Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgierzu z 21 grudnia 2023 roku w sprawie I C 2316/20 z powództwa L. G. przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę:

–

w punkcie 1 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 15.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 7 lutego 2020 roku do dnia zapłaty;

–

w punkcie 2 oddalono powództwo w pozostałym zakresie;

–

w punkcie 3 orzeczono o kosztach procesu zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozdzielenia, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

W świetle uzasadnienia wskazanego orzeczenia Sąd I instancji ustalił, że 21 listopada 2019 roku w miejscowości S. przy ulicy (...) kierujący pojazdem marki F. (...) o nr rej. (...) uderzył w belkę tyłu naczepy samochodu ciężarowego marki (...). Wskutek doznanych w wypadku obrażeń ciała zmarł pasażer pojazdu F. (...) K. G.. Sprawca wypadku w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej był ubezpieczony w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. K. G. mieszkał na jednej posesji z powodem, był jego wnukiem. Powód opiekował się wnukiem, od 5. roku życia woził go do szkoły swoim samochodem. Był zżyty z wnukiem. Spędzali razem święta i uroczystości rodzinne, zimowe wieczory. Wieczorami grali razem w karty. Gdy wnuk był już dorosły, często woził powoda na wizyty do lekarza do Ł.. Gdy powód dowiedział się o wypadku, musiał dostać zastrzyk uspokajający. Powód korzystał z pomocy psychologa, ale w jego ocenie niewiele to pomogło. Był na wizycie u psychologa około pięciu razy. Nie bierze lekarstw uspokajających, brał jedynie krótko po śmierci. Grób wnuka na cmentarzu odwiedza dwa, trzy razy w tygodniu. Nie korzystał z pomocy psychiatry. Miewał kłopoty z bezsennością. Podczas pierwszych Ś. po jego śmierci wszyscy członkowie rodziny płakali, było bardzo ciężko. Obecnie uroczystości rodzinne nie mają już tej atmosfery, co kiedyś.

Powód ma więcej wnuków. W Z. mieszka najstarszy syn z rodziną i trójką dzieci. Najmłodszy syn powoda mieszka w S. około 200 metrów od niego i ma dwójkę dzieci w wieku 12 i 10 lat. Na tej samej działce co powód mieszka również starszy brat K. G. wraz z prawnukiem powoda, którego chrzestnym był zmarły. Rodzina wzajemnie wspiera się w żałobie. W związku ze śmiercią K. G. u powoda rozwinęły się zaburzenia adaptacyjne o obrazie reakcji żałoby, która trwa nadal. Śmierć wnuka była bardzo trudnym wydarzeniem życiowym, wpłynęła na aspekt funkcjonowania całej rodziny.

Charakter zaburzeń psychicznych jest długotrwały, cierpnie psychiczne związane z przedmiotowym zdarzeniem były znaczne przez pierwsze 12 miesięcy, obecnie mają nasilenia umiarkowane, trwające nadal. Reakcja radości z narodzin kolejnego wnuka oraz posiadanie innych wnucząt nie rekompensują zerwanej więzi łączącej powoda ze zmarłym wnukiem.

U powoda wystąpiło zaburzenie adaptacyjne pozostające w związku przyczynowo- skutkowym z wypadkiem śmiertelnym K. G.. Nasilenie objawów psychopatologicznych oraz okres ich trwania są podstawą przyznania długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5 %. Wysokość długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5 % był zgodny z nasileniem oraz długotrwałością utrzymywania się objawów psychopatologicznych powstałych wskutek wypadku.

Na skutek śmierci wnuka u powoda wystąpiła silna reakcja żałoby, nadal niedokończona, która wyraża się: poważnym obniżeniem nastroju wraz z płaczliwością, przeżywaniem rozpaczy, smutku, żalu, poczucia straty, doświadczaniem gniewu i złości na sprawcę zdarzenia, koncentracją myślenia na temacie zmarłego, poczucia utraty oparcia i pomocy codziennej wnuka, ograniczeniem kontaktów interpersonalnych oraz zaburzeniami w przebiegu snu. Powód korzystał z pomocy psychologicznej, która była uzasadniona, jednak nie przyniosła oczekiwanych efektów. Wskazane jest kontynuowanie kwalifikowanej psychoterapii. Nasilenie cierpień psychicznych związanych ze śmiercią wnuka i reakcją żałoby powód ocenił na znaczne, a następnie stopniowo malejące do umiarkowanego. W związku ze zdarzeniem nie nastąpiło u powoda obniżenie aktywności życiowej. Podjęte przez powoda leczenie psychologiczne nie miało wpływu na skrócenie okresu żałoby.

W tak ustalonym stanie faktycznym, po dogłębnym i obszernym przedstawieniu podstaw normatywnych i orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych zważono, że odpowiednią sumą zadośćuczynienia będzie 15.000 zł, z dochodzonych przez powoda 30.000 zł. Więź emocjonalną powoda ze zmarłym uznano za silną. Uwzględniono jednakże również i to, że powód posiada dość dużą rodzinę, która wzajemnie się wspiera w żałobie; w szczególności ma inne wnuki oraz prawnuka, nadto starszy brat zmarłego również zamieszkuje na tym samym podwórku co powód wraz z prawnukiem powoda.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, w przedmiocie kosztów orzeczono zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów, pozostawiając ich szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

Apelację od omówionego wyżej wyroku w zakresie oddalającym powództwo co do 15.000 zł wywiódł powód, działając przez swojego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, występującego również w I instancji. W apelacji zarzucono naruszenie wyłącznie prawa materialnego, a to art. 446 § 4 k.c.1 poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że zasadne jest przyjęcie kwoty 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia jako adekwatnego do doznanej przez powoda krzywdy i spełniającej kompensacyjną rolę tego roszczenia, w sytuacji gdy mając na uwadze rozmiar doznanej przez powoda krzywdy wywołanej nagłą i tragiczną śmiercią zaledwie 19-letniego wnuka, obecny stan zdrowia psychicznego powoda będący wynikiem doświadczonej tragedii, adekwatną kwotą zadośćuczynienia rekompensującą powodowi krzywdę jest kwota 30.000 zł, nadto poprzez błędną wykładnię pojęcia „odpowiedniej sumy zadośćuczynienia” i zasądzenie tego świadczenia w kwocie nieadekwatnej i rażąco zaniżonej w stosunku do rozmiaru poniesionej krzywdy.

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszych 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 7 lutego 2020 roku do zapłaty oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za I instancję, w tym kosztach zastępstwa procesowego, stosownie do zakresu zaskarżenia i wyniku postępowania, nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, ewentualnie o nieobciążanie powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadną.

Wobec braku zarzutów co do naruszenia prawa procesowego, stan fatyczny uznać należy za bezsporny. Niezależnie już nawet od tego zauważyć należy, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji są prawidłowe, ponieważ mieszczą się w granicach swobodnej – w przeciwieństwie do dowolnej – oceny przeprowadzonych dowodów jako spójne, logicznie powiązane z materiałem dowodowym, niebudzące wątpliwości w świetle życiowego doświadczenia oraz zupełne z punktu widzenia zakresu ustaleń niezbędnego do prawidłowego rozstrzygnięcia. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjmuje owe ustalenia Sądu Rejonowego w całości za własne.

Przystępując do oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego w pierwszej kolejności wskazać należy, że przedstawiona analiza przepisów oraz orzecznictwa, jest prawidłowa. Zbędne jest jej przytaczanie obecnie, zaś Sąd Okręgowy rozważania i oceny co do wykładni przepisów prawa materialnego w obecnym składzie podziela.

Zatem wypada zwrócić jedynie uwagę na ten dorobek orzecznictwa, dotyczącego ustalania wysokości zadośćuczynienia który wskazuje jednoznacznie, że ingerencja Sądu II instancji w wysokość sumy uznanej przez Sąd I instancji za spełniającą znamię odpowiedniości może nastąpić jedynie wówczas, gdy suma została ustalona na poziomie rażąco zawyżonym albo zaniżonym. Ów rażący charakter jest oczywiście sam w sobie kryterium niezwykle ocennym, chodzi jednak o sytuację, w której nie sposób zaakceptować pozostawienia ustalonej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wysokości zasądzonego świadczenia, bez naruszenia w sposób wyraźny i nie budzący wątpliwości poczucia sprawiedliwości.

W niniejszej sprawie o takiej sytuacji nie można mówić. Sąd Rejonowy przedstawiwszy prawidłowo skonstruowaną analizę prawną, dokonał subsumpcji. Działania te nie rażą dowolnością. Uwzględnione przez Sąd I instancji okoliczności nie są takimi, które nie powinny być brane pod uwagę, nie ma zatem po stronie Sądu Rejonowego błędu dowolności. Oczywiście, zasądzona suma nie jest z pewnością wygórowana, ale jak prawidłowo zwrócił uwagę Sąd I instancji, zakaz ustalania kwot wygórowanych jest powszechnym stanowiskiem orzecznictwa. Dość wskazać w tym zakresie, że nadmierne podwyższanie sum zasądzanych tytułem zadośćuczynienia czyniłoby z tych świadczeń nie instrument naprawienia szkody niemajątkowej, ale źródło nieuprawnionego wzbogacenia. Tymczasem polskie prawo cywilne w zakresie deliktów wszelkiego rodzaju opiera się na koncepcji naprawienia szkody, a nie kar prywatnych. Zadośćuczynienie nie ma przekształcać się w instrument przesunięcia majątkowego o charakterze choćby zbliżonym do karania.

W tym zakresie zatem, wobec braku rażącego zaniżenia, ustalenie zaskarżonego wyroku co do odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia, musi się ostać.

W konsekwencji prawidłowym okazało się również rozstrzygnięcie końcowe. Rozważania i oceny prawne Sądu I instancji Sąd Okręgowy przyjmuje jako własne.

Żądanie zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu powiązano wyłącznie z oczekiwaną zmianą rozstrzygnięcia co do żądania głównego. Wobec braku takowej uznano, że brak jest możliwości w ingerencję w zapadłe orzeczenie.

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając zaskarżone orzeczenie za prawidłowe, apelację powoda oddalono jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).