Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 września 2021 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko P. M. i E. M. o zapłatę:

-

w punkcie pierwszym uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 29 września 2011 roku wydany w sprawie o sygnaturze akt II Nc 741/11 i zasądził na rzecz Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. solidarnie od P. M. i E. M. kwotę 15 g940 zł z odsetkami umownymi w wysokości 1,5-krotności stopy procentowej odsetek ustawowych, lecz nie wyższej niż czterokrotność stopy procentowej kredytu lombardowego NBP, a w każdym wypadku nie wyższej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, za okres od dnia 23 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty;

-

w punkcie drugim oddalił powództwo w pozostałej części;

-

w punkcie trzecim zasądził od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. solidarnie na rzecz P. M. i E. M. kwotę 2392,07 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

-

w punkcie czwartym pobrał na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

⚫

od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 3 497,23 zł,

⚫

solidarnie od P. M. i E. M. kwotę 2053,93 zł.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyli pozwani, zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie punktu pierwszego i trzeciego, zarzucając skarżonemu rozstrzygnięciu naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, w miejsce swobodnej, ocenę materiału dowodowego, skutkującą ustaleniem, iż - w okresie od marca do czerwca 2003 r. wystąpiły zaległości w spłacie pożyczki gotówkowej, zaś twierdzenia pozwanych, iż na dzień wpłaty z dnia 24.07.2003 r. kwoty 25 000,00 zł nie mieli zaległości w spłacie pożyczki gotówkowej - są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy - w sytuacji gdy z prawidłowo ocenionego materiału dowodowego, w szczególności konfrontacji opinii biegłych w stosunku do dokumentu bankowego z dnia 06.10.2003 r. wynika, iż należności te nie były przeterminowane;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c., poprzez nieprawidłową ocenę dowodu z ustnej uzupełniającej opinii biegłego R. P. złożonej w toku rozprawy dniu 09.08.2021r. (00:12:56 i następne) „Gdyby zobowiązanie było w marcu, kwietniu, maju 2003 przeterminowane, odsetki byłyby wyższe. Obserwując dokumenty można było stwierdzić, że zobowiązanie nie było przeterminowane." Powyższe w ocenie skarżącego w sposób dobitny wskazuje, iż na podstawie dokumentów dostarczonych przez powodowy Bank (dodatkowo, niebędących dokumentami źródłowymi) nie można dojść do wniosków iż należności były przeterminowane;

3.  art. 232 i art. 233 § 2 k.p.c. poprzez nie przypisanie należytego znaczenia faktowi, iż powodowy Bank już w trakcie trwania procesu dopuścił do zniszczenia dokumentów źródłowych wnioskowanych przez pozwanych co winno wpływać na ciężar dowodu, w sytuacji gdy powodowy Bank uczynił to wbrew dyspozycji art. 74 ust 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości, stosownie do którego w przypadku trwania postępowania sądowego Bank był zobowiązany do ich przechowywania przez 5 lat od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym to postępowanie zostało ostatecznie zakończone, spłacone, rozliczone lub przedawnione - co skutkuje tym, iż pozwani zostali pozbawieni możliwości powołania się na materiał źródłowy, a okoliczność ta powinna być rozstrzygnięta według ich twierdzeń co do braku zaległości, w szczególności, iż wobec treści art. 11 ust 2 pkt 2 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania Cywilnego oraz niektórych innych ustaw (DZ. U. z 2019 r. poz. 1469) należało już w toku postępowania uchylić nakaz zapłaty, jako wydany na podstawie wyciągu z ksiąg banku oraz prowadzić dalej postępowanie wg przepisów k.p.c. w brzmieniu sprzed 7 listopada 2019 roku, z wyłączeniem przepisów o postępowaniu nakazowym, co również zmieniało rozkład ciężaru dowodowego dla stron.

4.  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c. poprzez nieprawidłową ocenę materiału dowodowego w postaci opinii biegłych, wobec ich sprzeczności z zasadami logiki, które to opinie były dyskwalifikowane z uwagi na powtarzające się błędy i faktyczny brak weryfikacji twierdzeń stron, a oparcie się jedynie (jak biegły D. G.) na treści porozumienia, braku oparcia się na dostępnych dokumentach i uzupełnianiu koncepcji mającej na celu utrzymaniu wyliczeń zawartych w opinii w oderwaniu od pełnej dokumentacji przedstawionej przez strony (jak biegły R. P.);

5.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż z uwagi na fakt, że pod datą 24.07.2003 r. nie odnotowano żadnej wpłaty - dokument bankowy z dnia 06.10.2003 r. obrazuje wysokość wpłat uiszczonych przed dniem 06.10.2003 r. i sposób rozksięgowania ich na poszczególne raty wynikające z harmonogramu, a nie historię spłat (w znaczeniu daty ich dokonania), zaś od 06.10.2003r. harmonogram dalszych prognozowanych spłat - w sytuacji gdy dokument ten wobec braku przedłożenia dokumentów źródłowych które zostały zniszczone w toku procesu przez powodowy Bank, w szczególności potwierdza udzielenie prolongaty, brak wymagalności rat kapitałowych, brak naliczenia odsetek karnych, a jedynie umownych, zaś brak uwzględnienia w nim wpłaty z dnia 24.07.2003r. świadczy o nierzetelności zapisów w księgach;

6.  art. 233 k.p.c. w zw. z art 299 k.p.c. poprzez nieuznanie za wiarygodne zeznań pozwanego P. M., iż została kredytobiorcom prolongata w zakresie spłaty kredytu na okres 3 miesięcy, co potwierdza fakt, iż bank nie pobierał należności głównej w tym okresie, a jedynie odsetki w wysokości odsetek umownych, a nie odsetek karnych;

7.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art 278 k.p.c., poprzez nieprawidłową ocenę materiału dowodowego w postaci opinii biegłych, wobec sprzeczności z zasadami logiki, którzy uznali istnienie na dzień 24.07.2003r. przeterminowanego zadłużenia w kwocie 2 983,28 (2 393,34 kapitał przeterminowany w 2 grupie ryzyka oraz 589,94 odsetki od kapitału przeterminowanego w 2 grupie ryzyka zgodnie z uzasadnieniem ta kwota była wymagalna) - w sytuacji, gdy zgodnie z zestawieniem z dnia 06.10.2003 r. powyższe kwoty były wymagalne dopiero w dniu 29.07.2003 r. bezspornym potwierdzeniem tego faktu jest okoliczność, iż w zestawieniu w lipcu są zaksięgowane dwie operacie:

a.  28 lipca 2 393,34 kapitał wymagalny oraz 589,94 odsetki od kapitału wymagalnego na dzień 29 lipca (Sąd mylnie uznał że ta kwota zaspokoiła wymagalności za marzec i kwiecień),

b.  29 lipca 13 439,41 kapitał bieżący niewymagalny (strona 6 uzasadnienia).

Wymagalne wartości należności za następujące okresy:

a.  marzec+kwiecień 2 241,11+2 277,53 kapitał i 754,48+718,06 = 4 518,64 zł kapitał i 1472,54 zł odsetki - Sąd uznał że jest to 2 393,34 zł kapitał i 589,94 zł odsetki,

b.  maj+czerwiec 2312,55+ (...),55 kapitał i 678,42+635,22 odsetki = 4 668,10 zł kapitał i 1313,64 zł odsetki - Sąd uznał że jest to 6 797,42 zł kapitał i 1 795,89 zł odsetki.

Mając na uwadze powyższe, pozwani wnieśli o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Zgromadzony w toku sprawy materiał dowodowy pozwolił Sądowi II instancji na konstatację, że zaskarżone rozstrzygnięcie oraz wywiedzione w toku przedmiotowego postępowania, wnioski prowadzące do wydania zaskarżonego wyroku były prawidłowe, zaś postępowanie dowodowe kompletne. W świetle powyższego, Sąd Okręgowy przyjął ustalenia Sądu Rejonowego za swoje.

Przechodząc do podniesionych przez stronę pozwaną zarzutów, w pierwszej kolejności trzeba wskazać, iż nie podlegały uwzględnieniu zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. W tym miejscu przypomnieć bowiem należy, iż art. 233 § 1 k.p.c. statuuje zasadę swobodnej oceny dowodów regulując kwestię oceny ich wiarygodności oraz wartości dowodowej przeprowadzonych w sprawie dowodów, nie zaś poczynionych ustaleń faktycznych, czy wyprowadzonych wniosków. Uchybienia tego rodzaju powinny bowiem skonkretyzować się w zarzucie sprzeczności ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny, albo że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Prawidłowe postawienie takiego zarzutu wymaga jednak wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania, w czym apelujący upatruje wadliwej jego oceny. Granice swobodnej oceny dowodów są wyznaczone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i, ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może być uzasadnione odmienną interpretacją strony co do dowodów zebranych w sprawie, jeśli jednocześnie nie wykaże, że ocena przyjęta przez sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów (wyr. SA w Lublinie z 8.9.2021 r., III AUa 497/21, L.). Jednocześnie zauważenia wymaga, iż sądy cechują się autonomią a ponadto zobligowane są do realizowania zasady bezpośredniości. W sytuacji, w której Sąd I instancji wyrobił sobie zdanie w przedmiocie wiarygodności dowodu, a następnie znalazło to swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia, Sąd II instancji nie ma podstaw do ingerencji w ustalony stan faktyczny.

W przedmiotowej sprawie taka sytuacja miała miejsce odnośnie oceny treści dokumentu z dnia 06.10.2003 sporządzonego przez powoda (k. 340), który zdaniem skarżących miał przedstawiać rzeczywiście dokonane spłaty, a nie, jak ustalił to Sąd Rejonowy w oparciu o opinie biegłych księgowych, rozksięgowanie wpłat na poszczególne, wynikające z harmonogramu, raty. Argumentacja Sądu a quo, który wskazał, iż za tym, że ten dokument nie odzwierciedlał obsługi pożyczki gotówkowej nr (...) udzielonej pozwanym, przemawia nieuwidocznienie w tym dokumencie bezspornie dokonanej w dniu 24 lipca 2003 roku wpłaty w kwocie 25 000 zł, niewykazanie wcześniejszych, również bezspornych, zaległości w spłacie rat oraz wnioski biegłych, a w szczególności biegłego L. S., odnośnie takiej właśnie oceny wskazują jednoznacznie, iż jest ona logiczna i znajduje oparcie w materiale dowodowym, podlega więc ochronie w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów. Dodatkowo Sąd I instancji zasadnie zwrócił uwagę na złożone przez pozwanych w porozumieniu z dnia 14 października 2003 roku oświadczenie o uznaniu długu, które przecież uwzględniało wysokość zadłużenia, po rozliczeniu wcześniej dokonanych wpłat przez biegłych, w sposób wskazany przez powoda i wynikający z przedłożonych przez niego dokumentów. Owo oświadczenie pozwanych zostało zresztą potwierdzone w kolejnych oświadczeniach pozwanych w zawieranych aneksach nr (...) do wyżej wskazanego porozumienia. Należy zaś zauważyć, iż uznanie długu nie pozostaje bez wpływu na nakład ciężaru dowodu. Uznanie długu ma bowiem istotne znacznie dowodowe w sferze procesu cywilnego, w tym sensie, że wierzyciel przedstawiający dowód uznania długu przez dłużnika nie musi wykazywać w inny sposób istnienia swojej wierzytelności, natomiast to dłużnika obciąża wówczas powinność wykazania, że uznana wierzytelność w rzeczywistości nie istnieje, lub istnieje w mniejszym rozmiarze. Zasadnie więc Sąd I instancji uznał, iż brak aktywności dowodowej pozwanych w zakresie przedłożenia dowodów wpłat korelujących z datami rozksięgowania należności na poczet pożyczki na dokumencie z k. 340, nie pozwala na konstatację, iż pozwani pożyczkę spłacali w sposób wskazany na tym dokumencie.

Powyższe wnioski odnoszą się też do ewentualnych twierdzeń strony pozwanej odnośnie prolongaty umowy pożyczki nr (...), które nie zostały poparte jakimikolwiek dowodami. Za takim stanowiskiem skarżących nie może przemawiać dokument wygenerowany przez powoda w dniu 6.10.2003 roku, jeśli dotyczył on wyłącznie sposobu rozksięgowania wpłat w harmonogramie w umowie pożyczki - z dokumentu tego nie wynika bowiem, że bank udzielił pozwanym prolongaty, nie jest to wskazane w jego treści. Należy zaś zauważyć, iż tylko i wyłącznie prezentowanie przez stronę odmiennej interpretacji dowodu nie stanowi o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. tym bardziej, że i wnioski biegłych, na których oparł się Sąd I instancji, wskazywały, iż nie jest to prawdopodobne.

W przedmiotowej sprawie, wbrew stanowisku skarżących, wyżej wskazanych wniosków nie podważała opinia ustna biegłego R. P. złożona na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2021 roku. Dowód z opinii biegłego, tak jak inne dowody, podlega ocenie według art. 233 § 1 k.p.c. Należy jednak podkreślić, iż w tej ocenie odróżniają ją jednak szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które odwołują się do poziomu wiedzy biegłego, podstawy teoretycznej opinii, sposobu motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Tym samym strona, która zamierza skutecznie podważyć wartość dowodową opinii biegłego sądowego i chce zakwestionować wnioski wyrażone w opiniach, winna przytoczyć rzeczowe argumenty, uzasadniające jej twierdzenia oraz konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowych opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. Tymczasem pozwani powołując się na wniosek biegłego o nieprawidłowości wysokości ich zadłużenia wskazanego w pozwie przy założeniu, że raty za okres marzec-lipiec 2003 roku były spłacane w terminie, całkowicie pominęli okoliczność, iż nie udowodnili, aby w tym okresie czasu spłacali je w terminie. Przywołane przez skarżących stanowisko biegłego R. P., w tej części opinii, udzielało odpowiedzi w zakresie postawionych mu okoliczności, których istnienie nie zostało udowodnione – byłoby więc słuszne, gdy pozwani wykazali, iż raty od marca do lipca 2003 nie były przeterminowane. Pozwani powołując powyższe stanowisko zupełnie zaś pominęli, iż biegły na wstępie opinii ustnej wskazał, iż powodowy bank prawidłowo rozliczył pożyczkę oraz, że zostało to uzasadnione przez biegłego w sposób jasny i przejrzysty w opinii pisemnej w lipcu 2019 roku, po szczegółowej analizie wyciągów, wykazu operacji i sald na koncie pozwanych i zawartych porozumień, a także, że uprzednie opinie biegłych L. S. i D. G. są zbieżne w swych z wnioskach z opinią biegłego R. P.. Tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, iż Sąd I instancji nie uwzględniając stanowiska biegłego R. P. w części opartej na czysto hipotetycznych założeniach, nie wykazanych przez pozwanych, naruszył art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c.

W przedmiotowej sprawie nie został też naruszony art. 232 k.p.c. i art. 233 § 2 k.p.c. albowiem w przedmiotowej sprawie brak jest w ogóle podstaw do przyjęcia, iż powodowy Bank odmówił przedłożenia dowodów, jeśli ich w ogóle nie posiadał. Warunkiem zastosowania art. 233 § 2 k.p.c. jest działanie strony co najmniej utrudniające przeprowadzenie dopuszczonego uprzednio przez sąd dowodu. Taki charakter ma nieudzielenie na żądanie sądu informacji o konkretnym dowodzie, miejscu jego położenia, gdy nie budzi wątpliwości, że strona takiej informacje ma, a żaden przepis prawa nie zobowiązuje jej do ich nieudostępniania (M. Sieńko [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), red. M. Manowska, LEX/el. 2022, art. 233).

W niniejszej sprawie dokumenty księgowe związane z umową pożyczki nr (...) nie zostały załączone do akt z uwagi na ich zniszczenie. Wbrew jednak twierdzeniom skarżących Bank nie miał ich obowiązku przechowywania na potrzeby niniejszego postępowania albowiem dochodził on należności w oparciu o umowę pożyczki w rachunku E., a nie z umowy nr (...). Umowa ta, jak wskazał powód, ale i pozwany w swoich zeznaniach (protokół rozprawy z dnia 7 czerwca 2021 roku), została zaś rozliczona w 2006 roku. Przywoływany zaś przez skarżących, wynikający art. 74 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r, poz. 120 – t.j.), obowiązek przechowywania dowodów księgowych, w tym i dotyczących pożyczek, przez okres 5 lat od początku roku następującego po roku, w którym wszystkie skutki pożyczki zostały usunięte z ksiąg rachunkowych, nie został przez powoda naruszony, jeśli pożyczka została spłacona w 2006 roku. Tym samym fakt zgodnego z prawem zniszczenia przez Bank dowodów księgowych, o których mógł nie wiedzieć, że będą potrzebne do przedmiotowego postępowania nie może mieć ujemnego wpływu na wynik procesu dla Banku. Należy przy tym zauważyć, iż pismo (zarzuty od nakazu zapłaty), w którym pozwani wnosili o załączenie dokumentacji księgowej (bez sprecyzowania, iż chodzi również o związaną z umową nr (...)), zostało Bankowi doręczone dopiero w dniu 19 marca 2012 roku, a więc już po dacie, po której Bank nie miał obowiązku przechowywania danych związanych z pożyczką nr (...).

Za bezzasadny należy też uznać zarzut niekompletności opinii biegłych, w tym i biegłego D. G., z uwagi na brak możliwości uwzględnienia w opinii zniszczonych przez Bank dowodów księgowych. Należy bowiem podkreślić, iż to w interesie pozwanych, kwestionujących obecnie dokonane przez Bank rozliczenie obu pożyczek, było zachowanie dokumentów związanych z pożyczką spłaconą już w 2006 roku, aby te okoliczności wykazać, biegli zaś wydają opinię w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Podnosząc zaś zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. pozwani nie zakwestionowali podstawy metodologicznej, transparentności, kompletności i spójności wywodów i wreszcie zgodność wniosków tych opinii sporządzonych w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy z zasadami logiki, wiedzy powszechnej i doświadczenia życiowego. Powyższa konstatacja dotyczy też wyliczeń wysokości zadłużenia poczynionych przez biegłych, gdyż podnoszone w pkt 7 apelacji nieprawidłowości w wyliczeniu zadłużenia opierają się na przyjęciu, iż pozwani terminowo - w okresie marzec – lipiec 2003 roku - uiszczali raty pożyczki nr (...), czego w niniejszym postępowaniu nie udowodnili.

Mając na uwadze powyższe, uwzględniając, iż zarzuty pozwanych odnośnie dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń są całkowicie bezzasadne i podzielając dokonaną przez Sąd a quo ocenę prawną, na mocy art. 385 k.p.c., apelacja pozwanych jako bezzasadna podlegała oddaleniu.