Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 grudnia 2019 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z wniosku J. S. i M. S. z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o ustanowienie służebności przesyłu:

1)  ustanowił na nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), na rzecz uczestniczki postępowania służebność przesyłu obejmującą uprawnienie do korzystania z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem urządzenia przesyłowego będącego własnością uczestniczki postępowania, tj. gazociągu wysokiego ciśnienia DN 300, przy czym prawo to obejmuje w szczególności wykonywanie czynności z zakresu eksploatacji, kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji, remontów, napraw, usuwania awarii, wymiany posadowionych urządzeń, w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa, w pasie opisanym jako SG1 i SG2 a wyznaczonym punktami oznaczonymi literami A-B-C-D-E-F-G-H - na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę K. C., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Starostę (...) w dniu 25 marca 2019r., za numerem P. (...).2019. (...),

2)  zasądził od uczestniczki postępowania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz wnioskodawców J. S. i M. S. kwoty po 14.355 złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności obciążającej nieruchomość objętą księgą wieczystą (...),

3)  włożył na uczestniczkę postępowania obowiązek zwrócenia wnioskodawcom kosztów postępowania i pozostawić ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana, zaskarżając wydane rozstrzygniecie w części dotyczącej zasądzonego zadośćuczynienia oraz kosztów (pkt 1 oraz 3 wydanego wyroku).

Skarżący wydanemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj.

a.  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dowolną a nie swobodną ocenę dowodów, skutkującą uznaniem, że brak jest dowodów świadczących o ciągłości posiadania służebności, widoczności urządzenia przesyłowego, podczas gdy w aktach sprawy znajdują się: mapy dokumentujące przebieg gazociągu, wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym ujęte zostało posadowienie gazociągu na nieruchomości wnioskodawców, opinia biegłego ds. gazownictwa, z której wynika, że gazociąg od czasu jego budowy jest czynny i eksploatowany, zgodnie z regulacjami technicznymi, obowiązującymi w przedsiębiorstwie przesyłowym;

b.  przepisu art. 230 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy należało uznać za przyznane przez wnioskodawców fakt następstwa prawnego pomiędzy podmiotem na rzecz którego została wydana decyzja wywłaszczeniowa a uczestniczką, biorąc pod uwagę, że w toku całego postępowania okoliczność ta była pomiędzy stronami bezsporna, a wnioskodawcy nie kwestionowali legitymacji uczestniczki;

c.  art. 2 § 1 k.p.c. w zw. z art. 16 § 1 k.p.a. poprzez badanie ostatecznej decyzji administracyjnej pod względem spełnienia wymagań formalnych, w sytuacji gdy sąd powszechny związany jest ostateczną decyzją administracyjną, a organami powołanymi do badania decyzji administracyjnych są organy administracji, procedujące w trybie przepisów postępowania administracyjnego;

2.  przepisów prawa materialnego, tj. art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości poprzez uznanie, że decyzja wydana w tym trybie nie stanowi dla przedsiębiorcy przesyłowego skutecznego tytułu prawnego, pozwalającego na korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu.

W związku z podniesionymi zarzutami skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku w całości oraz zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestniczki kosztów procesu według norm przepisanych, a także zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestniczki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Na nieruchomości wnioskodawców jest element zewnętrzny gazociągu w postaci starego typu betonowego słupka. Mieści się on na działce nr Dz. 159/3 i wystaje ponad poziom gruntu. Natomiast w pobliżu działek od strony północnej i wschodniej znajdują się wysokie słupki nowego typu. Gazociąg po jego wybudowaniu przed zasypaniem został zinwentaryzowany przez służby geodezyjne i naniesiony na mapy zasadnicze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się o tyle zasadna, że skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Okręgowy nie podzielił ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, w których uznał, iż na nieruchomości wnioskodawców nie ma elementów zewnętrznych gazociągu i małżonkowie S. nabyli nieruchomość nie mając świadomości posadowienia na niej gazociągu i w tym zakresie Sąd odwoławczy poczynił własne ustalenia, wskazane wyżej. W pozostałej części Sąd podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy za zasadny.

Istotą zarzutu naruszenia prawa procesowego, art. 233 § 1 k.p.c. jest zawsze twierdzenie, że na skutek wadliwej oceny dowodów zebranych w sprawie doszło do przyjęcia przez sąd takiej wersji stanu faktycznego, która nie odpowiada rzeczywistości. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. powinien więc zmierzać do wykazania, że na skutek naruszenia zasady wszechstronności przy ocenie dowodów, albo na skutek naruszenia zasad logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego doszło do ustalenia stanu faktycznego niezgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy albo do ustalenia stanu faktycznego niepełnego, z pominięciem okoliczności istotnych (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 października 2020 r., I ACa 736/19, LEX nr 3108150).

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy dokonał błędnej oceny materiału dowodowego polegającej na ustaleniu stanu faktycznego sprawy niezgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy, a mianowicie całkowitym pominięciu wskazanej w opinii biegłego okoliczności usytuowania na nieruchomości wnioskodawców betonowego słupka będącego widocznym na zewnątrz, ponad poziomem gruntu, oznakowaniem przebiegu gazociągu. Z tej przyczyny Sąd Rejonowy doszedł do błędnego wniosku, iż na nieruchomości wnioskodawców nie ma elementów zewnętrznych gazociągu. Konsekwencją powyższego ustalenia był kolejny błędny wniosek Sądu meriti, iż małżonkowie nabyli nieruchomość nie mając świadomości posadowienia na niej gazociągu. Tymczasem w kontekście uwzględnienia betonowego słupka znacznikowego oraz ujawnienia na mapach przebiegu gazociągu, wnioskodawcy przy dołożeniu należytej staranności mogli powziąć informacje o przebiegu gazociągu przez ich nieruchomość.

Wobec ustalenia nowych okoliczności faktycznych koniecznym stało się zweryfikowanie, czy doszło do spełnienia przesłanek określonych w art. 292 k.c.

Ustawa nie precyzuje użytego w tym przepisie pojęcia „trwałego i widocznego urządzenia”, pozostawiając uściślenie tego określenia wykładni na tle konkretnego stanu faktycznego. W judykaturze przyjmuje się, że za trwałe i widoczne urządzenie, o którym mowa w art. 292 k.c., należy rozumieć trwałą postać widocznego przedmiotu będącego rezultatem świadomego działania człowieka, który ponadto odpowiada treści służebności pod względem gospodarczym, nie może ono zatem powstać wskutek działania sił natury. Chodzi tu o odpowiednie urządzenie materialne umożliwiające lub ułatwiające korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie służebności, sporządzone na obcej nieruchomości lub co najmniej wkraczające w jej sferę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1969 r., II CR 516/68, opubl. OSNC Nr 12/1969 poz. 220 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2002 r., II CKN 160/00). Charakter tego urządzenia ma być trwały, a nie chwilowy i musi ono być widoczne (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1960 r., II CR 951/59, opubl. OSN Nr 1/1961, poz. 20). Od konkretnych okoliczności faktycznych będzie zależała ocena, czy określone dzieło pracy ludzkiej, które może polegać nie tylko na wybudowaniu, ale także na udziale w budowie lub wyremontowaniu urządzenia jest trwałym i widocznym urządzeniem w rozumieniu art. 292 k.c. Kwalifikacja wodociągu jako urządzenia trwałego nie nasuwała wątpliwości. Wątpliwość powstają, gdy to trwałe urządzenie jest usytuowane pod powierzchnią gruntu, zatem dla oczu wprost nie jest widoczne. Z tak rozumianej widoczności urządzenia nie można jednak w sposób generalny i automatyczny wyprowadzać wniosku o wyłączeniu możliwości zasiedzenia służebności przesyłu. Ogólnie rzecz biorąc linie przesyłowe z natury rzeczy dzielą się na urządzenia napowietrzne i podziemne. Gazociągi, wodociągi i kanalizacje, to w przeważającej części urządzenia podziemne i już z tego względu nieracjonalna jest taka wykładnia art. 292 k.c., której wynikiem byłoby wymaganie, aby gazociąg w czasie biegu terminu zasiedzenia był widoczny dla właściciela każdej nieruchomości, przez którą przebiega (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r., I CSK 157/11, opubl. Biul. SN Nr 11/2011 str. 12 i z dnia 24 kwietnia 2002 r., V CKN 972/00,opubl. OSP Nr 7-8/2003 poz. 100). Przy urządzeniach podziemnych chodzi o możliwość stwierdzenia ich istnienia w czasie biegu terminu zasiedzenia przy pomocy wzroku, ale niekoniecznie chodzi tu o zauważenie urządzenia jako takiego. Ustawa nie posługuje się pojęciem urządzenia naziemnego, ale urządzenia widocznego. Chodzi zatem zarówno o zauważenie części składowych takiego podziemnego urządzenia, jeżeli wychodzą nad powierzchnię gruntu, jak i o zauważenie oznaczeń wskazujących na jego istnienie pod powierzchnią gruntu. Urządzenie powinno stanowić dla właściciela wyraźne ostrzeżenie przed działaniem podmiotu, który korzystając z urządzenia przesyłowego umiejscowionego w gruncie może doprowadzić do uzyskania odpowiedniej służebności gruntowej i z tego względu należy przyjąć, że w wypadku urządzenia podziemnego, każdoczesny właściciel nieruchomości powinien mieć zapewnioną możliwość uzyskania wiedzy o usytuowaniu na jego nieruchomości urządzenia przesyłowego. Jeżeli każdoczesny właściciel nieruchomości w toku biegu zasiedzenia miał wiedzę o zlokalizowaniu na niej gazociągu, to spełnienie przesłanki widoczności urządzenia wątpliwości budzić nie może. Jeżeli natomiast wystąpił brak takiej wiedzy u kolejnego właściciela, to należy przyjąć, że omawiana przesłanka jest spełniona, jeżeli urządzenie zostało tak oznakowane, że właściciel obiektywnie oceniając mógł i powinien taką wiedzę posiadać ( vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2013 r., II CSK 289/12, Legalis nr 615866).

Podkreślić należy, że widoczność urządzenia musi być ujmowana szeroko i nie może stronić od specyficznej treści służebności, o którą w sprawie chodzi. Jeżeli z samej natury służebności wynika, że trwałe urządzenie, z którego uprawniony korzysta, przebiega w całości lub w części pod powierzchnią ziemi, to uzależnienie dopuszczalności zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, od tego w jaki sposób na danym, konkretnym odcinku urządzenie zostało posadowione, nie wytrzymałoby krytyki. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 lutego 2018 r., II CSK 201/17 (Legalis nr 2296429) eksponuje element świadomości właściciela nieruchomości służebnej. W dawniejszej literaturze częstokroć posługiwano się na określenie trwałego urządzenia słowem, „jawne”, eksponując tym samym element świadomości właściciela nieruchomości służebnej. Jego wiedza wynikająca ze świadomości pobudowania urządzenia, fizycznej możliwości stwierdzenia obecności tego urządzenia oraz możliwości zapoznania się z mapami dokumentującymi jego przebieg, mogą w okolicznościach konkretnej sprawy wypełniać wymogi przewidziane w art. 292 k.c. dla nabycia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Jednocześnie należy zaznaczyć, iż w obecnej rzeczywistości słuszne jest stanowisko rozszerzające rozumienie „widoczności” urządzeń na staranność i możliwość uzyskania wiedzy o istniejącym stanie rzeczy. Przesłanka korzystania z widocznego urządzenia jest spełniona również w przypadku, w którym właściciele nieruchomości obciążonej mają wiedzę o fakcie posadowienia urządzenia podziemnego lub mają obiektywną możliwość stwierdzenia istnienia takich urządzeń, np. przez rozmieszczenie rurociągu na sąsiednich działkach, usytuowaniu na nich komory rewizyjnej, a także przez to, że przedsiębiorca przesyłowy korzysta z urządzeń w sposób dla nich typowy, tj. przez eksploatację polegającą na przesyle (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2018 r., IV CSK 229/17, Legalis nr 1834489).

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy miało więc znaczenie usytuowanie na nieruchomości wnioskodawców (działka nr (...)) słupka betonowego świadczącego o bytności gazociągu. Słupek jest elementem widocznym, wznoszącym się ponad linią gruntu, zatem wnioskodawcy mieli, a co najmniej z łatwością mogli mieć wiedzę o jego istnieniu. Wiedza o jego istnieniu musi być natomiast traktowana jako równorzędna z wiedzą o istnieniu i przebiegu gazociągu, co czyni taki gazociąg urządzeniem widocznym w rozumieniu art. 292 k.c Poza tym nic nie stało na przeszkodzie, aby pozyskać odpowiednie dane i informacje poprzez zapoznanie się w właściwą dla tych gruntów dokumentacją, w tym z mapami geodezyjnymi, na które gazociąg został naniesiony. Wnioskodawcy mogli z łatwością uzyskać dostęp do informacji o przebiegu przez ich nieruchomość gazociągu, nawet przed jej zakupem. Ponadto uwagę wnioskodawców winien wzbudzić posadowiony na działce, widoczny słupek. Po stronie wnioskodawców ewidentnie zabrakło zaś takich aktów staranności, co oznacza iż sami wnioskodawcy nie zadbali należycie o swoje interesy.

Ponadto oprócz usytuowania słupka znacznikowego gazociągu na nieruchomości wnioskodawców znaczenie miała konserwacja przez przedstawicieli skarżącej spółki. Położenie i widoczność słupka nie budziły wątpliwości, a zatem już z chwilą nabycia nieruchomości wnioskodawcy powinni byli ustalić w oparciu o dokumentację geodezyjną, że są to urządzenia znakujące sporny gazociąg. Innymi słowy, usytuowanie słupków znacznikowych na nieruchomości wskazuje przedsiębiorstwu energetycznemu, jak i właścicielowi nieruchomości trasę gazociągu w rozumieniu art. 292 k.c.

Skoro zatem w niniejszym postępowaniu ustalono, iż zostały spełnione przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej określone w art. 292 k.c., Sąd odwoławczy winien pochylić się nad kwestią spełnienia przesłanek z art. 172 k.c., który stosuje się do zasiedzenia służebności gruntowej oraz czy w danym stanie faktycznym możliwe było zasiedzenie służebności przesyłu bądź służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

W orzecznictwie ugruntowane jest trafne stanowisko, w myśl którego dopuszczalne jest nabycie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 października 2011 r., V CSK 502/10, opubl. baza prawna LEX Nr 1096048, w uchwale z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, opubl. baza prawna LEX Nr 458125, w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 389/08, opubl. baza prawna LEX Nr 484715, w postanowieniu z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, opubl. Biuletyn Sądu Najwyższego Nr 4/2009 poz. 15 oraz w wyroku z dnia 31 maja 2006 roku., IV CSK 149/05, opubl. baza prawna LEX Nr 258681). W ostatnich latach ustaliła się słuszna jednolita linia orzecznicza co do tego, że istnieje możliwość nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej, odpowiadającej treścią służebności przesyłu (art. 292 w zw. z art. 352 k.c.), nawet wówczas, gdy posiadanie rozpoczęło się przed wejściem w życie przepisów wyraźnie normujących tę kwestię. Stosowne uregulowania tzn. art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. zostały wprowadzone przez ustawę z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), przy czym weszły one w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r. Potwierdza tę linię uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., sygn. III CZP 18/13, opubl. Biul.SN Nr 5/2013 poz. 5, w myśl której jeszcze przed wprowadzeniem służebności przesyłu w 2008 r. zakłady przesyłowe mogły zasiadywać prawo do korzystania z cudzej działki. Okres posadowienia instalacji przed 2008 r. dolicza się do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności.

Wedle z art. 172 § 1 k.c. – posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 2 k.c.). Do 1 października 1990 r., kiedy to weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. (Dz. U. nr 55, poz. 321) wskazane terminy zasiedzenia wynosiły odpowiednio 10 i 20 lat.

Przekładając powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że nie budzi wątpliwości, iż uczestniczka mogła zasiedzieć służebność treścią odpowiadającą służebności przesyłu, nawet jeżeli urządzenia przesyłowe zostały posadowione przez 2008 rokiem. Jak słusznie ustalił Sąd Rejonowy, w dniu 30 marca 1974 roku przekazano gazociąg do eksploatacji, zatem od tej chwili można liczyć termin do zasiedzenia służebności. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż poprzednicy prawni uczestniczki byli niewątpliwie w złej wierze. Zatem przed dniem 1 października 1990 r. do zasiedzenia wymagany był upływ 20-letniego terminu, który jednakże do chwili wejścia w życie nowelizacji ustawy dla przedmiotowej służebności nie upłynął, zatem zgodnie z art. 9 ustawy nowelizującej z 1990 r., do zasiedzenia w złej wierze zastosowanie znalazł termin 30- letni. Skoro zatem początkiem terminu zasiedzenia była data 30 marca 1974 roku, zasiedzenie w złej wierze mogło nastąpić z dniem 31 marca 1974 roku w przypadku doliczenia, stosownie do art. 176 § 1 k.c. czasu posiadania poprzedników prawnych uczestnika.

Sąd Rejonowy wskazał, że (...) sp. z o.o. nie wykazała, aby była następcą prawnym podmiotu, na rzecz którego wydano decyzje wywłaszczeniowe, jak również podmiotu, który - ewentualnie - miałby nabyć służebność przez zasiedzenie, co też uczestniczka kwestionuje w zarzucie naruszenia art. 230 k.p.c.

Sąd zobowiązany jest przyjąć wprost fakty notoryjnie znane, takie jak szczególny status Skarbu Państwa, będącego podmiotem abstrakcyjnym o statusie państwowej osoby prawnej (art. 33 k.c.), prowadzącego przed transformacją działalność gospodarczą (dominium) za pośrednictwem przedsiębiorstw państwowych, którym przekazywał majątek państwowy w zarząd i użytkowanie, ówczesną wyłączność prowadzenia działalności w dziedzinie energetyki przez przedsiębiorstwa państwowe, których struktury organizacyjne dostosowane były do podziału administracyjnego. Sąd wieczysto-księgowy powinien uwzględniać ponadto następstwa wynikające z aktów prawnych, stanowiących źródła prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP, które kształtują treść oraz ich skutków oraz skutki zdarzeń prawnych, aktów administracyjnych lub czynności prawnych. Oznacza to, że należało uznać za wykazane, bez konieczności udowadniania, zakres, sposób dokonywania i następstwa zmian strukturalnych przedsiębiorstw energetycznych wynikających z ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz.U. Nr 16, poz. 69 ze zm.), ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 ze zm.). Pierwszy z tych aktów prawnych określał zakres następstwa prawnego spółek akcyjnych powstałych w wyniku przekształcenia przedsiębiorstw państwowych, wyznaczając w ten sposób także treść i skutki aktów administracyjnych w postaci zarządzeń Ministra Przemysłu i Handlu, wydawanych na podstawie art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz art. 5 ust. 3. Przekształcenia na jego podstawie dokonywane były, z wyjątkami wskazanymi w ustawie, na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 13 lipca 1990 r. prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 498 ze zm.) Nie ulega wątpliwości, że następstwem prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw energetycznych, dokonanej w oparciu o wskazane akty prawne, a polegającej na powstaniu w miejsce przedsiębiorstw państwowych jednoosobowych spółek akcyjnych Skarbu Państwa, które wstępowały w ich prawa i obowiązki, wszelkie prawa majątkowe i niemajątkowe była sukcesja uniwersalna częściowa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 r., III CZP 49/92, OSNC 1992 nr 11, poz. 200, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., I CKN 324/00, OSNC 2001 nr 6, poz. 96). W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że skutek ten dotyczył wszystkich praw składających się na przedsiębiorstwo, choćby nie były wskazane w czynności (akcie administracyjnym) jako jego składniki, także jeżeli strony nie uświadamiały sobie ich istnienia czy przynależności do przedsiębiorstwa. Wyłączenie części z nich wymagało wyraźnego wskazania w akcie przekształcenia (podziału) przedsiębiorstwa państwowego. (postanowienia: Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CSK 252/13, Legalis nr 924852, Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2014 r., II CSK 610/13, Legalis nr 1092042).

Wbrew zapatrywaniu Sądu Rejonowego następstwo prawne (...) sp. z o.o. nie budzi żadnych wątpliwości i należało przyjąć je jako fakt notoryjny, zwłaszcza w sytuacji, gdy nie było kwestionowane przez wnioskodawców. Gazociąg znajdował się kolejno w zarządzie: (...) Zakładów (...), od 1982 r. - (...), od 1996 r. jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa (...) S.A. w W., od 1 stycznia 2003 r. - (...) Sp. z o.o. w W., od 1 lipca 2013 r. - (...) Sp. z o.o., która w dniu 11 września 2013 r. przekształciła się w (...) Sp. z o.o. w W.. Zarządzeniem Ministra Górnictwa z dnia 12 września 1950 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...), a zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki przedsiębiorstwu nadano nazwę (...) Okręgowe Zakłady Gazownictwa. Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 31 grudnia 1975 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą (...) Zakłady (...) w (...) W. i z dniem 1 stycznia 1976 r. połączono to przedsiębiorstwo m.in. z (...) Okręgowymi Zakładami Gazownictwa postanawiając, że nowopowstałe przedsiębiorstwo przejmie cały majątek (...) Okręgowych Zakładów Gazownictwa. Zarządzeniem nr 56 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 1 sierpnia 1982 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą (...) przez połączenie szeregu przedsiębiorstw państwowych, m.in. (...) Zakładów (...) w (...) W., a nowopowstałe przedsiębiorstwo przejęło cały majątek połączonych przedsiębiorstw. Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 września 1996 r. przekształcono przedsiębiorstwo państwowe (...) w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. W dniu 22 stycznia 2008 r. spółka ta wniosła tytułem aportu do spółki (...) Sp. z o.o. składniki majątkowe stanowiące elementy sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, a spółka ta działała później pod firmą (...) Sp. z o.o. W wyniku połączenia spółek majątek (...) Sp. z o.o. został przeniesiony na (...) Sp. z o.o. - działającą obecnie pod firmą (...) Sp. z o.o. Zatem niewątpliwym jest wstąpienie uczestniczki w prawa Skarbu Państwa – (...) Okręgowego Zakładu Gazownictwa w Ł..

Niezasadnym jest zarzut naruszenia art. 2 § 1 k.p.c. w zw. z art. 16 § 1 k.p.a. poprzez badanie ostatecznej decyzji administracyjnej pod względem spełnienia wymagań formalnych.

Wbrew zapatrywaniu skarżącej Sąd I instancji nie przekroczył zakresu rozpoznania sprawy, badając skuteczność decyzji administracyjnej. Przede wszystkim należy podkreślić, iż Sąd Rejonowy nie odniósł się do skuteczności samych decyzji, a jedynie dokonał badania, czy wydane przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ł. decyzje wydane na podstawie art. 35 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości dotyczą spornej nieruchomości. Należy bowiem wskazać, iż ile skuteczność samych decyzji nie budzi żadnych wątpliwości wobec swej prawomocności, badanie zakresu ich obowiązywania było niezbędne w niniejszej sprawie. Jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy za Sądem Najwyższym, wzgląd na konstytucyjną ochronę praw majątkowych wyrażoną w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, uzasadnia rygorystyczne wymagania dotyczące tego aspektu treści decyzji administracyjnej o charakterze wywłaszczeniowym. W razie wydania takiej decyzji z niedokładnym określeniem nieruchomości, której dotyczy, ustalenie jej zakresu przedmiotowego może nastąpić przy wykorzystaniu innych elementów zawartych w treści tej decyzji, w tym dotyczących wymienionych w decyzji stron tego postępowania, o ile pozwala to na jednoznaczne przyporządkowanie nieruchomości wymienionym w decyzji stronom postępowania administracyjnego będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi określonych nieruchomości. Tymczasem żadna z przedstawionych przez uczestniczkę postępowania decyzji wywłaszczeniowych nie wymienia wprost nieruchomości stanowiącej obecnie własność wnioskodawców za pomocą takich określeń, jak jej położenie administracyjne (ulica i jej numer), numer działki geodezyjnej, czy jej oznaczenie w księdze wieczystej. Choć w jednej z decyzji jako właściciel został wskazany S. P. brak jest dowodu pozwalającego na ustalenie, że w dacie wydania decyzji wywłaszczeniowej, właścicielem nieruchomości był właśnie S. P.. W aktach księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości wnioskodawców zalega akt własności ziemi potwierdzający nabycie własności przez J. P. (1) z domu W. córkę J. i J. - z dniem 4 listopada 1971r., na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Decyzja wywłaszczeniowa nie wymienia jednak J. P. (2) jako właścicielki nieruchomości, która miała zostać obciążona na skutek posadowienia gazociągu. W tych okolicznościach należało niewątpliwie uznać, że prawomocne i skuteczne decyzje administracyjne nie dotyczyły spornej nieruchomości wnioskodawców, bowiem nie została dokładnie określona w treści tych decyzji.

Zarzut naruszenia art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości (t.j. Dz. U. z 1974 r., nr 10, poz. 64) jest nietrafny.

Sąd odwoławczy w pełni podziela pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2014 r., II CSK 551/13 (publ. OSNC 2015/6/72), decyzje administracyjne wydane na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, art 70 ustawy z 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz w art. 124 u.g.n. stanowią samoistny tytuł prawny do wykonywania obsługi linii energetycznych przez przedsiębiorstwa przesyłowe, a zatem w razie ich wydania wykonywanie tego władztwa nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności, odpowiadającej treści służebności przesyłu. Należy jednak podkreślić, iż w niniejszej sprawie wskazana okoliczność nie ma w ogóle znaczenia, bowiem jak wyżej wskazano, nie wykazano, by wydane decyzje administracyjne o wywłaszczeniu dotyczyły nieruchomości wnioskodawców. Podsumowując powyższy wywód należy wskazać, iż wobec zasadnej apelacji uczestniczki Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. dokonał zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie 1. w ten sposób, że oddalił wniosek

Konsekwencją zmiany merytorycznej zaskarżonego rozstrzygnięcia była zmiana w zakresie ponoszenia kosztów postępowania. Skoro wniosek został oddalony, wnioskodawcy przegrali proces i winni ponieść koszty postępowania. Sąd Okręgowy na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. orzekł o zasadzie ponoszenia kosztów postępowania na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., obciążając wnioskodawców tymi kosztami i pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 5 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015 r. poz. 1800 ze zm.) zasądzając od pozwanej na rzecz powódki łączną kwotę 440 zł, na którą złożyła się kwota 240 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w apelacji oraz kwota 200 zł tytułem opłaty od apelacji.