Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 grudnia 2021 r. w sprawie z powództwa T. N. przeciwko U. Z. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi

w pkt. 1 oddalił powództwo; w pkt. 2 nie obciążył powoda kosztami postępowania;

w pkt. 3 przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz adw. R. P. kwotę 2.952 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu;

w pkt. 4 przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz adw. B. G. kwotę 2.952 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stanowiły ustalenia:

T. N. zawarł 30 listopada 2010 roku umowę kredytu gotówkowego w kwocie 45.443,50 złotych z okresem spłaty do 11 grudnia 2017 roku. Kredyt został zawarty w celu spłaty innego zobowiązania oraz na dowolny cel konsumpcyjny (łącznie powód zaciągnął dwa zobowiązania kredytowe o numerach (...) z dnia 30 listopada 2010 roku oraz (...) z dnia 4 lutego 2010 roku). Powód zawarł umowę na prośbę swojej sąsiadki – pozwanej U. Z., której przekazał kwotę o łącznej wartości 40.000 złotych.

19 kwietnia 2016 roku pozwana U. Z. zobowiązała się do systematycznego spłacania kredytu, który zaciągnął na jej rzecz powód w G. Banku. Pozwana miała płacić raty systematycznie, do 10. dnia każdego miesiąca. Pozwana pożyczała też kwoty pieniężne od osób trzecich celem uregulowana zadłużenia powstałego wobec powoda T. N..

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2018 roku umorzone zostało dochodzenie w sprawie prowadzonej pod sygnaturą RSD-217/18 przez VIII Komisariat Policji w Ł. prowadzone m.in. w sprawie zaistniałego 4 lutego 2010 roku doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez powoda T. N. przez pozwaną U. Z.. Niekorzystne rozporządzenie mieniem miało polegać na wprowadzeniu powoda w błąd co do zamiaru spłaty zaciągniętego przez niego kredytu (nr (...)) przez pozwaną. Postępowanie zostało umorzone z powodu braku znamion czynu zabronionego.

Przedmiotowe zobowiązania zaciągnięte przez powoda w banku (...) S.A. (kredyty nr (...) oraz (...)) zostały spłacone w całości i zamknięte.

Powód wezwał pozwaną do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty 33.708.27 złotych oraz 1.350 euro z tytułu umowy pożyczki łączącej strony. Jako termin zapłaty wskazano dzień 25 kwietnia 2019 roku. Pozwana odebrała wezwanie 15 kwietnia 2019 roku.

Sąd Rejonowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zgromadzone w aktach dokumenty. Sąd postanowił oddalić wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. z uwagi na fakt, iż zmierzał on jedynie do przedłużenia postepowania oraz byłby nieprzydatny do wykazania wysokości spłacanych przez pozwaną kwot kredytu.

Sąd Rejonowy uznał żądanie pozwu za nieudowodnione i je oddalił ( art. 6 k.c.).

Powód wywodził swoje roszczenie z łączącej go z pozwaną umową pożyczki (art. 720 § 1 k.c.). Bezspornym było w sprawie, iż strony łączyła umowa pożyczki, oraz fakt zawarcia umowy kredytu między powodem a bankiem (...) S.A. Bezspornym był również fakt zamknięcia obu kredytów i ich całkowitej spłaty. Sporne między stronami było to, kto oraz w jakiej wysokości dokonywał spłaty rzeczonego kredytu.

Powód nie załączył do akt sprawy żadnych potwierdzeń dokonywania spłaty kredytu na rzecz banku. Dokumenty te zostały załączone dopiero przez pozwaną w odpowiedzi na pozew, co oznacza, że powód najprawdopodobniej nie był w ich posiadaniu. Na podstawie zgormadzonego materiału dowodowego sąd nie był w stanie ustalić tego, czy pozwany rzeczywiście spłacił kredyt w deklarowanej przez siebie wysokości (odpowiadającej dochodzonej pozwem kwocie). W załączonych potwierdzeniach spłat jako zleceniodawca figurowali przemiennie pozwana i powód. Z sumowanych potwierdzeń spłat wynika, że oboje mieli wpłacić kwotę w zbliżonej wysokości. Kwota, którą miał zapłacić powód (25.383,79 zł) nie odpowiadała jednakże tej, którą dochodził powództwem (46.167,29 zł). Powód załączył do akt również wykaz spłat z banku (...) S.A., jednakże, jak słusznie podniósł pełnomocnik pozwanej – dokument ten stał w sprzeczności do załączonych potwierdzeń wpłat. Dla wpłat opiewających na taką samą kwotę, z tego samego dnia – w dokumencie bankowym figurował inny podmiot spłacający zobowiązanie, niż w potwierdzeniu wpłaty.

Powód, w ocenie Sądu i instancji, nie sprostał ciążącym na nim obowiązku udowodnienia faktu, że spłacił zobowiązanie za pozwaną, we wskazanej wysokości. Nie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia był fakt, że dowody wpłat załączyła pozwana, dopiero w odpowiedzi na pozew. Oznacza to, że powód, mimo deklaracji, że dokonał całkowitej spłaty kredytu – najprawomocniej nie był on w posiadaniu potwierdzeń dokonania poszczególnych wpłat. Powód zeznał na rozprawie, iż przelewów dokonywał w formie internetowej oraz tradycyjnej, twierdzenie to okazało się gołosłowne, wobec braku przedstawienia potwierdzeń spłaty.

Sąd Rejonowy postanowił odstąpić od obciążania powoda kosztami procesu stosownie do art. 102 k.p.c. O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy § 8 pkt 5 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714).

Apelację od opisanego orzeczenia wywiódł powód, zaskarżając wyrok w zakresie punktu 1. (oddalenie powództwa), któremu zarzucił :

1.  naruszenie art. 162 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c.

poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw rachunkowości, mimo, że w sytuacji wątpliwości co do wysokości spłaconej przez powoda kwoty kredytu jedynie biegły mógł wyliczyć, jakie kwoty wpłacił powód, a jakie pozwana,

2.  naruszenie art. 233 w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego

polegającą na uznaniu, że powód nie wskazał dowodów na poparcie swoich twierdzeń, mimo, że zaświadczenie wystawione przez bank udzielający kredytu wskazuje, jakich spłat dokonał powód.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kwoty 46 167,29 zł ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, nadto o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył:

Apelacja jest w części zasadna.

Wstępnie należy odnotować, że uregulowania kodeksowe nakładają na sąd drugiej instancji obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.1998 r., II CKN 704/97, legalis). Sąd drugiej instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli orzeczenia Sądu pierwszej instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed Sądem pierwszej instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem postępowania przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się ono na nowo. Trzeba też pamiętać, że kognicja sądu odwoławczego obejmuje „rozpoznanie sprawy” (a nie tylko środka odwoławczego) i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien uczynić to sąd pierwszej instancji (vide: uchwała (7) Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07).

W odwołaniu do zaoferowanego materiału dowodowego i wskazanej w pozwie podstawy faktycznej Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, uznając jednak ich zakres za niepełny.

W postepowaniu apelacyjnym ustalenia wymagały więc uzupełnienia przez Sąd II instancji następująco: kredyt zawarty w dniu 30 listopada 2010 roku stanowił kredyt konsolidacyjny nr (...) na kwotę 45 443,50 zł. Termin spłaty kredytu wraz z odsetkami i kosztami w ratach miesięcznych po 1 009,13 zł (z tym, że pierwsza rata w kwocie 1 286,84 zł) przewidziany został do dnia 11 grudnia 2017 roku (umowa –k. 51). Łączna kwota kredytu wraz z odsetkami wyniosła 85 044,63 zł (83 miesiące po 1 009,13 zł + 1 286,84 zł). Pozwana miała spłacać raty kredytu w całości (bezporne, zezn. stron –k.432v)

Powód spłacił bankowi kwotę 20 188,81 zł (pokwitowania, przelewy –k. 25, k. 30-38, zezn. powoda –protokół skrócony –k.351, 394, 432v). Pozwana spłaciła kwotę 52 846,93 zł (pokwitowania k. 308-345, zezn. pozwanej –protokół skrócony –k -351-352, 394, 432v).

Zarzut naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. nie zasługuje na aprobatę w sytuacji, gdy pominięcie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego do spraw rachunkowości trzeba uznać za prawidłowe. Wnioskowany dowód nie jest przydatny dla stwierdzenia okoliczności istotnych w sprawie, a mianowicie do wykazania wysokości spłacanych przez powoda i pozwaną kwot kredytu. W aktach sprawy znajdują się potwierdzenia wpłat dokonywanych przez strony. Faktyczną oś sporu stanowiło to, czy powód spłacił kredyt w całości, bądź w części odpowiadającej dochodzonej pozwem kwocie. Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że do ustalenia tego faktu dowód z opinii biegłego byłby nieprzydatny, gdyż nie dotyczy on kwestii wymagających fachowej wiedzy, lecz ustaleń stricte faktycznych, należących do sądu. Ocenę tę Sąd Okręgowy podziela, jako, że do kompetencji sądu należy ocena materiału dowodowego, w tym przedstawionych dowodów wpłat, które stanowią o ustaleniach faktycznych, a jednocześnie przesądzają o zasadności żądania pozwu. Natomiast z dowodów wpłat, niejednoznacznie opisanych biegły nie byłby w stanie dokonać postulowanej przez skarżącego analizy.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy zaś uznać za trafny o tyle, że ocena materiału dowodowego w postaci dokumentów, stanowiących dowody wpłat kolejnych rat na rzecz banku przez strony nie pozostaje w pełni w zgodzie z dyrektywami zawartymi w przywołanej normie procesowej.

Oś sporu, jak słusznie dostrzegł Sąd Rejonowy, koncentruje się wokół ustalenia, kto oraz w jakiej wysokości dokonał spłaty kredytu, zaciągniętego przez powoda na rzecz pozwanej, która zobowiązała się spłaty kredytu wraz z odsetkami w pełnej wysokości.

W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że z uzupełniających ustaleń wynika, że spłata kredytu konsolidacyjnego z dnia 30 listopada 2010 roku obejmowała kwotę 85 044,63 złotych, co pokrywa się z zeznaniami powoda, który twierdził, że według jego pamięci do spłaty była kwota około 86 000 zł. Pozwana w toku postępowania, w tym również w toku postępowania apelacyjnego twierdziła, że dokonała wpłat na sumę około 50 000 -53 000 zł. Z samego zestawienia powyższych kwot, wskazywanych przez strony, a potwierdzonych dokumentem w postaci umowy bankowej kredytu konsolidacyjnego i zaświadczeniem banku o spłacie tego kredytu w całości wynika, że różnicę między podanymi sumami spłacił powód. Tę ogólną tezę należy zweryfikować zaoferowanym przez strony materiałem dowodowym. Wprawdzie materiał ten został przedstawiony niezwykle chaotycznie, w którym pokwitowania wpłat czy informacja z banku dotyczą różnych zobowiązań, odnoszą się do różnych rachunków, wybiórczo do pewnego okresu spłaty, jak informacja z banku na k. 378, jednak dyrektywy zawarte w art. 233 § 1 k.p.c. nakazują przeprowadzenie oceny każdego dowodu w sprawie, mającego związek z istotą żądania pozwu, od której to oceny Sąd Rejonowy uchylił się.

Poddając analizie dowody z dokumentów w postaci pokwitowań wpłat poszczególnych rat kredytowych dokonywanych przez strony, należy wskazać, że: pozwana na k. 308-345 przedstawiła dowody wpłat na łączną sumę 52 846,93 zł, powód na k. 30-38 przedstawił pokwitowania na sumę 16 064,81 zł, a ponadto na k. 25 na spłatę zadłużenia w wysokości 4 124 zł, co łącznie daje kwotę 20 188,81 zł. Przyjmując za wiarygodne zeznania pozwanej, że dysponowała pokwitowaniami zapłaconych przez siebie rat kredytowych (czemu powód nie zaprzeczał), które następnie złożyła do akt oraz że zapłaciła około 50 000 – 53 000 zł, należy uznać za udowodnioną opisaną okoliczność spłaty kredytu w wysokości wynikającej z przedstawionych pokwitowań. Przyjmując zaś za wiarygodne zeznania powoda o spłacie kredytu z sum wpłaconych osobiście w banku, jak też przelewami z konta bankowego powoda i wspólnego z żoną, a także z sum wpłaconych przez pozwaną, należy uznać za wykazaną taką kwotę, którą potwierdzają złożone do akt pokwitowania. Pozostałe dokumenty w postaci potwierdzeń wpłat w kasie, przelewów bankowych nie zostały ocenione jako mające związek z niniejszą sprawą, dotyczą bowiem różnych kont, różnych zobowiązań jak też innych osób. Podobnie, umów pożyczek udzielonych pozwanej Sąd Okręgowy nie uznał za wiarygodny dowód w sytuacji, gdy pozwana kwestionowała ich niespłacenie, a powód dowodu przeciwnego nie zaprezentował, nie przedstawiając pokwitowań. Co więcej, same umowy budzą wątpliwości, tym bardziej, że jedna z nich została podpisana przez pozwaną z błędem w jej nazwisku (k.24). W tym stanie rzeczy za udowodnioną wolno uznać tylko część kwoty dochodzonej pozwem, a mianowicie wskazaną wyżej sumę 20 188,81 zł. Natomiast informacja z banku złożona na k. 378-379 nie jest przydatna dla wykazania żądania pozwu. Obejmuje wybiórczo okres od marca 2010 do lipca 2013 roku, opisując wpłaty wbrew załączonym pokwitowaniom.

W świetle przedstawionej oceny, zarzut naruszenia art. 6 k.c. należy uznać częściowo za uzasadniony. Powód sprostał bowiem ciężarowi dowodzenia swoich twierdzeń po części, przedstawiając wprawdzie ograniczony, ale potwierdzający w zakresie kwoty 20 188,81 zł materiał dowodowy. Ponad tę kwotę powód nie zaoferował wiarygodnych dowodów z dokumentów, a same zeznania, wskazujące ogólnikowo na zapłaconą sumę nie przesądzają o zasadności żądania w świetle reguł dowodzenia.

Z tych względów powództwo w opisanym zakresie podlegać musiało oddaleniu.

W konsekwencji, uwzględniając w części apelację powoda, zaskarżony wyrok podlegał zmianie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., w pozostałej zaś części apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w odwołaniu do zasady wyrażonej w art. 102 k.p.c. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej stronom z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie z § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2019. poz. 18 ze zm.).

Sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej w nazwisku pozwanej w zaskarżonym wyroku nastąpiło na podstawie art. 350 § 1 k.p.c.