Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 stycznia 2022 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach
w sprawie z powództwa T. A. przeciwko Bankowi (...)
w (...) S.A. o zapłatę - zasądził od Banku (...) S.A. na rzecz T. A. kwotę 2351,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 września 2021 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1100 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy oparł powyższy wyrok na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 13 lutego 2013 r. B. B. zawarła umowę pożyczki gotówkowej
z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W.. Strony ustaliły w umowie:

- kwotę udostępnioną pożyczkobiorcy – 43.600 zł,

- całkowitą kwotę pożyczki – 47.872,60 zł, w tym opłatę przygotowawczą 2.180 zł i opłatę za ubezpieczenie 2.092,80 zł,

- całkowity koszt pożyczki – 27.479,11 zł,

- całkowitą kwotę do zapłaty – 73.171,91 zł,

- oprocentowanie nominalne w skali roku liczone od całkowitej kwoty pożyczki – 12,49.

B. B. zobowiązała się do spłaty pożyczki w 84 ratach miesięcznych
w kwocie po 873 zł (w tym opłata operacyjna 15 zł), płatnych do 10 dnia każdego miesiąca,
z terminem spłaty pierwszej raty do dnia 10 marca 2013 r., a terminem ostatniej do dnia 10 lutego 2020 r.

W przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki pożyczkobiorca nie był obowiązany do zapłaty odsetek od kwoty wcześniej spłaconej za okres pozostały do końca trwania umowy.
W terminie 14 dni od spłaty ostatniej raty pożyczki bank był zobowiązany rozliczyć się
z pożyczkobiorcą i przekazać mu ewentualną nadpłatę.

B. B. nie pozostawała w opóźnieniu z płatnością rat pożyczki. Zobowiązanie wynikające z pożyczki zostało przez B. B. spłacone w całości w dniu 9 października 2013 r..

W dniu 1 czerwca 2021 r. B. B. przeniosła na T. A. wierzytelność o roszczenia wynikające z umowy bankowej zawartej w dniu 13 lutego 2013 r., z tytułu obniżenia całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w związku z przedterminową spłatą całości kredytu.

T. A. wezwał w dniu 7 czerwca 2021 r. Bank (...) S.A. do zapłaty kwoty prowizji bakowej za okres, o który skrócono czas trwania umowy.

W dniu 29 czerwca 2021 r. Bank stwierdził brak podstaw do zapłaty powodowi żądanej kwoty.

Sąd Rejonowy dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwość nie była kwestionowana.

Sąd Rejonowy uznał powództwo za w całości zasadne.

Istnienie po stronie powoda legitymacji procesowej czynnej zostało wykazane złożonym egzemplarzem umowy przenoszącej wierzytelność – w formie pisemnej, w kopii poświadczonej przez występującego w sprawie radcę prawnego.

Podstawę roszczenia powoda stanowi art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz.U. Nr 126, poz. 715 ze zm. ) zgodnie, z którym w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. W przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Sąd Rejonowy w rozpoznawanej sprawie podzielił pogląd prawny wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 grudnia 2019 r. w sprawie III CZP 45/19, iż przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. 2019 r. poz. 1083) uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu
w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu.

Opłata przygotowawcza pobrana przez pozwanego podczas zawarcia umowy pożyczki gotówkowej winna zostać obniżona proporcjonalnie do czasokresu za jaki pożyczka została spłacona przed terminem. Opłata przygotowawcza w kwocie 2180 zł została pobrana za cały okres, na jaki była zawarta umowa pożyczki gotówkowej, to jest od 13 lutego 2013 r. do 10 lutego 2020 r. – 2554 dni. Pożyczka została spłacona 9 października 2013 r., co oznacza, iż umowa pożyczki łącząca strony trwała przez 239 dni. Dzieląc opłatę przygotowawczą przez 2554 dni przez jaki miała obowiązywać umowa otrzymujemy 0,853 zł opłaty przygotowawczej dziennie, co po pomnożeniu przez liczbę dni przez jakie faktycznie obowiązywała umowa pożyczki gotówkowej ( 239 ) daje kwotę 204 zł należnej pozwanemu opłaty przygotowawczej. Wobec powyższego pozwany winien zwrócić kwotę 1976 zł tytułem nienależnej opłaty przygotowawczej. Pozwany zgodnie z umową był zobowiązany do rozliczenia pożyczki gotówkowej w terminie 14 dni od daty dokonania całkowitej spłaty pożyczki, to jest najpóźniej do 23 października 2013 r., czego nie dokonał, przez co popadł w opóźnienie w spełnieniu świadczenia, co zgodnie z art. 481 k.c. skutkuje naliczaniem odsetek ustawowych za opóźnienie, które z uwagi na przedawnienie mogą być naliczane najwcześniej od 18 września 2018 r., a ich suma za okres od 18 września 2018 r. do 15 września 2021 r. od kwoty 1976 zł wynosi 375,28 zł. Mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne i rozważania, Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda od pozwanego dochodzoną pozwem kwotę 2351,28 zł jako sumę roszczenia głównego 1976 zł i odsetek ustawowych za opóźnienie 375,28 zł wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia złożenia pozwu ( 16 września 2021 r.) do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z art. 98 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1100 zł, na którą złożyło się: 200 zł opłaty od pozwu, 900 zł wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego określonego zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2018 r. poz. 265 z zm. ).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiódł pozwany, zaskarżając go w całości, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz.U. Nr 126, poz. 715) poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu, obniżeniu ulegają wszystkie koszty kredytu, bez względu na to czy dotyczą one okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, podczas gdy zgodnie z powyższym przepisem, w przypadku przedterminowej spłaty kredytu, obniżeniu ulegają tylko te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy;

2.  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz.U. Nr 126, poz. 715) poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że redukcja całkowitego kosztu kredytu ma charakter proporcjonalny, to jest winna być dokonana proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas trwania umowy, podczas gdy zastosowanie takiej metody rozliczeń nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postepowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego od pozwanego na rzecz powoda w wysokości według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Początek formularza

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz.U. Nr 126, poz. 715), w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Według art. 49 ust. 2 tej ustawy w przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Apelujący zakwestionował wyrok Sądu Rejonowego, wskazując na błędną wykładnię powyżej wskazanego przepisu, twierdząc, że zgodnie z jego treścią, w przypadku przedterminowej spłaty kredytu, obniżeniu ulegają tylko te koszty, które dotyczą okresu,
o który skrócono czas obowiązywania umowy, a więc koszty te nie obejmują prowizji, oraz kwestionując zastosowany przez Sąd I instancji sposób wyliczenia kwoty podlegającej zwrotowi prowizji, twierdząc, że zastosowanie metody rozliczenia, polegającej na proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach.

Zarzuty apelującego nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę, podobnie jak Sąd I instancji, podziela stanowisko i argumentację podniesioną w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r.III CZP 45/19, iż przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. 2019 r. poz. 1083) uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu.

Trafnie przy tym powód podniósł w odpowiedzi na apelację, że zarzuty apelującego pozostają sprzeczne z treścią wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)) z 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 (...) sp. z o.o. przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo - Kredytowej im. F. S., (...) Bank S.A. oraz (...) S.A., gdzie, dokonując wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 2008/48/WE, Trybunał wskazał, że przepis ten należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

Sąd Najwyższy w przywołanej uchwale, odwołując się do wyżej wskazanego wyroku (...) wskazuje, że w uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia (...), podniósł, że art. 3 lit. g) omawianej dyrektywy definiuje „całkowity koszt kredytu” jako obejmujący wszystkie koszty, łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych. Definicja ta nie zawiera zatem żadnego ograniczenia dotyczącego okresu obowiązywania danej umowy o kredyt. Prawodawca unijny w art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48/WE przyjął, że konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy. Z kolei art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim, definiując całkowity koszt kredytu, określa go jako „wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta”, a jego wspólnotowy odpowiednik - art. 3 pkt g dyrektywy 2008/48/WE - wskazuje, że „całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta" oznacza wszystkie koszty łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych; uwzględniane są tu także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli, dodatkowo, zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. Ponadto Sad Najwyższy odwołał się także do artykułu 22 Dyrektywy 2008/48/WE, zatytułowanego „Harmonizacja i bezwzględnie wiążący charakter niniejszej dyrektywy” w ust. 1 stanowi, że „W zakresie, w jakim niniejsza dyrektywa zawiera zharmonizowane przepisy, państwa członkowskie nie mogą utrzymywać w swoim prawie krajowym ani wprowadzać do niego przepisów odbiegających od tych, które zostały ustanowione w niniejszej dyrektywie”.

Wskazał także, że ocenie (...) skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku. (...) podzielając opinię rzecznika generalnego podkreślił, że zakres swobody działania, jakim dysponują instytucje kredytowe w swoich rozliczeniach i organizacji wewnętrznej, w praktyce bardzo utrudnia określenie przez konsumenta lub sąd kosztów obiektywnie związanych z okresem obowiązywania umowy. Według (...) włączenie kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 Dyrektywy (...), który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej Dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy. (...) zauważył też, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca wcześniej odzyskuje pożyczoną sumę, która jest wówczas dostępna do celów ewentualnego zawarcia nowej umowy o kredyt.

Istotnym jest także podniesiony przez Sąd Najwyższy argument, że kompetencja do dokonania przez (...) wiążącej wykładni omawianej Dyrektywy wynika z treści art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 47 dalej (...)). Zgodnie z jego treścią Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii, co oznacza, że dokonana przez Trybunał wykładnia wspomnianych aktów ma charakter wiążący. Jeżeli zatem (...) dokonał wykładni konkretnego przepisu prawa unijnego, np. zawartego w dyrektywie, przesądzając, który z dwóch lub więcej potencjalnie wchodzących w grę sposobów rozumienia tego przepisu uważa za prawidłowy to taki sam sposób interpretacji powinien być przyjmowany w później wydawanych wyrokach sądów krajowych, w których znajdzie zastosowanie ten przepis.

Mając na uwadze powyżej przedstawione rozważania, należy stwierdzić, że Sąd I instancji zasadnie uznał, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta, a redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania, a więc obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu. Natomiast metoda wyliczenia kwoty prowizji pozostaje konsekwencją przyjętej zasady proporcjonalnego zwrotu kosztów, wynikającej z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim jako uprawnienia konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie.

Reasumując, apelacja jako bezzasadna została oddalona przez Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., ustalając wysokość kosztów zastępstwa procesowego należnych stronie powodowej w postępowaniu apelacyjnym, na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).