Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 października 2018 roku, po rozpoznaniu sprawy
z powództwa K. S. przeciwko Gminie Ł. o ustalenie, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi:

1.  oddalił powództwo;

2.  nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu pozwanemu;

3.  nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa;

4.  przyznał r. pr. Z. S. wynagrodzenie w kwocie 332,10 złotych brutto za udzieloną powódce pomoc prawną z urzędu i nakazał wypłacić tę kwotę ze Skarbu Państwa – kasy Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi.

Wyrok ten zapał w następujących okolicznościach faktycznych:

30 października 1979 roku K. S. zawarła z Gminą Miejską Ł. umowę najmu lokalu mieszkalnego znajdującego się w Ł., przy ulicy (...), lokal nr (...). Przedmiotowy lokal mieszkalny znajduje się
w budynku wybudowanym na przełomie XIX i XX wieku, wpisanym do rejestru zabytków. Jest to mieszkanie jednopokojowe, z funkcjonalnie wydzieloną kuchnią. Lokal został wyposażony w podstawowym zakresie, ma także dostęp do piwnicy. Ze względu na złą wentylację pomieszczenia panuje w nim duża wilgotność powietrza, tworząc podłoże do rozwijania się pleśni. (...) wentylacyjny oraz izolacja budynku wymagają naprawy w celu zabezpieczenia mieszkania przed gromadzeniem się wilgoci. Lokal spełnia jednak podstawowe standardy techniczne i kwalifikuje się do zamieszkania.

W lokalu występuje wiele ognisk grzybów, zarówno pleśni jak i innych gatunków, typowych dla pomieszczeń mieszkalnych. Drewniana podłoga lokalu została w znacznym stopniu zniszczona przez grzyby. Wskutek niskiej jakościowo izolacji budynku w okresie jesienno-zimowym dochodzi do przemarzania takich miejsc, jak okolice okien czy łączenia ścian zewnętrznych budynku.

Powódka leczy się alergologicznie i uznała stan lokalu za niebezpieczny dla jej zdrowia. W jej opinii za pojawianie się pleśni w mieszkaniu odpowiedzialność ponosił pozwany. Zawnioskowała ona o zamianę obecnie zajmowanego przez nią lokalu na inny, o wyższym standardzie technicznym. Po dokonanej 6 września 2007 roku wizji lokalnej Zakład Gospodarki Mieszkaniowej nie przychylił się do wniosku powódki, zaproponował natomiast remont poszczególnych elementów lokalu. Powódka w odpowiedzi zakwestionowała propozycję, stwierdzając że oferowany zakres remontu jest nieadekwatny do rzeczywistego stanu zamieszkiwanego przez nią lokalu.
W okresie 2005 – 2013 strony pozostawały w stałym kontakcie korespondencyjnym, w szczególności przez koordynację pomniejszych działań remontowych w przedmiotowym lokalu. Nie udało się natomiast dojść do porozumienia w kwestii odpowiedzialności za problemy związane
z zawilgotnieniem mieszkania.

Na przełomie lipca i sierpnia 2008 roku w lokalu dokonano remontu generalnego. W jego zakresie poprawiono izolację termiczną mieszkania, wymieniono okna oraz piec grzewczy czy dokonano drobniejszych napraw stolarskich. Oczyszczono także powierzchnie z zagrzybienia, jednak po miesiącu pleśń pojawiła się na nowo.

12 stycznia 2015 roku pozwany otrzymał wezwanie przedsądowe sporządzone przez pełnomocnika powódki. Pełnomocnik podniósł, że zły stan techniczny lokalu wywiera negatywny wpływ na stan zdrowia powódki
i stanowi dla niej bezpośrednie zagrożenie zdrowia. Wezwał on pozwanego do przyznania powódce lokalu zamiennego w terminie 30 do od otrzymania wezwania. W odpowiedzi pozwany odmówił przyznania lokalu, stwierdzając brak spełnienia ustawowych przesłanek do spełnienia takiego żądania.

Oceniając dowody Sąd Rejonowy za wartościowy materiał dowodowy uznał opinie biegłych z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości oraz z zakresu mykologii budowlanej. Wydane opinie są rzetelne i obiektywne, sporządzone zgodnie z aktualnym stanem technologii i wiedzy specjalistycznej. Wnioski w nich zawarte są zgodne z rzeczywistym stanem przedmiotowej sprawy. Opinia biegłego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości została zakwestionowana przez stronę pozwaną. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej i wyjaśnień ustnych biegłego. Po uzupełnieniu
i wyjaśnieniu wątpliwości dotyczących rzeczonej opinii strony nie wnosiły
o powołanie dalszych biegłych.

W okolicznościach faktycznych tej sprawy, Sąd I instancji uznał, że powództwo podlegało oddaleniu w całości. Zasady przyznawania lokalu zamiennego w dacie wytoczenia powództwa reguluje art. 10 ustawy z dnia
6 grudnia 2013 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
i o zmianie Kodeksu cywilnego(Dz.U. z 2014 r. poz. 150). Przyznanie lokalu zamiennego uzależnione jest od przeprowadzenia przez właściciela czynności remontowych. Ustawa ta nie zawiera regulacji umożliwiających przyznanie lokalu zamiennego na żądanie najemcy. Poza tym lokal zamienny ma charakter tymczasowy, a nie na stałe, jak chce tego powódka.

Zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Miasta Ł. reguluje także Uchwała Rady Miejskiej w Ł. z dnia
29 czerwca 2012, nr XLIV/827/12. Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1 uchwały lokale zamienne przeznacza się w pierwszej kolejności dla osób podlegających przekwaterowaniu z budynków przeznaczonych do rozbiórki, remontu czy modernizacji. Jak wykazał pozwany, w przedmiotowym sporze taka sytuacja nie zachodzi. Powódka powołuje się na zły stan techniczny mieszkania, jednakże z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa jednoznacznie wynika, że lokal nadaje się do zamieszkania.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 102 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka, która zaskarżyła to orzeczenie w zakresie rozstrzygnięcia z punktu 1. Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa materialnego, to jest art. 75 ust. 4 w zw. z art. 76 Konstytucji, art. 2 ust. 1 pkt 4, art. 4 ust. 2 w zw. z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów… w zw. z § 6 ust. 1 pkt 1 i 2 § 7 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 pkt 1, 2 i 3 oraz § 23 ust. 1 uchwały RM w Ł. nr XLIV/827/12 oraz art. 5 k.c.; art. 6a ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów…w zw. z § 6a ust. 1 pkt 1
i 2, § 7 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 pkt 1, 2 i 3 oraz § 23 ust. 1 uchwały RM w Ł. nr XLIV/827/12 oraz art. 5 k.c., także pod kątem uprawnienia do przyznania powódce lokalu na czas wymaganego remontu; błędną ocenę prawidłowo dokonanych ustaleń faktycznych w kontekście występowania wad lokalu, które uniemożliwiają zamieszkiwanie w nim i wiążą się z obowiązkiem dostarczenia powódce lokalu zamiennego co najmniej rok; dowolna ocenę dowodów związaną z przyjęciem, że przedmiotowy lokal spełnia standardy lokalu mieszkalnego; pominięcie wniosku o dopuszczenie dowodu z oględzin lokalu.

Na powyższych podstawach skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez nakazanie pozwanemu przyznania powódce lokalu zamiennego na stałe ewentualnie na czas remontu dotychczas zajmowanego mieszkania wraz z przyznaniem pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenia za udzieloną jej pomoc prawną z urzędu z przyjęciem 150% stawki podstawowej, względnie o uchylenie tego orzeczenia w zaskarżonej części z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania w I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest bezzasadna.

Sąd odwoławczy przyjmuje za własny stan faktyczny, który został ustalony w I instancji. Trzeba podkreślić, że żadne z ustaleń faktycznych, które tworzą podstawę faktyczną rozstrzygnięcia nie zostało zakwestionowane przez apelującego. Skarżąca postawiła wprawdzie zarzuty sprzeczności ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym i błędnej oceny opinii biegłego w zakresie spełnienia przez lokal powódki warunków bezpiecznego zamieszkiwania w nim, ale zostały one zbudowane pod kątem istnienia obowiązku pozwanego do zapewnienia innego lokalu. Zagadnienie to podlega analizie na podstawie prawa materialnego, a nie w kontekście budowy podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Podobnie trzeba potraktować zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który tylko pozornie dotyczy oceny materiału dowodowego, bo odnosi się – identycznie jak w przypadku poprzedniego zarzutu – do materialnej podstawy zgłoszonego pod osąd żądania. Na nieporozumieniu polega twierdzenie skarżącej, że Sąd Rejonowy uznał, iż za wady lokalu odpowiada najemca. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku takiego stwierdzenia nie ma.

Od razu trzeba dodać, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie elementy konstrukcyjne z art. 328 § 2 k.p.c. i pozwala prześledzić sposób rozumowania Sądu Rejonowego, a więc w pełni poddaje się kontroli instancyjnej.

Skarżąca w rozbudowanych zarzutach naruszenia prawa materialnego podnosi ciągle tę sama okoliczność – przedmiotowy lokal ma bardzo niski standard i szereg wad utrudniających normalną, bezpieczną eksploatację,
a jej, jako obywatelce i mieszkance gminy, należy zapewnić godne warunki mieszkaniowe. Z tymi twierdzeniami trudno polemizować, ale nie oddają one istoty problemu. Wady z pewnością istnieją. Prawidłowo ustalił je Sąd
I instancji i w tym celu nie musiał przeprowadzać dowodu z oględzin lokalu. Wystarczyła rzetelnie przygotowana, profesjonalna opinia biegłego. Z samego faktu istnienia wad nie wynika obowiązek zapewnienia lokalu zamiennego. Powódka zgłosiła w tej sprawie konkretne roszczenie. Zbadaniu w sprawie podlegało więc czy istnieje źródło tego roszczenia, czyli skonkretyzowanego podmiotowo i przedmiotowo uprawnienia do żądania określonego zachowania się. Skarżąca koncentrując się na wadach lokalu nie może pomijać okoliczności, że występowanie wad musi dawać podstawę do żądania dostarczenia jej innego lokalu. Jednak, wbrew oczekiwaniom powódki, nie istnieje materialna podstawa dochodzenia takiego roszczenia od pozwanego. Podstawą taką nie może być art. 5 k.c., gdyż klauzula generalna w nim uregulowana nie jest źródłem jakichkolwiek roszczeń, służy wyłącznie obronie przez nadużyciem praw podmiotowych i nigdy nie będzie podstawą uwzględnienia powództwa. Podobnie podstawą roszczenia nie mogą być normy konstytucyjne – art. 75 i art. 76 Konstytucji RP (pomijając omyłkowe przywołanie art. 75 ust. 4 – normy takiej w ogóle nie ma), umieszczonych
w katalogu praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych, których realizacja wymaga aktywności Państwa. (...) tej kategorii praw można dochodzić tylko w granicach określonych w ustawie. Nie istnieje możliwości dochodzenia tych praw bezpośrednio na podstawie ustawy zasadniczej.

Wbrew zarzutom apelacji w okolicznościach faktycznych sprawy nie ma żadnych podstaw prawnych do wywodzenia obowiązku gminy do dostarczenia lokalu zamiennego na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1234, zwanej dalej „u.ochr.lok.”). Niektóre przywołane w apelacji przepisy tej ustawy trudno omówić pod kątem okoliczności tej sprawy. Mieszkanie powódki podpada pod pojęcie lokalu służącego do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych (art. 2 ust. 1 pkt 4 u.ochr.lok.) i niewątpliwie gmina dostarcza lokale zamienne, co wprost wynika z art. 4 ust. 2 u.ochr.lok., który w sposób ogólny określa zadania gmin związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej. Tylko jak te oczywiste stwierdzenia przekładają się na przywołany
w pierwszym zarzucie apelacji związek z art. 23 ust. 1 u.ochr.lok., zgodnie
z którym umowę najmu socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony? Podobnie nie ma wątpliwości, że zgodnie z art. 6a ust. 1 u.ochr.lok. wynajmujący jest obowiązany do zapewnienia sprawnego działania istniejących instalacji i urządzeń związanych z budynkiem umożliwiających najemcy korzystanie z wody, paliw gazowych i ciekłych, ciepła, energii elektrycznej, dźwigów osobowych oraz innych instalacji i urządzeń stanowiących wyposażenie lokalu i budynku określone odrębnymi przepisami. Zakładając, że lokal powódki ma takie wady, to konsekwencją ich istnienia jest wystąpienie w trybie art. 663 k.c. o ich usunięcie. W przypadku odmowy wykonania koniecznych napraw przez wynajmującego najemca może wystąpić do sądu z powództwem o zobowiązanie wynajmującego do dokonania napraw lokalu. Dopiero wtedy, jeśli naprawa lokalu wymaga jego opróżnienia, najemca może ponadto żądać zapewnienia przez wynajmującego lokalu zamiennego na podstawie art. 10 ust. 4 u.ochr.lok. Bez żądania zobowiązania do dokonania napraw lokalu nie ma możliwości ubiegania się o zapewnienie przez wynajmującego lokalu zamiennego na czas dokonania napraw. Dlatego zarzuty apelacji, które dotyczą omawianej ustawy z 2001 roku nie podważają prawidłowości wywodów Sądu I instancji, że przyznanie lokalu zamiennego uzależnione jest od przeprowadzenia przez właściciela czynności remontowych i w ogóle nie ma możliwości prawnej domagania się zmiany mieszkania na stałe w trybie żądania przyznania lokalu zamiennego. Sąd Okręgowy w pełni akceptuje te wywody Sądu I instancji wraz z przywołanymi wypowiedziami doktryny.

Nie ma także racji skarżąca, że podstawę żądania przyznania jej lokalu zamiennego mogą stanowić zapisy uchwały nr XLIV/827/12 Rady Miejskiej
w Ł. z dnia 29 czerwca 2012 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta Ł.. Uchwała ta została wydana na podstawie delegacji zawartej w art. 21 u.ochr.lok., a więc określa jedynie zasady wynajmowania lokali. Jej zapisy nie mogą być źródłem roszczeń, w omówionym wyżej znaczeniu, ustalonych generalnie dla całej wspólnoty samorządowej. Dlatego zupełnie zbędne było przywoływanie w apelacji szeregu zapisów uchwały nr XLIV/827/12. Nawet spełnienie przez określoną osobę warunków tam określonych nie stanowi podstawy roszczenia o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego (szerzej patrz: Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 czerwca 2008 r., III CZP 37/08, OSNC 2009 nr 7-8, poz. 96, str. 40).

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 385 k.p.c., apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., nie obciążając powódki tymi kosztami. Sąd Okręgowy wziął pod uwagę całokształt okoliczności związanych z sytuacją życiową powódki oraz charakter sprawy poddanej pod rozstrzygniecie Sądu a także ich ocenę
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego, które łącznie wyczerpują pojęcie „szczególnie uzasadnionego wypadku” w rozumieniu art. 102 k.p.c.

Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu ustalono na podstawie § 4 ust. 2 i 3 w zw. z § 13 pkt 3, § 9 ust. 1 pkt 2 i § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 68).