Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 21 listopada 2016 r., wydanym w sprawie z powództwa (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego InSecura w W. przeciwko A. G. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.645,80 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.055 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i w części zasądzającej nadał orzeczeniu rygor natychmiastowej wykonalności.

Wyrok ten zaskarżył apelacją pozwany w zakresie, w jakim powództwo oddalono co do kwoty 300 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz rozstrzygnięto o kosztach procesu, wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanego na jego rzecz dalszej kwoty 300 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 marca 2016 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od niego zwrotu kosztów postępowania przed Sądami obu instancji.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:

⚫

art. 359 § 2 ¹ w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2016 r. w związku z art. 481 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2016 r. i w związku z art. 58 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wskutek błędnego uznania, że określona w § 3 ust. 3.3 umowy pożyczki opłata odszkodowawcza zmierza do obejścia prawa w zakresie przepisów o odsetkach maksymalnych oraz jest sprzeczna z ustawą, podczas gdy przedmiotowa opłata stanowi klauzulę gwarancyjną powoda, której zapłata jest uzależniona od niespełnienia lub nienależytego spełnienia świadczenia bez względu na to, czy dłużnik ponosi odpowiedzialność za taki stan rzeczy, wobec czego przepisy dotyczące odsetek maksymalnych nie znajdują zastosowania wobec tej należności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności zaznaczyć trzeba, że niniejsza sprawa rozpoznana została w postępowaniu uproszczonym, to zaś determinuje konieczność zastosowania określonych dla tego rodzaju spraw regulacji szczególnych, zwłaszcza dyspozycji przepisu art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W dalszej kolejności trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. Manowska, „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, Warszawa 2013, s. 305 – 306).

Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Idąc dalej w odniesieniu do obowiązku uiszczenia opłaty odszkodowawczej skarżący wywodził, że ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1528) zezwala kredytodawcy na naliczanie opłat i prowizji, których katalog nie jest zamknięty i które stanowią jego dochód, zaś art. 353 ¹ k.c. zezwala stronom na swobodne ukształtowanie stosunku umownego.

Dysproporcja świadczeń stron nie może być, jego zdaniem, automatycznie traktowana jako naruszenie norm etycznych w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcą i konsumentem, a nałożenie na tego ostatniego obowiązku uiszczenia opłaty odszkodowawczej niezależnie od tego, czy ponosi on winę za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania jest zwykłą klauzulą gwarancyjną, nie zaś karą umowną.

Trzeba więc wskazać w tym miejscu, że prawdą jest, iż nie jest wykluczone włączenie do umowy klauzuli gwarancyjnej w opisywanym przez apelującego znaczeniu, ale nie może ona przybrać takiej postaci, jak w treści przedmiotowej umowy pożyczki, o ile jej postanowienia umowne mają pozostawać w granicach prawa. Opłata odszkodowawcza polegająca na doliczaniu do długu w związku z każdym dniem opóźnienia w spełnieniu świadczenia głównego pewnych kwot pieniężnych jest niczym innym niż świadczeniem odsetkowym; w dodatku na gruncie umowy łączącej pozwanego z poprzednikiem prawnym powoda stopa tych odsetek (5,00 zł dziennie) przewyższałaby radykalnie stopę odsetek maksymalnych unormowanych w art. 359 § 2 ¹ k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2016 r. Nawet gdyby ewentualnie nie zgodzić się – jak postuluje skarżący – z poglądem Sądu meriti, że kontrahent pozwanego nie dążył w ten sposób do obejścia prawa, to z pewnością konsekwencją sformułowania treści umowy w ten sposób musiałoby być co do zasady ograniczenie – w myśl art. 359 § 2 ² k.c. – wysokości należnych odsetek do wysokości stopy równej odsetkom maksymalnym przewidzianym w tym przepisie. Nie sposób jednak jednocześnie nie zauważyć innej okoliczności zaistniałej na gruncie sprawy niniejszej, a mianowicie tego, że przedsiębiorca zawierający umowę z pozwaną zamieścił w niej również wyraźne zapewnienie, iż stopa odsetek za opóźnienie wynosi 0 % w stosunku rocznym.

W ocenie Sądu II instancji, jeśli podmiot zajmujący się profesjonalnie udzielaniem pożyczek redaguje umowę w ten sposób, że z jednej strony wyraźnie zapewnia będącego konsumentem klienta, iż nie będzie on zobowiązany do uiszczania odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, a z drugiej – obciąża go takim właśnie obowiązkiem w innym punkcie umowy (i to naliczanym według rażąco wysokiej stopy), ewidentnie starając się uczynić treść tego postanowienia możliwie nieczytelnym dla nieposiadającego przygotowania prawniczego dłużnika (poprzez użycie pojęcia opłaty odszkodowawczej zamiast powszechnie zrozumiałych odsetek i odesłanie do treści regulaminu), to włączenie drugiego z tych postanowień do umowy należy uznać po prostu za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a samą klauzulę dotyczącą opłaty odszkodowawczej za nieważną z mocy art. 58 § 2 i 3 k.c..

Choć bez wątpienia ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1528) zezwala kredytodawcy na zawarcie w umowie rozwiązań dotyczących naliczania opłat i prowizji, to jednak z wyłączeniem takich, które pozostają w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i wskutek tego są nieważne, zaś art. 353 ¹ k.c. wyłącza możliwość ułożenia stosunku prawnego w ten sposób, by jego treść sprzeciwiała się zasadom współżycia społecznego. Skoro postanowienie umowne zastrzegające obowiązek uiszczenia przez pożyczkobiorcę opłaty odszkodowawczej należy uznać za nieważne, to tym samym niezasadne jest powództwo dotyczące roszczenia o zapłatę tej należności.

Wobec powyższego uznać trzeba, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji było prawidłowe, a podniesione w apelacji zarzuty nie mogły doprowadzić do uwzględnienia jej wniosków.

Uzasadnia to oddalenie złożonego środka zaskarżenia na podstawie art. 385 k.p.c..