Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W dniu 2 maja 2018r. E. S. złożył pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego – ugody w sprawie alimentów zawartej przed Sądem Rejonowym dla Łodzi Widzewa w Łodzi w sprawie sygn. akt V Rac 238/15 w zakresie dotyczącego obowiązku alimentacyjnego wobec małoletnich synów D. S. i S. S. (1) za okres między 1 lipca 2016r. a 12 czerwca 2017r., kiedy to osobiście utrzymywał synów.

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew E. N., działająca w imieniu małoletnich S. i D. S. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 6 listopada 2019r. Sąd Rejonowy w Brzezinach oddalił powództwo i zasądził od E. S. na rzecz pozwanych kwotę 669 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd I instancji przyznał także na rzecz na rzecz radcy prawnego T. K. kwotę 669 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Sąd I instancji nie obciążył stron pozostałymi kosztami sądowymi wyłożonymi tymczasowo przez Skarb Państwa.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następującej ustaleniach stanu fatycznego:

E. S. i E. N. przez kilka lat żyli w konkubinacie. Ze związku tego zrodziło się dwóch synów: S. S. (1) i D. S.. Po kilku latach ich związek się rozpadł, a miedzy byłymi konkubentami trwa konflikt, którego skutkiem są liczne sprawy sądowe.

Na mocy ugody z dnia 9 września 2015r. zawartej przed Sądem Rejonowym dla Łodzi Widzewa w Łodzi w sprawie sygn. akt V Rc 238/15 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Brzezinach E. S. zobowiązał się płacić na rzecz swoich synów S. S. (1) i D. S. do rąk jego matki E. N. kwotę po 350 zł w sumie na obu: 700 złotych miesięcznie, płatną każdorazowo do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 1 września 2015r.

Po zawarciu ugody E. S. wystąpił do Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi o ustalenie miejsca pobytu małoletnich dzieci S. i D. S. wnosząc, aby mieszkali razem z nim. Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2015r., wydanym w trybie zabezpieczenia pod sygn. akt V Nsm 603/15, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi odmówił ustalenia miejsca pobytu małoletnich przy ojcu na czas trwania postępowania w trybie zabezpieczenia. Postanowieniem z dnia 24 lutego 2016r., wydanym w sprawie XII Cz 23/16 Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił zażalenie E. S. wniesione od tego postanowienia.

Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2017r., wydanym w tej samej sprawie, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi ustalił, że na czas trwania postępowania miejsce zamieszkania małoletnich będzie przy ich matce E. N..

Mimo powyższego orzeczenia, E. S. zabrał dzieci do siebie wbrew woli matki i wychowywał samodzielnie między początkiem lipca 2016r. a 13 czerwca 2017r.

Przez okres, w którym synowie przebywali u niego, E. S. zapewniał im wyżywienie, ubranie i niezbędne lekarstwa.

W dniu 14 lipca 2016r. E. S. wystąpił do Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi z powództwem o zmianę rozstrzygnięcia co do obowiązku alimentacyjnego przez zasądzenie alimentów od E. N. na rzecz małoletnich dzieci. Postanowieniem z dnia 5 września 2016r. sąd ten zawiesił postępowanie w sprawie V. N. 603/15 – o ustalenie miejsca pobytu małoletnich dzieci. Postępowanie to było nadal zawieszone w chwili zamknięcia rozprawy.

Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2017r., wydanym w sprawie V. N. (...) Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi zlecił kuratorowi sądowemu odebranie małoletnich S. i D. S. od każdej osoby, u której przebywają oraz oddanie ich matce E. N..

Wykonanie orzeczenia przypadło kuratorom Sądu Rejonowego w Brzezinach – z uwagi na miejsce pobytu małoletnich. Nastąpiło ostatecznie, przy drugiej próbie, w dniu 13 czerwca 2017r. przy udziale dwójki kuratorów sądowych, psychologa i Policji. W protokole z odebrania dzieci nie wspomniano o przekazywaniu przez ojca dzieci ich matce rzeczy dzieci, np. ubrań, fotelików samochodowych, lekarstw itp. Mowa jest natomiast o tym, że chłopcy zostali ubrani, a podczas ubierania ich babka a matka E. S. powtarzała, że skoro matka przyjechała po dzieci, powinna przywieźć im ubrania.

Odebranie dzieci odbyło się bez oporu ojca, jednak pełne było emocji. W trakcie przekazania dzieci nie przekazano fotelików samochodowych.

Po odebraniu dzieci ojciec nie przekazał wraz z nimi ich rzeczy. Matka zakupiła im ponownie wszystko, co niezbędne, w tym lekarstwa i foteliki samochodowe. Foteliki kosztowały 398 zł.

W dniu 3 lipca 2017r. została wszczęta przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Brzezinach w sprawie Kmp 35/17 egzekucja przeciwko powodowi z wniosku małoletniego, reprezentowanego przez matkę – w zakresie alimentów bieżących, tj. od 12 kwietnia 2017r.

Rodzice dzieci pozostaję w silnym konflikcie.

Między rodzicami dzieci toczy się jeszcze z wniosku E. S. przed Sądem Rejonowym dla Łodzi Widzewa w Łodzi w sprawie sygn. akt VNsm 1642/17 postępowanie o ustalenie kontaktów z dziećmi. W toku postępowania zabezpieczono je w ten sposób, że ustalono, że E. S. będzie odbierał dzieci z przedszkola, do którego uczęszczają. Z powodu niewłaściwego zachowania E. S. w przedszkolu, dyrektor placówki w licznych pismach zwracała się do sądu o zmianę sposobu widzeń w ten sposób, aby nie pojawiał się w przedszkolu.

Przy takich ustaleniach, Sąd I instancji wywiódł, że podstaw do uznania roszczenia powoda.

Sąd I instancji, uznając roszczenie powoda za dopuszczalne w oparciu o art. 840 § 1 ust. 2 k.p.c. , nie uznaje go jednak za zasadne, a to z kilku przyczyn:

W pierwszej kolejności Sąd I instancji podniósł, że powód nie wskazał wysokości roszczenia. W przedmiotowej sprawie powód wykazał, że wykonywał faktycznie obowiązek alimentacyjny. Przedstawicielka ustawowa małoletnich przeprowadziła jednak przeciwdowód, z którego wynika, że nie wydał on przedmiotów należących do dzieci, na które musiała w wyniku tego wydać w krótkim czasie relatywnie dużą kwotę, obejmującą komplet ubrań, lekarstw i fotelików samochodowych. Obowiązek alimentacyjny polega natomiast, jak stanowi art. 128 k.r.o., na dostarczaniu środków utrzymania. Przedmioty, których powód nie przekazał matce dzieci, to są środki utrzymania. Wydał na nie pieniądze, ale potem pozbawił ich uprawnionych. Tak więc dowiódł on, że wykonywał faktycznie obowiązek alimentacyjny. Nie wykonał go jednak całkowicie. Nie pokusił się jednocześnie nawet o próbę oszacowania tych wydatków, które ponieść musiała matka dzieci na kupno nowych przedmiotów przeznaczonych dla dzieci. Stąd powództwo podlegało oddaleniu, jako nieudowodnione, co do wysokości.

Sąd I instancji wskazał także, że prawo nie powinno ustępować przed bezprawiem. Rozwijając tę myśl Sąd I instancji wskazał, że należy na to, że powód bezprawnie przetrzymywał dzieci, które przez okres, w którym były przy nim, powinny być przy ich matce – zgodnie z orzeczeniem sądu. Okoliczność ta powoduje również, że żądanie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i podlega oddaleniu na zasadzie art. 5 k.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł powód.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1.naruszenie przepisów prawa procesowego, a w szczególności:

a. naruszenie art. 840 § 1 ust. 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie przez Sąd I instancji, że właściwym do rozstrzygnięcia powstałego miedzy stronami sporu będzie powództwo oparte o art. 138 k.r. i o;

b. naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i częściowe obciążenie powoda kosztami postępowania – zasądzenie w pkt 2 wyroku zwrotu kosztów postępowania od powoda na rzecz pozwanych w sytuacji, gdy w sprawie zachodził szczególnie uzasadniony wypadek sytuacja majątkowa i osobista strony powoduje, ze obciążenie jej kosztami pozostaje w kolizji z zasadami współżycia społecznego;

c. art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 22 ³ ustawy o radcach prawnych w zw. z § 8 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu poprzez nieuwzględnienie przez Sąd I instancji, że po stronie pozwanej doszło do współuczestnictwa formalnego w w rozumieniu art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż wobec każdego z pozwanych dochodzono odrębnego, samodzielnego i własnego roszczenia;

d. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie tj. niewskazanie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności mocy dowodowej, a w szczególności: całkowite pominięcie przez Sąd I instancji w swoich rozważaniach zaznana świadka A. S. z rozprawy z dnia 24 kwietnia 2019r. oraz świadka E. K., M. G., D. K. z rozprawy z dnia 30 stycznia 2019r.;

e. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, tj. brak wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego poprzez uznanie, że powód „bezprawnie przetrzymywał dzieci, które przez okres, w którym były przy nim, powinny być przy ich matce – zgodnie z orzeczeniem sądu” w sytuacji, gdy ( wydane w trybie zabezpieczenia roszczenia) postanowienie ustalające, że na czas trwania postępowania ( o ustalenie miejsca pobytu małoletnich) miejsce zamieszkania małoletnich będzie przy ich matce E. N., zostało wydane przez Sad rejonowy dla Łodzi – Widzewa wodzi w dniu 12 kwietnia 2017r., zaś powód wniósł o:

- pozbawienie tytułu wykonawczego – ugody sądowej z dnia 9 września 2015r. w zakresie alimentów na rzecz D. S. w kwocie po 350 zł miesięcznie za okres od dnia1 lipca 2016r. do dnia 12 czerwca 2017r., zaś w zakresie alimentów na rzecz S. S. (1) w kwiecie po 350 zł miesięcznie za okres od dnia 1 lipca 2016r. do 12 czerwca 2017r. – a zatem powód wniósł o pozbawienie tytułów wykonawczych wykonalności zakresie poprzedzającym wydanie orzeczenia sądowego przez Sad Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w spawie I. N. 603/15;

f. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, tj. brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego przez uznanie, że powód bezbarwnie przetrzymywał dzieci, w sytuacji, gdy dopiero w dniu 12 kwietnia 2017r. wydane zostało postanowienie trybie zabezpieczenia, a w okresie poprzedzającym wydanie tego postanowienia małoletni nie byli przetrzymywani bezprawnie,

- naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie, że powód nie wykonał całkowicie obowiązku alimentacyjnego wobec małoletnich dzieci oraz, że po odebraniu dzieci ojciec diucka niezobowiązany był przekazać matce wszystkich niezbędnych rzeczy w tym foteliki, lekarstwa i ubrania w sytuacji, gdy ze zgromadzonego materiały dowodowego wynika, ze powód w pełni wypełnił ciążący na nim obowiązek alimentacyjny, a pozwany nie był zobligowany do wydania matce rzeczy dzieci;

2.naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a. art. 5 k.c. poprzez przyjęcie, że żądanie powodowa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i podlega oddaleniu na zasadzie art. 5 k.c.;

b. art. 6 k.c. – błąd w ustaleniu rozkładu ciężaru dowodowego poprzez przyjęcie, że powód był zobowiązany do oszacowania wydatków, które ponieść musiała matka dzieci na kupno nowych przedmiotów, z daleko posuniętej ostrożności wskazał dodatkowo na naruszenie art. 232 k.p.c. polegające na błędnym przyjęciu, że strona powodowa nie wywiązała się z oszacowani wydatków, które ponieść musiała matka dzieci na kupno nowych przedmiotów dla małoletnich dzieci.

W konkluzji skarżący wniósł o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1. i uwzględnienia żądania pozwu;

2. zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej punktu 2 poprzez nieobciążenie powoda kosztami sądowymi i przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Brzezinach;

3.zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej punktu 3. poprzez przyznanie na rzecz pełnomocnika powoda kwoty 1338 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu;

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie spraw Sądowi I instancja do ponownego rozpoznania.

Skarżący wniósł także o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego na zasadzie art. 102 k.p.c., w przypadku gdyby Sąd II instancji nie podzielił argumentacji skarżącego.

Nadto, pełnomocnik skarżącego wniósł o zasadzie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjny.

W odpowiedzi na apelacje pozwani wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona częściowo, jedynie w zakresie rozstrzygnięcia o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

W przedmiotowej sprawie wartość przedmiotu zakrążenia została określona w pozwie na kwotę 7980 zł.

Stosownie do § 8 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz.U. 2019r. poz. 68), wynagrodzenie dla pełnomocnika przy wartości przedmiotu sporu powyżej 5000 zł wynosi 1200 zł, kwota ta powiększona o stawkę podatku VAT ( § 4 ust.3 powołanego rozporządzenia) stanowi 1476 zł, niemniej jednak skarżący w apelacja zgłosił żądanie zasądzenia kwoty 1338 zł – Sąd Okręgowy tym zakresie związany był wnioskiem apelacji i zgodnie z nim, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i w tym zakresie uwzględnił apelację.

W pozostałym zakresie apelacja nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom skarżącego, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodnym i trafnie określił konsekwencje prawne z nich wynikające.

W szczególności, całkowicie bezzasadne są zarzuty naruszenia prawa procesowego zakresie art. 233 § 1k.p.c.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego, Sąd I instancji wskazał dowody, na których je oparł. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji nie jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego. Zarzuty podniesione w apelacji sprowadzają się jedynie do polemiki z ustaleniami Sądu I instancji, w sytuacji, gdy ustalenia poczynione przez Sąd I instancji opierają się dokumentach załączonych do akt sprawy, czy też okolicznościach bezspornych.

Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w dniu 9 września 2015r. powód zawarł ugodę sądową, w której zobowiązał się do uiszczenia alimentów na rzecz synów w kwocie po 350 zł miesięcznie. Kwoty te miały być płatne do rąk matki dzieci E. N.. Jest okolicznością bezsporną, że w dacie zawarcia ugody w przedmiocie alimentów, miejscem zamieszkania dzieci było miejsce zamieszkania matki, powód tego nie kwestionował – bowiem zgodził się płacić na synów alimenty do rąk ich matki.

Powód zdaje się nie dostrzegać faktu, że po zwarciu ugody w przedmiocie alimentów na rzecz synów, wystąpił do Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi o ustalenie miejsca pobytu małoletnich dzieci S. i D. S. wnosząc, aby mieszkali razem z nim. Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2015r., wydanym w trybie zabezpieczenia pod sygn. akt V Nsm 603/15, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi odmówił ustalenia miejsca pobytu małoletnich przy ojcu na czas trwania postępowania w trybie zabezpieczenia. Postanowieniem z dnia 24 lutego 2016r., wydanym w sprawie XII Cz 23/16 Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił zażalenie E. S. wniesione od postanowienia z dnia 9 grudnia 2015r. w sprawie V. N. 603/15.

Skarżący wiedział, że nie zapadło orzeczenie, które pozwalałoby na zmianę miejsca zamieszkania dzieci i w tej sytuacji – nie oglądając się na orzeczenia sądów, wbrew woli matki - w lipcu 2016 r. zabrał dzieci do siebie i przetrzymywał je do czerwca 2017.

W ocenie Sądu Okręgowego, działanie powoda w tym zakresie nie miało podstawy prawnej – powód wiedział, że sąd oddalił jego wniosek w trybie zabezpieczenia o zmianę miejsca zamieszkania dzieci.

Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2017r., wydanym w tej samej sprawie, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi ustalił, że na czas trwania postępowania miejsce zamieszkania małoletnich będzie przy ich matce E. N..

Mimo wydania tego postanowienia, powód dalej nie zwrócił matce synów i swoim działaniem doprowadził do tego, że dzieci wróciły do matki dopiero w dniu 13 czerwca 2017r. przy udziale kuratora sadowego, psychologa i Policji.

W tym stanie rzeczy w istocie, działania podejmowane przez powoda były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Jest okolicznością bezsporną, że wydając dzieci matce w dniu 13 czerwca 2017r. powód nie przekazał ubrań dzieci, fotelików samochodowych, czy lekarstw.

W ocenie Sądu Okręgowego, bezzasadne są także podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. art. 840 § 1 ust.2 k.p.c., art. 5 i art. 6 kc.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, Sąd I instancji uznał, że w rozpoznawanej sprawie dopuszczalne było roszczenie o pozbawienie tytułu wykonawczego w oparciu o art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.. Niemniej jednak, w ocenie Sądu I instancji, w pierwszej kolejności powód nie wykazał wysokości obowiązku alimentacyjnego, jaki został spełniony przez niego względem małoletnich synów, a nadto roszczenie powoda, w świetle zebranego sprawie materiału dowodowego, było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego opisanymi dyspozycją art. 5 k.c.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd I instancji w tym przedmiocie.

Zgodzić należy się w pełni z Sądem I instancji, że w przedmiotowej sprawie powód wykazał, że wykonywał faktycznie obowiązek alimentacyjny niemniej jednak, jak wynika z materiału dowodowego, nie wydał matce dzieci przedmiotów należących do dzieci, na które musiała w wyniku tego wydać w krótkim czasie relatywnie dużą kwotę, obejmującą komplet ubrań, lekarstw i fotelików samochodowych. Obowiązek alimentacyjny polega natomiast, jak stanowi art. 128 k.r., na dostarczaniu środków utrzymania. Przedmioty, których powód nie przekazał matce dzieci, to są środki utrzymania.

W tym stanie rzeczy, wbrew zarzutom skarżącego, powód nie wykazał, że wykonał całkowicie obowiązek alimentacyjnego względem synów ( art. 6 k.c.).

W tym stanie rzeczy, w istocie powództwo nie zostało udowodnione, co do wysokości.

Sąd Okręgowy podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd I instancji i w tym zakresie, że żądanie powoda w zakresie pozbawienia tytułu wykonawczego klauzuli wykonalności pozostaje w sprzeczności w zasadami współżycia społecznego.

Powództwo przeciwegzekucyne z art. 840 k.p.c. nie może służyć legalizacji samowolnej zmiany sposobu spełnienia obowiązku alimentacyjnego, jak to uczynił powód.

Nie ma również żadnych podstaw do zastosowanie w rozpoznawanej sprawie zasady słuszności opisanej dyspozycją art. 102 k.p.c. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Zasada słuszności, zgodnie, z którą w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej w ogóle kosztami, jest wyjątkiem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w rozpoznawanej sprawie po stronie powoda nie zachodzą żadne szczególnie uzasadnione wypadki, o których mowa w tym przepisie. Taką szczególną okolicznością nie jest sytuacja majątkowa, czy życiowa powoda w zestawieniu z sytuacją pozwanych, którzy w chwili obecnej są małoletni i pozostają praktycznie na utrzymaniu matki.

Nadto, zdaniem Sądu Okręgowego, na zasady współżycia społecznego nie może powoływać się osoba, która sama te zasady łamie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił apelację, jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.