Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 grudnia 2017 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi
– Ś. w Ł. w sprawie o sygn. akt II C 46/17, z powództwa Ł. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w Ł., Sądowi Okręgowemu
w Ł. i Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi o zapłatę:

1.  zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz Ł. K. sumę 5 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 listopada 2017 roku do dnia zapłaty wyżej wskazanej sumy;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  ustalił, że koszty procesu między stronami znoszą się wzajemnie;

4.  przyznał adwokatowi R. P. wynagrodzenie w kwocie 2 952 zł z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi oraz nakazał wypłacić adwokatowi R. P. wyżej wskazaną kwotę z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych, które przedstawiają się następująco:

Ł. K. został prawomocnie skazany na następujące kary:

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 19 sierpnia 2009 roku (sygn. II K 331/09) na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby za popełnienie przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. (postanowieniem SR w Brzezinach z dnia 2 kwietnia 2010 roku zarządzono wykonanie tej kary),

- wyrokiem SR w Brzezinach z 6 listopada 2009 roku (sygn. II K 519/09) na karę 50 stawek dziennych grzywny po 10 zł za przestępstwo z art. 270 § 1 k.k.,

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 4 grudnia 2009 roku (sygn. II K 579/09) na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby oraz karę 60 stawek dziennych grzywny po 10 zł za popełnienie przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. (postanowieniem z dnia 31 stycznia 2011 roku zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności, zaliczając na poczet tej karty okres 60 dni odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych grzywny),

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 3 marca 2010 roku (sygn. II K 683/09) na karę 10 miesięcy ograniczenia wolności za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. i art. 283 k.k. – następnie w miejsce tej kary orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności w wymiarze 3 miesiące i 15 dni,

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 11 października 2010 roku (sygn. II K 198/10) na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby,

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 11 października 2010 roku (sygn. II K 345/10) na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby, za popełnienie dwóch przestępstw z art. 278 § 1 k.k.,

- wyrokiem łącznym SR w Brzezinach z dnia 8 marca 2011 roku (sygn. II K 549/10) połączono m.in. kary pozbawienia wolności orzeczone wobec Ł. K. wyrokami wydanymi w sprawach II K 331/09 i II K 579/09 w ten sposób, że wymierzono skazanemu karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 24 października 2011 roku (sygn. II K 228/11) na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. (postanowieniem SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 21 stycznia 2013 roku zarządzono wykonanie tej kary),

- wyrokiem SR w Brzezinach z dnia 6 grudnia 2012 roku (sygn. akt II K 293/12) a karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby za przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 11 § 2 k.k.,

- wyrokiem SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 28 marca 2013 roku (sygn. akt X K 125/13) na karę 12 dni aresztu za wykroczenie z art. 119 § 1 k.k.w.,

- wyrokiem SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku (sygn. akt III K 53/13) na karę 1 roku pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 270 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.,

- wyrokiem SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 18 czerwca 2014 roku (sygn. akt IV K 263/14) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 12 k.k.

Wyrokiem łącznym z dnia 24 czerwca 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt III K 307/13 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wymierzył Ł. K. karę łączną pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy w miejsce kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej skazanemu wyżej przywołanym wyrokiem łącznym SR w Brzezinach wydanym w sprawie II K 549/10 i kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyżej przywołanym wyrokiem SR w Brzezinach wydanym w sprawie II K 228/11. Na skutek apelacji skazanego wyrokiem z dnia 13 listopada 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. V Ka 1278/14 Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił wyżej opisany wyrok sądu I instancji w ten sposób, że obniżył wysokość kary łącznej pozbawienia wolności do 2 lat.

Wyrokiem łącznym z dnia 11 grudnia 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 842/14, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi wymierzył Ł. K. dwie kary łączne pozbawienia wolności:

- w miejsce kar jednostkowych pozbawienia wolności orzeczonych wobec skazanego wyżej przywołanymi wyrokami SR w Brzezinach w sprawach o sygn. II K 331/09, II K 579/09 i (...) wymierzył skazanemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności,

- w miejsce kar jednostkowych pozbawienia wolności orzeczonych wobec skazanego wyżej przywołanymi wyrokami: SR w Brzezinach z dnia 6 grudnia 2012 roku (sygn. akt II K 293/12), SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku (sygn. akt III K 53/13) i SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 18 czerwca 2014 roku (sygn. akt IV K 263/14) karę łączną 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt V Ka 318/15, Sąd Okręgowy w Łodzi na skutek apelacji skazanego Ł. K. od wyżej opisanego wyroku łącznego wydanego przez Sąd I instancji (tj. wyroku z dnia 11 grudnia 2014 roku wydanego w sprawie o sygn. akt IV K 842/14):

- uchylił punkty 1 i 2 zaskarżonego wyroku w zakresie dotyczącym wymierzenia

skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności w miejsce kar orzeczonych wyrokami SR w Brzezinach w sprawach o sygn. II K 331/09, II K 579/09 i (...) i w tym zakresie umorzył postępowanie,

- zmienił zaskarżony wyrok łączny w ten sposób, że uchylił karę łączną wymierzoną w

punkcie 3 tego wyroku i w miejsce kar jednostkowych wymierzonych skazanemu wyrokami opisanymi w punktach XI i XII zaskarżonego wyroku (tj. wyżej przywołanymi wyrokami SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi sygn. akt III K 53/13 i SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi sygn. akt IV K 263/14) orzekł wobec skazanego karę łączną 1 roku pozbawienia wolności, a ponadto umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego obejmującego skazanie opisane w punkcie IX zaskarżonego wyroku (tj. w zakresie skazania powoda wyrokiem SR w Brzezinach wydanym w sprawie II K 293/12),

- w pozostałym zakresie utrzymał zaskarżony wyrok łączny w mocy.

W uzasadnieniu wyroku wskazano, że uchylenie punktów 1 i 2 wyroku łącznego wydanego przez sąd I instancji wynika z faktu, że objęte karą łączną orzeczoną w punkcie 1 wyroku kary jednostkowe wymierzone Ł. K. w sprawach SR w Brzezinach o sygn. II K 331/09, II K 579/09 i II K 228/11 zostały już objęte prawomocnym wyrokiem łącznym wydanym przez SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. III K 307/13.

Z kolei zmiana punktu 3 wyroku łącznego wydanego w sprawie IV K 842/14 wynikała z dokonania przez sąd II instancji oceny, zgodnie z którą kara pozbawienia wolności wymierzona skazanemu wyżej przywołanym wyrokiem SR w Brzezinach wydanym w sprawie o sygn. akt II K 293/12 nie mogła zostać objęta wyrokiem łącznym, gdyż na datę wydawania wyroku łącznego czyn, za który wymierzono skazanemu karę w sprawie II K 293/12, nie był już przestępstwem lecz jedynie wykroczeniem. Wobec tego zmiana wyroku sądu I instancji polegała na objęciu karą łączną wyłącznie kar jednostkowych pozbawienia wolności orzeczonych wobec skazanego wyrokami SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi sygn. III K 53/13 i SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi sygn. akt IV K 263/14 oraz na orzeczeniu kary łącznej w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności (w miejsce orzeczonej przez sąd I instancji kary łącznej 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności).

Ł. K. był osobą pozbawioną wolności w okresach: - od 3 lipca 2010 roku do 19 lipca 2011 roku, - od dnia 28 września 2012 roku do dnia 9 września 2015 roku.

Kopia wyżej opisanego prawomocnego wyroku łącznego z dnia 27 sierpnia 2015 roku wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi jako Sąd II instancji w sprawie V Ka 318/15 przesłana faksem z tego sądu wpłynęła do Aresztu Śledczego w Ł. w dniu 9 września 2015 roku – wraz z kopią zmienionego tym wyrokiem wyroku łącznego wydanego przez sąd I instancji (tj. SR dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie IV K 842/14).

Funkcjonariusze Aresztu Śledczego w Ł. ustalili wówczas, że z treści opisanego prawomocnego wyroku łącznego wynika, że powód odbył już łącznie dłuższą karę pozbawienia wolności niż kara ustalona treścią wyroku łącznego. Wobec powyższego, Areszt Śledczy w Ł. zwrócił się do właściwego sądu o wystawieniu nakazu zwolnienia powoda.

W dniu 9 września 2015 roku Sąd Okręgowy w Łodzi jako sąd penitencjarny wydał na wniosek Aresztu Śledczego w Ł. zarządzenie ostatecznie ustalające kolejność odbytych przez powoda kar aresztu i pozbawienia wolności.

Powód został zwolniony z Aresztu Śledczego w Ł. w dniu 9 września 2015 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony podlegał pominięciu na podstawie art. 302 § 1 k.p.c., z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoda na rozprawie. Jak wynika z danych z centralnej ewidencji osób skazanych, powód w dniu 11 marca 2017 roku został zwolniony z jednostki penitencjarnej a jako swój adres po zwolnieniu podał ten adres, na jaki wysłano mu wezwanie na rozprawę.

Zgłoszony przez powoda wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu psychologii (pismo powoda k. 100) na okoliczność „wystąpienia ujemnych skutków psychicznych u powoda wynikających z naruszenia dobra osobistego, jakim jest wolność jednostki” podlegał oddaleniu jako niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na podstawie poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Sąd Rejonowy powołał się na treść art. 417 § 1 k.c., art. 448 k.c., art. 445 § 1 k.c.
w zw. z art. 444 k.c. i wskazał, że doszło do naruszenia dobra osobistego powoda, jakim jest wolność.

Powód sprecyzował podstawę faktyczną swojego powództwa w piśmie procesowym datowanym na 11 maja 2017 roku, którego analiza prowadzi do wniosku, iż powód zakłada, że skoro prawomocnym wyrokiem łącznym z dnia 27 sierpnia 2015 roku, wydanym przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie V Ka 318/15 wymierzono mu karę łączną pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku w miejsce dwóch jednostkowych kar pozbawienia wolności o łącznym wymiarze 1 roku i 10 miesięcy wymierzonych powodowi prawomocnymi wyrokami skazującymi w sprawach SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku (sygn. akt III K 53/13 - 1 rok pozbawienia wolności) oraz SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 18 czerwca 2014 roku (sygn. akt IV K 263/14 – 10 miesięcy pozbawienia wolności), które to kary powód odbył w całości (wedle zestawienia AŚ w Ł. z 9 września 2015 roku), to tym samym powód był pozbawiony wolności co najmniej o 9 miesięcy i 19 dni dłużej niż wynikałoby ze skutków wejścia do obrotu prawnego wyżej przywołanego prawomocnego wyroku łącznego w sprawie V Ka 318/15.

Sąd pierwszej instancji uznał tak sformułowany pogląd powoda za błędny, ponieważ nie uwzględnia on przede wszystkim treści art. 576 § 1 i 2 k.p.k. W stosunku do skazanego Ł. K. korzystny dla niego (gdyż łączący na zasadzie tzw. pełnej absorpcji jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone w wyżej przywołanych sprawach SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi III K 53/13 i SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi IV K 263/14) prawomocny wyrok łączny, tj. wyrok łączny sądu II instancji (a zatem wyrok SO w Łodzi wydany w sprawie V Ka 318/15), zaistniał dopiero w dniu 27 sierpnia 2015 roku. Dopiero począwszy od tego dnia wyżej przywołane prawomocne wyroki skazujące powoda nie podlegały wykonaniu w zakresie objętym wyrokiem łącznym i dopiero wówczas zastosowanie znajdował art. 576 § 2 k.p.k. Powód w żaden sposób nie kwestionował tego, że w stanie prawnym istniejącym do dnia 27 sierpnia 2015 roku (tj. do dnia wydania wyżej przywołanego prawomocnego wyroku łącznego) do tamtej pory wydane w stosunku do niego prawomocnego wyroki skazujące na kary pozbawienia wolności były realizowane prawidłowo. W tej sytuacji nie sposób twierdzić, że do dnia 27 sierpnia 2015 roku powód był osobą bezprawnie (tj. na skutek niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej) pozbawioną wolności. Aż do tej daty powód odbywał bowiem kolejno kary pozbawienia wolności i kary aresztu wynikające z wyżej szczegółowo opisanych prawomocnych wyroków skazujących. Zdaniem Sądu Rejonowego nie sposób twierdzić, że szczególna, a przy tym i tak co do zasady korzystna dla powoda instytucja wyroku łącznego, miałaby wywoływać w odniesieniu do wcześniej prawomocnie orzeczonych wobec powoda kar pozbawienia wolności skutki prawne inne niż te wynikające wyraźnie z treści art. 576 k.p.k. Przepis ten w żaden sposób nie pozwala na przyjęcie, że w sytuacji objętej dyspozycją jego § 2
(tj. w wypadku wymierzenia w wyroku łącznym kary pozbawienia wolności niższej od okresu już odbytych i następnie połączonych kar pozbawienia wolności) poza wyraźnie przewidzianym w tym przepisie skutkiem (tj. obowiązkiem niezwłocznego zwolnienia skazanego z zakładu karnego) miałby jeszcze następować skutek dalej idący, w postaci uznania już odbytych kar pozbawienia wolności – w zakresie, w jakim ich łączny wymiar przekracza wymiar kary orzeczonej następnie wyrokiem łącznym – za okres niezgodnego z prawem pozbawienia wolności.

Z treści art. 576 § 2 k.p.k. wynika natomiast, że w omawianej sytuacji dopiero brak niezwłocznego zwolnienia skazanego w dacie zaistnienia prawomocnego wyroku skazującego skutkuje tym, że dalsze pozbawienie wolności skazanego jest pozbawione podstawy prawnej. W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że dopiero z chwilą wydania prawomocnego wyroku łącznego, tj. wyroku łącznego SO w Łodzi z dnia 27 sierpnia 2015 roku w sprawie V Ka 318/15, zaistniał stan przewidziany w treści art. 576 § 2 k.p.k. – w dniu tym powód powinien zostać niezwłocznie zwolniony z jednostki penitencjarnej, co jednak nastąpiło dopiero w dniu 9 września 2015 roku (tj. po dalszych 13 dniach). Oznacza to, że powód był bezprawnie pozbawiony wolności przez okres 13 dni (tj. od 28 sierpnia 2015 roku do 9 września 2015 roku), a nie przez dłuższy okres, na jaki wskazywał w swoich pismach procesowych.

Skoro w wyżej przywołanym wyroku łącznym wydanym przez Sąd Okręgowy w Łodzi orzeczono w stosunku do powoda łączną karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym od okresu już odbytych i połączonych kar pozbawienia wolności, a przy tym nie było już wówczas ciążących na powodzie i podlegających dalszemu wykonaniu kar pozbawienia wolności (co wynika z uwzględniającego już treść wyroku łącznego zestawienia na k. 105-110 oraz z zarządzenia sądu penitencjarnego z 9 września 2015 roku, k. 143-144), to powód w dniu 27 sierpnia 2015 roku, tj. w dniu wydania prawomocnego wyroku łącznego, powinien zostać niezwłocznie zwolniony z jednostki penitencjarnej.

Trwające do 9 września 2015 roku opóźnienie w przesłaniu stosownej korespondencji (tj. kopii wyroku łącznego i odpowiedniego zarządzenia wykonawczego) do jednostki penitencjarnej, w której przebywał powód, obciąża ten sąd, który wydał wyrok łączny skutkujący powstaniem omawianej sytuacji, tj. Sąd Okręgowy w Łodzi – co wynika z treści art. 576 § 2 k.p.k.

Sąd Rejonowy uznał, że doszło do naruszenia dobra osobistego powoda, jakim jest wolność osobista, w omawianym okresie (tj. od 28 sierpnia 2015 roku do 9 września 2015 roku), jednakże czas trwania tego naruszenia nie przekroczył 2 tygodni. Sam powód formułując swoje roszczenie domagał się pierwotnie kwoty 25.000 zł za okres bezprawnego pozbawienia wolności, którego długość określił na 5 miesięcy. Przy okresie pozbawionego podstawy prawnej pozbawienia powoda wolności trwającym 13 dni, za adekwatną do stopnia naruszenia dobra osobistego powoda Sąd I instancji uznał kwotę 5.000 zł zadośćuczynienia pieniężnego, wobec czego roszczenie powoda podlegało uwzględnieniu w tym zakresie na podstawie art. 417 k.c. w zw. z art. 448 k.c., a w pozostałej części -oddaleniu.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. od dnia
2 listopada 2017 roku, o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany Skarb Państwa – Sąd Okręgowy
w Ł., zarzucając naruszenie:

I.  prawa procesowego, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 244 § 1 k.p.c. oraz art. 6 k.c. poprzez

przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w ten sposób, że:

- Sąd I instancji pominął informacje istotne, a zawarte w aktach postępowania III K 29/16,

załączonych do akt niniejszego postępowania, które winny być wzięte pod uwagę przy ocenie czy działaniu pozwanego ad.3) można przypisać znamię bezprawności, w szczególności protokołu rozprawy w sprawie V Ka 318/15 (k. 141-142 akt III K 29/16), zawierającego oświadczenie powoda, iż odbywa karę pozbawienia wolności, której koniec przypada na 21.10.2015 roku oraz zarządzenie 1 zawarte w treści protokołu rozprawy „o treści wyroku zawiadomić Dyrektora Aresztu Śledczego w Ł.”, które stosownie do adnotacji zawartej na tejże karcie zostało wykonane;

- Sąd dokonał niekompletnej analizy orzeczenia z dnia 27.08.2015 roku, poprzez

niewzięcie pod uwagę, iż w wyroku wydanym w sprawie V Ka 318/15 Sąd Okręgowy w Łodzi w części skarżone orzeczenie uchylił i przekazał do ponownego rozpoznania co do zaliczenia kar na poczet kary łącznej, które to zaliczenie pozwalało na dokonanie oceny, czy zachodzi podstawa do niezwłocznego zwolnienia z uwagi na fakt, że wymiar kary łącznej jest niższy niż faktyczny okres pozbawienia wolności;

- poprzez swoiste „zwolnienie” powoda z wykazania zasadności zgłaszanych roszczeń

poprzez dokonanie oceny zakresu naruszenia dobra osobistego mimo pominięcia dowodu z przesłuchania strony z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoda
i niewskazania przez powoda jakichkolwiek okoliczności, których wskazanie wydaje się niezbędne do oceny zakresu naruszenia i odpowiadającej temu ewentualnej kwocie zadośćuczynienia;

- poprzez niewzięcie pod uwagę okoliczności wielokrotnego skazywania powoda na kary

pozbawienia wolności oraz odbywanie przez powoda takiej kary w znacznym wymiarze (ok. 4 lat), tj. długiego przebywania powoda w warunkach izolacji więziennej – co winno podlegać uwzględnieniu w ramach oceny skali naruszenia dobra osobistego powoda i związanych z tym faktem negatywnych odczuć powoda;

2. prawa materialnego, tj.:

- tj. art. 417 k.c. w zw. z art. 448 k.c. oraz art. 6 k.c. i art. 576 § 2 k.p.k. poprzez błędne przyjęcie, iż Sądowi Okręgowemu w Łodzi przypisać można bezprawność działania, wskutek której miało miejsce naruszenie dobra osobistego powoda w postaci bezprawnego pozbawienia wolności, wobec tej okoliczności, iż Sąd Okręgowy w Łodzi winien był zarządzić w dniu 27 sierpnia 2015 roku natychmiastowe zwolnienie powoda z jednostki penitencjarnej;

- art. 321 k.p.c. poprzez uwzględnienie powództwa na innej podstawie faktycznej niż wskazywana przez powoda w toku całego postępowania.

Wobec podniesionych zarzutów skarżący wniósł o zmianę kwestionowanego wyroku poprzez oddalenie powództwa wobec pozwanego ad.3) w całości, tj. także
w zakresie zasądzonej w punkcie 1 wyroku kwoty 5 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 listopada 2017 roku oraz poprzez zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego ad.3) zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Wstępnie należy przyjąć, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji są prawidłowe, nie obarczone błędem i w związku z tym Sąd Okręgowy podziela je w całości, przyjmując za własne, podobnie jak ocenę ich wiarygodności, przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy w zgodzie z dyrektywami art. 233 § 1 k.p.c.

Zarzuty formułowane przez skarżącego zmierzają do wykazania, że działanie Sądu Okręgowego w Łodzi nie było bezprawne i nie można temu działaniu przypisać skutku
w postaci naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego powoda, co w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na aprobatę.

Nietrafnym jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 244 § 1 k.p.c.i art. 6. k.c. Oczywistym jest, że składane w sprawie o sygn. akt V Ka 318/15 oświadczenie powoda
o terminie zakończenia odbywania kary pozbawienia wolności w dniu 21 października 2015 roku nie było dla Sądu w żaden sposób wiążące. Rzeczą organu wymiaru sprawiedliwości jest bowiem prawidłowe określenie wymiaru kary, a także zarządzenie niezwłocznego zwolnienia skazanego w sytuacji, gdy wyrokiem łącznym orzeczono karę niższą od okresu kar odbytych
i połączonych już kar pozbawienia wolności lub równą temu okresowi (art. 576 § 2 k.p.k.).

Wskazany przepis nakazuje niezwłoczne zwolnienie skazanego. Oznacza to konieczność wydania zarządzenia o zwolnieniu bez oczekiwania na uprawomocnienie się wyroku łącznego. To zaś prowadzi do wniosku, że zarządzenie o zwolnieniu powinno zostać wydane na rozprawie przez przewodniczącego składu orzekającego po ogłoszeniu wyroku. Następnie należy je przesłać do administracji zakładu karnego wraz z odpisem nieprawomocnego wyroku łącznego. Zarządzenie przewodniczącego o zwolnieniu skazanego nie podlega zaskarżeniu ( Świecki Dariusz. Art. 576. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II, wyd. IV. Wolters Kluwer Polska, 2018). Unormowanie powyższe jest oczywistą konsekwencją zasady, że skazany nie może być pozbawiony wolności dłużej niż to wynika z wyroku łącznego. Wydanie wyroku łącznego nie powoduje utraty mocy wyroków, którymi orzeczono połączone kary jednostkowe. Nadal pozostają one w obrocie prawnym. Jednak z chwilą uprawomocnienia się wyroku łącznego wyroki jednostkowe nie ulegają wykonaniu w zakresie objętym wyrokiem łącznym (art. 576 § 1 k.p.k.).

Słusznie zatem wskazał Sąd Rejonowy, że skutkiem wydania wyroku łącznego w dniu 27 sierpnia 2015 roku było to, że od dnia 28 sierpnia 2015 roku powód stał się osobą pozbawioną wolności bez podstawy prawnej, co trwało do dnia 9 września 2015 roku, kiedy to na skutek interwencji zakładu karnego Sąd Okręgowy zwolnił skazanego z odbywania kary pozbawienia wolności.

Prawidłowo też Sąd Rejonowy zastosował przepisy prawa materialnego. Odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa, oparta na art. 417 § 1 k.c. powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą. Bezprawność oznacza naruszenie przez władzę publiczną przepisów prawa, ale jedynie takie naruszenie, które stanowiło warunek konieczny do powstania szkody i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody, zatem kwestia winy czy jej braku w działaniu funkcjonariuszy państwa nie ma znaczenia. Jeżeli niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej wyrządziło uszczerbek w dobrach osobistych, ale nie stanowi deliktu ujętego w przepisie art. 445 k.c., przypisanie odpowiedzialności Skarbowi Państwa znajduje swoją podstawę w art. 417 k.c.
w zw. z art. 448 k.c.

Jeśli chodzi o bezprawność zaniechania (inną niż wskazana w art. 417 ¹ § 3–4 k.c.), mamy z nią do czynienia m. in. wówczas, gdy obowiązek działania wynikał wprost z przepisu prawa. Jak już wcześniej wskazano, nie ma wątpliwości, że powołane przepisy Kodeksu postępowania karnego nakładają na Sąd obowiązek niezwłocznego powiadomienia zakładu karnego o podstawie do zwolnienia osadzonego. Okoliczność, że w części dotyczącej zaliczenia na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okresów rzeczywistego pozbawienia wolności Sąd Okręgowy przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi nie ma znaczenia. Istotne jest, że w punkcie 3 zaskarżonego wyroku zmienił zaskarżony wyrok orzekając karę łączną 1 roku, co oznacza powstanie obowiązku wskazanego w art. 576 § 2 k.p.k., którego Sąd ten nie wypełnił.

Powyższe oznacza, że doszło do bezprawnego pozbawienia powoda wolności przez okres 13 dni. Oczywistym jest także, że wolność jest podlegającym ochronie dobrem osobistym każdego człowieka (art. 23 k.c.). Godzenie w to dobro uzasadnia zaś odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 24 i 448 k.c. w zw. z art. 417 k.c. Nie można pomijać również, że istnienie podstawy prawnej dla pozbawienia wolności jest jedną
z podstawowych zasad konstytucyjnych (art. 41 i 31 oraz 77 Konstytucji). Okoliczność akcentowana przez skarżącego, że powód był wcześniej długotrwale pozbawiony wolności, pozostaje irrelewantna z punktu widzenia przesłanek odpowiedzialności delictowej Skarbu Państwa w badanej sprawie. Ważne bowiem jest, że w momencie zakończenie kary pozbawienia wolności powód nie został zwolniony z jej odbywania, co godzi w najważniejsze prawa i wolności osobiste, niezależnie od tego, jak długi był czas uprawnionego pozbawienia wolności.

Nie sposób też podzielić zarzutu naruszenia art. 321 k.p.c. Sąd orzekł bowiem
w granicach żądania powoda. Powód określając podstawę faktyczną roszczenia wskazał jednoznacznie, że był pozbawiony wolności dłużej niż to wynika z wyroku łącznego. Błędnie określił jedynie czas trwania bezprawnego pozbawienia wolności. Słusznie jednak wiązał tę okoliczność z niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej przez organ Skarbu Państwa, uczestniczący w procesie wymiaru
i wykonania wobec niego kary pozbawienia wolności. W toku postępowania zaś Sąd Rejonowy ustalił, który z organów odpowiada za naruszenie dobra osobistego powoda i jest tym samym zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia.

Pamiętać należy przy tym, że przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia nie chodzi
o to, aby było ono odczuwalną " sankcją" dla sprawcy naruszenia, tylko o to, aby miało odczuwalną wartość dla poszkodowanego, przynosiło mu satysfakcję, a nie miało charakteru symbolicznego ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lipca 2018 r.,
sygn. V ACa 502/17, publ. LEX nr 2545209). Zmiana wysokości zadośćuczynienia na etapie postępowania apelacyjnego przez sąd drugiej instancji jest zaś w praktyce możliwa tylko wtedy, gdy sąd pierwszej instancji nie uwzględnił wszystkich okoliczności i czynników uzasadniających przyznane świadczenie, dopuszczając się tzw. "błędu braku" albo niewłaściwie ocenił całokształt tych - należycie ustalonych i istotnych okoliczności, popełniając tzw. "błąd dowolności" ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia
9 maja 2018 r., sygn. V ACa 409/17, publ. LEX nr 2497344).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że przy okresie pozbawienia wolności powoda bez podstawy prawnej przez okres 13 dni za adekwatną należy uznać kwotę 5 000 zł zadośćuczynienia. Sąd I instancji prawidłowo też oznaczył datę wymagalności odsetek od zasądzonego świadczenia na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Wobec wyniku postępowania pierwszoinstancyjnego podzielić należy też rozstrzygnięcie o kosztach na podstawi art. 100 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w odwołaniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Ponieważ powód był reprezentowany przez pełnomocnika świadczącego pomoc prawną z urzędu, natomiast nie uiścił na jego rzecz kosztów tej pomocy w całości ani w części, Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikowi powoda tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym kwotę 369 złotych, uwzględniając kwotę należnego podatku od towarów i usług zgodnie z § 4 ust. 3 i § 16 ust. 1 w zw. z § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( tj. Dz.U. 2016 poz. 1714 ze zm.).