Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2018 roku, Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej w sprawie z powództwa R. S. i A. S. przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W. o podwyższenie renty:

1)  podwyższył wysokość renty na rzecz R. S., wynikającej z punktu I.1.c wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi I Wydział Cywilny (sygn. akt I A Ca 159/11 z 19 kwietnia 2011 roku z kwoty 400 złotych do kwoty 800 złotych miesięcznie, począwszy od 1 kwietnia 2015 roku i na przyszłość z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty;

2)  podwyższył wysokość renty na rzecz A. S., wynikającej z punktu I.1.c wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi I Wydział Cywilny (sygn. akt I A Ca 159/11 z 19 kwietnia 2011 roku z kwoty 400 złotych do kwoty 800 złotych, począwszy od 1 kwietnia 2015 roku i na przyszłość z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty;

3)  oddalił powództwa w pozostałej części;

4)  zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz R. S. kwotę 1081,37 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

5)  zasądził od pozwanego na rzecz A. S. kwotę 1475,73 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

6)  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej kwotę 638 złotych tytułem zwrotu wydatków związanych z wynagrodzeniem biegłego, które wyłożone zostały tymczasowo przez Skarb Państwa;

7)  nie obciążył powodów obowiązkiem uiszczenia części wydatków związanych z wynagrodzeniem biegłego, które wyłożone zostały tymczasowo przez Skarb Państwa.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych, które przedstawiają się następująco:

Wyrokiem z 4 listopada 2010 roku w sprawie sygn. akt I C 212/10 Sąd Okręgowy w Łodzi w punkcie I. zasądził od Towarzystwa (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. oraz A. i M. F. na rzecz małoletniej A. S. tytułem renty wyrównawczej kwotę 200 zł oraz w punkcie II. rzeczonego wyroku na rzecz małoletniego R. S. tytułem renty wyrównawczej 200 zł. Zasądzenie renty wyrównawczej wiązało się z faktem śmierci ojca powodów S. S. w wyniku wypadku przy pracy w Zakładzie Produkcji (...) w K., którego właścicielami byli pozwani A. F. i M. F., posiadający w pozwanym Towarzystwie polisę ubezpieczeniową z tytułu odpowiedzialności cywilnej pracodawcy za następstwa wypadków przy pracy. Podstawą roszczeń powodów był art. 446 § 2 k.c.

Wyrokiem z 19 kwietnia 2011 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie sygn. akt I ACa 159/11 zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że zasądził na rzecz powodów rentę wyrównawczą w kwocie po 400 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 listopada 2010 roku i na przyszłość.

Sąd Apelacyjny zaznaczył, iż istotą renty z art. 446 § 2 k.c. jest restytucja – w granicach możliwych do zrealizowania – tego stanu rzeczy, jaki istniał w chwili śmierci ojca powodów. Dalej Sąd Apelacyjny stwierdził, że należy brać pod uwagę taki stan rzeczy, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, a uprawieni nie powinni w zasadzie utracić swej dotychczasowej stopy życiowej. Ustalając wysokość renty wyrównawczej Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę z jednej strony dochody, jakie uzyskiwał ojciec powodów w przedsiębiorstwie, gdzie pracował na cały etat w systemie trzyzmianowym i dodatkowe dochody uzyskiwane z tytułu prac budowlanych, z drugiej zaś strony uwzględnił usprawiedliwione potrzeby powodów, które były ponadprzeciętne z uwagi na stan ich zdrowia, potrzebę leczenia i rehabilitacji.

W chwili wydania wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi powodowie byli małoletni. R. S. miał 14 lat, a jego siostra A. S. 8 lat. R. był alergikiem – uczulonym na kurz, roztocze, pleśń oraz miał stwierdzony niedosłuch umiarkowanego stopnia, leczył się w poradni przy Instytucie (...). Powód często chorował na zapalenie górnych dróg oddechowych, miał zdiagnozowaną astmę oskrzelową, zespół zatokowo-oskrzelowy. Ponadto miał wady postawy – boczne skrzywienie kręgosłupa, koślawe kolana, stopy płasko-koślawe i zalecone obuwie ortopedyczne, wymagał rehabilitacji. Powód uczęszczał na dodatkowe zajęcia z matematyki, chemii, języka angielskiego i niemieckiego, godzina każdej lekcji kosztowała 40 zł. Poza tym był dysgrafikiem i pozostawał pod opieką pedagoga.

Powódka A. S. w ramach terapii zajęciowej uczęszczała na zajęcia gry na instrumencie, co miało poprawić sprawność palców, jednak z uwagi na czas i sytuację finansową zrezygnowała z muzyki. Ponadto uczęszczała też na zajęcia z języka angielskiego, co wiązało się z dodatkowym kosztem 35 zł za godzinę. Po śmierci ojca matka zrezygnowała też z rehabilitowania jej w W., ponieważ nie była w stanie jeździć tam sama z dzieckiem samochodem. Powódka wymagała stałej rehabilitacji, w związku z czym kupowane były zabiegi rehabilitacyjne w ZOZ albo korzystano z usług prywatnego rehabilitanta, któremu płacono 200 zł miesięcznie. A. S. miała stwierdzoną encefalopatię statyczną, przeszła dwie operacje oczu i czekała na kolejne. Ponadto małoletnia była pod opieką logopedy i uczęszczała na zajęcia z integracji sensorycznej, w związku z zaburzeniami mowy. Miała także stwierdzoną koślawość kolana, stopy płasko-koślawe II stopnia i zalecone obuwie ortopedyczne. A. S. często zapadała na infekcje dolnych i górnych dróg oddechowych.

Od chwili śmierci ojca powodowie korzystali z pomocy psychologa, z uwagi na smutek i przygnębienie, a także objawy depresyjne. Małoletni wówczas powodowie bardzo tęsknili za ojcem i nie mogli pogodzić się z jego śmiercią. Koszt wyżywienia i ubioru powodów E. S. wyceniała wówczas na około 1500 zł.

Matka powodów E. S. pracowała jako nauczycielka w Zespole (...) w R. i otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 3300 – 3500 zł netto. W opiece nad dziećmi pomagała jej matka i brat.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wypłaca zarówno na rzecz R. S., jak i A. S. świadczenie rentowe w kwocie po 507,00 zł brutto miesięcznie.

15 stycznia 2015 roku R. S. i A. S. skierowali do Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. pismo, w którym wnosili na podstawie art. 907 § 2 k.c. o podwyższenie renty zasądzonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 19 kwietnia 2011 roku, z kwot po 400 zł miesięcznie do kwot po 1000 zł miesięcznie za okres od 1 stycznia 2014 roku i na przyszłość.

Pismem z 24 marca 2015 roku pozwana spółka stwierdziła brak podstaw do dopłaty świadczenia we wnoszonym zakresie.

R. S. ma obecnie 21 lat i jest studentem III roku fizjoterapii. Powód mieszka wynajmowanej jednopokojowej kawalerce (szukał akademika, jednak z powodu braku miejsc otrzymał decyzję odmowną), koszt utrzymania wynosi 850 zł wydatki za Internet, kablówkę, energię i gaz około 170 zł. Z uwagi na specyfikę studiów i konieczność odbywania praktyk R. S. posiada 5-6 kompletów ubrań wielokrotnego użytku, które zakupił w listopadzie 2016 roku. Na odzież jednorazową przeznacza około 50-120 zł miesięcznie. Koszt wyżywienia to około 600 zł miesięcznie. Powód nie otrzymuje stypendium, pozwane Towarzystwo wypłaca mu rentę, pobiera też rentę z ZUS w kwocie 530 zł. Pieniądze z renty stara się odkładać na książki, na dodatkowe kursy.

Powód zakończył leczenie słuchu, leczy się u dermatologa w związku z utratą owłosienia. Koszt wizyty u dermatologa to 150-200 zł, leki kosztują 150-200 zł miesięcznie lub co dwa miesiące. Korzysta z leczenia stomatologicznego, koszt wizyty u dentysty wynosi od 100 zł do 150 zł. W przypadku przeziębienia czy kontaktu z alergenem uaktywnia się u niego astma i alergia, na stałe przyjmuje leki zwiększające jego odporność w związku z astmą, co kosztuje go 60 zł na dwa miesiące. R. S. od dłuższego czasu uczęszcza na basen, dwa wejścia kosztują go 18 zł. Nadal korzysta z wkładek do obuwia, które kupuje średnio raz na rok ( około 400-600 zł). Powód powinien mieć zakupione wkładki do każdego obuwia oddzielnie, jednakże ich koszt uniemożliwia mu to. Kurs tańca towarzyskiego, na który się zapisał wynosi 180 zł za semestr. Po ukończeniu licencjatu chciałby rozpocząć pracę z jednoczesnym kontynuowaniem nauki. R. S. przyjeżdża do domu rodzinnego mniej więcej co dwa tygodnie. Powód pomaga w pracach domowych, jak również rehabilituje siostrę, celem rozluźnienia jej mięśni.

Ubezpieczenie studenckie na uczelni, to koszt około 150 zł rocznie. R. S. zrealizował dotychczas jeden kurs masażu, co kosztowało 820 zł. Kolejny kurs, który będzie mógł zrobić po odbyciu praktyk w szpitalu będzie kosztował go 1600 zł. Powód nosi okulary, wymienia je średnio co dwa lata.

A. S. uczęszcza obecnie do pierwszej klasy liceum ogólnokształcącego w R.. Powódka ma dodatkowe zajęcia z chemii, muzyki i matematyki, co kosztuje 40-50 zł za każde zajęcia. A. S. bierze udział w wielu konkursach, gra też na pianinie (40 zł za godzinną lekcję). Powódka codziennie zażywa leki: euthyrox, witaminę d3, wapno. Tygodniowo na leki matka powódki wydaje około 20 zł, w zależności od refundacji leków. Od sierpnia małoletnia jeździ co dwa tygodnie do okulisty, jest przygotowywana do kolejnej operacji oczu. Powódka musi nosić okulary, inaczej nie widzi. Koszt okularów sięga około 1000 zł. A. S. ma problemy endokrynologiczne, zanika jej tarczyca. Wizyty odbywają się raz na 3 miesiące, koszt wizyty to 130 zł. Także potrzebuje ona wkładki ortopedyczne, ich koszt wynosi 350 zł. Powódka potrzebuje minimum dwóch wkładek do butów. Koszt jednej wizyty u rehabilitanta wynosi od 150 do 350 zł, odbywają się one 1-2 razy do roku. Powódka ma również anemię i musi stosować odpowiednią dietę. Roczny koszt ubrań i butów dla niej matka szacuje na 3000 zł. A. S. chodzi także na basen, co kosztuje 50 zł miesięcznie. Jeździ również na wycieczki szkolne, raz w miesiącu do teatru bądź do kina do Ł. lub W.. Koszt wycieczki to około 80 zł. Powódka należy do Stowarzyszenia (...), w ramach którego organizowane są dwu-trzydniowe spotkania, co kosztuje około 100 zł. Jest tam wyżywienie i nocleg. (...) w szkole to koszt 100 zł na rok, ubezpieczenie wynosi 55 zł, w tym 5 zł opłata za szatnię. Raz w roku organizowane są dłuższe wycieczki, jedna z nich kosztowała 620 zł. W szkole powódka uczęszcza na koło literackie i zajęcia z teatru.

Matka powodów E. S. nadal pracuje w szkole jako nauczyciel, zarabia 3300 złotych netto. Mieszka z córką A. i swoją matką w domu jednorodzinnym. Wszystkie naprawy w domu wykonywał zmarły ojciec powodów. Dom jest ubezpieczony, ogrzewany węglem. W 2017 roku był ocieplany dach na budynku gospodarczym i malowane wnętrze.

E. S. pozostaje pod kontrolą lekarza, dwa lata temu przeszła zabieg usunięcia nowotworu. Poza tym ma łuszczycę i (...).

To na matce ciąży główny obowiązek utrzymania powodów i zaspokojenia ich usprawiedliwionych potrzeb. E. S. wspiera syna finansowo, płaci za wynajem mieszkania, kupuje synowi książki, przygotowuje posiłki, które R. zabiera do Ł.. Korepetycje córki opłaca częściowo z renty córki, a częściowo ze swojej pensji. Kilka dni w roku cała trójka stara się spędzić czas nad morzem, wówczas na ten cel wykorzystują wspólne pieniądze. Matka powodów zaciąga pożyczki z kasy zapomogowej i funduszu socjalnego, które przeznacza na zakup niezbędnych rzeczy, jak leki, wyjazdy do lekarza, na zakup wkładek czy podręczników. E. S. zaciągała pożyczki w banku, kiedy trzeba było kupić komputer dla R. albo rowery dla dzieci.

S. S. poza pracą na pełen etat, zajmował się pracami wykończeniowymi, malował mieszkania, kładł gładzie, układał płytki. Pracował sam, zajmowało mu to średnio 3-5 dni, czasami dłużej w zależności od rodzaju wykonywanych prac. Wykonywał te prace popołudniami i w sobotę od rana przez cały dzień. S. S. otrzymywane zlecenia wykonywał indywidualnie. W dniu wypadku miał złożyć podanie o zwolnienie z pracy i zatrudnić się jako ochroniarz. S. S. miał pozwolenie na broń. Brał pod uwagę również wyjazd do pracy do Norwegii.

Z osobami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę na stanowisku pracownika ochrony zawierane są umowy z co najmniej minimalnym wynagrodzeniem obowiązującym w danym roku kalendarzowym. W 2015 roku wysokość miesięcznego wynagrodzenia wynosiła 622,62 zł netto, natomiast w roku 2018 – 1530 zł netto.

Biegły z zakresu budownictwa J. K. oszacował, że możliwe do osiągnięcia dochody z prac ogólnobudowlanych na terenie województwa (...) w pełnym wymiarze czasu pracy, przy założeniu wykonywania jej po godzinach pracy w zakładzie, gdzie pracownik zatrudniony jest na etacie i w systemie „na czarno” mogą wynosić około 1180 zł miesięcznie. Natomiast szacunkowe możliwe do osiągnięcia dochody z prac ogólnobudowlanych na terenie województwa (...), przy założeniu świadczenia pracy przez dwa dni robocze w wymiarze po 8 godzin dziennie oraz po godzinach pracy w zakładzie, gdzie pracownik zatrudniony jest na etacie i w systemie „na czarno” mogą wynosić 472 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy orzekł, iż na podstawie art. 907 § 2 k.c. uprawnione jest żądanie przez powodów podwyższenia renty po zmarłym ojcu. Sąd wskazał, że uzasadnione potrzeby powodów od czasu poprzedniego ustalenia wysokości renty wyrównawczej wzrosły, na co największy wpływ ma obecnie wiek powodów. Ponadto dla określenia stosownej renty wyrównawczej ustalił hipotetyczne zarobki, jakie ojciec powodów mógłby osiągnąć, gdyby nie uległ wypadkowi. Sąd meriti przyjął, iż analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego dała podstawy do przyjęcia, że zmiana stosunków, które mogły skutkować podwyższeniem renty nastąpiła od co najmniej 1 kwietnia 2015 roku. Pozwany zakwestionował roszczenie powodów w piśmie z 24 marca 2015 r., a pozew został złożony 30 czerwca 2015 roku.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. W sprawie kosztów tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa Sąd orzekł na podstawie art. 83 ust. 2 oraz art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając wyrok w części, tj.:

a)  w zakresie punktu 1. - w części podwyższającej wysokość renty na rzecz powoda R. S. ponad kwotę 500 zł miesięcznie począwszy od 1 kwietnia 2015 r. i na przyszłość z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty.

b)  w zakresie punktu 2. - w części podwyższającej wysokość renty na rzecz powódki A. S. ponad kwotę 500 zł miesięcznie począwszy od 1 kwietnia 2015 r. i na przyszłość z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty,

c)  w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania - stosownie do zakresu zaskarżenia.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła:

A.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

•

233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uczynienie jej dowolną oraz sformułowanie na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, a w konsekwencji uznanie, że powodowie udowodnili, iż ich uzasadnione potrzeby od czasu poprzednio ustalanej wysokości renty wyrównawczej wzrosły w stopniu uzasadniającym podwyższenie renty z kwoty po 400 zł miesięcznie do kwoty po 800 zł miesięcznie.

B.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

•

art. 907 § 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że doszło do zmiany stosunków uzasadniającej podwyższenie zasądzonej na rzecz powodów renty z kwoty po 400 zł miesięcznie do kwoty po 800 zł miesięcznie, podczas gdy zmiana taka nie nastąpiła,

•

art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie przez Sąd w uzasadnieniu wyroku, jakie koszty obejmuje zasądzona od pozwanego na rzecz powodów renta w wysokości po 800 zł miesięcznie.

Wobec podniesionych zarzutów apelująca wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa w zakresie zaskarżenia ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania,

2.  zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia, nie budzą wątpliwości, dlatego Sąd Okręgowy podziela je i przyjmuje za własne, podobnie jak ocenę jurydyczną przedstawioną u podstaw kwestionowanego rozstrzygnięcia.

Zarzut obrazy art. 328 § 2 k.p.c. jest niezasadny. Naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. wtedy tylko może mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jeśli braki lub inna wadliwość uzasadnienia zaskarżonego wyroku uniemożliwiają Sądowi II instancji dokonanie kontroli instancyjnej (por. wyrok SN z dnia 06.08.2015 V CSK 671/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 lipca 2015 r. VI ACa 1112/14 – legalis), co w badanej sprawie nie ma miejsca. Uzasadnienie Sądu I instancji w pełni bowiem realizuje funkcje przypisywane temu dokumentowi, który pełniąc rolę sprawozdawczą przede wszystkim pozwolić ma na zrekonstruowanie rozumowania, jakie wiodło do sformułowania wniosków przyjętych przez orzekający sąd, dla możliwości ich zweryfikowania w toku kontroli instancyjnej.

Zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. także nie zasługuje na aprobatę. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji pozostaje w zgodzie z dyrektywami wskazanej normy prawnej, a argumentacja skarżącego jest chybiona. W sprawie o podwyższenie renty, istotę rozstrzygnięcia stanowi bowiem zarówno wykazanie wzrostu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych jak i możliwości zarobkowych zobowiązanego do alimentacji, nie zaś tylko, jak wskazuje skarżący w zarzucie apelacyjnym, udowodnienie uzasadnionych potrzeb powodów, o czym szczegółowo będzie mowa poniżej.

Zarzut naruszenia art. 907 § 2 k.c. nie jest uzasadniony.

W myśl wskazanego przepisu, jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie. Celem art. 907 § 2 k.c. pozostaje zharmonizowanie treści przysługującego poszkodowanemu prawa podmiotowego ze zmianą okoliczności faktycznych, jaka może nastąpić w przyszłości. Chodzi tu o to, by zasada pacta sunt servanda nie stanęła na przeszkodzie w dostosowaniu renty do zmienionych okoliczności faktycznych. Zmiana, o której mowa w przepisie nie musi być przy tym istotna, ale jednak powinna uwzględniać modyfikacje stosunków, które stały się podstawą przyznania renty (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 roku, II PK 80/11, LEX nr 1163328).

Należy podkreślić, iż w razie zmiany stosunków, każda ze stron może żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty. Pojęcie zmiany stosunków obejmuje różnorodne okoliczności, wymagające w każdej sprawie szczegółowego rozważenia wszystkich elementów sporu. Zmiana może dotyczyć sfery ekonomicznej lub sfery osobistej uprawnionego do renty bądź zobowiązanego z tego tytułu, a więc w szczególności stanu zdrowia czy możliwości zarobkowych uprawnionego, osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego, lub też zjawisk o charakterze obiektywnym, jak sytuacja na rynku pracy czy istotny spadek siły nabywczej pieniądza. Ustalenie czy doszło do zmiany usprawiedliwiającej żądanie modyfikacji wysokości lub czasu trwania renty, wymaga porównania stanu faktycznego ustalonego w chwili orzekania o zasądzeniu renty w tym przedmiocie oraz stanu z chwili, której dotyczy żądanie zmiany (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, III CSK 271/16, LEX nr 2401047).

Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że w niniejszej sprawie doszło do zmiany stosunków, zarówno w sferze podmiotowej jak i w sferze ekonomicznej, skutkującej podwyższenie renty na rzecz powodów. A. S. w chwili orzekania o przyznaniu renty miała 9 lat, obecnie ma lat 16. Zasady doświadczenia życiowego, w odniesieniu do zgromadzonego materiału dowodowego nakazują przyjąć, że potrzeby nastolatki są większe od potrzeb kilkuletniego dziecka, zwłaszcza, gdy wymaga specjalistycznego leczenia, a z drugiej strony gdy wykazuje szczególne zdolności. Powódka osiąga wysokie wyniki w nauce, z czym wiąże się zakup książek, dodatkowych pomocy naukowych, korepetycji. Ponadto jest uzdolniona muzycznie, w związku z czym pobiera odpłatne lekcje gry na pianinie. Choćby biorąc pod uwagę ten aspekt należy wskazać, iż wydatki na dodatkowe zajęcia i książki dla licealistki są droższe niż dla ucznia szkoły podstawowej. Ponadto powódka jest osobą z licznymi schorzeniami, ponosi z tego tytułu znaczne wydatki. Należy również wskazać na wydatki powódki związane z życiem kulturalnym i towarzyskim oraz szkolnym. A. S. korzysta z basenu, jeździ na wycieczki szkolne oraz spotkania organizowane przez Stowarzyszenie (...), do którego należy, ponosi opłaty związane ze szkołą. Wydatki te są uzasadnione i stanowią dużą część kosztów związanych z jej utrzymaniem.

Natomiast powód R. S. obecnie ma 21 lat i jest studentem. Głównym powodem zmiany jego sytuacji majątkowej i ponoszonych wydatków jest fakt zamieszkania poza miastem rodzinnym, co wynika z podjęcia studiów w innym mieście. Powód przeznacza na wynajem mieszkania 850 zł miesięcznie. Z opuszczeniem domu rodzinnego wiążą się również zwiększone wydatki na żywność czy dojazdy z domu na studia. Ponadto z uwagi na specyfikę studiowanego kierunku powód korzysta z odzieży ochronnej, wydaje środki na dodatkowe kursy i książki. Należy również zaznaczyć, iż w związku z licznymi schorzeniami, na które cierpi, ponosi znaczne koszty związane z ich leczeniem.

Biorąc powyższe pod uwagę należy wskazać, iż powodowie wykazali, że ich sytuacja uległa zmianie, zatem doszło do zmiany stosunków uzasadniającej podwyższenie renty.

O wysokości renty przesądzają w zasadzie analogiczne okoliczności, jak o wysokości świadczeń alimentacyjnych. Okolicznościami tymi są: potrzeby poszkodowanego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zmarłego. Zasadnie się wskazuje, że przy ustalaniu renty powinna być brana pod uwagę hipotetyczna wysokość świadczeń alimentacyjnych, do jakich byłby zobowiązany zmarły, co oznacza, że konieczne jest uwzględnienie hipotetycznych możliwości zarobkowych zmarłego, w kontekście istniejących możliwości na rynku pracy, wysokości możliwego do uzyskania wynagrodzenia, ze względu na posiadane przez zmarłego kwalifikacje itp. (por. M. Safjan, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2008, s. 1038; por. również wyr. SN z 28.7.2005 r., V CK 31/05, MoP 2005, Nr 17, poz. 827 – legalis).

Rozważając sytuację nieżyjącego ojca powodów, zważywszy na niekwestionowane ustalenia faktyczne, przy obliczaniu hipotetycznego wynagrodzenia za pracę, jakie mógłby obecnie osiągnąć, należy wziąć pod uwagę zarobki w branży ochroniarskiej. Osoby zatrudnione w tej branży na podstawie umowy o pracę mogły uzyskać co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Od dnia 1 stycznia 2011 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 1386 zł brutto (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2010 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 roku, Dz. U. z 2010 r., nr 194, poz. 1288), w 2015 roku (chwili wniesienia pozwu) minimalne wynagrodzenie wynosiło 1750 zł brutto (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2014 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2015 r., Dz. U. z 2014 r., poz. 1220), natomiast w chwili orzekania przez Sąd I instancji wynagrodzenie to wynosiło 2100 zł brutto (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2017 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2018 r., Dz. U. z 2017 r., poz. 1747). Nie może umknąć uwadze Sądu, iż biorąc choćby pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, dochody zmarłego ojca powodów mogłyby wzrosnąć niemal dwukrotnie. Ponadto uzyskiwał on dochody z wykonywania prac budowlanych i wykończeniowych. Biegły oszacował, że możliwe do osiągnięcia dochody z prac ogólnobudowlanych na terenie województwa (...) w pełnym wymiarze czasu pracy, przy założeniu wykonywania jej po godzinach pracy w zakładzie, mogą wynosić około 1180 zł miesięcznie. Natomiast szacunkowe możliwe do osiągnięcia dochody z prac ogólnobudowlanych na terenie województwa (...), przy założeniu świadczenia pracy przez dwa dni robocze w wymiarze po 8 godzin dziennie oraz po godzinach pracy mogą wynosić 472 zł miesięcznie. Należy też mieć na uwadze, iż ojciec powodów był człowiekiem zaradnym i pracowitym, wraz z wiekiem zdobywał doświadczenie, a obecny rynek pracy jest rynkiem pracownika, zatem miał realne szanse na osiąganie coraz wyższych dochodów. Do określenia jego możliwości zarobkowych należy zatem posłużyć się wskaźnikami przeciętnego wynagrodzenia. Według obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 stycznia 2019 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w 2018 roku wyniosło ono 4852,29 zł.

Mając na uwadze, iż zmarły ojciec powodów mógłby obecnie osiągnąć dochody w wysokości około 5000 złotych miesięcznie, biorąc pod uwagę zatrudnienie na umowę o pracę z przeciętnym wynagrodzeniem oraz dochody z prac wykończeniowych, jego obowiązek alimentacyjny wobec każdego z dzieci wyczerpałby się kwotą co najmniej po 1300 zł na każde z nich.

Uzupełniając rozważania o ustalenie zakresu usprawiedliwionych potrzeb powodów, należy wskazać, że oscylują one wokół kwoty co najmniej 2500 zł miesięcznie (co do R. S.) i 2 000 zł miesięcznie (co do A. S.), co jest uprawnione w świetle zasad doświadczenia życiowego jak i ustalonych na kwotę około 5000 zł możliwości zarobkowych zmarłego i 3 300 zł dochodów matki powodów.

Skoro zatem każdy w powodów otrzymuje rentę z ZUS w kwocie po 530 zł, to pozostała kwota 800 złotych winna być uzupełniona rentą od ubezpieczyciela, tym bardziej, że koszty utrzymania powodów określone na kwotę około 2000 – 2500 zł miesięcznie odpowiadają realiom popartym ustaleniami w niniejszym postępowaniu.

Odnotowania wymaga również, że podwyższając rentę na rzecz powodów wprawdzie dwukrotnie, Sąd w istocie podwyższył to świadczenie o 400 zł na każdego z powodów, co nie jest sumą stosunkowo wysoką w porównaniu do wzrostu wynagrodzeń oraz wzrostu cen na przestrzeni lat 2011 – 2018.

Reasumując, należy stwierdzić, że podwyższenie renty na rzecz powodów uwarunkowane jest przesłankami wyrażonymi w art. 907 § 2 k.c., a zmiana zarówno potrzeb powodów jak i możliwości zarobkowych zmarłego nie budzą wątpliwości w świetle zgromadzonego materiału dowodowego oraz zasad doświadczenia życiowego.

W tym stanie rzeczy, wywiedziona przez pozwaną apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć trafność rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, w związku z czym, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.. Na koszty należne powodom złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).