Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Dnia 6 grudnia 2021r. Sąd Rejonowy w Zgierzu, w sprawie z wniosku H. G., J. G. i S. G. z udziałem J. C., K. C., L. B. (1), Z. T., W. M., S. M., P. M., M. B., R. B., B. S., I. S. oraz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w A. o stwierdzenie zasiedzenia służebności, wydał postanowienie, mocą którego oddalił wniosek (pkt 1) oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (pkt 2).

W toku postępowania pierwszoinstancyjnego ustalono następujący stan faktyczny:

H. G. w 1/7 części, S. G. w 3/7 częściach i J. G. w 3/7 częściach są współwłaścicielami nieruchomości położonej przy ulicy (...) w A., składającej się z dwóch działek ewidencyjnych nr (...) o obszarze 5,4900 ha, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Zgierzu. Wcześniej właścicielami przedmiotowej nieruchomości byli dziadkowie i rodzice H. G.. Wnioskodawczyni udział w nieruchomości nabyła w drodze darowizny od ojca w 1983 roku, a na terenie gospodarstwa mieszkała od urodzenia. Na terenie działki nr (...) znajduje się siedlisko. W 1994 roku wnioskodawczyni wraz z mężem wybudowała na działce nr (...) drugi dom.

Działka nr (...) sąsiaduje bezpośrednio z gruntami wykorzystywanymi niegdyś wyłącznie rolniczo. Do siedliska wnioskodawców dawniej prowadziły dwie drogi, jedna od strony ul. (...), druga od strony dawnego lotniska. Polna droga od strony ulicy (...) była wyjeżdżona przez wozy i maszyny rolnicze. Służyła właścicielom poszczególnych działek do dojazdu na pola i była udostępniana grzecznościowo wszystkim właścicielom położonych przy niej gruntów. Korzystał z niej również ojciec H. G., a następnie wnioskodawczyni, wykorzystując ją również jako wygodniejszy dojazd do swojego siedliska.

Polna droga wiodąca od ul. (...) przecinała działki oznaczone obecnie numerami 156/4, 157/9, 157/16 i 158/2, bezpośrednio graniczącą z działką nr (...), należącą do wnioskodawców. Właścicielkami działki nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Zgierzu, były L. B. (1) i Z. T., które w toku postępowania zbyły tę nieruchomość na rzecz B. i I. S..

Współwłaścicielami działki nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Zgierzu prowadzona jest księga wieczysta nr (...) są obecnie K. K. oraz M. B. i R. B., poprzednio także (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w A..

Prawo własności działki nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...) przysługuje M. B. i R. B.. Działki nr (...) poprzednio stanowiły własność J. C. i Z. C..

Działka nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), stanowi własność W. M. w 5/8 częściach oraz P. M. w 1/8 części i S. M. w 2/8 częściach.

Ojciec wnioskodawczyni w koleinach polnej drogi prowadzącej od ulicy (...) układał kamienie zbierane z pola. Wnioskodawczyni część drogi utwardziła gruzem, były też stosowane odpady poremontowe – resztki kafelków i cegieł. W trakcie budowy nowego domu H. G. w latach dziewięćdziesiątych po tej drodze przejeżdżały samochody dowożące materiały budowalne. Później z tego dojazdu korzystał listonosz i samochody do wywozu odpadów.

W latach 2004-2010 przejazd był zarośnięty trawą i bez kolein, można było swobodnie przejechać samochodem.

W 2008 roku Gmina A. wykonała przydrożne przepusty i wyłożyła kostką brukową zjazdy z pasa drogowego w dwóch miejscach – od strony południowej nieruchomości wnioskodawców oraz od strony ul. (...).

Po wykonaniu przepustów przy wjeździe od strony ul. (...) wnioskodawczyni ustawiła tabliczkę z adresem swojej nieruchomości, która została skradziona.

Część drogi polnej przebiegająca przez działkę nr (...) bezpośrednio przylegającą do ulicy (...) nigdy nie była utwardzana gruzem ani innym materiałem.

W 2014 roku część drogi została utwardzona materiałem poremontowym. Z. T., L. B. (1) i J. C. skierowali do H. i W. G. pismo z żądaniem natychmiastowego zaprzestania zaśmiecania działek nr (...) i wywożenia na te działki gruzu, śmieci i wszelkich materiałów sypkich.

Po otrzymaniu tego pisma wnioskodawcy nie wykonywali na przedmiotowym terenie żadnych prac.

W zasobach Wydziału Geodezji, Kartografii i Katastru Starostwa Powiatowego w Z. przechowywana jest mapa zasadnicza wykreślona w latach 1974-1975, na której widnieje droga gruntowa przebiegająca przez działki oznaczone wówczas numerami 156, 157 i 158. Przedmiotowa droga widnieje obecnie jedynie na mapach rastrowych.

Kolejni nabywcy nieruchomości małżonkowie M. i R. B. oraz B. i I. S. oglądając działki przed zakupem nie zauważyli na terenie przedmiotowych nieruchomości żadnej drogi prowadzącej do siedliska wnioskodawców. Teren porośnięty był trawą, chwastami i krzakami. Do czasu urządzenia nowej drogi jeździli po całym terenie, głównie tam, gdzie były już ślady opon. R. B. i K. K. usunęli cienką warstwę ziemi zawierającą odpady poremontowe z terenu działki nr (...) oraz z części działki nr (...), ponieważ podczas spacerów psy kaleczyły sobie łapy o ostre krawędzie pozostałości ceramiki budowlanej.

Obecnie na odcinku od przepustu urządzonego przez Gminę od ul. (...) w kierunku do jednej z bram siedliska wnioskodawczyni nie ma wyraźnych śladów drogi, teren jest częściowo rozkopany, a w pobliżu zabudowań wnioskodawców porośnięty trawą. Przy wjeździe wyłożonym kostką od strony ulicy nie ma żadnych śladów utwardzenia , w dalszej części – w kierunku nieruchomości wnioskodawców, widoczne są w gruncie resztki cegieł, kafelków. Na rozkopanym terenie warstwą trawy widoczne są w niektórych miejscach pozostałości cienkiej warstwy gruzu.

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd Rejonowy nie dał wiary wnioskodawczyni co do tego, iż od 1983 roku regularnie utwardzała całą opisaną we wniosku drogę gruzem, a wcześniej takie prace wykonywał ojciec wnioskodawczyni. Wskazał nadto, iż H. G. początkowo w swoich wyjaśnieniach wskazała, że utwardzanie gruzem miał przeprowadzać już jej poprzednik prawny, natomiast w późniejszych zeznaniach podała, że ojciec jedynie układał w koleinach kamienie polne. Podczas oględzin, jak również w końcowych zeznaniach wnioskodawcy przyznali, że droga nie była przez nich utwardzana na całej długości, co potwierdza wersję przedstawioną przez właścicieli działki bezpośrednio przylegającej do ul. (...) M. i S. M., którzy zgodnie wskazywali, że na ich terenie nigdy żadnego utwardzenia nie było. Podczas oględzin wnioskodawczyni podała, że droga była wysypywana gruzem, a bliżej wjazdu kruszywem z kafelków i szlaką. Rozbieżne są też twierdzenia wnioskodawców co do częstotliwości wykonywania przedmiotowego utwardzenia. Z jednej strony wnioskodawczyni twierdzi, że czyniła to „regularnie” zmawiając kolejne transporty gruzu, z drugiej – że utwardzenie wykonane było w 1983 roku, a potem po zakończeniu budowy domu, która miała miejsce w 1994 roku. Przeprowadzone oględziny wskazały, iż na terenie nieruchomości objętej wnioskiem nie są widoczne wyraźne ślady wytyczenia i utwardzenia objętej wnioskiem drogi – nawet obszar należący do wnioskodawców jest obecnie porośnięty gęstą trawą, a widoczne resztki gruzu nie wskazują na to, aby utwardzanie przeprowadzane było regularnie i przy wykorzystaniu takiej ilości gruzu, jak to przedstawiła wnioskodawczyni.

Sąd Rejonowy nie dopatrzył się również dowodów na to, aby – jak twierdzi wnioskodawczyni - objęta wnioskiem droga została istotnie w sposób formalny wyznaczona, a poprzednik prawny uczestników – L. C. – w jakiejkolwiek formie przekazał wnioskodawczyni lub jej ojcu władztwo nad częścią swojej nieruchomości.

Przede wszystkim, zdaniem Sądu Rejonowego, brak jest dowodów na to, że istotnie utwardzenie drogi w granicach opisanych we wniosku wykonano już w 1983 roku - jak twierdzi H. G.. Wskazanej przez wnioskodawczynię daty nie potwierdzają żadne obiektywne dowody, zaś uczestnicy zdecydowanie zaprzeczyli, aby w ogóle istniała utwardzona droga o przebiegu wskazywanym przez wnioskodawców. Uczestniczka L. B. (2) w swoich zeznaniach wskazała, że mogły być przez wnioskodawców zasypywane i wyrównywane dziury w polnej drodze. Zaprzeczyła jednak, aby była to wytyczona i utwardzona droga. Uczestniczka Z. T. wskazała, iż kiedy ostatnio była na terenie tej nieruchomości, to była tam łąka i żadnego utwardzenia nie widziała . Potwierdzają to zeznania świadka D. J., który bywał u wnioskodawczyni w latach 2004-2010 i wskazał, że teren, przez który dojeżdżał do siedliska był porośnięty trawą, co także przeczy tezie wnioskodawczyni o systematycznym utwardzaniu drogi gruzem. Wprawdzie świadek mówił o „utwardzeniu” drogi, ale kojarzył to głównie z brakiem kolein i możliwością swobodnego dojazdu samochodem do posesji wnioskodawczyni. Świadek ten nie odwiedzał jednak H. G. w latach osiemdziesiątych i nie mógł potwierdzić tezy wnioskodawczyni co do daty pierwotnego wykonania utwardzenia.

Na podstawie powyższego stanu faktycznego Sąd Rejonowy oddalił wniosek jako niezasadny.

Sąd Rejonowy rozpoczął rozważania od podkreślenia, iż przepisy kodeksu cywilnego nie przewidują co do zasady możliwości nabycia ograniczonych praw rzeczowych przez zasiedzenie, z wyjątkiem służebności gruntowej polegającej na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Powołany wyżej przepis jako wyjątkowy nie podlega zatem wykładni rozszerzającej. Zauważył nadto, iż ustawa nie precyzuje pojęcia "trwałego i widocznego urządzenia", pozostawiając uściślenie tego określenia wykładni na tle konkretnego stanu faktycznego. W judykaturze przyjmuje się, że przez trwałe i widoczne urządzenie, o którym mowa w art. 292 k.c., należy rozumieć trwałą postać widocznego przedmiotu będącego rezultatem świadomego działania człowieka, który ponadto odpowiada treści służebności pod względem gospodarczym, nie może ono zatem powstać wskutek działania sił natury. Chodzi tu o odpowiednie urządzenie materialne umożliwiające lub ułatwiające korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie treści służebności, sporządzone na obcej nieruchomości lub co najmniej wkraczające w jej sferę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1969 r., II CR 516/68, OSNCP 1969, nr 12, poz. 220 lub postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2002 r., II CKN 160/00, niepubl.).

W tym miejscu Sąd pierwszej instancji przywołał pogląd, według którego przyjmuje się, że wskutek zniwelowania terenu i zasypania nierówności nie powstaje utwardzony konkretny szlak drożny o wytyczonym przebiegu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1999 r., III CKN 379/98, niepubl.). Taka interpretacja pojęcia "trwałego i widocznego urządzenia" w przypadku służebności drogi wynika z przyjętego założenia, że urządzenia, o których mowa w art. 292 k.c., aby mogły być uznane za trwałe i widoczne, muszą być wynikiem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego w celu przystosowania gruntu obciążonego jako drogi”. Nadto zasiedzenie służebności drogowej możliwe jest zasadniczo tylko wówczas, gdy trwałe i widoczne urządzenie zbudowane zostało przez posiadacza służebności drogi dojazdowej, a nie przez właściciela nieruchomości potencjalnie służebnej lub przez jego poprzedników prawnych czy osoby trzecie (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r., III CZP 10/11, OSNC 2011 r., Nr 12, poz. 129, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1972 r., III CRN 418/71, (...) 1972, nr 3-4, poz. 3, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1974 r., III CRN 94/74, OSNCP 1975, Nr 6, poz. 94 i z dnia 8 maja 2001 r., IV CKN 235/00, nie publ., oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998 r., I CKN 543/97, nie publ., z dnia 27 maja 1990 r., II CKN 366/98, nie publ., z dnia 29 maja 2000 r., III CKN 742/98, nie publ., z dnia 9 marca 2004 r., I CK 434/03, nie publ. i z dnia 7 marca 2002 r., II CKN 160/00, nie publ.). Zważywszy na funkcję ostrzegawczą wobec właściciela widocznego i trwałego urządzenia w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że zostanie ona zrealizowana również w tych przypadkach, gdy trwałe urządzenie zostanie wzniesione przez posiadacza służebności z udziałem osób trzecich działających wyłącznie we własnym interesie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2016 r., III CSK 360/15).

W ocenie Sądu Rejonowego, wnioskodawcy nie wykazali aby zostały spełnione przesłanki pozwalające na ustalenie, że nabyli oni w drodze zasiedzenia służebność gruntową przechodu i przejazdu na całej długości pasma o szerokości trzech metrów najpóźniej w roku 2014, zgodnie z załączoną mapą poglądową, przez działki opisane we wniosku.

Dla stwierdzenia nabycia tak opisanej służebności niezbędne byłoby wykazanie, że przez okres 30 lat wnioskodawcy korzystali jako samoistni posiadacze z trwałego szlaku drogowego o szerokości trzech metrów, wyraźnie wytyczonego, utwardzonego i widocznego dla właścicieli potencjalnie obciążonych nieruchomości. W ocenie Sądu pierwszej instancji wnioskodawcy temu zadaniu nie sprostali.

Sąd Rejonowy uznał, iż na podstawie zgromadzonego materiału dowodowy można uznać jedynie, że na objętym wnioskiem terenie istniała niewątpliwie polna droga, z której korzystali wszyscy rolnicy dojeżdżający na swoje sąsiadujące ze sobą pola na zasadzie dobrosąsiedzkich relacji. Właściciele działki nr (...) wykorzystywali tę drogę także jako dojazd do swojego siedliska, na co godzili się właściciele działek położonych bliżej drogi. Nawet jeżeli ten szlak drogowy bywał wyrównywany przez ojca wnioskodawczyni przez układanie kamieni polnych w koleinach w celu ułatwienia przejazdu, to nie jest równoznaczne z powstaniem trwałego i widocznego urządzenia, z którego korzystanie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności drogowej. Jak wynika z ustaleń Sądu pierwszej instancji wnioskodawczyni dokonała częściowego utwardzenia drogi prowadzącej do siedliska, prawdopodobnie w związku z planowaną budową nowego domu i koniecznością dojazdu cięższych pojazdów, co jednak nie oznacza spełnienia opisanych w powołanym przepisie przesłanek. Przede wszystkim, zdaniem Sądu meriti, brak dowodów na to, że istotnie utwardzenie to wykonano już w 1983 roku, a zatem, że już wówczas istniało trwałe i widoczne urządzenie, którego istnienie jest niezbędną przesłanką nabycia służebności w drodze zasiedzenia. Wskazanej przez wnioskodawczynię daty nie potwierdzają żadne obiektywne dowody, zaś uczestnicy zdecydowanie zaprzeczyli, aby w ogóle istniała utwardzona droga o przebiegu opisanym we wniosku. Nie potwierdzają tej daty w szczególności zeznania świadka D. J., który wprawdzie, który bywał u wnioskodawczyni w dopiero latach 2004-2010 i nie miał informacji o wcześniejszym stanie drogi .

Sąd Rejonowy podkreślił, iż na podstawie zebranego materiału dowodowego uznać należy, iż nie wytyczono i nie utwardzono gruzem drogi na całej jej długości opisanej we wniosku – tj. od wjazdu od ulicy (...) do bramy wnioskodawców, tylko na pewnym odcinku, którego przebieg trudno ustalić. Nie można wykluczyć, że gruzem wysypywane były tylko niektóre, bardziej „dziurawe” odcinki. Sam wnioskodawca J. G. przyznał, iż droga utwardzana była przez wysypywanie gruzu tylko w 75 %, a nie na całej długości. Część drogi polnej usytuowana była na działce nr (...), której właścicielami są wnioskodawcy i na tej części mogli dowolnie utwardzać szlak drogowy. Nawet jednak na tym odcinku obecnie nie widać wyraźnego zarysu drogi. Brak jest przekonujących Sąd Rejonowy dowodów, że przedmiotowa droga istotnie była wytyczna i utwardzana w sposób widoczny gruzem także na terenie stanowiącym własność poszczególnych uczestników. Niewątpliwie, nie było żadnego utwardzenia na odcinku przebiegającym przez działkę nr (...), okoliczność ta została przyznana przez wnioskodawczynię podczas oględzin. Sąd pierwszej instancji podkreślił także, iż wysypanie w 2014 roku resztek poremontowych na teren działek należących do J. C., L. B. (1) i Z. T. spotkało się ze zdecydowanym sprzeciwem właścicieli tych nieruchomości.

Również urządzenie przez Gminę przepustu i zjazdu z ulicy (...) w stronę nieruchomości wnioskodawców w 2008 roku, w ocenie Sądu Rejonowego, nie przesądza o zasadności żądania wniosku, gdyż podobny przepust został urządzony od strony południowej nieruchomości wnioskodawców, choć – według wnioskodawczyni - tam droga do jej siedliska nigdy nie była przeprowadzona.

Zgodnie z powyższym, Sąd Rejonowy oddalił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia uznając, iż na gruncie, przez który wnioskodawcy przejeżdżali, nie został w sposób nie budzący wątpliwości na całej długości wyodrębniony szlak drożny utwardzony przez właściciela nieruchomości władnącej, którego posiadanie w zakresie wynikającym z charakteru służebności trwałoby przez 30 lat.

Zapadłe postanowienie w całości zostało zaskarżone apelacją przez pełnomocnika wnioskodawczyni H. G., który w ramach zarzutów powołał się na:

Naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, wyrażające się w przekroczeniu przez Sąd meriti granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie tej oceny w sposób dowolny, niepełny oraz sprzeczny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a także wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego poprzez:

dokonanie dowolnych ustaleń, iż droga dojazdowa do domu wnioskodawczyni była udostępniana grzecznościowo wszystkim właścicielom gruntów, przez które przebiegała (strona 3 uzasadnienia postanowienia), podczas gdy z materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawcy korzystali z drogi jako samoistni właściciele, w szczególności utwardzali teren, co potwierdza również pismo Z. T., L. B. (1) oraz J. C. z dnia 17 grudnia 2014 roku, znajdujące się aktach,

dokonanie dowolnego ustalenia, iż w latach 2004-2010 droga była zarośnięta trawą (strona 4 uzasadnienia postanowienia), podczas gdy z zeznań świadka D. J. wynika, iż „Ten przejazd wyglądał lepiej niż droga gminna. Był utwardzony, a na drodze gminnej były koleiny. Przejazd był zarośnięty trawą, ale bezpieczny. Utwardzenie było gruzem i kamieniami, czy czymś takim (...)” [zeznania świadka z dnia 15 września 2021 roku, zapis: 01:15:50- 01:22:54], zatem nie można uznać, iż przez utwardzenie drogi świadek miał na myśli brak kolein i możliwość swobodnego dojazdu samochodem do posesji wnioskodawczyni, tak jak to Sąd I instancji ustalił na podstawie zeznania świadka (strona 7 uzasadnienia postanowienia),

dokonanie dowolnego ustalenia, iż droga łącząca gospodarstwo wnioskodawców w ulicą (...) jest drogą polną (strona 4 uzasadnienia postanowienia), pomimo iż z oględzin z dnia 29 października 2021 roku wynika, iż na drodze był wysypany gruz,

dokonanie dowolnego ustalenia, iż część drogi objętej wnioskiem, przebiegającej przez działkę nr (...), bezpośrednio przylegającą do ulicy (...), nigdy nie była utwardzana gruzem ani innym materiałem, w sytuacji gdy podczas oględzin z dnia 29 października 2021 roku S. M. oświadczył, iż w tym miejscy mogła być szlaka, co potwierdziła wnioskodawczyni (strona 1 i 2 protokołu z dnia 29 października 2021 roku),

dokonanie dowolnego ustalenia, iż na odcinku od przepustu urządzonego przez gminę od ulicy (...) do gospodarstwa wnioskodawców nie ma wyraźnych śladów drogi (utwardzenia i wytyczenia) (strona 6 uzasadnienia postanowienia), z pominięciem faktów wynikających z oględzin nieruchomości w dniu 29 października 2021 roku oraz z innych dowodów, to jest faktów, iż droga nie była użytkowana rok, bowiem K. K. i R. B. wykopali wał w połowie drogi, wobec czego droga zarosła, nadto część utwardzenia dokonanego przez wnioskodawców została usunięta przez K. K. oraz R. B., niemniej na trasie drogi (pomimo usunięcia) widać utwardzenia dokonane przez wnioskodawców (elementy gruzu poremontowego),

dokonanie dowolnych ustaleń, iż dawniej do domu wnioskodawców prowadziły dwie drogi, jedna od strony ul. (...), druga od strony lotniska (strona 3 uzasadnienia postanowienia), podczas gdy z przesłuchania wnioskodawczyni wynika, iż od strony lotniska było bagno (przesłuchanie wnioskodawczyni w dniu 17 listopada 2021 roku, zapis: 00:08:03-00:09:18), natomiast świadek L. B. (1) oraz Z. T. nigdy nie mieszkały w okolicy wnioskodawczyni (przesłuchanie L. B. (1) w dniu 17 listopada 2021 roku, zapis: 00:36:12-00:39:46 i przesłuchanie Z. T. w dniu 17 listopada 2021 roku, zapis: 00:39:46-00:43:03),

odmowę uznania za wiarygodne przesłuchania wnioskodawczyni w zakresie utwardzania drogi gruzem, podczas gdy wyjaśnienia wnioskodawczyni pozostają spójne, wiarygodne i poparte pozostałymi dowodami,

uznanie za wiarygodne przesłuchania uczestników, w szczególności L. B. (1) oraz Z. T., w sytuacji kiedy uczestniczki nigdy nie mieszkały w okolicy wnioskodawczyni (przesłuchanie L. B. (1) w dniu 17 listopada 2021 roku, zapis: 00:36:12-00:39:46 i przesłuchanie Z. T. w dniu 17 listopada 2021 roku, zapis: 00:39:46-00:43:03), podobnie jak pozostali uczestnicy, w szczególności nowi nabywcy nieruchomości przyległych do drogi (którzy nie posiadają wiedzy o wcześniejszym użytkowaniu drogi),

pominięcie przez Sąd I instancji okoliczności wynikających z pisma z dnia 14 sierpnia 2020 roku ze Starostwa Powiatowego w Z. Wydziału Geodezji, Kartografii i Katastru, z którego wynika, iż na mapie zasadniczej z lat 1974-1975 widnieje droga gruntowa objęta niniejszym postępowaniem,

pominięcie przez Sąd I instancji okoliczności, iż R. B. oraz K. K. (wyjaśnienia R. B. z dnia 15 września 2021 roku, zapis: 01:04:23- 01:09:13, potwierdzone przesłuchaniem w dniu 17 listopada 2021 roku) usunęli warstwę ziemi zawierającą odpady poremontowe, co ma istotne znaczenie w niniejszej sprawie, bowiem dowodzi faktu, iż wnioskodawcy przedmiotową drogę utwardzali, które to utwardzenie zostało usunięte,

pominięcie przez Sąd i instancji faktów wynikających mapy poglądowej załączonej do wniosku o zasiedzenia z dnia 28 kwietnia 2020 roku (wydanej na potrzeby budowy domu oraz podpisanej przez uczestniczkę L. B. (1)), a także mapy stanowiącej załącznik do pisma z dnia 2 lipca 2021 roku, na których zaznaczona była droga objęta postępowaniem (jako droga utwardzona),

pominięcie przez Sąd i instancji faktu, iż gdyby do gospodarstwa wnioskodawczyni nie prowadziła utwardzona droga o szerokości co najmniej 3,5 metra, umożliwiająca dojazd lub dojście dla pieszych, zaprojektowana w sposób umożliwiający awaryjny dojazd pojazdów uprzywilejowanych o ciężarze całkowitym do 2,5 tony, wnioskodawczyni nie otrzymałaby pozwolenia na budowę domu w roku 1994;

co miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest na uznanie, iż wnioskodawcy nie udowodnili przesłanek zasiedzenia drogi objętej postępowaniem, co doprowadziło do naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego.

art. 231 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i brak wyprowadzenia istotnej konkluzji z faktu, iż wnioskodawczyni otrzymała pozwolenie na budowę domu w roku 1994 roku, to jest faktu, iż droga objęta postępowaniem była drogą utwardzoną, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest na uznanie, iż wnioskodawcy nie udowodnili przesłanek zasiedzenia drogi objętej postępowaniem, co doprowadziło do naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego.

art. 232 zd. pierwsze k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, wyrażające się w uznaniu, iż wnioskodawczyni nie udowodniła faktu wytyczenia oraz utwardzania gruzem drogi na całej długości, przez wymagany czas, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest na uznanie, iż wnioskodawcy nie udowodnili przesłanek zasiedzenia drogi objętej postępowaniem, co doprowadziło do naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego;

art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i brak wskazania w treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia podstawy faktycznej poprzez:

brak odniesienia się w uzasadnieniu postanowienia do faktu powoływanego przez wnioskodawczynie, iż gdyby do gospodarstwa wnioskodawczyni nie prowadziła utwardzona droga utwardzona o szerokości co najmniej 3,5 metra, umożliwiająca dojazdy lub dojścia dla pieszych, zaprojektowana w sposób umożliwiający awaryjny dojazd pojazdów uprzywilejowanych o ciężarze całkowitym do 2,5 tony, wnioskodawczyni nie otrzymałaby pozwolenia na budowę domu w roku 1994,

brak odniesienia się w uzasadnieniu postanowienia do dowodu w postaci mapy poglądowej załączonej do wniosku o zasiedzenie z dnia 28 kwietnia 2020 roku (wydanej na potrzeby budowy domu oraz podpisanej przez uczestniczkę L. B. (1)), a także mapy stanowiącej załącznik do pisma z dnia 2 lipca 2021 roku,

co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez brak możliwości dokonania oceny rozumowania oraz sfery motywacyjnej Sądu I instancji.

Naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

Art. 292 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż w niniejszej sprawie nie doszło do zasiedzenia służebności gruntowej w postaci służebności drogi, bowiem uczestnicy nie użytkowali drogi jako posiadacze samoistni oraz ich użytkowanie nie polegało na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia przez wymagany ustawą czas.

Wobec powyższych zarzutów, strona skarżąca wniosła o:

zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uznanie, iż właściciele działki numer (...) położonej w A. przy ul. (...), dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy Zgierzu V Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta numer (...), nabyli przez zasiedzenie służebność drogową polegającą na prawie przechodu i przejazdu na całej długości pasma o szerokości 3 metrów, długości ok. 92 m., od ulicy (...) do ww. nieruchomości, przebiegającej prostopadle od ulicy (...), najpóźniej w roku 2014, dla siebie i dla każdoczesnych właścicieli nieruchomości, zgodnie z załączoną do wniosku z dnia 28 kwietnia 2020 roku mapą oraz zgodnie z mapą z dnia 5 stycznia 2015 roku, przez działki nr:

158/2, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...),

157/9, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),

157/16, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...),

156/4, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...).

oraz zmianę postanowienia o kosztach postępowania.

zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania za postępowanie przed Sądem II instancji, według norm prawem przepisanych,

z ostrożności procesowej, na podstawie art. 102 k.p.c. o nie obciążanie wnioskodawczyni kosztami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu, ponieważ poddane kontroli instancyjnej orzeczenie jest prawidłowe w każdym jego aspekcie, co dotyczy zarówno obszernych i rzetelnych ustaleń faktycznych, które Sąd odwoławczy przyjmuje za własne, jak i przedstawionych zapatrywań jurydycznych.

Spośród zgłoszonych zarzutów na wstępie zająć się należy najobszerniejszym zarzutem, sprowadzającym się do przekroczenia przez Sąd meriti granic swobodnej oceny dowodów.

Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji nie uchybił w żadnym stopniu kryteriom oceny materiału dowodowego w niniejszej sprawie. Twierdzenia strony skarżącej sprowadzają się jedynie do przestawienia subiektywnej i odmiennej oceny okoliczności sprawy niż ta dokonana przez Sąd Rejonowy. Ustalony przez Sąd stan faktyczny wynika z całokształtu zebranego materiału dowodowego, zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Strona apelująca twierdzi, iż przedmiotowa droga była od 1983 roku regularnie utwardzana przez wnioskodawców, wobec czego należy uznać ich za samoistnych posiadaczy drogi, co stanowi jeden z warunków stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej. Stanowisko skarżących nie znajduje jednak odzwierciedlenia w materiale dowodowym, wedle którego wnioskodawcy nie byli wyłącznymi użytkownikami przedmiotowej drogi. Twierdzenie dotyczące regularnego utwardzania drogi również nie znajduje potwierdzenia w ustalonym stanie faktycznym, bowiem w sposób niebudzący wątpliwości udało się ustalić jedynie, iż w roku 2014 wnioskodawcy utwardzili drogę odpadami poremontowymi z postaci gruzu oraz kawałków ceramiki co jednak spotkało się ze sprzeciwem ze strony wnioskodawców, którzy zażądali zaprzestania ww. działania, do czego wnioskodawcy zastosowali się. Pozostałe twierdzenia strony apelującej dotyczące przykładów utwardzania mają charakter ogólnikowy i nie znajdują potwierdzenia w stanie faktycznym. Zeznania świadków i uczestników postępowania, w tym osób współkorzystających w przeszłości z przedmiotowej drogi nie pokrywają się zasadniczo ze stanowiskiem wnioskodawców. Również na podstawie oględzin terenowych przedmiotowej drogi, nie sposób przyznać jednoznaczne wiarygodności twierdzeniom wnioskodawców. W trakcie rozprawy w dniu 15 września 2021 roku, wnioskodawczyni H. G. zeznała, iż w celu utwardzenia drogi zamówiła „cztery samochody gruzu”. Brak jest jednak przesłanek mogących uprawdopodobnić twierdzenie wnioskodawczyni, gdyż brak jest jakichkolwiek dokumentów związanych z takim działaniem, a nadto z oględzin samej drogi nie wynika, aby była ona utwardzana przy użyciu znaczącej ilości materiałów. Nie sposób stwierdzić jaką choćby przybliżoną ilość gruzu miała na myśli wnioskodawczyni mówiąc o czterech samochodach. Powyższe okoliczności świadczą, wbrew stanowisku apelującej, o braku spójności i wiarygodności zeznań wnioskodawczyni w tej kwestii.

Odmiennie aniżeli skarżący, Sąd Okręgowy uznał, iż okoliczność występowania drogi objętej niniejszym postępowaniem na mapie zasadniczej z lat 1974-1975 nie ma istotnego znaczenia dla sprawy, stąd pominięcie jej przez Sąd I instancji było słuszne. Istotą sprawy nie jest istnienie, bądź też nie przedmiotowej drogi, a ustalenie spełnienia przesłanek koniecznych dla zasiedzenia służebności gruntowej.

Mając na względzie, iż zarzuty błędnej oceny materiału dowodowego okazały się chybione, brak jest podstaw do uznania za zasadny także zarzutu naruszenia art. 232 zd. pierwsze k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. gdyż, skarżący opiera jego słuszność na odmiennej, niż Sąd Rejonowy ocenie okoliczności sprawy, której nie wykazał w sposób rzeczowy.

Odnosząc się do naruszenia art. 292 k.c. poprzez uznanie przez Sąd I instancji iż wnioskodawcy nie użytkowali drogi jako posiadacze samoistni oraz że użytkowanie to nie polegało na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia przez wymagany czas, Sąd Okręgowy uznał zarzut ten za chybiony. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż posiadaczem samoistnym nieruchomości w rozumieniu przytoczonego przepisu jest ten, który nią włada jak właściciel, a więc wykonuje uprawnienia składające się na treść prawa własności - korzysta z nieruchomości z wyłączeniem innych osób, pobiera pożytki i dochody, a także uważa się za uprawnionego do rozporządzenia nią. Nadto, do zasiedzenia może prowadzić jedynie posiadanie jawne, widoczne dla otoczenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2021 r., sygn. akt V CSK 143/20, niepubl.). Ten, kto jest posiadaczem samoistnym rzeczy powinien być przez otoczenie postrzegany jako jej właściciel. (Postanowienie SN z 29.10.2021 r., (...) 165/21, LEX nr 3440616.).

W świetle przytoczonego powyższej stanowiska brak jest podstaw dla uznania wnioskodawców za posiadaczy samoistnych przedmiotowej drogi. Po pierwsze, jak bezspornie ustalono, nie byli oni wyłącznymi użytkownikami drogi, a fakt korzystania z niej przez inne osoby (właścicieli sąsiednich działek oraz sąsiednich gruntów rolnych) był powszechnie wiadomy i niekwestionowany. Po drugie okoliczność, iż po wysypaniu na drogę odpadów budowlanych nastąpiła zdecydowana reakcja wnioskodawców, którzy zażądali zaprzestania takiego działania, do czego wnioskodawcy dostosowali się, świadczy niechybnie, iż wnioskodawcy nie byli postrzegani przez otoczenie jako właściciele drogi, jak również o braku przekonania o prawie do rozporządzania drogą u samych zainteresowanych.

Wobec niewystąpienia przesłanek dla stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej przez wnioskodawców, Sąd Okręgowy uznał kwestie związane z uzyskaniem przez wnioskodawczynię pozwolenia na budowę domu w 1994 roku, za drugorzędne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Nawet przyjmując stanowisko skarżącej za trafne, z okoliczności, iż w momencie wydania ww. decyzji administracyjnej, istniała droga dojazdowa do gospodarstwa wnioskodawczyni będąca drogą utwardzoną oraz mającą szerokość co najmniej 3,5 metra, zwłaszcza w świetle całokształtu materiału dowodowego, nie sposób wyprowadzić wniosku o samoistnym, trwającym 30 lat posiadaniu ww. drogi przez wnioskodawców, oraz wykonywaniu regularnych prac utwardzających w tym okresie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił apelację jako niezasadną, zgodnie z art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.