Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26. 11. 2013 r., sygn. akt II C 485/13 w sprawie z powództwa P.R.E.S.C.O. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. przeciwko D. S. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi: 1). zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 36.554,39 zł z ustawowymi odsetkami: a). od kwoty 12.284,77 zł. od dnia 31 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty, b). od kwoty 21.799,01 zł od dnia 17 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty, c). od kwoty 2470,61 zł od dnia 17 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty; 2). zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2874 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe oparte zostało na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W dniu 3 września 2001 roku (...)BANK S.A. w W. zawarł z pozwanym D. S. umowę kredytu odnawialnego dla posiadacza rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego (...)Konto o nr (...). Zgodnie z § 1 umowy bank udzielił kredytobiorcy kredytu odnawialnego na warunkach określonych w umowie, z terminem do wykorzystania od dnia 3 września 2001 roku do dnia 2 września 2002 roku w kwocie 12.000 zł.

W dniu 12 czerwca 2008 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, w sprawie o sygn. akt II Nc 255/08 nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym, nakazał D. S. zapłacić (...)BANK Spółce Akcyjnej w W. kwotę 26.586,97 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 21,75 % w skali roku liczonymi od kwoty 12.309,02 zł od dnia 5 marca 2008 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 2.750 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. (...)BANK Spółka Akcyjna w W. swoje roszczenie wobec D. S. wywodziła z zawartej w dniu 3 września 2001 roku umowy kredytu udzielonego w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym nr (...).

W dniu 30 grudnia 2011 roku pomiędzy (...)BANK S.A. z siedzibą w W. a P.R.E.S.C.O. (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. została zwarta umowa sprzedaży wierzytelności obejmująca wierzytelność wobec pozwanego z tytułu niespłaconego kredytu. Powód poinformował pozwanego o cesji wierzytelności pismem z dnia 1 lutego 2012 roku.

W częściowym wykazie wierzytelności do umowy o przelew wierzytelności z dnia 30.12. 2011 r. zawartej pomiędzy (...)BANK S.A. z siedzibą w W. a P.R.E.S.C.O. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. zostały sprecyzowane wierzytelności w stosunku do pozwanego objęte przedmiotową umową: kwota 21.799,01 zł tytułem karnych odsetek (data płatności: 16.01.2013r.), 2.470,61 zł tytułem umownych odsetek (data płatności: 16.01.2013r.), 435,45 zł tytułem kosztów (data płatności: 30.12.2011r.), 12.284,77 zł tytułem kapitału (data płatności: 30.12.2011r.).

Po dokonaniu takich ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że powództwo w całości zasługuje na uwzględnienie. Sąd zważył, że powód swą legitymację procesową czynną wywodził z umowy przelewu wierzytelności objętej pozwem, zawartej w dniu 30 grudnia 2011 roku z (...)BANK Spółką Akcyjną w W.. Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, który podniósł zarzut powagi rzeczy osądzonej. Sąd wskazał, że zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. odrzucenie pozwu następuje jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona. O wystąpieniu stanu powagi rzeczy osądzonej rozstrzyga nie tylko tożsamość stron, występujących w obu procesach, ale równocześnie tożsamość podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia. Sąd podkreślił, że nie są objęte powagą rzeczy osądzonej roszczenia, które wynikają z nowych okoliczności faktycznych powstałych po wydaniu wyroku. Prekluzji ulega tylko materiał dowodowy, który legł u podstaw orzeczenia, czyli prekluduje się (w zasadzie) materiał dowodowy znany w procesie zakończonym prawomocnym orzeczeniem. Nowe okoliczności, czyli podstawa faktyczna powstała po uprawomocnieniu się orzeczenia, uzasadnia natomiast nowy pozew. Zdaniem Sądu Rejonowego w rozpoznawanej sprawie nie występuje tożsamość roszczeń, gdyż brak jest identyczności żądań zawartych w pozwach i ich podstaw, a także tożsamości okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. W niniejszej sprawie doszło bowiem do zmiany okoliczności faktycznych po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty wydanego w poprzedniej sprawie. Zmiana ta w postaci przelewu wierzytelności na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności zawartej pomiędzy (...)BANK S.A. a powodem powinna być oceniona jako uchylająca stan res iudicata. Podstawą roszczenia dochodzonego przez powoda jest bowiem także (poza umową kredytu) umowa cesji wierzytelności stwierdzonej tytułem egzekucyjnym w postaci nakazu zapłaty z dnia 12 czerwca 2008 roku, sygn. akt II Nc 255/08. Według Sądu nie można zarzucić także naruszenia art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w związku z naruszeniem powagi rzeczy osądzonej w aspekcie podmiotowym. Nabycie przez powoda wierzytelności po prawomocnym zakończeniu postępowania nie stanowi bowiem podstawy do uznania, że w aspekcie podmiotowym zachodzi powaga rzeczy osądzonej.

Zważywszy na fakt, że wysokość należności nie była kwestionowana, to Sąd I instancji uznał, że powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie. Jednocześnie Sąd wskazał, że uwzględnienie powództwa nie pozbawienia dłużnika (pozwanego) możności obrony praw w wypadku przejścia wierzytelności z (...)BANK S.A. na powoda po wszczęciu egzekucji na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym w dniu 12 czerwca 2008 roku, sygn. akt II Nc 255/08 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. W przypadku bowiem gdy zbywający wierzytelność bank nie ograniczy własnego wniosku egzekucyjnego, to dłużnikowi przysługuje roszczenie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. Sąd podkreślił, że przelew wierzytelności objętej umową sprzedaży wierzytelności z dnia 30 grudnia 2011 roku, jest nowym zdarzeniem w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., co chroni prawa dłużnika. O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwanego.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany skarżąc go w całości. Rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 3 k.p.c. poprzez ich niewłaściwą wykładnię i uznanie, że w okolicznościach faktycznych sprawy nie występuje tożsamość roszczenia dochodzonego pozwem z roszczeniem prawomocnie rozstrzygniętym w sprawie sygn. akt II Nc 255/08 Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, wobec braku identyczności żądań zawartych w pozwach i ich podstaw, a także tożsamości okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, podczas gdy czynność prawną w postaci zawarcia w dniu 30.12.2011 roku umowy przelewu wierzytelności przysługującą w stosunku do pozwanego pomiędzy (...)BANK S.A. na powodem traktować należy jedynie jako zmianę podmiotową po stronie wierzyciela przy zachowaniu identyczności przedmiotu oraz podstawy sporu, w efekcie której nabywca wierzytelności uzyskał uprawnienie do nadania na jego rzecz klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie sygn. akt II Nc 255/08 stosownie do przepisu art. 788 § 1 k.p.c., co a contrario prowadzić musi do wniosku, że żądanie pozwu w niniejszej sprawie nie może być uwzględnione wobec wystąpienia przesłanki negatywnej w postaci powagi rzeczy osądzonej.

Powołując się na tak sformułowany zarzut skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu za obie instancje. Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego sprecyzował wniosek apelacyjny wnosząc o zmianę wyroku poprzez odrzucenie pozwu ( e- protokół rozprawy z dnia 10 lipca 2014 roku, 00: 05:36).

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i podlega uwzględnieniu.

Sąd Okręgowy podziela zarzut skarżącego, że w rozpatrywanej sprawie zachodziła przeszkoda do merytorycznego rozpoznania pozwu w postaci powagi rzeczy osądzonej.

Ustalenia faktyczne, niezbędne dla rozstrzygnięcia sporu i rozpoznawanej apelacji nie budziły wątpliwości i stąd Sąd Okręgowy przyjął je za podstawę własnego orzeczenia..

Poza sporem jest, że strona powodowa wywodziła swoje roszczenie z umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 grudnia 2011 roku zawartej z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W., która to obejmowała wierzytelność wobec pozwanego z tytułu niespłaconego kredytu odnawialnego z umowy kredytowej z dnia 3 września 2001 rok numer (...). Niesporne jest również, że poprzednik prawny powoda (...) Bank S.A. z siedzibą w W. uzyskał przeciwko D. S. tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi z dnia 12 czerwca 2008 roku, sygn. akt II Nc 255/08 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Nie budzi także wątpliwości fakt, że prawomocny nakaz zapłaty obejmował niespłaconą wierzytelność ze wskazanej wyżej umowy kredytowej nr (...).

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, jednakże w ocenie Sądu Okręgowego nie wyprowadził z tego właściwych wniosków natury prawnej.

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., sąd odrzuci pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osadzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami (art. 366 k.p.c.). W postępowaniu procesowym, zgodnie z art. 366 k.p.c. powagę rzeczy osądzonej – między tymi samymi stronami, co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia- mają wyroki i nakazy zapłaty, nie mają jej natomiast orzeczenia procesowe. Powaga rzeczy osądzonej występuje w zakresie przedmiotowym i podmiotowym, określonym wydanym wyrokiem. W judykaturze i literaturze zgodnie się podnosi, że przedmiotowa granica powagi rzeczy osądzonej pozwala określić tożsamość roszczeń występującą w różnych sprawach. Nadto, powaga rzeczy osądzonej obejmuje oprócz samych stron występujących w zakończonym postępowaniu – także ich następców prawych. Tożsamość stron procesowych, jako warunek istnienia powagi rzeczy osądzonej, skutkującej w późniejszej sprawie odrzuceniem pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., zachodzi zarówno wtedy, gdy w obydwu sprawach uczestniczą te same strony - bez względu na rolę procesową - jak i wtedy, gdy zamiast strony wcześniejszego procesu występuje jej następca prawny lub inna osoba objęta w danym wypadku rozszerzoną prawomocnością. Koncepcja ujmowania rozszerzonej prawomocności materialnej w łączności z powagą rzeczy osądzonej, akceptowana jest przez przeważającą część doktryny, jak też znajduje odzwierciedlenie w judykaturze Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9.04.1963 r. III CR 26/63, OSNCP 7-8 z 1964 r. poz. 134, postanowienie z dnia 3 grudnia 1971 r., III CRN 361/71, OSPiKA 1972, nr 10, poz. 179, oraz z dnia 27 kwietnia 1999 r., III CKN 48/99, nie publ., postanowienie z dnia 30 listopada 2007 roku, IV CSK 267/2007).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt badanej sprawy, należy stwierdzić, że zachodziła przeszkoda do merytorycznego rozpoznania pozwu w postaci powagi rzeczy osądzonej. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji błędnie uznał, że doszło do uchylenia stanu res iudicata na skutek zmiany okoliczności zaistniałej po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie sygn. akt II Nc 255/08. Wbrew temu twierdzeniu, prawomocny nakaz zapłaty wydany w sprawie sygn. akt II Nc 255/08, zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz (...) Banku, rozciąga się także na nabywcę tego prawa, to jest na Fundusz Sekurytyzacyjny. Zachodzi przypadek tzw. rozszerzonej prawomocności materialnej (art. 365 § 1 k.p.c.), którą należy rozpatrywać w aspekcie powagi rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Jest to wypadek następstwa prawnego objętego regulacją art. 192 pkt 3 k.p.c. Nie można zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że umowa przelewu wierzytelności uchyliła stan res iudicata, ani też z twierdzeniem, że w obu sprawach są różne podstawy sporu i nie ma tożsamości przedmiotowej roszczeń. Podstawa sporu nie może być identyfikowana „z podstawą żądania”, ani z pojęciem „podstawa faktyczna i prawna orzeczenia”. Podstawa sporu to zespół okoliczności faktycznych, które charakteryzują stosunek prawny w postępowaniu pomiędzy zainteresowanymi i z których wywodzone jest roszczenie. W ocenie Sądu Okręgowego, w obu wymienionych sprawach podstawa sporu jest tożsama i wynika z umowy kredytowej zawartej przez pozwanego. Należy zgodzić się z apelującym, że Sąd Rejonowy wskazując na materialnoprawne podstawy żądania pozwu w postaci umowy kredytowej oraz umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 grudnia 2011 roku, w istocie myli faktyczną podstawę materialnoprawną roszczenia, którą jest umowa kredytowa, ze stosunkiem prawnym, z którego wynika prawo nabywcy wierzytelności do wystąpienia z wnioskiem o nadanie na swoją rzecz klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. Na skutek cesji praw z tytułu egzekucyjnego nowy wierzyciel ma prawo uzyskać klauzulę wykonalności celem dochodzenia w drodze egzekucji roszczeń wynikających z tytułu, nie może natomiast żądać powtórnego zasądzenia tej samej należności od tego samego dłużnika. Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 10.06.1937 r. C I 2432/36, Z. U.. OSN 1936, poz.265, a także w uchwale składu 7 s. z dnia 05.05.1951 r. , Ł. P..689/50, PiP 1952, nr 2, str. 397). Przywołane orzeczenia Sądu Najwyższego zapadły wprawdzie na gruncie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 listopada 1064 roku Kodeks postępowania cywilnego, jednakże poglądy w nich zaprezentowane nie straciły na swojej aktualności. Orzeczenia te w dalszym ciągu przytaczane są przez komentatorów oraz w literaturze przedmiotu ( por. Komentarz, Kodeks Postępowania Cywilnego, art. 788 k.p.c. K. Piasecki, syst. infor. Legalis, publikacja Jacka Sadomskiego, komentarz do art. 788 k.p.c., zamieszczona na stronach internetowych Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości).

W sytuacji, gdy nabywca wierzytelności nie jest w stanie wykazać okoliczności istotnych dla nadania klauzuli wykonalności za pomocą środków dowodowych dopuszczalnych w postępowaniu klauzulowym ( wymienionych w art. 788 § 1 k.p.c.), to przysługuje mu jedynie wniesienie powództwa o ustalenie w trybie art. 189 k.p.c. przejścia na niego prawa wskazanego w tytule egzekucyjnym. Nie ma on natomiast możliwości wytoczenia powództwa przeciwko dłużnikowi o zasądzenie świadczenia objętego tytułem egzekucyjnym. Istnieje bowiem przeszkoda procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej – prawomocność materialna orzeczenia wydanego na rzecz poprzednika prawnego rozciąga się również na następcę ( tak, J. S., w publikacji j/w).

Powracając zatem na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że zachodzi przeszkoda procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej, gdyż istnieje zarówno tożsamość przedmiotowa ( roszczenia obu pozwów obejmują niespłaconą należność z umowy kredytowej nr (...) ), jak i tożsamość podmiotowa (wynikająca z następstwa prawnego) ze sprawą sygn. akt II Nc 255/08, co w rezultacie musi skutkować odrzuceniem pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i odrzucił pozew ( punkt 1 sentencji). O kosztach postępowania zarówno przed Sądem Rejonowym, jak i przed Sądem II instancji orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika, którego wysokość przed Sądem I instancji określono na podstawie § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 ), zaś przed Sądem Okręgowym na podstawie § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 tegoż rozporządzenia ( punkt 2 i 3 sentencji ). Natomiast o kosztach nieuiszczonej opłaty sądowej od apelacji orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tj. Dz. U. z 2010 roku, nr 90, poz.594 ze. zm.).