Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

[Sędzia Jachowicz Bogdan 00:59:08.024]

Początek uzasadnienia. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 października 2018 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi, w sprawie z powództwa W. K., S. G. i J. S. przeciwko Skarbowi Państwa Ministrowi Finansów K. W., G. W. o zapłatę oddalił powództwo. Z rozstrzygnięciem tym nie zgodzili się powodowie. Wyrok zaskarżyli w całości. Wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego, to jest artykułu 299 paragraf 1 Kodeksu spółek handlowych w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2016 ze względu na wykładnię polegającą na przyjęciu, że przed 1 stycznia 2016 roku likwidatorzy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna i jego niezastosowanie. Naruszenie artykułu 3 k.c. w związku z artykułem 2 k.s.h. w związku z artykułem 299 paragraf 1 k.s.h. i artykułem 299 ze znaczkiem 1 k.s.h. przez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że pozwani likwidatorzy nie mogą ponosić odpowiedzialności za długi spółki powstałe przed 1 stycznia 2016 roku, jeżeli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okazała się bezskuteczna. Naruszenie artykułu 221 ustęp 1, ustęp 2 i ustęp 3 Ustawy z 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze w brzmieniu obowiązującym w czasie wymagalności roszczeń powodów przez ich niezastosowanie, artykułu 417 przez jego niezastosowanie. Zarzucono naruszenie prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, to jest artykułu 233 paragraf 1 k.p.c. w związku z artykułem 328 paragraf 2 k.p.c. przez pominięcie w ustaleniach faktycznych okoliczności niezgłoszenia przez pozwanych likwidatorów wniosku o ogłoszenie upadłości Przedsiębiorstwa (...) spółki z o.o. w likwidacji. Wniosku powodów, dowodu z opinii pisemnej uzupełniającej ustnej opinii biegłego z zakresu księgowości wskazującej, że stan niewypłacalności spółki istniał przed 30 czerwca 2009 roku i spółka dysponowała wówczas majątkiem o wartości 217.230 złotych 67 groszy, z którego w toku postępowania upadłościowego pozwani zostaliby zaspokojeni w całości. Że powodowie nie mogli złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości, jak wynika z tego zaniechania dokonania czynności nadzorczych określonych ustawą przez Terenową Delegaturę Skarbu Państwa. Pominięcie ustalenia dowodu z przesłuchania pozwanych, którzy stwierdzili, że po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Pracy, z których wynikają długi spółki i wierzytelność powodów spółka miała majątek trwały o wartości 100.000 złotych wystarczający na zaspokojenie powodów w toku postępowania upadłościowego. Pominięcie w ustaleniach stwierdzonego przez biegłą faktu niemożności ustalenia na co został przeznaczony majątek spółki istniejący w dniu powstania stanu niewypłacalności spółki, który istniał już przed postawieniem spółki w stan likwidacji z powodu braku płynności finansowej spółki i istniejący w dniu otwarcia likwidacji z powodu braku dokumentów źródłowych dokumentacji księgowo-finansowej spółki. Pominięcie w ustaleniach faktycznych braku powołania przez Delegaturę Skarbu Państwa w Ł. likwidatora na okres od 17 grudnia 2009 do 7 stycznia 2010 roku, gdy G. W. korzystał z urlopu wypoczynkowego i doprowadzenia do rzeczywistego braku istnienia zarządcy spółki w okresie od ustania funkcji likwidatora pozwanego G. W., wtedy ustanowionym likwidatorem został następnie pozwany K. W. i nie [ns 01:03:52.352] w tym okresie majątku spółki, z którego powodowie mogli się zaspokoić. Pominięcie odmowy przedłożenia przez pozwany Skarb Państwa umowy o pracę i zakresu obowiązków dyrektora Delegatury Skarbu Państwa pani M. N. [f 01:04:08.152], którymi to dowodami powodowie chcieli wykazać zaniechanie przez jednostkę terenową administracji rządowej wykonania obowiązku nadzoru. Pominięcie zeznań świadka, świadków M. N. i J. P. [? 01:04:22.816], z których wynika, że powodowie złożyli w delegaturze wyroki Sądów pracy i wyroki te zostały zignorowane. Zarzucano także naruszenie artykułów 187 k.p.c. przez uznanie, że obowiązkiem Sądu jest rozpatrzenie żądań pozwu w zakresie odpowiedzialności likwidatorów tylko na podstawie artykułu 299 paragraf 1 k.s.h, podczas gdy ten przepis nie determinował kierunku prowadzenia postępowania i zgłaszane były i przeprowadzanie dowody wskazujące na odpowiedzialność likwidatorów na podstawie artykułu 21 ustęp 3 w związku z artykułem 21 ustęp 1 Ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 roku. Zarzucono naruszenie artykułu 232 k.p.c. 242 k.p.c. przez pominięcie całego materiału dowodowego wskazującego na odpowiedzialność likwidatorów na podstawie artykułu 21 ustęp 3 Prawa upadłościowego i naprawczego z dnia 28 lutego 2003 roku. Naruszenie artykułu 227 k.p.c. w związku z 242 k.p.c. przez bezpodstawne odstąpienie od dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej przez biegłego księgowego na okoliczność nieprawidłowości w sprawozdaniach finansowych spółki. W oparciu o te zarzuty wnosi się o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie zmianę i...., wyroku i zmienienie żądań pozwu i zasądzenie kosztów procesu. Strony zostały..., przez pozwanych złożone odpisy odpowiedzi na apelację. Sąd Okręgowy zważył, co następuje: Apelacja, jako bezzasadna podlega oddaleniu. Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowego usta..., prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie prawidłowo zastosowanych przepisów prawa materialnego. W pierwszej kolejności za całkowicie chybiony należało uznać podniesiony przez apelujących zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego, to jest artykułu 233 paragraf 1 k.p.c. Zarzuty natury procesowej sprowadzające się do naruszenia artykułu 233 paragraf 1 k.p.c. sprowadzają się do zarzutu niepoczynienia, niedokonania przez Sąd Rejonowy ustaleń niezbędnych do przypisania pozwanym, jako likwidatorom, odpowiedzialności na gruncie przesłanek z artykułu 299 ze znaczkiem 1 Kodeksu spółek handlowych, jak i zeznań powodów, co do stanu majątkowego spółki umożliwiającego zaspokojenie w toku postępowania upadłościowego, jak też przyczyn nie złożenia wniosku o upadłość. Wskazać należy, że Sąd Rejonowy nie czynił oczekiwanych przez powodów ustaleń z uwagi na odmienny u powodów pogląd prawny, co do możliwości pociągnięcia likwidatorów do odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Przypomnieć należy, że spółka została postawiona w stan likwidacji z dniem 30 czerwca 2009 roku. Zarzut naruszenia artykułu 328 paragraf 2 k.p.c. w tym kontekście jest bezzasadny. Trudno oczekiwać od Sądu ocen przesłankowych, skoro wypowiedział się o bezzasadności roszczenia, co do zasady, jako pozbawionego podstawy prawnej. Dotyczy to zarówno roszczeń skierowanych przeciwko pozwanym likwidatorom, jak i Skarbowi Państwa. Wskazać należy, że Sąd Rejonowy uznał przedstawione mu roszczenia, jako pozbawione podstawy prawnej z uwagi na brak materialno-prawnej podstawy odpowiedzialności tych podmiotów. Dlatego też do zarzutów apelacji odnieść należy się na gruncie podnoszonych przepisów materialnych. Przedmiotem rozbieżności zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie była możliwość pociągnięcia likwidatorów do odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie artykułu 299 k.s.h. Wprowadzenie z dniem 1 stycznia 2016 roku przepisu artykułu 299 ze znaczkiem 1 k.s.h. rozstrzyga problem odpowiedzialności likwidatorów w odniesieniu do pełnienia przez nich funkcji po tej dacie. Sąd Okręgowy podziela argumenty zawarte w wyrokach Sądu Najwyższego z 9 czerwca 2006 roku IV CK 415/05 oraz wyroku Sądu Najwyższego z 6 lipca 2007 roku III CSK 2/07 uznające brak możliwości uzasadnienia odpowiedzialności likwida..., likwidatorów odesłaniem zawartym w artykule 280 k.s.h., zwłaszcza w świetle istnienia przepisów wyraźnie kreujących odpowiedzialność likwidatorów. Nadto Sąd Najwyższy wskazał, że gdyby likwidator miał odpowiadać na podstawie artykułu 299 paragraf 1 k.s.h., to podobnie jak w artykule 293 paragraf 1 k.s.h., zostałby expressis verbis wymieniony jako podmiot odpowiedzialny obok członka zarządu. Stanowisko to znajduje akceptację także w poglądach doktryny przytoczonych w komentarzach do k.s.h. Między innymi pod redakcją W. [f 01:09:59.560] komentarz z 2019 roku wydanie 6, czy też pod redakcją O. [f 01:10:07.840] wydanie 2018 roku, wydanie 1. Wskazuje się tam, że dopiero wejście w życie artykułu 299 ze znaczkiem 1 k.s.h. daje podstawę do stosowania artykułu 299 paragraf 1 k.s.h. do likwidatorów, albowiem artykuł 291 ze znaczkiem k.s.h. ma w tym kontekście znaczenie konstytutywne. Pogląd natomiast wynikający z uchwały Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2010 roku III CZP 51/09 uznać należy za prawotwórczy zmierzający do wykreowania nieistniejącego stanu prawnego. Wbrew twierdzeniom apelujących artykuł 3, wyrażający zasadę nie działania prawa wstecz, nie prowadzi do wywiedzenia odpowiedzialności likwidatorów do zobowiązania spółki powstałych po wejściu w życie artykułu 299 ze znaczkiem 1 k.s.h. Zasadą wyrażoną w artykule 3 jest nie działanie prawa wstecz. Apelujący nie wskazują przepisów ustawy lub celu, z którego miałoby wynikać retroaktywne działanie przepisu ustawy nowelizującej k.s.h. Trafnie wskazuje się w doktrynie, że ustawa nowelizująca przewidywała stosowne vacatio legis umożliwiające złożenie rezygnacji przez likwidatora chcącego uniknąć ewentualnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Takie rozwiązanie przemawia za poglądem o nieistnieje..., o nieistnieniu wcześniej takiej odpowiedzialności. Bez znaczenia pozostaje też, czy podstawy do ogłoszenia upadłości spółki powstały przed wejściem w życie artykułu 299 ze znaczkiem 1 ksh czy też po tej dacie. Odnośnie zarzutu naruszenia artykułu 21 ustęp 3 Prawa upadłościowego poprzez jego niezastosowanie apelujący wskazują, że co prawda nie wskazali tej podstawy prawnej, ale na ich wniosek Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości na okoliczność ustalenia daty powstania niewypłacalności spółki. A biegła ustaliła stan niewypłacalności spółki na dzień 30 czerwca 2009 r. i obowiązek zgłoszenia, zgłoszenia wniosku o upadłość spółki na dzień 29 lipca 2009. Zdaniem apelujących wykazali oni winę likwidatorów w roztrwonieniu majątku spółki, który nie został poddany nadzorowi z powodu niezgłoszenia wniosku o upadłość. Z uwagi na datę wytoczenia powództwa oraz datę powstania obowiązku pozwanych zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, 29 lipca 2009, w rozpoznawanej sprawie stosujemy przepisy ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, które do dnia 31 grudnia 2015 r. miało tytuł "Prawo upadłościowe i naprawcze", tekst jednolity Dziennik Ustaw 2015 r., pozycja 233 ze zmianami, w brzmieniu obowiązującym przed zmianami wprowadzonym, wprowadzonymi ustawą z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne, Dziennik Ustaw z 2015 r., pozycja 978. Zgodnie z artykułem 21 ustęp 3 Prawa upadłościowego w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2016 r. osoby, o których mowa w ustęp 1 i 2 ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym w ustępie 1. Przewidziana w artykule 21 ustęp 3 Prawa upadłościowego odpowiedzialność jest odpowiedzialnością odszkodowawczą ex delicto opartą na zasadzie winy. Jej przesłankami są: szkoda, wina odpowiedzialnych osób oraz związek przyczynowy między jej zachowaniem polegającym na niewykonaniu obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w przewidzianym terminie a powstałą szkodą. W ciężar dowodu istnienia przesłanek odpowiedzialności obciąża osobę dochodzącą odszkodowania, zaś rolą odpowiedzialnych członków zarządu jest wykazanie braku winy, co uwalnia ich od odpowiedzialności. Szkoda poniesiona przez wierzyciela, w świetle regulacji z artykułu 21 ustęp 3 Prawa upadłościowego, polega na tym, że wskutek niezgłoszenia albo spóźnionego zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wierzyciel został pozbawiony zaspokojenia albo zaspokojony został w mniejszym stopniu niż gdyby wniosek złożono w odpowiednim czasie. Celem wykazania szkoły, szkody wierzyciel musi udowodnić, że w wyniku zaniechania zgłoszenia wniosku, zmniejszył się majątek masy upadłościowej i wskutek tego w podziale funduszów masy nie otrzymał nic albo otrzymał mniej niżby na niego przypadło, gdyby wniosek był zgłoszony we właściwym czasie. Szkoda może wynikać również stąd, iż wprawdzie majątek masy nie uległ zmniejszeniu, ale mniejsze zaspokojenie wierzyciela lub jego brak wynika z takich przyczyn, jak zwiększenie się ogólnej sumy wierzytelności zaspakajanych z, w upadłości albo ustanowienie zabezpieczeń na składnikach majątku dłużnika. Tak też Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 1 grudnia 2017 r., sygnatura I ACa 551/17, publikacja L.. Szkoda, o której mowa w ustępie 3 wyrządzona zostaje wierzycielowi i polega na ograniczeniu wielkości jego zaspokojenia wskutek uszczuplenia majątku, który posłuży mu później do zaspokojenia w drodze egzekucji. Jeżeli majątek dłużnika posiada wartość większą od jego zobowiązań i w wyniku postępowania upadłościowego wierzyciel uzyska pełne zaspokojenie, szkoda w ogóle nie powstanie. Również w sytuacji, gdy dłużnik nie dysponował żadnym majątkiem lub posiadał znikomy majątek, który nie wystarczyłby na pokrycie wierzytelności wierzyciela, szkoda nie powstanie, szkody, która w istocie jest różnicą między wartością niezaspokojonej wierzytelności a kwotą, którą wierzyciel otrzymałby w postępowaniu upadłościowym, kiedy wniosek o ogłoszenie upadłości był złożony w terminie. Podkreślić należy, że ustalenie wysokości szkody wymaga więc przeprowadzenia symulacji postępowania upadłościowego. Powodowie nie wykazali, że w przypadku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, ich wierzytelności zostałyby zaspokojone. W szczególności nie zmierzał do tego dowód z opinii biegłej z zakresu księgowości. Zadaniem biegłej, zgodnie z postanowieniem Sądu, było bowiem wypowiedzenie się co do ustalenia daty niewypłacalności spółki, stanu finansowego spółki. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika też, aby w lipcu 2009 r. spółka istotnie posiadała realny majątek o wartości 217.230 złotych 67 groszy, który to mógłby zostać przeznaczony na zaspokojenie roszczeń powodów. Notabene, jak wynika z opinii biegłej, karta 592, na dzień otwarcia likwidacji 15 lipca 2009r., istniały ujemne kapitały w spółce. Zarzut naruszenia artykułu 417 kc mającego uzasadniać odpowiedzialność Skarbu Państwa uznać zależy, należy za bezzasadny. Jak trafnie w odpowiedzi na apelację wskazuje się, w przedmiotowym stanie faktycznym mamy do czynienia z wykonywaniem przez Skarb Państwa praw wynikających z udziałów w spółkach kapitałowych. Nie ma tu zatem miejsca wykonywanie władzy publicznej, co wyklucza zastosowanie artykułu 417. W okolicznościach sprawy Skarb Państwa działa wyłącznie w sferze określonej jako dominium. Przepisy artykułu 2 ustęp 5 i 7 oraz artykułu 2 ustęp 1 ustawy z 8 sierpnia 96 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, nie zmieniają w niczym tej oceny. Przypisywały one jedynie Ministrowi Skarbu Państwa zadanie wykonywania uprawnień wynikających z praw majątkowych Skarbu Państwa i nakładały na tegoż Ministra obowiązki sprawozdawcze. Nie zmieniały one jednak prywatno-prawnego charakteru jego zadań. Z norm tych w szczególności nie wynika, aby na Ministrze Skarbu Państwa ciążył obowiązek bieżącego monitorowania wykonywania zobowiązań z poszczególnych umów cywilnoprawnych zawartych przez spółki Skarbu Państwa i wydawania osobom sprawującym funkcje zarządcze w organach tych spółek wiążących poleceń w tym zakresie. Byłoby to sprzeczne z zasadą odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych za, za prowadzenie spraw tychże osób prawnych. Należy tu jeszcze podnieść, że żaden z przepisów prawa nie nakłada na Skarb Państwa, będący wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, obowiązków innych niż zwykłe powinności wspólnika i nie stawia go w relacji do, do samej spółki i jej kontrahentów w pozycji władczej. Skarbowi Państwa w realiach niniejszej sprawy nie można przypisać bezprawnego lub niezgodnego z prawem działania lub zaniechania. Zarzut strony powodowej zaniechania wykonywania przez spółki, przez Skarb Państwa, Delegaturę Ministerstwa Skarbu Państwa w Ł., jego uprawnień właścicielskich nie znajduje oparcia w materiale dowodowym. Powodowie nie wskazali przepisów prawa, które pozwany Skarb Państwa miałby w tym zakresie naruszyć i wbrew twierdzeniom powodów, wewnętrzny regulamin organizacji (...) Ministerstwa Skarbu Państwa w Ł., który nie jest prawem powszechnie obowiązującym, był niewątpliwie przez ten organ przestrzegany. Wskazanie... Wskazane w nim zadania Delegatury były zaś związane, co należy podkreślić, z zabezpieczeniem interesów Skarbu Państwa, a nie z ochroną interesów kontrahentów i wierzycieli spółki. Przepisy regulujące odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych, artykułów 415, 417 kc, nie pozwalają na odstępstwo od zasad wynikających z artykułu 40 paragraf 1 kc i 151 paragraf 4 ksh. Stosownie do normy z artykułu 151 paragraf 4 ksh Skarb Państwa jako jedyny wspólnik spółki prawa handlowego nie odpowiada za zobowiązania, które wobec powodów posiadała ta spółka. Sąd Rejonowy trafnie wskazał także na jednoznaczną dyspozycję normy z artykułu 40 paragraf 1 kc, która wyłącza odpowiedzialność Skarbu Państwa za zobowiązania państwowych osób prawnych, jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej, co w tym przypadku nie ma miejsca. Sąd ten podkreślił wyraźnie, że poszukiwania odpowiedzialności Skarbu Państwa w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy w oparciu o inne normy prawa powszechnego, stałoby w szczególności w sprzeczności z kategoryczną dyspozycją z artykułu 151 paragraf 4 ksh i stanowiłoby próbę niedozwolonego obejścia. Dlatego też Sąd Okręgowy z mocy artykułu 385 kpc oddalił apelację. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie artykułu 102 kpc, nie obciążając powodów kosztami przegranego postępowania apelacyjnego. Zdaniem Sądu Okręgowego w tym zakresie uznać należy, że zachodzą szczególnie uzasadnione wypadki. Powodowie dochodzili świadczeń ze stosunku pracy i mogli być w przekonaniu co do zasadności swych racji. Koniec uza...

[koniec 01:23:27.002]