Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2021 r., wydanym w sprawie z powództwa A. F. przeciwko Towarzystwu (...) Sp. z o.o.
z siedzibą w G., (...) S.A. z siedzibą w G.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi:

pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy Sąd Grodzki w B. z 29 października 2007 roku w sprawie o sygn. akt V Nc 351/07, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia
3 grudnia 2007 r. przeciwko poprzednikowi prawnemu powódki, następnie postanowieniem z dnia 30 lipca 2014 r. w klauzulę wykonalności przeciwko powódce, zaś postanowieniem z dnia 23 marca 2018 r. w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego – w zakresie dotyczącym zasądzone tytułem wykonawczym odsetki umowne za okres od dnia 18 października 2007 r. do dnia 21 maja 2011r. oraz w części obejmującej odsetki umowne za okres od dnia 22 maja 2011 r. do dnia zapłaty w zakresie w jakim przewyższają one wysokość odsetek maksymalnych, przy czym od dnia 1 stycznia 2016 r. w zakresie w jakim przewyższają one odsetki maksymalne za opóźnienie;

oddalił powództwo w pozostałej części;

zasądził od powódki A. F. na rzecz Towarzystwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G., (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 2 170 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

nakazał ściągnięcie od pozwanego Towarzystwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G., (...) S.A. z siedzibą
w G. na rzecz Skarbu Państwa kasy Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi kwotę 400 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa;

nie obciążył powódki kosztami sądowymi.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany (...) Spółka Akcyjna w G., zaskarżając orzeczenie w zakresie pkt 1. w części dotyczącej odsetek przewyższających odsetki maksymalne za okres od 22 maja 2011 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i odpowiednio w zakresie punktów 3. i 4. Skarżący zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa procesowego w postaci art. 843 § 3 k.p.c.; art. 365 § 1 k.p.c. i art. 100 k.p.c., a także naruszenie prawa materialnego w postaci art. 840 § 1 i 2 k.p.c. W konsekwencji podniesionych zarzutów pozwany wniósł o zmianę rozstrzygnięcia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kwoty 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, a także uchylenie punktu 4. Nadto skarżący wniósł o zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne.

Rację ma skarżący, że doszło do naruszenia art. 843 § 3 k.p.c., zgodnie z którym w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu. Strona powodowa już w pozwie musi powołać się na konkretne zdarzenia mogące stanowić podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego,
a więc wskazać okoliczności faktyczne uzasadniające podstawy normatywne powództwa. Powódka w pozwie powołała się wyłącznie na upływ czasu, który jej zdaniem doprowadził do przedawnienia się egzekwowanej wierzytelności. Nieprawidłowość naliczania odsetek podniesiono dopiero na rozprawie, a więc był to zarzut sprekludowany. Uwzględnienie przez Sąd Rejonowy takiego zarzutu oznaczało naruszenie art. 365 § 1 k.p.c., co zasadnie wytknięto
w apelacji.

Niezależnie od podniesionej wyżej okoliczności orzeczenie w zaskarżonej części było także merytorycznie błędne, co wynika ze słusznie podniesionego zarzutu naruszenia prawa materialnego. Z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. wynika, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu
w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia. Sąd I instancji zupełnie bezpodstawnie uznał, że zmiana przepisów, która nastąpiła przed powstaniem tytułu egzekucyjnego może być uznana za zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., prowadzące do stwierdzenia, że zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub całości wygasło albo nie może być egzekwowane. Do takiego wniosku nie prowadzi przywołane przez Sąd Rejonowy stanowisko wyrażone w uchwale
Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 r. III CZP 107/17 (OSNC 2019 nr 2, poz. 17, str. 28), które odnosi się do zmiany przepisów zaistniałej po powstaniu tytułu egzekucyjnego. W analizowanym przypadku nakaz zapłaty wydany został w roku 2007, a wtedy obowiązywał już – od dnia 20 lutego 2006 roku – art. 359 § 2 ¹ k.c., przewidujący, że maksymalna wysokość odsetek wynikających
z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (wprowadzony ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 157, poz. 1316). Nie ma więc wątpliwości, że przedmiotowy nakaz zapłaty był wadliwy w części zasądzającej odsetki umowne. Wadliwość tę można było zwalczać wyłącznie w ramach postępowania wywołanego sprzeciwem od nakazu zapłaty. Zmiana stanu prawnego, która stanowiła zdarzenie zaistniałe po wydaniu nakazu zapłaty nastąpiła dopiero 1 stycznia 2016 r. Od tej daty art. 359 § 2 ¹ k.c. wyraża wyłącznie zakaz zastrzegania nadmiernych odsetek kapitałowych, a także dodano § 2 ² dotyczący konsekwencji zastrzeżenia nadmiernych odsetek wynikających z czynności prawnej. Z kolei do art. 481 k.c. dodano przepisy zabraniające zastrzegania nadmiernych odsetek za opóźnienie (ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2015 r. poz. 1830). Tym samym od 1 stycznia 2016 roku zachodziła podstawa do pozbawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego wykonalności
w zakresie nadmiernych odsetek kapitałowych. Skarżący słusznie zarzucił, że dalej idące pozbawienie tego tytułu wykonalności w zakresie wierzytelności nieprzedawnionych (to jest za okres od 22 maja 2011 roku do 31 grudnia 2015 roku) stanowiło naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. i to niezależnie od tego, czy świadczenie to zostało wyegzekwowane. Rozbudowany wywód apelacji na ten temat zasługuje na pełną akceptację Sądu odwoławczego.

Skarżący ma także rację, że w okolicznościach sprawy nie było podstaw do zastosowania art. 100 zd. I k.p.c., to jest do stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. Pozwany przegrał sprawę tylko w nieznacznej części, co uzasadniało odwołanie się do treści art. 100 zd. II k.p.c. i zasądzenie na jego rzecz pełnych kosztów procesu. Zasadę tę stosuje się także w odniesieniu do nieuiszczonych kosztów sądowych, co wykluczało obciążenie pozwanego częścią tych kosztów – art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1144).

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., apelacja pozwanego prowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia w sposób opisany w sentencji, to jest przez: wyeliminowanie pozbawienia tytułu wykonawczego
w zakresie objętym zaskarżeniem, podwyższenie zasądzenie kosztów procesu i uchylenie punktu dotyczącego błędnego obciążenia pozwanego częścią nieuiszczonych kosztów sądowych (ta ostania zmiana wymagała korekty systematyki wyroku).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Zasądzone koszty obejmują wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 135 zł, wyliczone na podstawie § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) oraz opłatę od apelacji – 100 zł

Na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c. sprostowano omyłkę w oznaczeniu strony pozwanej. Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości, że po stronie występuje (...) Spółka Akcyjna w G., która połączyła się przez przejęcie ze spółką Towarzystwo (...). Nie istnieje więc podmiot o firmie obejmującej nazwy spółki przejmującej i przejętej, co sugeruje błędnie zredagowana komparycja i sentencja zaskarżonego wyroku. Nie ma także wątpliwości, że w sprawie nie występowało dwóch pozwanych. Przedmiotową oczywistą omyłkę należało sprostować.