Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 listopada 2022 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa Miasta Ł.:

nakazał pozwanemu E. Z. opróżnienie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...) wraz z mieniem do niego należącym i wydanie tego lokalu powodowi;

orzekł, że E. Z. przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

nakazał wstrzymanie wykonania wyroku w punkcie 1. do czasu złożenia E. Z. przez Miasto Ł. oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

nie obciążył pozwanego E. Z. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od wyroku wniósł powód, zaskarżając orzeczenie w części, tj. co do punktu 2 i 3 oraz co do punktu 4 wyroku.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

naruszenie prawa procesowego mające wpływ na rozstrzygnięcie:

• art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodu z dokumentów - oświadczenia pozwanego z dnia 4 lutego 2022 r. i sprzeczne z logiką a także ustalonym stanem faktycznym w zakresie daty śmierci I. W. uznanie, że z dokumentu tego wynika, iż od 1 grudnia 2020 r. pozwany w lokalu mieszka sam, podczas gdy I. W. zmarła 23 listopada 2021 r., a zatem oświadczenie pozwanego należy rozumieć w ten sposób, że dnia 1 grudnia 2020 r. wprowadził się/zajął lokal nr (...), czego Sąd I instancji wadliwie nie ustalił;

• art. 230 k.p.c. poprzez wadliwe nie uznanie za przyznane, że pozwany ma możliwość zamieszkania w lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł., podczas gdy pozwany okoliczności tej nie zaprzeczył, a nadto jest pod tym adresem zameldowany, co wskazuje, że w tymże lokalu może zamieszkać, a w konsekwencji brak ustalenia faktycznego, iż pozwany ma możliwość zamieszkania w lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł.;

• art. 102 k.p.c. poprzez nieobciążenie pozwanego kosztami procesu w braku istnienia ku temu przesłanek;

obrazę prawa materialnego:

• art. 17 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego poprzez błędną wykładnię i ustalenie prawa pozwanego do najmu socjalnego lokalu, w sytuacji gdy pozwany zajął lokal bez tytułu prawnego, a zatem nie mógł znaleźć zastosowania art. 14 ww. ustawy;

• art. 17 ust. la ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego poprzez błędną wykładnię i wadliwe uznanie, że orzeczenie o uprawnieniu pozwanego do najmu socjalnego lokalu jest szczególnie usprawiedliwione;

• art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego poprzez niewłaściwe zastosowanie i ustalenie prawa pozwanego do najmu socjalnego lokalu w sytuacji gdy ma on możliwość zamieszkania w lokalu nr (...) przy ul. (...), co stanowi przesłankę negatywną orzeczenia o prawie do najmu socjalnego lokalu z art. 14 ust. 4 in fine ww. ustawy.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez orzeczenie, że E. Z. nie przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, uchylenie pkt 3. wyroku oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych. Wniósł także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się całkowicie bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż niniejsza sprawa rozpoznawana jest w postępowaniu uproszczonym.

W myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i jako taki musi się ostać. Podniesione przez apelującą zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne, jak i dokonaną ocenę prawną.

Sąd Okręgowy uznał za niezasadne zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Formułując zarzut uchybienia art. 233 k.p.c., odnoszący się do błędów w ocenie materiału dowodowego, konieczne jest wskazanie, który dowód został nieprawidłowo oceniony przez niezasadne danie mu wiary czy przypisanie mocy dowodowej bądź też przez bezpodstawną odmowę obdarzenia go przymiotem wiarygodności, czy mocy dowodowej. Zarzut ten mógłby zostać uwzględniony tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, a także w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 maja 2022 r., I ACa 107/21, Legalis nr 2712599, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 czerwca 2022 r., I ACa 771/21, Legalis nr 2712624).

Wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, a dokonana ocena dowodów nie budzi żadnych zastrzeżeń pod kątem jest zgodności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Stawiany przez apelującą zarzut w istocie nie dotyczy błędów w ustaleniach faktycznych czy ocenie dowodów, a sprowadza się do zakwestionowania zinterpretowania faktów w kontekście przepisów prawa materialnego. Apelacja w części poświęconej zarzutowi rzekomego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., w istocie nie zarzuca ani jednego wadliwie ustalonego faktu, to jest istnienia bądź braku określonego układu rzeczy bądź zjawisk. Apelacja stanowi jedynie polemikę z prawidłowo poczynionymi przez Sąd Rejonowy ustaleniami faktycznymi. Podkreślić przy tym należy, że wbrew tezom apelacji bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest okoliczność, czy w momencie zamieszkania pozwanego w przedmiotowym lokalu pierwotnej najemczyni przysługiwało prawo do tego lokalu. Kwestia ta zostanie omówiona w części rozważań poświęconych zarzutom naruszenia prawa materialnego.

Idąc dalej, należy wskazać, że zarzut naruszenia art. 230 k.p.c. jest chybiony. Choć, w przedmiotowej sprawie, pozwany nie stawił się na terminie rozprawy oraz nie złożył w sprawie wyjaśnień na piśmie, to samo milczenie jednej ze stron co do twierdzeń strony przeciwnej nie może stanowić podstawy do uznania faktów za przyznane. To zebrany w sprawie materiał dowodowy, przy uwzględnieniu charakteru i przedmiotu postępowania, decyduje o tym, czy można zastosować art. 230 k.p.c.. Zastosowanie art. 230 k.p.c. nie ma charakteru automatycznego w razie niewypowiedzenia się strony co do twierdzenia strony przeciwnej, gdyż zależy od oceny sądu, który – mając na uwadze wynik całej rozprawy – może uznać, że zachodzą przesłanki do jego zastosowania (wyr. SA w Gdańsku z 15.12.2014 r., III AUa 701/14, L.). Zatem, prawidłowo Sąd pierwszej instancji, uwzględniając charakter i przedmiot postępowania oraz treść art. 14 ust. 3. u.o.p.l, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, ocenił, iż przepis art. 230 k.p.c. nie może mieć zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. Podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu, jest reguła odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 §1 k.p.c.), zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wyjątek od tej zasady przewidziany został w art. 102 k.p.c., wyrażającym zasadę słuszności, stosownie do której, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” w rozumieniu art. 102 k.p.c. należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, do drugich - sytuację majątkową i życiową strony, z zastrzeżeniem, że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Uznanie, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu tego przepisu, jest przejawem dyskrecjonalnej władzy sądu. W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie naruszył swoim rozstrzygnięciem o kosztach art. 102 k.p.c. Sytuacja majątkowa pozwanego jest niewątpliwie ciężka, gdyż jest osobą o skrajnie niskich dochodów w kwocie 1.093,98 złotych netto miesięcznie, które nie pozwalają na zwrot kosztów procesu bez uszczerbku dla podstawowych potrzeb egzystencjalnych pozwanego. Sytuacja życiowa pozwanego również jest ciężka, jest osobą bez pracy, z problemami zdrowotnymi, posiada orzeczony stopień niepełnosprawności.

Przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym sprawy nie naruszył również Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego.

Przede wszystkim należ wskazać, że pozwany jest lokatorem w rozumieniu u.o.p.l..

Zgodnie z art. 2 ustawy przez lokatora należy rozumieć najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.

Stosunkiem prawnym pozwalającym na uznanie osoby używającej lokalu za lokatora może być umowa użyczenia (tak SN w uzasadnieniu wyr. z 24.10.2002 r., I CKN 1074/00, L.; zob. też wyr. SO w Gdańsku z 7.6.2011 r., III Ca 433/11, niepubl.; wyr. SO w Gdańsku z 14.11.2012 r., III Ca 264/12, niepubl., a także wyr. SN z 22.4.2005 r., II CK 655/04, MoP 2005, Nr 10, s. 479).

Niewątpliwie pozwany zamieszkał w przedmiotowym lokalu na skutek użyczenia mu go przez I. W.. To zaś czy I. W. w dacie użyczenia lokalu była jego najemcą, pozostaje bez znaczenia dla oceny skuteczności nawiązania stosunku użyczenia.

Należy bowiem wskazać, że użyczający nie musi być właścicielem rzeczy (zob. J. Gudowski, w: G. Bieniek, Komentarz KC, t. 2, 2005, s 337). Użyczający, domagając się od biorącego zwrotu rzeczy, nie jest obowiązany wykazać, że jest właścicielem rzeczy (orz. z 17.4.1947 r., C III 442/47, OSN 1948, Nr 1, poz. 14). Wystarczy, że użyczający jest posiadaczem rzeczy (samoistnym lub zależnym) albo dzierżycielem (por. J. Gudowski, w: G. Bieniek, Komentarz KC, t. 2, 2005, s. 337). W dacie użyczenia lokalu pozwanemu I. W. była zaś niewątpliwie posiadaczką tegoż lokalu.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 17 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego. Jak prawidłowo zauważył Sąd pierwszej instancji, z przyczyn wskazanych powyżej, powód nie udowodnił, żeby pozwany zajął sporny lokal bezumownie.

Niezależnie od tego, nawet, gdyby przyjąć w tym zakresie stanowisko powoda, to zgodnie z treścią art. 17 ust. 1a. ustawy o ochronie praw lokatorów Sąd może orzec o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec osoby, która dokonała zajęcia lokalu bez tytułu prawnego, jeżeli przyznanie tego uprawnienia byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione. Taka sytuacja ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Biorąc pod uwagę, że pozwany jest osobą osiągająca niskie dochody, posiadająca orzeczenie o stopniu niepełnosprawności przyznanie mu lokalu socjalnego usprawiedliwia przyznanie mu w świetle zasad współżycia społecznego prawa do lokalu socjalnego.

Niezasadny jest wreszcie zarzut naruszenia art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego, gdyż pozwany jest osobą spełniającą przesłanki wynikając z art. 14 ust. 4 powyższego przepisu. Zdaniem Sądu odwoławczego, prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, iż pozwany nie mógł zamieszkiwać w lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł., gdyż wszelkie okoliczności ustalone przez Sąd prowadzą do wniosku, że pozwany nie ma tytułu prawnego do zamieszkiwania w tym lokalu. Z pewnością nie świadczy o tym fakt zameldowania w lokalu w roku 2000.

W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.