Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 9 listopada 2021 roku w sprawie III C 687/21 z powództwa Miasta Ł. przeciwko G. M. i K. M. o zapłatę

–

w punkcie 1 zasądzono od G. M. i K. na rzecz Miasta Ł. 52.893,77 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: od 46.932,12 zł od 1 listopada 2020 roku do dnia zapłaty, od 5.961,65 zł od 19 lutego 2020 roku do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że zapłata powyższej kwoty w całości bądź w części, przez któregokolwiek z pozwanych, zwalnia drugiego pozwanego z obowiązku zapłaty do wysokości uiszczonej kwoty;

–

w punkcie 2 ­­­oddalono powództwo w pozostałej części;

–

w punkcie 3 zasądzono solidarnie od G. M. i K. M. na rzecz Miasta Ł. 6.528,24 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W świetle uzasadnienia wskazanego wyroku Sąd I instancji ustalił, że 1 grudnia 2000 roku pomiędzy powodem a pozwanym G. M. została zawarta umowa najmu lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku położonym w Ł. przy alei (...). Z uwagi na zaległości czynszowe powód pismem z 20 września 2002 roku wypowiedział pozwanemu G. M. przedmiotową umowę najmu ze skutkiem na 31 października 2002 roku. Wyrokiem z 17 maja 2005 roku w sprawie XVII C 18/05 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi nakazał G. M., E. A. i K. M. opróżnienie przedmiotowego mieszkania oraz wydanie go powodowi, orzekając o uprawnieniu wskazanych osób do lokalu socjalnego i nakazując wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez powoda oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. G. M., E. A. i K. M. w dalszym ciągu zajmują przedmiotowy lokal, są też pod tym adresem zameldowani. E. A. i K. M. wprowadzili się do wskazanego mieszkania w 2001 roku. Mieszka tam również małoletni syn G. M. i E. L. M.. K. M. posiada klucze do przedmiotowego lokalu.

Pismami z dnia 19 czerwca 2020 roku powód wezwał G. M., E. A. oraz K. M. do zapłaty 122.758,27 zł, w związku z zadłużeniem z tytułu opłat za korzystanie z lokalu oraz związanych z lokalem opłat eksploatacyjnych, w terminie 14 dni od otrzymania pisma. Wezwania do zapłaty zostały doręczone 25 czerwca 2020 roku. Za okres od 1 kwietnia 2015 roku do 31 października 2020 roku należność z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z wskazanego lokalu wraz ze skapitalizowanymi na dzień 31 października 2020 roku odsetkami ustawowymi za opóźnienie od przedmiotowej należności głównej wyniosła łącznie 73.337,90 zł, przy czym za okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 października 2021 roku należności wyniosły łącznie 52.893,77 zł. G. M. i E. A. wiedzieli o zadłużeniu względem powoda, otrzymywali zawiadomienia i wezwania do zapłaty; toczyły się rozmowy z powodem odnośnie zadłużenia lokalu, ale ostatecznie nie doszło do porozumienia w zakresie jego spłaty.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważono, że odstawą prawną dochodzonego przez powoda roszczenia jest art. 18 ust. 1 i 2 u.o.l.1, zgodnie z którym osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, odpowiadające wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu, a jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od tej osoby odszkodowania uzupełniającego. Sąd Rejonowy zwrócił również uwagę, że osoby uprawnione do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, jeżeli orzeczono o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, uiszczają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać za zajmowany lokal, gdyby lokal ten wchodził w skład mieszkaniowego zasobu gminy, na podstawie umowy najmu socjalnego lokalu (art. 18 ust. 3a u.o.l.).

Sąd I instancji, powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 70/152, podzielił pogląd, że odpowiedzialność kilku osób zajmujących jeden lokal bez tytułu prawnego, jest odpowiedzialnością in solidum, to jest że spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych, choć nie są oni dłużnikami solidarnymi.

Przyjmując, że wysokość dochodzonego w niniejszym postępowaniu roszczenia nie była ostatecznie kwestionowana przez pozwanych, Sąd Rejonowy zauważył iż zasadnym okazał się jednak podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia, w konsekwencji czego powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części, to jest co do kwoty 52.893,77 zł. Jak wywiedziono, przedawnieniu przed wytoczeniem powództwa uległa część należności głównej stanowiąca nieuiszczone przez pozwanych odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od 1 kwietnia 2015 roku do 31 grudnia 2016 roku, gdyż najpóźniej wymagalna za ten okres wierzytelność za miesiąc grudzień 2016 roku uległa przedawnieniu z końcem grudnia 2019 roku – przy uwzględnieniu brzmienia art. 118 zd. 2 k.c.3 obowiązującego od 9 lipca 2018 roku, zgodnie z którym koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Wraz z należnością główną przedawnieniu uległy także dochodzone pozwem świadczenia uboczne w postaci należności odsetkowych, stosownie do stanowiska Sądu Najwyższego między innymi w sprawie III CZP 42/044. Ostatecznie, zdaniem Sądu I instancji, powództwo podlegało uwzględnieniu jedynie w zakresie 52.893,77 zł, na co złożyło się 46.932,12 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w okresie od 1 stycznia 2017 roku do 31 października 2020 roku oraz 5.961,65 zł tytułem skapitalizowanych na 31 października 2020 roku odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie zasądzanej należności głównej, co uwzględniono przy orzekaniu o żądanych odsetkach ustawowych za opóźnienie, zasądzając je od 46.932,12 zł od 1 listopada 2020 roku do dnia zapłaty, zaś od 5.961,65 zł od 19 lutego 2020 roku do dnia zapłaty. Uwzględniono charakter odpowiedzialności pozwanych przez zastrzeżenie, że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego w zakresie spełnionego świadczenia.

W świetle uzasadnienia w przedmiocie kosztów orzeczono na podstawie art. 100 zd. I k.p.c.5, to jest zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia.

Apelację od omówionego wyżej wyroku w całości wywiedli pozwani. W apelacji zarzucono naruszenie zarówno prawa procesowego, jak i materialnego.

W zakresie prawa procesowego zdaniem apelujących doszło do naruszenia:

–

jak należy rozumieć: art. 233 § 1 k.p.c., a to przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów z uwagi na dowolną, błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego a jednocześnie wybiórczą a nie wszechstronną ocenę zebranego materiału dowodowego, z uwagi na:

–

błędne ustalenie, że pozwani jako osoby zajmujące przedmiotowy lokal mieszkalny są obowiązani do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, które odpowiada wysokości czynszu jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu tego konkretnego lokalu, a jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od tej osoby odszkodowania uzupełniającego (pkt 1.1. zarzutów apelacji),

–

nieustalenie, że pozwani jako osoby zajmujące lokal mieszkalny nr (...) położony przy al. (...) w Ł. bez tytułu prawnego, a jednocześnie osoby uprawnione do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, są obowiązani do uiszczania odszkodowania w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać za zajmowany lokal, gdyby lokal ten wchodził w skład mieszkaniowego zasobu gminy, na podstawie umowy najmu socjalnego lokalu, przy czym wówczas obowiązek pokrycia właścicielowi różnicy między wysokością odszkodowania, o której mowa w ust. 3, a wysokością odszkodowania uiszczanego przez byłego lokatora, ciąży na gminie (art. 18 ust. 3a u.o.l.) (pkt 1.2 zarzutów apelacji),

–

pominiecie ustalenia, iż przy określaniu wysokości odszkodowania powoda za zajmowanie przez pozwanych lokalu bez tytułu prawnego, w oparciu o dyspozycję art. 18 ust. 5 u.o.l. powodowi przysługuje w stosunku do gminy (a nie pozwanych) roszczenie odszkodowawcze w sytuacji, gdy osobie uprawnionej do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu na mocy wyroku gmina nie dostarczyła lokalu (jak w tym przypadku), a to roszczenie na podstawie art. 517 k.c. i to gmina winna ponieść w tym zakresie wszelkie ciężary, poza należnością odpowiadającą wysokości czynszu jaki powód mógłby otrzymać z tytułu najmu socjalnego lokalu oraz kosztowi mediów (pkt 1.3 zarzutów apelacji),

–

błędne przyjęcie, iż ustalony stan faktyczny w zakresie okoliczności niezbędnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy oraz powołane dowody z załączonych dokumentów nie budzą wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (pkt 1.5 zarzutów apelacji);

–

jak należy rozumieć: art. 327 ¹ § 1 k.p.c., a to przez niedokonanie w uzasadnieniu orzeczenia wnikliwej oraz wszechstronnej analizy i oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, w tym dokumentów oraz zeznań świadków, w miejsce tego dokonanie oceny dowolnej, błędnej i fragmentarycznej, przy jednoczesnym pominięciu opisanych powyżej zagadnień istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (pkt 1.4 zarzutów apelacji).

W zakresie prawa materialnego zarzucono naruszenie:

–

art. 18 ust. 1 i 2 u.o.l., art. 18 ust. 3a u.o.l., art. 18 ust. 5 u.o.l. oraz art. 5 k.c., art. 481 § 1 k.c. i art. 482 § 1 k.c. zgodnie z zarzutami w pkt 1.1., 1.2. i 1.3. jak wyżej, przez nieustalenie w sposób precyzyjny treści i charakteru zobowiązania powoda, błędną wykładnię przepisów dotyczących odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, w szczególności w sytuacji, gdy osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego uprawnione są do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, a nadto w świetle powyższego przyjęcie zasadności żądania powoda zasądzenia odsetek za opóźnienie od zaległych odsetek (pkt 2.1 zarzutów apelacji);

–

art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. zgodnie z zarzutami w pkt 1.1., 1.2. i 1.3. jak wyżej, przez błędną ocenę i w przekonaniu własnym Sądu przyjęcie wiarygodności i mocy zgromadzonych w sprawie dowodów, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, podczas gdy powód nie udźwignął nawet ciężaru dowodowego związanego z argumentami podniesionymi w zarzutach z pkt 1.1., 1.2. i 1.3 jak wyżej, nie przedstawiając na okoliczność zasadności swego roszczenia jakichkolwiek dokumentów świadczących o umiejscowieniu swego roszczenia w podstawach przepisu art. 18 ust. 1 i 2 u.o.l. w zw. z art. 18 ust. 3a tej ustawy, a jedynie wskazując za podstawę swego roszczenia art. 18 ust. 1 i 2 u.o.l. i takimiż dowodami wyłącznie dysponując, a to właśnie wbrew obowiązkowi z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez nie przedstawienie dowodów na potwierdzenie faktów, z których wywodził skutki prawne (pkt 2.2 zarzutów apelacji);

–

art. 354 § 1 i 2 k.c. przez naruszenie tego przepisu przez powoda, który powinien wykonać swoje zobowiązanie w stosunku do pozwanych zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom, podczas gdy pomimo nie dostarczenia pozwanym lokalu socjalnego powód obciążył pozwanych bezzasadnie odszkodowaniem (zarzut z pkt 1.1. jak wyżej), nie pomniejszył obciążenia za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego do stawki odpowiadającej lokalowi socjalnemu (zarzut z pkt 1.2. jak wyżej) (pkt 2.3. zarzutów apelacji).

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, nadto obciążenie powoda kosztami postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód, reprezentowany przez adwokata nieuczestniczącego w postępowaniu w I instancji, wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się częściowo uzasadniona.

W pierwszej kolejności rozważyć należy zarzuty w zakresie prawa procesowego, jako determinujące prawidłowość ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia.

Zgłoszone zarzuty apelujących, występujących w sprawie samodzielnie, w zakresie prawa procesowego dają się w swej istocie sprowadzić do argumentu, że Sąd Rejonowy wadliwie ustalił wysokość należności. Nie ustalił mianowicie, jaką wysokość należności należałoby przyjąć w przypadku konieczności zastosowania ograniczenia odpowiedzialności pozwanych z art. 18 ust. 3a u.o.l. W pozostałej części zarzuty wskazane jako dotyczące prawa procesowego, stanowią w istocie zarzuty dotyczące stosowania prawa materialnego, w szczególności nieuwzględnienia w ramach rozstrzygnięcia właśnie art. 18 ust. 3a u.o.l. oraz art. 18 ust. 5 u.o.l.

Sąd I instancji uznał wysokość należności za ostatecznie bezsporną. Nie jest to ustalenie całkowicie trafne. Wysokość roszczenia procesowego była sporna, o czym świadczy choćby zgłaszanie zarzutu potrącenia, natomiast rzeczywiście pozwani nie kwestionowali ostatecznie samej matematycznej poprawności naliczeń powoda za okres nieobjęty przedawnieniem (k. 78 – 79).

Należy mieć jednak na względzie, że 21 kwietnia 2019 roku weszła w tej części w życie ustawa nowelizująca6, wprowadzająca ograniczenie wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w przypadku osób, wobec których orzeczono uprawnienie do najmu socjalnego lokalu, o czym stanowi nowo dodany wówczas art. 18 ust. 3a u.o.l. Nie ma jednak podstawy do odmiennego traktowania tych osób, wobec których orzeczono o prawie do najmu socjalnego lokalu od tych, które nadal czekają na realizację wyroku sądowego, którym przyznano im prawo do lokalu socjalnego; za taką wykładnią przemawia między innymi art. 18 ustawy nowelizującej, zgodnie z którym w celu realizacji orzeczeń sądowych przyznających uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego wydanych przed dniem wejścia w życie odpowiednich części ustawy nowelizacyjnej, stosuje się przepisy u.o.l. w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą. Przyjąć zatem należy, że od 21 kwietnia 2019 roku ograniczenie wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie obejmuje obie klasy byłych najemców, to jest tych wobec których zgodnie z nowym ujęciem orzeczono o ich prawie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, a także tych wobec których orzeczono o uprawnieniu do uzyskania lokalu socjalnego (art. 18 ust. 3a u.o.l.).

Sąd Rejonowy wprawdzie w uzasadnieniu przywołał art. 18 ust. 3a u.o.l., to jednak nie zauważył oceniając dowody, i jest to przedmiotem należycie rozumianego zarzutu pozwanych, którzy nie są reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika, że brak jest jakiejkolwiek różnicy w wysokości tzw. przypisu w zestawieniu opracowanym przez powoda między owym przypisem za marzec, kwiecień oraz za maj 2019 roku i następne. Tymczasem prawidłowe zastosowanie przez powoda art. 18 ust. 3a u.o.l. musiałoby skutkować obniżeniem naliczenia już częściowo za kwiecień, a w dalszym stopniu – za maj 2019 roku, względem należności za marzec 2019 roku. Skoro bowiem ustawa weszła w życie 21 kwietnia 2022 roku, to już wyliczenia powoda za kwiecień 2019 roku, gdyby były zgodne z prawem, winny być niższe aniżeli te za marzec 2019 roku, zaś naliczenia za maj 2019 roku byłyby pierwszymi, odnoszącymi się w pełnym okresie miesięcznym do stawki z umowy najmu socjalnego lokalu.

Inicjując postępowanie sądowe strona powodowa zmierzała do uzyskania zapłaty z tytułu korzystania z lokalu przez ten okres według stawek dedykowanych lokalom należącym do zasobu gminy kwalifikowanym jako lokale komunalne, posiadające wyższy standard aniżeli przysługujące pozwanym lokale socjalne. Twierdzenie to wynika wprost z przedłożonych przez powoda kart lokalu, w których wskazano że stawka czynszu wynosi 9 zł/m ². Na marginesie koniecznym jawi się również zauważenie, że pozwanym przyznano jednoprocentową zniżkę z uwagi na fakt, iż lokal jest położony poza strefą centralną, więc ostateczna stawka czynszu wynosiła 8,91 zł/m ². Powód do podstawowej należności z tytułu czynszu doliczał pozwanym również koszty eksploatacyjne. Ten sposób naliczania odszkodowania był słuszny, jednak kluczowym jest to, że Sąd I instancji nie wziął pod rozwagę przywoływanej już wielokrotnie nowelizacji. Treść art. 18 ust. 3a u.o.l., wprost wskazuje, że w analogicznych okolicznościach do tych, które odnotowano na kanwie analizowanego stanu faktycznego, zajmujący nieruchomość zobligowani są do uiszczenia odszkodowania w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byliby obowiązani płacić za zajmowany lokal na podstawie umowy najmu lokalu socjalnego, zaś ewentualna różnica między tym, co mógłby osiągnąć właściciel nieruchomości gdyby wynajął lokal w normalnych okolicznościach, a tym co osiąga w sytuacji jego zajmowania przez podmioty uprawnione do lokalu socjalnego, podlega wyrównaniu przez gminę. Sąd Rejonowy niezasadnie przychylił się zatem do stanowiska strony powodowej zasądzając kwotę 52.893,77 zł z tytułu bezumownego korzystania z lokalu.

Brak kwestionowania wysokości należności nie jest bezwzględnie wiążący dla sądów orzekających, gdyż przyznanie musi nie budzić wątpliwości (art. 229 k.p.c.). Wątpliwości takie z przyczyn wyżej opisanych istnieją, gdyż pozwani działali w istocie w zaufaniu do profesjonalizmu powoda, a także szczególnego charakteru jego działalności w zakresie gospodarowania gminnym zasobem mieszkaniowym (art. 2 ust. 1 pkt 10 w związku z art. 4 ust. 1 i 2 u.o.l.). Najemcy podlegają również szczególnej ochronie konstytucyjnej (art. 75 ust. 1 oraz art. 76 Konstytucji). Powód miał publicznoprawny obowiązek prawidłowego wyliczenia. Działanie pozwanych w zaufaniu do profesjonalizmu Miasta, którego zabrakło, nie może pogarszać ich sytuacji majątkowej, skoro najpóźniej przed prawomocnym zakończeniem postępowania zwrócili uwagę na naruszenie prawa materialnego. Dostrzec należy również, że Sąd Rejonowy zasądzając roszczenie nie uznał go za bezsporne, skoro nie orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności, choć gdyby zasądzał roszczenie co do którego uznawałby je za uznane przez pozwanych, miał obowiązek ów rygor nadać wyrokowi z urzędu (art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c.). Przebieg rozprawy wskazuje również na to, że pozwani nie byli szczególnie zorientowani w swoich prawach co do wysokości czynszu i działali co do wskazania wysokości, we wspomnianym już zaufaniu do profesjonalizmu i obiektywizmu Miasta.

Wysokość czynszu z tytułu najmu socjalnego lokali w zasobach mieszkaniowych Miasta Ł. określają akty stosowania prawa, niebędące aktami prawa miejscowego. Oznacza to, że wysokość czynszu podlega każdorazowo dowodzeniu, nie stanowiąc notoryjności ani powszechnej, ani sądowej. Powód nie przedstawił żadnego dowodu na wysokość stawek czynszowych w najmie socjalnym należących doń lokali za okres od 21 kwietnia 2019 roku. W tej sytuacji żądanie pozwu za okres począwszy od 21 kwietnia 2019 roku uznać należało za niewykazane co do wysokości. Ponieważ powód wskazuje w swoich wyliczeniach okresy miesięczne, już przypis za kwiecień 2019 roku należało uznać za dotknięty taką wadą. Prawidłowe zastosowanie – wskazywanych jako naruszone – art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., w tym ostatnim przypadku w zakresie zdania pierwszego, nakazywało przyjąć, że należności za okres począwszy od 21 kwietnia 2019 roku nie zostały przez powoda wykazane co do wysokości, zaś to na nim spoczywał w tym zakresie procesowy ciężar dowodzenia.

Ostatnią niebudzącą wątpliwości pozycją w zestawieniu powoda, uwzględniającym prawidłowo zarzut przedawnienia (k. 78 – 79), jest pozycja za marzec 2019 roku. Łącznie zadłużenie wyniosło wówczas 29.049,63 zł. Zaległość główna to 26.831,66 zł, odsetki naliczone narastająco do 31 marca 2019 roku: 2.217,97 zł. Koniecznym zatem było przyjęcie, że powód wykazał dowodowo wysokość dochodzonego przez siebie roszczenia jedynie do tak wskazanej wysokości, gdyż w świetle art. 233 § 1 k.p.c. brak jest dowodów niebudzących wątpliwości co do wysokości należności ustalonej z prawidłowym uwzględnieniem ograniczenia odpowiedzialności pozwanych stosownie do art. 18 ust. 3a u.o.l.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszeń prawa procesowego, które miałyby wpływ na wynik ustaleń faktycznych, zatem – ze wskazaną modyfikacją – przyjął ustalenia Sądu I instancji za własne.

Nie ma natomiast zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia naruszenie reguł dotyczących uzasadniania wyroku. Uzasadnienie jest relacją z procesu wyrokowania. Następuje po wydaniu wyroku. Tylko skrajnie poważne wady uzasadnienia, uniemożliwiające odtworzenie toku rozumowania, jaki legł u podstaw zaskarżonego następnie wyroku, w tym przyjętych ustaleń faktycznych, może doprowadzić do konieczności uchylenia wyroku jako niepoddającego się kontroli instancyjnej. Z całą pewnością taka sytuacja nie wystąpiła w niniejszej sprawie.

Przystępując do oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego należało stwierdzić, że zasadnym okazał się zarzut naruszenia art. 18 ust. 3a u.o.l. przez jego niezastosowanie w tej części, w jakiej powód dochodził roszczenia za okres począwszy od 21 kwietnia 2019 roku.

Nie ma natomiast mowy o naruszeniu art. 18 ust. 5 u.o.l. Pozwani błędnie uznają, jakoby przepis ten zwalniał ich całkowicie z odpowiedzialności za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego. Przywołany przepis tego nie oznacza i nie dotyczy w ogóle relacji między wynajmującym a byłym najemcą, lecz relacji między wynajmującym a gminą. Przepis ten w pierwszej kolejności rozstrzyga, wedle jakiego reżimu odpowiedzialności badać należy wzajemne prawa i obowiązki tychże podmiotów. Jednakże w niniejszej sprawie oba ustawowe podmioty stanowią jedność – Miasto Ł..

Przywołane w apelacji przepisy art. 354 § 1 i 2 k.c. mają to znaczenie, że wprowadzają – obok treści zobowiązania – również cel społeczno-gospodarczy oraz zasady współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie, to również ustalone zwyczaje, jako kryteria oceny zakresu praw i obowiązków stron zobowiązania. W niniejszej sprawie jednak sporne prawa i obowiązki zostały jasno określone w art. 18 ust. 3a u.o.l. i nie ma potrzeby sięgania po określone w tych przepisach, dodatkowe kryteria oceny prawidłowości działania tak pozwanych jako dłużników, jak i powoda jako wierzyciela w ramach spornego stosunku prawnego.

Naruszenie art. 6 k.c. nastąpiło wskutek wadliwego przyjęcia możliwości zastosowania procesowych reguł dotyczących ustalania okoliczności jako bezspornych.

Naruszenie przepisu ustawy wyklucza co do zasady naruszenie art. 5 k.c., gdyż działanie bezprawne nie jest wykonywaniem prawa podmiotowego. Przywołany przepis chronić ma zobowiązanych przed takimi działaniami wierzyciela, które – formalnie mieszcząc się w granicach wyznaczonych ustawą – naruszają jednak społeczno-gospodarcze przeznaczenie pozornie wykonywanego prawa, albo zasady współżycia społecznego.

Zasadnym okazał się również zarzut naruszenia art. 482 § 1 k.c. Odsetki od należności głównej powód dochodził od 1 listopada 2020 roku. Odsetek od skapitalizowanych odsetek – od wytoczenia powództwa. Sąd Rejonowy zasądził je od 19 lutego 2020 roku, co jednak zapewne było w istocie oczywistą omyłką, skoro pozew wpłynął do Sądu I instancji 20 listopada 2020 roku. Zasądzenie odsetek od lutego 2020 roku oznaczałoby ich zasądzenie od daty poprzedzającej datowanie pozwu przez samego powoda.

W rozstrzygnięciu należało uwzględnić również, że odpowiedzialność pozwanych in solidum obejmuje nie tylko świadczenia spełniane przez nich, ale również świadczenie spełniane przez pierwotnie pozwaną E. A., co do której uprawomocnił się nakaz zapłaty.

W tych okolicznościach należało na nowo rozstrzygnąć również o kosztach procesu za I instancję. Odpowiedzialność wszystkich pozwanych, w tym E. A., jest w tym przypadku odpowiedzialnością solidarną. Wskazał na to Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 6/757 podnosząc w szczególności, że za takim rozwiązaniem przemawia przede wszystkim adhezyjność orzeczenia o kosztach procesu w stosunku do rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. Koszty w I instancji poniósł wyłącznie powód. Prawidłowo Sąd Rejonowy wyliczył owe koszty na 9.067 zł. Pozwani winni zatem zwrócić: 29.049,63 zł ÷ 73.337,90 zł × 9.067 zł ≈ 3.591 zł (art. 100 zd. I k.p.c.), wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 12 lipca 2022 roku (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.).

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając zaskarżone orzeczenie częściowo za błędne uwzględniono apelację pozwanych w części, w tym zakresie zmieniając je i orzekając co do istoty (art. 386 § 1 k.p.c.), zaś w pozostałej części apelację powodów oddalono jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 zd. I w związku z art. 391 § 1 zd. I k.p.c. Na koszty postępowania apelacyjnego pozwanych złożyło się 100 zł zaliczonej na poczet opłaty od apelacji opłaty od wniosku o uzasadnienie zaskarżonego wyroku. Powód poniósł 4.050 zł opłaty za czynności adwokata, jako 75 % stawki minimalnej z uwagi na nowego pełnomocnika (§ 10 ust. 1 pkt 1 r.o.a.8). Razem koszy postępowania apelacyjnego wyniosły 4.150 zł, przy czym pozwani wygrali apelację w części: 52.893,77 zł – 29.049,63 zł = 23.844,14 zł, zatem powód winien ponieść: 23.844,14 zł ÷ 52.893,77 zł × 4.150 zł ≈ 1.871 zł. Skoro poniósł 4.050 zł, tedy pozwani obowiązani są zwrócić powodowi solidarnie: 4.050 zł – 1.871 zł = 2.179 zł. Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu, w tym przypadku – apelacyjnego, przeciwnikowi (art. 108 u.k.s.c.9).

Ponieważ pozwani zostali zwolnieni z części opłaty od apelacji przenoszącej 100 zł podlegające zaliczeniu na poczet opłaty od apelacji z racji uiszczenia opłaty za sporządzenie uzasadnienia, oznacza to iż nieuiszczone koszty sądowe wynoszą 2.545 zł opłaty apelacyjnej, od której pozwani zostali zwolnieni. Powód przegrał postępowanie apelacyjne w części, winien zatem zwrócić Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi 23.844,14 zł ÷ 52.893,77 zł × 2.545 zł ≈ 1.147 zł. Pozostałą część trwale ponosi Skarb Państwa, gdyż brak jest zasądzenia świadczenia na rzecz pozwanych, z którego można byłoby ściągnąć brakujące koszty.

1 Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 172 z późn. zm.).

2 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2015 r., III CZP 70/15, OSNC z 2016 r., nr 10, poz. 118.

3 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

4 Uchwała Składu (...) Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/04, OSNC z 2005 r., nr 9, poz. 149.

5 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. – Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).

6 Ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 756 z późn. zm.).

7 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1975 r., III CZP 6/75, OSNC z 1976, nr 2, poz. 27.

8 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.).

9 Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 1125).