powoda pracownik zakładu ubezpieczeń połączył się dopiero za czwartym razem o godzinie 13:06, jednakże kolejne połączenie o 15:10 również było nieskuteczne – telefon był zajęty.

(wydruk notatek systemowych k. 57)

Zwrot pojazdu zastępczego nastąpił w dniu 20 stycznia 2021 roku o godzinie 14:20.

(protokół zdawczo odbiorczy pojazdu k. 14)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna co skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Na wstępie wskazać trzeba, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, zaś zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. W dalszej kolejności podkreślenia wymaga, że składana w tym postępowaniu apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji - co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (zob. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07; tak również M. Manowska, "Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo", Warszawa 2013, s. 305 - 306).

Zgodnie z dyspozycją art. 382 k.p.c. Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w I instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c., Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie "w granicach apelacji" wskazane w tym przepisie oznacza, iż sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związanym zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, OSN 2008/6/55.). Dodatkowo należy wskazać, iż dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, sąd drugiej instancji może podzielić i uznać za własne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60). Może również zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania orzeczenia sądu I instancji, i to zarówno po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, jak i bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Izby Cywilnej z dnia 23 marca 1999 r., sygn. akt III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124). Dokonanie własnych ustaleń faktycznych pozwala sądowi drugiej instancji na określenie właściwej podstawy prawnej rozstrzygnięcia, tj. wybór właściwego przepisu prawa materialnego, jego wykładnię i dokonanie subsumcji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2013 r., sygn. akt I CSK 509/12, LEX nr 1353054).

Uwzględniając powyższe, dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przeprowadzonego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż konieczne jest dokonanie dalszych, dodatkowych ustaleń faktycznych w celu prawidłowej wykładni i dokonania subsumpcji naruszenia przepisów prawa materialnego zgłoszonych przez apelującego w zarzutach. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż współpraca pomiędzy stronami w postępowaniu likwidacyjnym, zainteresowanie poszkodowanego reprezentowanego w postępowaniu likwidacyjnym przez powoda do pozyskania pojazdu zastępczego w kwocie najmu ekonomicznie uzasadnionej, miała znaczenie dla oceny, czy wydatki poniesione na ten cel pozostają w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, czy mogą być kompensowane (art. 361 k.c.) , czy istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 826 § 1 k.c., art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i (...) w zw. z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c.). Nie ulega przy tym wątpliwości, iż zgromadzone w sprawie dowody pozwalały na poczynienie w/w ustaleń – wbrew zastrzeżeniom powoda Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, co do faktu skutecznego wysłania powodowi sms-ów w dniach 29 i 30 grudnia 2020 roku na wskazany przez powoda numer telefonu – istniejący bowiem przy numerze telefonu dopisek „@sms.axadirect.pl” wskazywał tylko, iż sms ten został wysłany przez tzw. bramkę SMS czyli stronę internetową przy użyciu poczty elektronicznej pozwanego, z czego powód, jako profesjonalnie zajmujący się likwidacją szkód w imieniu poszkodowanych, niewątpliwie zdaje sobie sprawę, czy też doręczenia powodowi w dniu 5 stycznia 2021 roku wiadomości poprzez pocztę elektroniczną na adres (...), z którego to powód korzystał na dalszym etapie postępowania likwidacyjnego. Mając jednak na względzie, iż ustalenia te miały jedynie charakter uzupełniający względem ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji i nie były z nimi sprzeczne ( została jedynie poprawiona data zwrotu pojazdu zastępczego przy niespornym 24-dniowym okresie jego najmu), to możliwym było podzielenie przez Sąd Okręgowy również dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, jak i uczynionych na tej podstawie ustaleń faktycznych, czyniąc je podstawą wydanego rozstrzygnięcia.

W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji nie dopuścił się jednak uchybień w zakresie stosowania przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten reguluje jedynie problematykę oceny wiarygodności i mocy (wartości) dowodowej przeprowadzonych w sprawie dowodów, a nie poczynionych ustaleń faktycznych czy wyprowadzonych z materiału dowodowego wniosków. Nie stanowi więc o naruszeniu powyższego przepisu zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, czy pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok SN z dnia 22 października 2018 r. w sprawie I CSK 361/17, Lex nr 2482576).

W przedmiotowej zaś sprawie Sąd I instancji nie odmawiał waloru wiarygodności dowodom przywoływanym przy zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i w oparciu o te dowody dokonał ustaleń w sprawie, choć na zbyt ogólnym poziomie, niewystarczającym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, co skutkowało koniecznością ich uzupełnienia. Należy jednak zauważyć, iż kwestionowane przez skarżącego wnioski, jakie Sąd I instancji wyprowadził z dokonanych ustaleń w zakresie możliwości przyjęcia jako uzasadnionej stawki najmu pojazdu w wysokości 250 złotych na dobę w miejsce stawki 99 zł, która wynikała z przedłożonej powodowi oferty, przy gwarancji jej wykonania, czy też naruszenia przez poszkodowanego obowiązku współpracy z ubezpieczycielem w celu minimalizacji szkody, nie są już związane z dokonywaniem ustaleniem, lecz oceną ustalonych faktów i nadaniem im właściwego znaczenia na gruncie przepisów prawa materialnego. Nadanie zaś określonego znaczenia tym faktom, dokonanie oceny tych okoliczności bądź pominięcie ich jako nieistotnych na etapie rozstrzygania sprawy odnosi się już do przyporządkowania (podciągnięcia) stanu faktycznego pod ogólną normę (regułę) prawną czyli subsumpcji określonej normy prawnej tj. stosowania prawa materialnego i nie ma żadnego związku ze stosowaniem do oceny wiarygodności i mocy dowodów (w kontekście dokonywanych ustaleń faktycznych) w/w przepisów. Wnioski wyciągnięte ze wskazanych ustaleń i kwestionowane przez skarżącego podlegają więc ocenie w kontekście zgłoszonych zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, w żadnej zaś mierze nie świadczą o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c.

W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji naruszył zaś wskazane przez skarżącego przepisy art. 826 § 1 k.c., art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i (...) w zw. z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c. i art. 361 § 1 k.c., gdyż z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika de facto, iż Sąd a quo przyznał poszkodowanemu pełne prawo wyboru pojazdu zastępczego z gwarancją pełnego zwrotu kosztów jego najmu niezależnie od warunków oferty przedkładanej przez zakład ubezpieczeń i niezależnie od faktu, iż działający w imieniu poszkodowanego powód ewidentnie utrudniał możliwość złożenia przez zakład ubezpieczeń ekonomicznie uzasadnionej, równorzędnej oferty najmu pojazdu poszkodowanemu. Sąd I instancji w kontekście wyżej wskazanych przepisów nie dokonał jakiejkolwiek analizy zachowania poszkodowanego pod kątem jego współpracy z zakładem ubezpieczeń (minimalizacja szkody), nie wskazał w jakim zakresie warunki najmu oferowane przez zakład ubezpieczeń miały być mniej korzystne dla poszkodowanego, skupiając się wyłącznie na prawie poszkodowanego do swobodnego wyboru najmu pojazdu zastępczego, braku podstaw do „narzucania” poszkodowanemu najmu pojazdu w firmie współpracującej z zakładem ubezpieczeń przy niewątpliwie rynkowej stawce najmu pojazdu oferowanego przez powoda.

Należy jednak zauważyć, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego zupełnie odmiennie definiowane są „celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego” niżli uczynił to Sąd Rejonowy. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11, OSNC 2012, Nr 3, poz. 28), która otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego także przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, Sąd Najwyższy już w tezie wyraźnie zastrzegł, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje "celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego". Rozwijając tę myśl w uzasadnieniu, wyjaśnił, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). W związku z tym zaznaczył też, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, "niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika". Podkreślił wreszcie, że nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, gdyż mogłoby to prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych. Z tezy i uzasadnienia uchwały wynika jednoznacznie, że Sąd Najwyższy dostrzegał od początku potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach.

Granice odpowiedzialności ubezpieczyciela za wydatki poniesione na najem pojazdu zastępczego zostały szczegółowiej wyjaśnione w kolejnym orzeczeniu Sądu Najwyższego tj. uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku (III CZP 20/17, OSNC 2018, Nr 6, poz. 56) gdzie wprost zostało wskazane, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela.

W przedmiotowej zaś sprawie z treści informacji przekazanej powodowi w dniu 5 stycznia 2021 roku przez zakład ubezpieczeń na adres email (...) ewidentnie wynika, iż warunki proponowane przez zakład ubezpieczeń były równorzędne - zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu – z warunkami zaproponowanymi poszkodowanemu przez powoda. Oczywiście kwestie dodatkowych warunków umowy, takich jak np. pełne ubezpieczenie OC/AC przy szkodzie, zapis w umowie gwarantujący udostępnienie auta przez cały okres likwidacji czy też inne, w szczególności wskazane przez poszkodowanego ankiecie warunków najmu z 28.12.2020 nie zostały w pełni wyjaśnione w przedłożonej poszkodowanemu ofercie, jednakże reprezentujący poszkodowanego powód nie interesował się przesłaną ofertą, nie podjął jakichkolwiek działań zmierzających do ustalenia pełnej treści tej oferty podczas gdy zakład ubezpieczeń w przesłanej informacji zapewnił, iż najem pojazdu proponowany przez pozwanego nie spowoduje żadnych dodatkowych kosztów. Choć obowiązku ubezpieczonego zmniejszenia rozmiaru szkody nie można utożsamiać z koniecznością poszukiwania przez niego najtańszych ofert najmu pojazdu zastępczego, a nawet ofert proponujących ceny uśrednione, to jednakże należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do pełnych warunków oferty najmu pojazdu zastępczego, czego poszkodowany ewidentnie nie uczynił, wcześniej jeszcze dodatkowo lekceważąc sms-y z informacją o możliwości najmu pojazdu zastępczego.

W przedmiotowej sprawie nie ma też znaczenia fakt, iż oferta ta została wysłana powodowi w sposób na który nie wyraził zgody – to jest na adres poczty elektronicznej pozwanego, gdyż do niego dotarła – co zresztą stwierdził już Sąd I instancji w dokonanych ustaleniach. Należy bowiem zauważyć, iż reprezentujący w postępowaniu likwidacyjnym poszkodowanego powód jest profesjonalistą, podmiotem trudniącym się zawodowo pomocą poszkodowanym przy likwidacji szkód OC pojazdów mechanicznych, Sąd Okręgowy nie dostrzega więc racjonalnych powodów, dla których to powód ograniczył zakładowi ubezpieczeń przy likwidacji szkody kontakt wyłącznie do połączeń telefonicznych, które i tak następnie odbierał sporadycznie. Jest oczywiste, że takie postępowania powoda uniemożliwia zakładowi ubezpieczeń niezwłoczne złożenie oferty najmu pojazdu zastępczego, narusza nałożony również na wierzyciela obowiązek minimalizacji szkody. Powód jako profesjonalista winien w takiej sytuacji umożliwić zakładowi ubezpieczeń kontakt także za pośrednictwem poczty elektronicznej, która jest jedyną formą komunikacji pozwalającą na przesłanie poszkodowanemu z jednej strony wyczerpujących, pełnych informacji, ofert, a z drugiej dokonanie tego w czasie, w którym nie jest to możliwe za pośrednictwem zwykłej poczty – w ten sposób umożliwia zakładowi ubezpieczeń maksymalne zminimalizowanie skutków szkody. Tym samym należy uznać, iż poszkodowany z dniem 5 stycznia 2021 roku powziął wiedzę o równorzędnej ofercie najmu pojazdu przy kosztach 99 zł netto za dobę – z której winien skorzystać, by nie obciążać zakładu ubezpieczeń wyższymi kosztami przy naprawianiu szkody. Należy przy tym podkreślić, że wskazana interpretacja w/w przepisów nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów, co w przedmiotowej sytuacji, przy założeniu, iż pojazd zastępczy od zakładu ubezpieczeń zostanie udostępniony poszkodowanemu w ciągu jednego dnia, nie pozwalało na przyjęcie, iż wydatki ponoszone na najem pojazdu po dniu 6 stycznia 2021 roku w kwocie 250 zł netto, a nie w kwocie 99 zł netto są ekonomicznie uzasadnione. Dla możliwości zmiany pojazdu zastępczego w tym okresie nie ma też znaczenia, iż poszkodowany zawarł z powodem umowę najmu pojazdu na czas określony, jeśli opóźnienie w możliwości złożenia poszkodowanemu oferty wynikało tylko i wyłącznie z działań utrudniających kontakt obciążających powoda. Wysłany w dniu 29 grudnia 2020 roku sms z propozycją najmu pojazdu zastępczego przez pozwanego świadczył w sposób nie budzący wątpliwości o jego niezwłocznej gotowości do udostępnienia poszkodowanemu pojazdu zastępczego. Tym samym w przedmiotowej sprawie za celowe i uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego w kwocie 250 złotych netto za dobę należało uznać wydatki poniesione w okresie od 28 grudnia 2020 roku do dnia 6 stycznia 2021 roku czyli 9 dni. W tej sytuacji żądanie powoda należało uznać za zasadne do wysokości 1671,57 zł (9 x 185,73 zł), a w pozostałym zakresie z przyczyn uzasadnionych powyżej należało oddalić.

Mając powyższe na uwadze, uwzględniając częściowo apelację pozwanego, zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi, w ten sposób, że w punkcie 1. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz P. N. kwotę 1 671,57 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 marca 2021 roku do dnia zapłaty, w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałej części, a w punkcie 3. zasądził od P. N. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 68,08 zł tytułem kosztów procesu.

Stosownie do zmiany rozstrzygnięcia w zakresie żądania głównego zmianie podlegało orzeczenie o kosztach procesu przed Sądem pierwszej instancji. Sąd o tych kosztach rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c. Uwzględniając wynik procesu powód wygrał sprawę w 38%. Koszty po stronie powoda wyniosły 1 317 zł (opłata od pozwu 400 zł, wynagrodzenia pełnomocnika procesowego – 900 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł), a po stronie pozwanego – 917 zł (wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa). Całość kosztów postępowania przed Sądem Rejonowym wyniosła zatem 2 234 zł. W tym stanie rzeczy, skoro pozwany winien ponieść koszty jedynie w 38% tj. w wysokości 848,92 zł, a w rzeczywistości poniósł 917 zł, to powód winien był zwrócić mu koszty w wysokości 68,08 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł również zgodnie z wyrażoną w art. 100 k.p.c. zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów przy przyjęciu, iż pozwany apelację wygrał w 62%. Koszty po stronie powoda w postępowaniu apelacyjnym wyniosły 450 zł (wynagrodzenia pełnomocnika procesowego ustalone stosownie do § 2. pkt 3) w zw. z § 10. ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. - t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265 ze zm.), a po stronie pozwanego – 850 zł (opłata od apelacji w wysokości 400 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego 450 zł ustalone stosownie do § 2. pkt 3) w zw. z § 10. ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. - t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265 ze zm.). Całość kosztów postępowania przed Sądem Okręgowym wyniosła zatem 1 250 zł. W tym stanie rzeczy, skoro pozwany winien ponieść koszty jedynie w 38% tj. w wysokości 475 zł, a w rzeczywistości poniósł w wysokości 850 zł, to powód winien był zwrócić mu różnicę w wysokości 375 zł.