Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2018 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z powództwa J. M. przeciwko Gminie Ł. o ustalenie:

1.  ustalił, że powodowi J. M. przysługuje prawo do lokalu socjalnego,

2.  zasądził od Gminy Ł. na rzecz J. M. kwotę 90 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  nakazał pobrać od Gminy Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.147,57 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła:

1.  naruszenie prawa materialnego, a to:

•

art. 189 k.p.c. w zw. z art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. poprzez jego błędną wykładnie polegającą na przyjęciu, iż art. 24 ustawy znajduje zastosowanie także w stosunku do osób, które były lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy i w konsekwencji błędne ich zastosowanie i ustalenie, iż powodowi przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a to:

•

art. 233 § 1 k. p. c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego oceny zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego i wyciągnięcie wniosków niewynikających z dowodów polegające na przyjęciu, iż;

-

z uwagi na zasady współżycia społecznego przyznanie powodowi uprawnienia do lokalu socjalnego jest szczególnie uzasadnione, w sytuacji gdy po pierwsze nie uzasadnia tego sytuacja życiowa powoda, a nadto brak jest podstaw do udzielania ochrony prawnej na podstawie zasad współżycia społecznego osobie, która te zasady narusza

-

przyznanie waloru wiarygodności dowodowi z opinii biegłego w sytuacji gdy opinia ta nie została wydana na podstawie pełnej i aktualnej dokumentacji medycznej powoda

-

uznaniu, iż sytuacja życiowa powoda uległa zmianie, w sytuacji gdy brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących jaka była wcześniejsza sytuacja J. M.

• art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 279 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, w sytuacji gdy opinia ta wymagała uzupełnienia, z uwagi na fakt, iż jej podstawy nie stanowiła pełna i aktualna dokumentacja medyczna powoda.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelująca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za postępowanie w I i II instancji.

Ponadto na podstawie art. 380 k.p.c. powódka wniosła o rozpoznanie przez Sąd II instancji postanowienia Sądu I instancji z dnia 12 lipca 2018 roku o oddaleniu wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego po dostarczeniu przez powoda pełnej dokumentacji medycznej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Tytułem wstępu stwierdzić należy, że Sąd odwoławczy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, przyjmując je za własne i czyniąc integralną częścią poniższych rozważań. W konsekwencji, Sąd II instancji nie widzi konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

Sąd Odwoławczy podkreśla, iż Sąd II instancji rozpoznając sprawę na skutek apelacji, nie jest związany podniesionymi w niej zarzutami naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego ( por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55).

Podkreślić należy, że w obecnym modelu procedury cywilnej sąd odwoławczy nie ogranicza się wyłącznie do kontroli orzeczenia sądu pierwszej instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a kontrolując prawidłowość zaskarżonego orzeczenia, pełni również funkcję sądu merytorycznego, który może rozpoznać sprawę od początku, uzupełnić materiał dowodowy lub powtórzyć już przeprowadzone dowody, a także poczynić samodzielnie ustalenia na podstawie materiału zebranego w sprawie. Dokonanie ustaleń faktycznych umożliwia bowiem sądowi drugiej instancji ustalenie podstawy prawnej wyroku, a więc dobór właściwego przepisu prawa materialnego, jego wykładnię oraz dokonanie aktu subsumcji. Tym samym postępowanie apelacyjne - choć odwoławcze - ma charakter merytoryczny ( zob. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 roku, sygn. III CZP 59/98, publ. OSNC 1999/7-8/124; uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55 i powołane tam orzecznictwo).

Zatem Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji powinien wziąć pod rozwagę, w granicach zaskarżenia, wszystkie stwierdzone naruszenia prawa materialnego popełnione przez sąd pierwszej instancji, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji (zob. postanowienie SN z dnia 4 października 2002 r., III CZP 62/02, publ. OSNC 2004 nr 1, poz. 7, str. 66, Biul. SN 2003 nr 3)

Podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia art. 189 k.p.c. w zw. z art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. jest trafny.

Na wstępie rozważań należy wskazać, iż na mocy ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw powoływany art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej ustawa o ochronie praw lokatorów) został uchylony z dniem 20 kwietnia 2019 roku. Regulacja dotycząca uprawnień do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego zawarta w niniejszym przepisie na mocy tej samej ustawy zmieniającej została w podobnym brzmieniu dodana jako art. 17 ust. 1a ustawy o ochronie praw lokatorów i obowiązuje od dnia 21 kwietnia 2019 roku. Wobec powyższego Sąd odwoławczy kwestię zasadności przyznania prawa do lokalu socjalnego zbadał w oparciu o przepisy obowiązujące w chwili wyrokowania, a zatem również treść art. 17 ust. 1a ustawy o ochronie praw lokatorów.

Zgodnie z art. 17 ust. 1a wskazanej wyżej ustawy Sąd może orzec o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec osoby, która dokonała zajęcia lokalu bez tytułu prawnego, jeżeli przyznanie tego uprawnienia byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione. W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie zaistniały przesłanki do zastosowania wskazanej regulacji. Przede wszystkim nie została spełniona przesłanka dokonania zajęcia lokalu bez tytułu prawnego. W niniejszej sprawie powód zamieszkując w lokalu dysponował do tego prawem. Powód nie był stroną umowy najmu lokalu, jednakże był w czasie zawierania umowy małżonkiem najemcy. W myśl art. 28 ¹ k.r.o., jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu z małżonków, drugi z małżonków jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten obowiązuje od dnia 20 stycznia 2005 r. jednakże w okresie wcześniejszym takie samo uprawnienie małżonka wywodzone było z art. 23 k.r.o. i art. 27 k.r.o. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 1 lutego 2013 r., I ACa 965/12, Lex nr 1289423, por. wyrok SN z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 185/05, publ. OSNC 2006/12/208).

W tym stanie rzeczy wydaje się zasadnym, aby art. 28 ¹ k.r.o. miał zastosowanie w każdej takiej sytuacji, gdy małżonkowie, na chwilę orzekania, w dalszym ciągu zamieszkują we wspólnym mieszkaniu, bez względu na czas rozwiązania związku małżeńskiego.

Postawienie tezy, że stan faktyczny w niniejszej sprawie winien być oceniony także w kontekście uregulowania zawartego w art. 28 ¹ k.r.o., pociąga za sobą określone konsekwencje prawne. Otóż, w myśl zapatrywania Sądu Najwyższego małżonek, którego prawo do korzystania z mieszkania wynika z art. 28 ¹ zdanie pierwsze k.r.o., jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 185/05, OSNC 2006/12/208). W świetle wyżej przedstawionej argumentacji zasadnym jest przyjęcie, iż w sytuacji powoda nie znajduje zastosowania poprzednio art. 24, a obecnie art. 17 ust. 1a ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Wobec ustalenia, że powód w niniejszej sprawie jest lokatorem w rozumieniu ustawy, należy pochylić się nad możliwością zastosowania art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. W myśl tego przepisu sąd, orzekając o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego lub braku takiego uprawnienia, bada z urzędu, czy zachodzą przesłanki do zawarcia takiej umowy, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania z lokalu oraz szczególną sytuację materialną i rodzinną osoby. W ust. 4 wskazanego artykułu określono kategorie osób, wobec których sąd nie może orzec braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Niemniej, w niniejszej sprawie nie może mieć zastosowania art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, bowiem zgodnie z art. 17 ust. 1 wskazanej ustawy, gdy powodem opróżnienia lokalu jest stosowanie przemocy w rodzinie lub wykraczanie w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, albo niewłaściwe zachowanie czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego, art. 14 i 15 nie stosuje się. Eksmisja z lokalu wspólnie zajmowanego z żoną została orzeczona w wyroku rozwodowym. Rozwód był spowodowany m.in. stosowaniem przemocy wobec żony. Znęcanie się zostało stwierdzone wyrokiem skazującym wydanym wobec powoda w postępowaniu karnym. Upływ czasu i zatarcie skazania nie wpływa na zmianę przyczyny orzeczenia nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z żoną, jaką było stosowanie wobec niej przemocy. Wobec powyższego bezsprzecznie należy przyjąć, że przyznanie prawa do lokalu socjalnego powodowi na podstawie art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów jest sprzeczne z art. 17 ust. 1 tej ustawy.

Wobec stwierdzenia braku podstaw prawnych do przyznania powodowi prawa do lokalu socjalnego, w ocenie Sądu odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji jest zbędne, bowiem ich zasadność nie wpływa na treść niniejszego rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1. w ten sposób, że oddalił powództwo. Oddalenie powództwa skutkowało zmianą wyroku w zakresie kosztów procesu. Wobec oddalenia powództwa, w myśl art. 102 k.p.c. Sąd zasądził od J. M. na rzecz Miasta Ł. kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które składają się kwoty: 90 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa oraz nie obciążył powoda kosztami sądowymi.

Wobec wyniku kontroli instancyjnej o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zasądził od J. M. na rzecz Miasta Ł. kwotę 150 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.