Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 października 2020 roku, sygn. akt
I C 198/19, Sąd Rejonowy w Pabianicach:

1.  zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki E. P. kwotę 24 250 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 5 482,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  nakazał zwrócić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pabianicach na rzecz E. P. kwotę 147,08 zł nadpłaconych kosztów sądowych.

Wyrok powyższy wynikał z uznania za uzasadnione roszczenia powódki
o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego. Pojazd ten został najęty
w związku z uszkodzeniem samochodu powódki. Szkoda likwidowana była
z OC sprawcy wypadku. Łączny czas najmu pojazdu zastępczego wyniósł 277 dni. Stawka dzienna najmu została określona, zgodnie z umową zawartą przez powódkę z wynajmującym, na 100 zł brutto. Szkodę zgłoszono ubezpieczycielowi 10 maja 2016 roku. Odszkodowanie zostało wypłacone powódce 30 stycznia 2017 roku. Jednak już w piśmie z dnia 7 czerwca 2016 roku ubezpieczyciel co do zasady uznał swoją odpowiedzialność i ustalił wysokość odszkodowania związanego z uznaniem szkody za całkowitą. Wypłata świadczenia została wstrzymana do czasu ustalenia przez policję sprawcy zdarzenia skutkującego powstaniem szkody. Ostatecznie pozwany uwzględnił częściowo roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu. Różnica pomiędzy kwotą wypłaconą powódce, a wartością objętą żądaniem zapłaty, które zgłoszono w postępowaniu likwidacyjnym, została zasądzona w niniejszej sprawie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając to orzeczenie
w zakresie rozstrzygnięcia z punktu pkt 1. w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1.  prawa procesowego, mające znaczenie dla rozstrzygnięcia,
w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia wyłącznie na opinii biegłego, który wyliczył średnią rynkową stawkę czynszu najmu pojazdu, choć była to okoliczność bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż poszkodowana nie przyjęła korzystniejszej oferty najmu wskazanej przez ubezpieczyciela;

2.  prawa materialnego, to jest:

- art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 824 ¹ § 1 k.c. wobec przyjęcia nadmiernych kosztów najmu pojazdu zastępczego;

- art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym… przez przyjęcie, że poszkodowany współpracował z ubezpieczycielem przy likwidacji szkody, zapobiegł zwiększeniu szkody mimo poniesienia niecelowych
i ekonomicznie nieuzasadnionych kosztów najmu pojazdu w związku
z odrzuceniem propozycji najmu pojazdu zgłoszonej przez pozwanego;

- art. 361 k.c. przez błędne uznanie, że normalnym następstwem szkody było korzystanie z pojazdu zastępczego przez 277 dni i to za stawkę wyższą niż oferowana przez pozwanego bez wskazania przyczyny odrzucenia tej propozycji.

Na podstawie powyższych zarzutów pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 1. przez oddalenie powództwa
z zasądzeniem kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Na wstępie rozważań wskazać należy, że Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących pełne oparcie
w zgromadzonym materiale dowodowym, ocenionym bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Ocenę tę Sąd Okręgowy w pełni aprobuje, zaś ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji przyjmuje za własne. Korekty wymaga jedynie ustalenie oparte na pokwitowaniu z k. 12 – data zapłaty wynikająca z tego dokumentu, to 2 lutego 2017 roku.

W apelacji postawiono zarzut naruszenia reguł oceny dowodów w zw. z art. 278 k.p.c., ale istota zastrzeżeń strony pozwanej odnosi się do sposobu ustalenia wysokości odszkodowania. Opinia biegłego nie jest podważana. Apelujący kwestionuje samą potrzebę odwołania się do stawek rynkowych za najem pojazdu. Zagadnienia przywołane w omawianym zarzucie trzeba ocenić na gruncie przepisów prawa materialnego, które regulują zagadnienie wysokości szkody i zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Apelujący bezzasadnie zarzuca naruszenie art. 822 k.c. w zw. z art. 824 ¹ k.c., gdyż granice odpowiedzialności odszkodowawczej ubezpieczyciela nie zostały przekroczone. Nie ma wątpliwości, że zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego przysługuje poszkodowanemu również w przypadku wystąpienia szkody całkowitej, gdy naprawa uszkodzonego samochodu jest niemożliwa lub nieopłacalna. Skarżący nadmierność kosztów najmu pojazdu zastępczego przyjmuje z dwóch powodów: zbyt długiego okresu najmu i zawyżonej stawki czynszu.

Analizując czas trwania najmu pojazdu zastępczego trzeba podkreślić, że poszkodowana korzystała z tej możliwości do czasu wypłaty odszkodowania. Skarżący twierdzi, że już sam fakt uznania szkody za całkowitą powinien zakończyć okres najmu, bo poszkodowana wiedziała na jakie świadczenie odszkodowawcze może liczyć. Takie rozumowanie jest bezpodstawne. Wstępne uznanie własnej odpowiedzialności za szkodę nie miało żadnego wpływu na sytuację powódki, która nadal nie mogła korzystać z własnego pojazdu i nie uzyskała żadnych środków na zakup innego auta. Właściwe jest przyjęcie, że zaistnienie szkody całkowitej uzasadnia korzystanie przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego przez czas liczony od zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógłby najwcześniej nabyć pojazd
o podobnym standardzie, nie dłużej jednak – co do zasady – niż do chwili wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, Legalis, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku, IV CK 672/03, Legalis).
W realiach niniejszej sprawy za dowolne uznać należy rozumowanie skarżącego, że powódka już w czerwcu 2016 roku miała środki na zakup samochodu, gdyż ponad pół roku później pokryła wysokie koszty najmu pojazdu zastępczego. Skarżący musiałby wykazać, że powódka nie tylko dysponowała stosownymi środkami, ale i mogła je przeznaczyć na zakup samochodu. Tymczasem sposób likwidacji przedmiotowej szkody zmuszał powódkę do liczenia się z narastającymi kosztami najmu pojazdu, co nie było bez znaczenia dla podjęcia decyzji o zakupie auta. Powódka nie była w stanie określić, kiedy ubezpieczyciel zdecyduje się na wypłatę odszkodowania, łącznie ze zwrotem kosztów najmu pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel miał wpływ na określenie długości okresu uzasadnionego korzystania z pojazdu zastępczego – wystarczyło wypłacić odszkodowanie w chwili ustalenia jego wysokości, a nie dopiero po kilku miesiącach.

Podniesione przed chwilą uwagi wskazują na bezzasadność zarzutu naruszenia art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 16 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t. j. Dz. U. z 2019, poz. 2214), gdyż zachowanie poszkodowanej nie może być rozumiane jako brak wymaganego współdziałania i zwiększanie szkody. Skarżący nie ma racji twierdząc, że poszkodowana nie współdziałała z ubezpieczycielem, bo nie przyjęła jego propozycji najmu pojazdu. Sąd odwoławczy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów SN z 17 listopada 2011 r. (III CZP 05/11, L.), że roszczenie o naprawienie szkody w postaci poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego jest roszczeniem niezależnym od żądania poszkodowanego o naprawienie szkody w pojeździe. Również ubezpieczyciel nie może zwolnić się z obowiązku świadczenia za szkodę w pojeździe poprzez dostarczenie poszkodowanemu pojazdu zastępczego. Nie jest także dopuszczalne żądanie poszkodowanego dostarczenia przez ubezpieczyciela pojazdu zastępczego na czas naprawy uszkodzonego pojazdu lub na okres niezbędny do zakupu innego pojazdu mechanicznego. Wynika to z faktu, iż świadczenie odszkodowawcze należne od ubezpieczyciela w ramach jego odpowiedzialności gwarancyjnej z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdu mechanicznych jest zawsze świadczeniem pieniężnym (art. 805 § 2 pkt 1 k.c. i art. 822 § 1 k.c.). Poszkodowany o wynajmie pojazdu zastępczego podejmuje autonomiczną decyzję, dopiero po zakończeniu najmu kieruje żądanie do ubezpieczyciela o zwrot celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków. Poszkodowany nie ma obowiązku uzyskiwania
i oczekiwania na uprzednią zgodę ubezpieczyciela na wynajem pojazdu zastępczego. Zakład ubezpieczeń jako profesjonalista może tylko sugerować poszkodowanemu źródła wynajmu pojazdu zastępczego, oceniane przez siebie jako korzystne co do jakości i ceny tej usługi. Realizując swobodę w zakresie najmu pojazdu zastępczego poszkodowany nie może przekroczyć granicy kosztów, które są ekonomicznie uzasadnione.

Kryterium „ekonomicznie uzasadnionych” kosztów najmu pojazdu zastępczego oznacza, że przedmiotem najmu będzie samochód o parametrach porównywalnych z pojazdem uszkodzonym. Klasa pojazdu wprost wpływa na wysokość dobowej stawki czynszu najmu. Poza tym stawka czynszu powinna mieścić się w granicach wyznaczonych cenami ukształtowanymi na lokalnym rynku. Tak do tego zagadnienia podszedł Sąd Rejonowy. Badając ekonomiczną zasadność najmu pojazdu odwołał się do opinii biegłego, której rzetelności
i prawidłowości skarżący nie podważył. Wbrew twierdzeniom skarżącego nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że opinia biegłego nie dotyczyła okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia.

Nie można także zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 361 k.c. Trzeba podkreślić, że zgodnie z treścią art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje - w granicach normalnego związku przyczynowego - straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Pozbawienie możliwości korzystania z przedmiotów majątkowych stanowi szczególny rodzaj szkody, której istotę opisano w poprzednich akapitach. Celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego to pojęcia odwołujące się do adekwatności przyczynowej z art. 361 k.c. Dlatego przesądzenie, że w okolicznościach niniejszej sprawy powódka wynajęła pojazd zastępczy za stawkę możliwą do zaakceptowania i korzystała
z przedmiotu najmu w dopuszczalnym okresie, to koszty poniesione z tego tytułu trzeba kwalifikować jako wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wydatki te pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z działaniem, które szkodę wywołało.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy oddalił apelację w całości, jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Wobec oddalenia apelacji w całości, zasądzono od pozwanej na rzecz powoda koszty postępowania apelacyjnego w oparciu o art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Zasądzona od pozwanej na rzecz powódki kwota
1 800 zł stanowi zaś wynagrodzenie jej pełnomocnika za II instancję. Przy ustalaniu wysokości kosztów zastępstwa procesowego sięgnięto do unormowań zawartych w oparciu o § 10 pkt 1) w zw. z art. § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).