Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 listopada 2021 r. w sprawie z powództwa M. M. przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi:

zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. M.:

1. kwotę 51 478,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

a/ od kwoty 50 878, zł, od dnia 6 sierpnia 2020r. do dnia zapłaty;

b/ od kwoty 600 zł, od dnia 21 grudnia 2020r. do dnia zapłaty;

2. kwotę 6 191 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

nakazał pobrać od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych kwotę 979,39 zł, na poczet której zaliczyć i przeksięgować kwotę 700 zł niewykorzystanej zaliczki, uiszczonej w dniu 30 marca 2021 r. i zaksięgowanej pod pozycją 500074287695.

Apelację od opisanego wyroku wywiodła strona pozwana, zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie pkt I. ppkt 1. lit. a/ wyroku - co do kwoty 26 423,01 zł (to jest ponad zasądzone 24 455,49 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty; pkt I. ppkt 2. wyroku - w całości; pkt II. wyroku - w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na rozstrzygniecie, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodu z dokumentów w postaci Porozumienia nr (...) z dnia 2 listopada 2016 r. wraz z załącznikami oraz Aneksem nr (...) i Porozumienia nr (...) z dnia 20 kwietnia 2016 r. wraz z załącznikami oraz aneksem nr (...) i ustalenie wysokości rabatów w wysokości 10 % na części zamienne oraz 40 % na materiał lakierniczy oraz jednoczesne ustalenie, że pozwany przedstawił porozumienia, ale bez podania konkretnych warunków i wysokości rabatów, co czyni ocenę materiału dowodowego wewnętrznie sprzeczną; Skutkowało to pominięciem rabatów w wyliczeniu kosztów naprawy pojazdu;

naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na rozstrzygniecie, to jest art. 232 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pozwany nie wykazał skuteczności zastosowania procedury skorzystania z rabatów, podczas gdy opis procesu współpracy został zawarty w porozumieniach przedłożonych przez pozwaną co dostatecznie wykazuje realny charakter i skuteczność procedur zastosowania rabatów;

naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na rozstrzygniecie, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodu z zeznań powoda i uznanie ich za wiarygodne w zakresie, w jakim zakwestionował on otrzymanie oferty od zakładu ubezpieczeń w przedmiocie nabycia części zamiennych oraz materiału lakierniczego z rabatami (e-protokół z rozprawy z dnia 19.10.2021 r. czas nagrania: 00:07:35-00:08:10), podczas gdy zeznania te są sprzeczne z dowodem z dokumentu: decyzji pozwanego z dnia 11 września 2020 r., w której wprost zawarto informację o zastosowanych rabatach i możliwości ich nabycia;

naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na rozstrzygniecie, to jest art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego i ustalenie na jej podstawie, że w analizowanym przypadku nie występują dostępne zamienniki części oryginalnych o jakości (...) podczas gdy w kalkulacji dołączonej do opinii biegły uwzględnił części jakości Q, wobec czego nie można było ich uznać za niedostępne;

naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na rozstrzygniecie, to jest art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku pozwanej o zobowiązanie powoda do przedłożenia potwierdzenia naprawy pojazdu częściami oryginalnymi po kolizji poprzedzającej kolizję z dnia 22 czerwca 2020 r. i jednoczesne uznanie, że pozwany nie wykazał, aby przed szkodą były zamontowane części inne niż oryginalne;

naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 361 k.c. oraz 363 k.c. poprzez błędne zastosowanie skutkujące zasądzeniem odszkodowania w nadmiernej wysokości, podczas gdy celowy i ekonomicznie uzasadniony koszt naprawy, pozwalający na przywrócenie stanu poprzedniego pojazdu uwzględniać winien w takiej sytuacji możliwe do uzyskania rabaty na oryginalne części zamienne z logiem producenta pojazdu i materiał lakierniczy oraz części zamienne jakości Q i P;

naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 822 § 1 k.c. w zw. (...) § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i zasądzenie odszkodowania przewyższającego zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w zakresie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych;

naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 354 § 2 k.c. oraz w zw. z art. 826 § 1 k.c. oraz w zw. art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przez niezastosowanie i pominięcie przy określaniu uzasadnionych kosztów naprawy, że poszkodowany ma obowiązek współdziałać z ubezpieczycielem w wykonaniu zobowiązania i dążyć do minimalizacji szkody, a zatem skoro został poinformowany o możliwości nabycia części zamiennych z uwzględnieniem rabatów to powinien z takiej możliwości skorzystać. Skutkowało to błędnym przyjęciem, że uzasadnione koszty naprawy nie powinny uwzględniać gwarantowanych przez pozwaną rabatów na części zamienne oraz materiały lakiernicze.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz rozstrzygnięcia o kosztach procesu w zakresie postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie należy wskazać, iż Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne.

Zarzuty naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c., art. 233 § 1 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. nie są zasadne, w sytuacji, gdy ocena dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy pozostaje w zgodzie z dyrektywami wskazanymi w przywołanej normie prawnej.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że zgodnie z załącznikiem z dnia 2 listopada 2016 r. wysokość rabatów na materiały lakiernicze wynosiła 40%, natomiast zgodnie z załącznikiem nr 2 z dnia 20 kwietnia 2016 r. wysokość rabatów na części zamienne marki B., dla pojazdów w wieku od 3 do 5 lat wynosiła 10%. Powyższe ustalenie nie przeczy stwierdzeniu, iż pozwany nie przedstawił konkretnych warunków i wysokości rabatów. Wskazać bowiem należy, że podane wartości zostały wyrażone procentowo i zgodnie z zawartymi porozumieniami są udzielane od cen detalicznych obowiązujących w danym punkcie sprzedaży. Ceny detaliczne pozostają bliżej nieokreślone, nie są ustalane na podstawie ogólnodostępnych systemów i zależą w dużej mierze od nałożonej na produkt marży. Tym samym wysokość rabatów wyrażona kwotowo jest bliżej nieustalona, porozumienia zawarte w tym zakresie nie podają konkretnej ich wysokości, mogą być zmienne w zależności od wybranego punktu sprzedaży i nie ma żadnej gwarancji, że ceny materiałów lakierniczych i części zamiennych po uwzględnieniu rabatu od dowolnie kształtowanej ceny detalicznej będą niższe niż wynikające z kalkulacji.

Nie sposób zgodzić się, że zeznania powoda w zakresie zakwestionowania otrzymania od zakładu ubezpieczeń oferty w przedmiocie nabycia części zamiennych i materiału lakierniczego z rabatami są niewiarygodne. Treści informacji zawartej w decyzji z dnia 11 września 2020 r. nie sposób uznać za ofertę, bowiem poza lakonicznym stwierdzeniem, że zakład może umożliwić zakup części zamiennych i materiałów lakierniczych w cenach podanych w kosztorysie brak jest jakichkolwiek konkretów. Ponadto, jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, zakwestionowanie przez powoda otrzymania oferty nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, bowiem pozwany nie wykazał, by nieskorzystanie z niej zwiększyło zakres szkody.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił na podstawie opinii biegłego, że w analizowanym przypadku nie występują dostępne zamienniki części oryginalnych o jakości (...) w pełni pozwalającej w pełni przywrócić walory techniczne i użytkowe pojazdu po jego naprawie. Teza pozwanego, jakoby Sąd Rejonowy wykluczył w ogóle występowanie zamienników jakości Q jest wyrwana z kontekstu i niezgodna z przedstawioną przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku argumentacją.

Zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. należy uznać za chybiony.

Zauważyć należy, że apelujący nie zarzuca, aby Sąd I instancji bezzasadnie dopuścił któryś z dowodów z urzędu ani aby bezzasadnie jakiegoś dowodu z urzędu nie przeprowadził, a zatem nie ma podstaw do przyjęcia, że zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. odnosi się do normy zawartej w zdaniu drugim tego przepisu. Natomiast art. 232 zd. 1 k.p.c. określa reguły rozkładu ciężaru dowodu wyrażając zasadę kontradyktoryjności. Adresatami normy zawartej w tym przepisie są zatem strony postępowania, a nie sąd. Wskazywany w apelacji pozwanego jako przedmiot naruszenia przepis art. 232 k.p.c. zdanie pierwsze nigdy przez sąd naruszony zostać nie może. Przepis ten nie nakłada na sąd żadnego obowiązku, ale stanowi o powinnościach stron i uczestników postępowania, tj. o obowiązku wskazywania dowodów przez strony (art. 232 k.p.c.). Przepis art. 232 zd. 1 k.p.c. wskazuje jedynie na ciężar dowodu w znaczeniu procesowym, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów przez strony. Przepis ten nie stanowi podstawy wyrokowania sądu i nie może mieć wpływu na poprawność wydanego przez sąd rozstrzygnięcia (tak m. in. SN w wyroku z dnia 15.02.2008 r., I CSK 426/07, Legalis nr 150213). Nie sposób sobie nawet abstrakcyjnie wyobrazić, w jaki sposób sąd mógłby tym obowiązkom uchybić.

Jako niezasadny należy ocenić także zarzut naruszenia art. 235 ¹ § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Sąd Rejonowy słusznie pominął wniosek pozwanego o zobowiązanie powoda do przedłożenia potwierdzenia naprawy pojazdu częściami oryginalnymi po kolizji poprzedzającej kolizję z dnia 22 czerwca 2020 r. Ciężar udowodnienia występowania w pojeździe części innych niż oryginalne spoczywał na pozwanym, który miał możliwość samodzielnie wykazać tę okoliczność. Pozwany dokonywał oględzin pojazdu po kolizji i mógł stwierdzić, czy znajdujące się w pojeździe elementy podlegające naprawie bądź wymianie są oryginalne, czego jednak nie uczynił. Ponadto powód nie ma obowiązku gromadzenia faktur czy innych dokumentów potwierdzających pochodzenie i walory zakupionych wcześniej części. Z tego też względu wniosek pozwanego podlegał pominięciu.

Zarzuty naruszenia prawa materialnego nie zasługują na uwzględnienie.

Główną kwestią sporną między stronami była okoliczność, czy należne powodowi odszkodowanie powinno uwzględniać rabaty na części zamienne i materiały lakiernicze oferowane przez pozwanego oraz czy zasadnym było dla ustalenia wysokości szkody przyjęcie cen części zamiennych w jakości O.

Na wstępie tej części rozważań należy wskazać, że zgodnie z art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi. Z art. 363 § 2 k.c. wynika, że poszkodowany może wybrać, czy naprawienie szkody ma nastąpić przez przywrócenie do stanu poprzedniego czy przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Poszkodowany może te roszczenia kierować bezpośrednio do ubezpieczyciela, który odpowiada w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. Z przepisów kodeksu cywilnego oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika, że naprawienie szkody przez ubezpieczyciela może polegać tylko na zapłacie odpowiedniej sumy pieniężnej. Nawet więc, gdy poszkodowany wybiera naprawienie szkody przez przywrócenie do stanu poprzedniego, to świadczenie zakładu ubezpieczeń sprowadzi się do wypłaty sumy pieniężnej. Skoro ma ona jednak pełnić taką samą funkcję jak przywrócenie do stanu poprzedniego, to wysokość tego odszkodowania powinna pokryć wszystkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki niezbędne dla przywrócenia stanu poprzedniego uszkodzonego pojazdu (tak m. in. SN w uchwale z dnia 12.04.2012 r., III CZP 80/11, Legalis nr 447330). Odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako „niezbędne i ekonomicznie uzasadnione” - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (tak m. in. SN w uchwałach z dnia 13.06.2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51 i z dnia 24.08.2017 r., III CZP 20/17, Legalis nr 1651540 oraz w postanowieniu z dnia 24.02.2006 r., III CZP 91/05, Legalis nr 106097).

Powstanie i wysokość roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego nie zależą od tego czy poszkodowany dokonał naprawy i czy w ogóle ma taki zamiar. Jeśli zatem naprawa samochodu i rzeczywiste poniesienie kosztów z tego tytułu nie jest warunkiem koniecznym dla dochodzenia odszkodowania, koszty naprawy określone przez specjalistyczny warsztat wskazane w opinii biegłego stosownej specjalności mogą być miernikiem dla ustalenia odszkodowania należnego powodom (tak m. in. SN w wyroku z dnia 27.06.1988 r., I CR 151/88, Legalis nr 26337). Dokładnie rzecz biorąc, wysokość świadczeń oblicza się na podstawie ustaleń co do zakresu uszkodzeń i technicznie uzasadnionych sposobów naprawy, przy przyjęciu przewidzianych kosztów niezbędnych materiałów i robocizny według cen z daty ich ustalenia. Przy takim ujęciu szkodą nie jest więc poniesiony przez poszkodowanego wydatek na naprawę pojazdu, lecz szacunkowa wysokość tych wydatków, przy czym żadne przepisy prawa nie nakładają na poszkodowanego obowiązku naprawienia uszkodzonego pojazdu.

Wynikający z art. 354 § 2 k.c. obowiązek współpracy poszkodowanego z ubezpieczycielem poprzez przeciwdziałanie zwiększeniu szkody i minimalizowanie jej skutków, w żadnym razie nie może oznaczać ograniczenia jego uprawnień – w szczególności prawa wyboru sposobu naprawienia już istniejącej (od dnia zdarzenia) szkody, a także swobody decyzji co do wyboru warsztatu naprawczego (jeśli poszkodowany zdecyduje się uszkodzony pojazd naprawić). Obowiązek ten nie może być w związku z tym poczytywany za równoznaczny z obligacją skorzystania z możliwości przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody w warsztacie współpracującym z pozwanym, bądź też wymaganiem, aby w każdym przypadku braku dostępności części uwzględnionych w kalkulacji pozwanego ubezpieczyciela we wskazanych tam cenach (z rabatem) zachodził obowiązek skontaktowania się z pozwanym – o której to możliwości jedynie poinformowano poszkodowanego w procesie likwidacji szkody. W ocenie Sądu Okręgowego, przypisanie poszkodowanemu naruszenia tego obowiązku można byłoby rozważać tylko w razie wykazania świadomości i niedbalstwa poszkodowanego przy skorzystaniu z usług podmiotu stosującego stawki wygórowane (i to rażąco) w stosunku do występujących na lokalnym rynku, a następnie domagania się odszkodowania w zawyżonej wysokości na podstawie faktur za naprawę pojazdu ( in concreto), co jednak w niniejszej sprawie nie miało miejsca (tak m. in. SN w uchwale z dnia 13.06.2003 r., III CZP 32/03, OSNC z 2004 r., nr 4, poz. 51). Nie można również utracić z pola widzenia, że poszkodowany – jeśli się na to zdecyduje – ma prawo swobodnie nabyć części niezbędne do dokonania naprawy w miejscu swego zamieszkania i nie ma obowiązku ich zakupu od podmiotu funkcjonującego w innej miejscowości, co każdorazowo wiązać się musi także z czasem transportu oraz problemami w razie ewentualnej reklamacji. Ponadto, w zakresie wyboru warsztatu czy też sprzedawcy części, za istotny należy także uznać aspekt zaufania pomiędzy stronami takiej transakcji. W konsekwencji wymaganie od poszkodowanego, aby samodzielnie dokonywał zakupu części uznać należy za bezpodstawne. Jednocześnie należy podkreślić, iż w zawartym porozumieniu warsztat zobowiązał się do udzielania rabatów od cen detalicznych obowiązujących w danym punkcie sprzedaży, przy czym pozwany w żadnej mierze nie wykazał, że ceny części po uzyskaniu rabatu byłyby niższe niż ustalone przez biegłego za pomocą systemu A.. Należy bowiem wskazać, że cena detaliczna w punkcie sprzedaży zawiera w sobie marżę określaną przez ten punkt, a pozwany nie wykazał ich wysokości, zatem mogły być dowolnie kształtowane.

Zgodnie z ugruntowanym zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie poglądem, podzielanym przez Sąd Okręgowy, współpraca wierzyciela z dłużnikiem, o której mowa w art. 354 § 2 k.c., w odniesieniu do ubezpieczeniowego stosunku odszkodowawczego, polega na uzgodnieniu spraw podstawowych, takich jak – w przypadku szkody w pojeździe – przesądzenie sposobu przywrócenia stanu sprzed wypadku (czy samochód nadaje się do naprawy, czy też celowe jest przeznaczenie go do skasowania) oraz stwierdzenie, czy zasadnicze podzespoły samochodu (np. silnik lub karoseria) będą podlegały wymianie, czy tylko naprawie (tak m. in. SN w wyroku z dnia 25.04.2002 r., I CKN 1466/99, Legalis nr 55215 i postanowieniu z dnia 27.11.2003 r., III CZP 78/03, Legalis nr 59858, a także Z. Banaszczyk, Komentarz do art. 363 Kodeksu cywilnego [w:] K. Pietrzykowski [red.] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1 – 449(10), C.H.Beck, 2018, Legalis).

Nie powielając wyżej wskazanej argumentacji należy stwierdzić, iż zastosowanie części zamiennych o jakości O było w pełni uzasadnione, a koszty naprawy z wykorzystaniem tych części pozostawały w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem. Gdyby bowiem szkody nie wyrządzono, pojazd posiadałby części oryginalne z logo producenta, z których był zbudowany. Pozwany nie wykazał, by w pojeździe przed szkodą były zamontowane części inne niż oryginalne z logo producenta, zatem zastosowanie części zamiennych o jakości Q nie przywróciłoby pojazdu do stanu sprzed szkody. Jednocześnie należy wskazać, że pozwany nie wykazał, by zastąpienie uszkodzonych części częściami zamiennymi o jakości O zwiększyło wartość pojazdu w stosunku do jego wartości sprzed powstania szkody.

Podsumowując, zarzucane przez apelującego naruszenia art. 361 k.c. oraz art. 363 k.c., art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 824 ¹ § 1 k.c. i art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. oraz w zw. z art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie miały miejsca.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach procesu w pkt. 2 wyroku Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Na koszty wygrywającego postępowanie apelacyjne powoda złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935).