Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 marca 2018 roku, wydanym w sprawie
o sygn. akt I C 129/16, z powództwa J. S. (1) przeciwko Gminie P. o zapłatę Sąd Rejonowy w Łęczycy:

1.  zasądził od Gminy P. na rzecz J. S. (1) kwotę 17.862 zł wraz z odsetkami od dnia 2 sierpnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku – ustawowymi i od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty – ustawowymi za opóźnienie;

2.  ustalił, że Gmina P. ponosi wobec J. S. (1) odpowiedzialność na przyszłość za skutki wypadku jakiemu powódka uległa w dniu 24 marca 2013 roku;

3.  oddalił powództwo w pozostałej części;

4.  zasądził od Gminy P. na rzecz J. S. (1) kwotę 2.136,76 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  nakazał ściągnąć od J. S. (1) z zasądzonego w punkcie pierwszym niniejszego wyroku roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 272,41 zł tytułem częściowego zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych

6.  obciążył i nakazał pobrać od Gminy P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 484,30 zł tytułem częściowego zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniu, że przez miejscowość P. przebiega ulica (...). Droga ta stanowi drogę gminną nr (...), której zarządcą jest Wójt Gminy P.. Druga połowa marca 2013 roku, na terenie województwa (...) była zimna i mroźna. Tego dnia jak i w dniach wcześniejszych zarówno w dzień jak i w nocy panowały ujemne temperatury. W dniu 24 marca 2013 roku na terenie województwa (...) występowało zachmurzenie duże z przelotnymi opadami śniegu. W dniu 24 marca 2013 roku, w godzinach porannych, powódka J. S. (1) wraz z siostrą Z. S. (1) i siostrzeńcem M. S. (1) przyjechali do kościoła w P. na nabożeństwo z okazji Niedzieli Palmowej. Po skończonym nabożeństwie, około godziny ósmej, powódka z rodziną wyszła z kościoła. Wszyscy udali się do zaparkowanego po przeciwnej stronie ulicy (...) samochodu. Przechodząc przez jezdnię, na środku ulicy (...), powódka poślizgnęła się i przewróciła na nieodśnieżonej i oblodzonej jezdni. Jezdnia w miejscu upadku powódki nie była odśnieżona. Na jezdni występowało zaśnieżenie i oblodzenie. Miejsce upadku powódki nie było posypane piaskiem. Przed upadkiem powódka szła wolno i ostrożnie ze względu na panujące warunki na jezdni, jednak mimo to przewróciła się.

Z. S. (1) i M. S. (1) pomogli powódce wsiąść do samochodu i odwieźli powódkę do domu.

Ze względu na narastający ból nogi, syn powódki wezwał pogotowie ratunkowe, które przewiozło powódkę do szpitala w K.. Tam w oddziale ortopedyczno-urazowym powódka była hospitalizowana od 24.03 do 25.03.2013 roku. U powódki rozpoznano złamanie dwukostkowe goleni prawej. Wykonano repozycję złamania i unieruchomienie w opatrunku gipsowym. Powódka ten gips nosiła przez okres sześć tygodni i to był gips udowy do pachwiny. W tym czasie w ogóle nie wstawała, bo gips był za długi i nie była w stanie chodzić nawet o kulach. Powódka nie wstawała i wymagała pomocy w bieżącym funkcjonowaniu. W tym czasie powódką opiekowała się rodzina między innymi Z. S. (1). Dalej powódka leczenie kontynuowała w poradni ortopedycznej w K.. Wcześniej w tej poradni leczyła się z powodu dolegliwości bólowych biodra prawego i kręgosłupa. Dnia 11.06.2013 skierowano powódkę do oddziału rehabilitacji. Powódka była leczona w oddziale rehabilitacyjnym szpitala w S. w dniach od 28.06 do 19.07.2013 roku. Rozpoznano stan po złamaniu dwukostkowym i stan po obustronnej alloplastyce stawów biodrowych z powodu zmian zwyrodnieniowych. Powódka ma 77 lat. Noga powódki po złamaniu nadal puchnie i ten obrzęk się nasila w ciągu dnia. Powódka nadal chodzi o kuli łokciowej. Zimowe utrzymanie dróg gminnych na terenie miejscowości P. należy do Zakładu (...) w P.. Będący w dyspozycji strony pozwanej sprzęt odśnieżający jak również zwalczający śliskość wykonuje jednocześnie czynności usuwania śniegu jak również usuwanie ewentualnych skutków gołoledzi poprzez nanoszenie na drogi warstwy soli. Sprzęt jest parkowany na posesji T. S. (1).

Standardowo decyzję o rozpoczęciu działań zmierzających do usunięcia skutków zimowych warunków atmosferycznych podejmuje Wójt bądź Kierownik (...). W pierwszej kolejności odśnieżane są drogi położone na terenie centrum miejscowości P. w tym ulica (...). W razie potrzeby prace związane z zimowym utrzymaniem dróg wykonywane są również w dni wolne od pracy.

W marcu 2013 roku, ostatnie odśnieżenie dróg w miejscowości P. zakończone zostało 22 marca 2013 roku. Powódka doznała złamania dwukostkowego goleni prawej. Wykonano repozycję zamkniętą złamania. unieruchomienie gipsowe i następnego dnia wypisana została do leczenia ambulatoryjnego. Bolesność w pierwszym dniu złamania biegły ocenił jako znaczną, a po unieruchomieniu dolegliwości bólowe stopniowo zmniejszyły się. W okresie unieruchomienia gipsowego złamania, powódka wymagała pomocy osób trzecich w zakresie czynności domowych, zakupów, sprzątania, przenoszenia ciężkich i nieporęcznych przedmiotów. Podobnie w okresie leczenia rehabilitacyjnego. Z przedstawionej dokumentacji, zebrany wywiad oraz przeprowadzone badanie, pozwalają stwierdzić, że badana w wypadku dnia 24.03.2013 doznała urazu złamania kostek podudzia prawego. Konieczne było leczenie szpitalne. Złamanie wymagało unieruchomienia. Konieczne było leczenie specjalistyczne i rehabilitacja, Przebyty uraz spowodował powstanie stałego uszczerbku na zdrowiu. Procentowy uszczerbek na zdrowiu w oparciu o załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 8 grudnia 2002 R. (Poz. 1974) wynosi: 5% według punktu 162a) za następstwa złamania kostek. Następstwa urazów stawu skokowego ocenia się według punktu 162). Brak jest podstaw do oceny według punktu 162b), albowiem nie doszło do powstania zniekształcenia - jak wynika dokumentacji medycznej uzyskano po złamaniu prawidłowe ustawienie odłamów kostnych. Nie doszło też do powstania powikłań zapalnych, czy martwiczych, czy neurologicznych - nie ma więc podstaw do oceny według punktu 162c). W punkcie 162a) zakres oceny od 1 do 15% i jest uzależniony od ograniczenia ruchu. Badanie wykazało stosunkowo niewielkie ograniczenie ruchu, bo jedynie o 5* w zakresie pronacji 1 supinacji i 10* w zakresie zgięcia grzbietowego, a więc globalnie doszło do ograniczenia ruchu o 1/5 prawidłowego zakresu. Dodatkowo obrysy stawu są poszerzone i występują dolegliwości bólowe - powyższe upoważnia do orzeczenia właśnie 5% stałego uszczerbku, albowiem związanego z naruszeniem struktury anatomicznej. Brak jest jakichkolwiek podstaw do powiązania wymiany endoprotezy biodra prawego dokonanej w 2015 roku, albowiem w czasie przedmiotowego zdarzenia nie doszło do urazu biodra, a ponadto z dokumentacji szpitalnej z 2015 roku wynika, że powódka dolegliwości bólowe biodra prawego zaczęła odczuwać w 2015 roku, a więc 2 lata po przedmiotowym zdarzeniu. Aktualny stan zdrowia powódki jest wyrównany stabilny, ale jednak po złamaniu kostek, a więc po złamaniu przez stawowym w ciągu 10 do 15 lat można spodziewać się powstania i rozwoju zmian zwyrodnieniowych wtórnych, pourazowych. Powódka nadal odczuwa skutki wypadku, zawsze już zawsze będzie odczuwać te skutki, albowiem ruchomość stawu skokowego jest trwale zmniejszona. Na skutek wypadku powódka może chodzić krótsze dystanse i wolniej. Niewątpliwie wypadek i jego skutki były źródłem dolegliwości bólowych. I tak w oparciu o umowną 10* skalę WAS można określić, że w ciągu pierwszego tygodnia ból wynosił 7*, do końca 2 tygodnia obniżył się do 6*, a na koniec pierwszego miesiąca 4* i do końca drugiego miesiąca 3*. Na poziomie 1/2 * ból utrzymuje się do dnia dzisiejszego. U powódki występuje ograniczenie chodzenia, w tym sensie, że może chodzić wolniej i mniej. Ograniczona jest też możliwość noszenia i dźwigania, czy korzystania z aktywności rekreacyjnej. Aktualnie nie występuje jednak jakiekolwiek inne ograniczenie. Po wypadku jednak powódka wymagała pomocy we wszystkich czynnościach dnia codziennego, tj. w zakresie toalety i higieny oraz w zakresie ubierania i rozbierania oraz przy kupowaniu i przygotowywaniu żywności. Ta pomoc była spowodowana znacznym zmniejszeniem możliwości chodzenia, co było spowodowane unieruchomieniem w wysokim gipsie udowym. Powódka była osobą praktycznie niechodzącą (ze względu na wysoki gips). Wymagała więc pomocy w wymiarze 6 godzin dziennie przez okres do 7 tygodni. Po zdjęciu gipsu powód wymagała pomocy już tylko w zakresie kupowania i przygotowywania posiłków, tj. przez okres do 05.06.2013 w wymiarze 2 godzin dziennie. Dnia 05.06.2013 w poradni ortopedycznej odnotowano, że uzyskano zrost, co pozwalało na obciążanie złamanej kończyny. Koszt sprawowania opieki – usługi opiekuńczej nad osobą chorą w jej miejscu zamieszkania w powiecie (...) od stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2013 roku wynosił 9 zł za 1 godzinę.

W dniu 16 lipca 2014 roku, powódka dokonała zgłoszenia szkody pozwanej wzywając do zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie doręczono pozwanej w dniu 18 lipca 2014 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że pomiędzy stronami jest bezspornym, że za zimowe utrzymanie jezdni w dacie wypadku i w miejscu upadku powódki odpowiedzialna była Gmina P.. Ulica (...) jest drogę gminną nr. (...), której zarządcą jest Wójt Gminy P.. Obowiązek pozwanej w zakresie odśnieżania i zwalczania śliskości zimowej wynika z art. 20 pkt. 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013r. poz. 260 z późn. zm.). Powódka wniosła o ustalenie, że pozwana ponosi odpowiedzialność za dalsze mogące powstać w przyszłości skutki wypadku. Sąd Rejonowy podzielił pogląd wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1970 r., III PZP 34/69, wpisanej do księgi zasad prawnych, zgodnie z którym w sprawie o naprawienie szkody wynikającej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia. Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji uznał, że powódka ma interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanej względem niej za szkody mogące ujawnić się w przyszłości, pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem do którego doszło w dniu 24 marca 2013 roku. Sąd Rejonowy ustalił odpowiedzialność pozwanego za dalsze następstwa wypadku, jakiemu uległa powódka, działając na podstawie art. 189 k.p.c., jak w punkcie drugim sentencji wyroku. W okolicznościach stanu faktycznego tej sprawy istnieje możliwości ujawnienia się u powódki w przyszłości dalszych następstw tego wypadku lub pogłębienia już istniejących. Dlatego też takie ustalenie jak poczynione w punkcie drugim sentencji wyroku jest niezbędnym dla umożliwienia powódce dochodzenia w przyszłości roszczeń opartych na tym stosunku prawnym, który był już przedmiotem rozpoznania w niniejszym postępowaniu.

Sąd Rejonowy uznał również, że dalsze roszczenia powódki są częściowo zasadne i znajdują swoją podstawę prawną, w przepisie art. 415 k.c. Nie ulega wątpliwości, iż do wypadku powódki w dniu 24 marca 2013 roku, doszło z winy podmiotu do którego, należało utrzymanie w okresie zimowym jezdni w miejscu wypadku w należytym stanie. W dniu 24 marca 2013 r. ulica (...), nie została odśnieżona i posypana piaskiem w sposób wystarczający i jej nawierzchnia była śliska. Nieusunięcie śniegu i lodu przez pracowników pozwanej stało się przyczyną wypadku J. S., która poślizgnęła się na oblodzonej nawierzchni. W świetle powyższych rozważań Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że Gmina P. dopuściła się zawinionego zaniechania, skutkującego wyrządzeniem szkody na osobie powódki. Na skutek upadku spowodowanego poślizgnięciem się na oblodzonej nawierzchni, powódka doznała uszkodzenia ciała w postaci złamania dwukostkowego goleni prawej. W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu Rejonowego, nie budzi wątpliwości istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy wypadkiem powódki i doznanym uszkodzeniem ciała, a niedopełnieniem obowiązków przez pozwaną, w zakresie likwidacji skutków zimy w systemie ciągłym i niezwłocznie, w sposób należyty i we właściwej ilości posypania piaskiem lub solą ulicy (...). Gdyby bowiem skutki zimowej aury zostały prawidłowo usunięte, tego rodzaju wypadku dałoby się uniknąć.

Podstawą zgłoszonego przez powódkę żądania zadośćuczynienia z tytułu doznanej krzywdy jest przepis art. 445 § 1 k.c. Ustawodawca poza wskazaniem, iż kwota przyznana tytułem zadośćuczynienia winna być wymierna do powstałej szkody nie wskazuje innych zasad ustalenia jej wysokości. Bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie wskazuje natomiast, iż przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia należy mieć na uwadze całokształt okoliczności sprawy nie wyłączając takich czynników jak wiek poszkodowanego, rozmiar doznanej krzywdy, nieodwracalność następstw wypadku, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, długotrwałość i przebieg procesu leczenia. Rolą zadośćuczynienia jest bowiem złagodzenie doznanej niewymiernej krzywdy poprzez wypłacenie nie nadmiernej lecz odpowiedniej sumy, w stosunku do doznanej krzywdy. Ustalenie jej wysokości powinno być jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy dokonane w ramach rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom i sytuacji majątkowej społeczeństwa przy uwzględnieniu, iż wysokość zadośćuczynienia musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

W ocenie Sądu Rejonowego, rozmiar dolegliwości fizycznych i psychicznych, jakie, na skutek przedmiotowego zdarzenia, stały się udziałem powódki, był średniego stopnia. Zgodnie z treścią opinii biegłego uraz spowodował powstanie stałego uszczerbku na zdrowiu. Procentowy uszczerbek na zdrowiu w oparciu o załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 R. (Poz. 1974) wynosi: 5% według punktu 162a) za następstwa złamania kostek. Powódka nadal odczuwa skutki wypadku, zawsze już będzie odczuwać te skutki, albowiem ruchomość stawu skokowego jest trwale zmniejszona. Na skutek wypadku powódka może chodzić krótsze dystanse i wolniej. U powódki ograniczona jest też możliwość noszenia i dźwigania, czy korzystania z aktywności rekreacyjnej. Zmiany są utrwalone i nie rokują poprawy. Pobyt powódki w szpitalu nie był długotrwały – dwudniowy i spowodowany był oczekiwaniem powódki na operację nie zaś skomplikowaniem zabiegu. Niewątpliwie wypadek i jego skutki były źródłem dolegliwości bólowych. Ból ten nie był jednak tak silny, by przy jego uśmierzaniu wykraczać poza przyjmowanie typowych środków przeciwbólowych w żelu lub tabletkach, by pozostawać z tego powodu pod bezpośrednią kontrolą specjalistów w szpitalu bądź przychodni lekarskiej.

W świetle powyższych okoliczności zdaniem Sądu Rejonowego, brak było podstaw do uwzględnienia stanowiska pozwanej, natomiast stanowisko powódki co do wysokości zadośćuczynienia należało uznać za zasadne częściowo. Aktualny stan zdrowia powódki jest wyrównany i stabilny. Biegli nie stwierdzili u powódki konieczności leczenia specjalistycznego czy rehabilitacji. Aktualnie u powódki nie występuje jakiekolwiek inne ograniczenie poza wolniejszym i krótszym chodem.

Mając powyższe na względzie Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że stosowną sumą zadośćuczynienia będzie kwota 15.000 zł. W ocenie Sądu Rejonowego zadośćuczynienie w tej wysokości jest zasadne bowiem powyższa kwota jest świadczeniem na tyle wymiernym ekonomicznie, aby zrekompensować powódce jej krzywdę i nie jest przy tym wygórowana. Odnosząc się do żądania powódki zasądzenia kwoty odszkodowania to jest ono zasadne w przeważającej części. Poszkodowany może domagać się zwrotu kosztów opieki nad nim i kosztów rehabilitacji poniesionych przez członków jego najbliższej rodziny i związane z tym koszty stanowią koszty leczenia w rozumieniu art. 444 § 1 k.c.

Jak wynika z niekwestionowanej przez strony opinii biegłego oraz zeznań świadków i powódki po wypadku jednak powódka wymagała pomocy we wszystkich czynnościach dnia codziennego, tj. w zakresie toalety i higieny oraz w zakresie ubierania i rozbierania oraz przy kupowaniu i przygotowywaniu żywności. Ta pomoc była spowodowana znacznym zmniejszeniem możliwości chodzenia, co było spowodowane unieruchomieniem w wysokim gipsie udowym. Powódka była osobą praktycznie niechodzącą (ze względu na wysoki gips). Wymagała więc pomocy w wymiarze 6 godzin dziennie przez okres do 7 tygodni. Po zdjęciu gipsu powód wymagała pomocy już tylko w zakresie kupowania i przygotowywania posiłków, tj. przez okres do 05.06.2013 w wymiarze 2 godzin dziennie. Dnia 05.06.2013 w poradni ortopedycznej odnotowano, że uzyskano zrost, co pozwalało na obciążanie złamanej kończyny. Jak ustalono podczas unieruchomienia powódką opiekowali się członkowie rodziny. Koszt sprawowania opieki – usługi opiekuńczej nad osobą chorą w jej miejscu zamieszkania w powiecie (...) od stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2013 roku wynosił 9 zł za 1 godzinę. Zgodnie z powyższymi ustaleniami uznać należy, że powódka wymagała opieki przez 6 godzin dziennie przez 44 dni tj. od dnia 25 marca 2013 roku ( wypisanie powódki ze szpitala ) do 8 maja 2013 roku ( zdjęcie gipsu ). Następnie powódka wymagała opieki przez 2 godziny dziennie przez 27 dni tj. od 9 maja 2013 roku do dnia 6 czerwca 2013 roku ( uzyskanie zrostu).

Uwzględniając powyższe, Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki kwotę 2.862 złote / 44 dni x 6 godzin x 9 zł. + 27 dni x 2 godziny x 9 zł= 2.862 złote/. Łącznie należało więc zasądzić na rzecz powódki kwotę 17.862 złote / 15.000 zł. + 2.862 zł./, Sąd uczynił w punkcie 1 wyroku. Ponieważ sprawca szkody dopuścił się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, powód wystąpił z żądaniem zasądzenia odsetek za czas opóźnienia. W myśl art.359 § 1 k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu. W niniejszej sprawie źródłem roszczenia o odsetki jest przepis art.481 § 1 k.c., zgodnie z którym dłużnik, który nie spełnia świadczenia w odpowiednim terminie dopuszcza się opóźnienia i wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Stosownie do treści art. 455 k.c. roszczenie wierzyciela wobec dłużnika staje się wymagalne wraz z nadejściem terminu do spełnienia świadczenia. Jeżeli termin ten nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zobowiązania z czynów niedozwolonych są bezterminowe, dlatego też stan opóźnienia w ich wykonaniu pojawia się dopiero wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W dniu 16 lipca 2014 roku, powódka dokonała zgłoszenia szkody pozwanej wzywając do zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie doręczono pozwanej w dniu 18 lipca 2014 roku. Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy zasądził odsetki, zgodnie z żądaniem pozwu tj. od dnia 2 sierpnia 2014 roku.

Sąd Rejonowy orzekł o kosztach procesu z zastosowaniem zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. Należy więc przyjąć, że strona powodowa utrzymała się ze swoim roszczeniem w 64 % wartości przedmiotu sporu. Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (art. 100 k.p.c.) strony powinny ponieść jego koszty w takim stopniu w jakim przegrały sprawę, a zatem powódka w 36%, pozwana w 64 %. Koszty procesu wyniosły łącznie 11.334 zł, w tym po stronie powódki 6.217 zł, a po stronie pozwanej 5.117 zł. Powódkę, zgodnie z podaną zasadą powinny obciążać w kwocie 4.080,24 zł ( 11.334 zł x 36 %), skoro jednak faktycznie poniosła koszty w kwocie 6.217 zł powódce należy się zwrot w kwocie 2.136,76 zł. / 6.217 zł. – 4.080,24 zł./. Pozwana bowiem powinna ponieść koszty w kwocie 7.253,76 zł, a poniosła 5.117 złotych. Sąd Rejonowy na postawie na podstawie art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. j. Dz. U. z 2010r., nr 90, poz. 594 z późn. zm.) w zw. z art. 100 k.p.c. w punktach 5 i 6 wyroku obciążył powódkę i pozwaną nieuiszczonymi kosztami sądowymi, które wyniosły łącznie 756,72 zł. W przypadku powódki jest to kwota 272,41 zł /756,72 zł x 36 % /, w przypadku pozwanej kwota 484,30 zł / 756,72 zł x 64 % /.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając orzeczenie w części, tj. w zakresie punktu 1, 2, 4 – 6. Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił naruszenie:

- art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 236 k.p.c. przez oparcie przez Sąd ustaleń w sprawie na informacjach udostępnionych na portalu internetowym (...) M., pomimo tego, że strona powodowa nie zgłosiła w tym zakresie stosownego wniosku dowodowego, a ponadto Sąd nie wydał postanowienia o dopuszczeniu wskazanego dowodu,

- art. 232 k.p.c. przez uznanie, że powódka udowodniła jakie były warunki pogodowe w drugiej połowie marca 2013 roku i czy po dniu 22 marca 2013 roku zachodziła konieczność ponownego odśnieżania ulic, pomimo tego, że okoliczności te nie zostały udowodnione przez powódkę, a strona powodowa nie przejawiła w tym zakresie inicjatywy dowodowej;

- art. 233 § 1 k.p.c. przez wadliwą ocenę materiału dowodowego, tj.: przyjęcie, że z informacji udostępnionych na stronie internetowej (...)2013-03-24 wynika, iż w dniu 24 marca 2013 r. na terenie województwa (...) występowało zachmurzenie duże z przelotnymi opadami śniegu, podczas gdy informacje te nie wynikają ze wskazanej strony internetowej, a w szczególności nie wynika z niej, jakie warunki pogodowe panowały wówczas w Gminie P.; przyznanie wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom świadków M. S. i Z. S., podczas gdy świadkowie przyznali, że nie widzieli momentu upadku powódki, a zatem świadkowie nie mogą mieć wiedzy, jaka był przyczyna upadku; przyjęcie, że z zeznań świadków P. G. i T. S. nie wynika, by jezdnia została odśnieżona i posypana piaskiem w sposób dostateczny, wykluczający upadek powódki, podczas gdy z ich zeznań wynika, że ul. (...) została uprzątnięta z lodu i śniegu najpóźniej w dniu 22 marca 2013 r., akcje odśnieżania były prowadzone stosownie do potrzeby, a nadto trudno oczekiwać od świadków, by pamiętali w jakim zakresie odśnieżony został konkretny fragment ulicy (...) w 2013 r.; pominięcie dowodu z karty drogowej, podczas gdy z dokumentu tego wynika, że ostatnie odśnieżanie miało miejsce na krótko przed wypadkiem, tj. w dniu 22 marca 2013 r., a z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego nie wynika, by po tej dacie zachodziła potrzeba ponownego odśnieżania ulic;

- art. 189 k.p.c. przez ustalenie odpowiedzialności pozwanej na przyszłość za skutki wypadku powódki, podczas gdy w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie było podstaw do przypisania pozwanej winy, a zatem także odpowiedzialności za przyszłe skutki wypadku;

- art. 20 pkt 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych w zw. z art. 415 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie, tj. przypisanie pozwanej winy za wypadek powódki, podczas gdy pozwana dochowuje należytej staranności w celu utrzymania nawierzchni dróg zimą w odpowiednim stanie oraz podejmuje wszelkie możliwe działania zmierzające do odśnieżenia i posypania piaskiem dróg gminnych, odpowiedzialność Gminy P. nie ma w tym zakresie charakteru absolutnego, a zatem stronie pozwanej nie można przypisać żadnego stopnia winy;

- art. 361 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. przyjęcie, że istnieje związek przyczynowy między ewentualnym zaniechaniem pozwanej a szkodą, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika w sposób jednoznaczny, czy przyczyną zdarzenia wywołującego szkodę była nieodśnieżona i oblodzona nawierzchnia;

- art. 362 k.c. przez jego niezastosowanie, tj. nieuwzględnienie, że powódka przyczyniła się do powstania szkody, podczas gdy powódka miała świadomość, że na drodze zalega (jej zdaniem) śnieg i lód, miała również świadomość swoich dolegliwości zdrowotnych, m.in. zmian zwyrodnieniowych stawów, lecz pomimo tego powódka zdecydowała się na przejście przez drogę w takich warunkach, aby dostać się do samochodu, przy czym nic nie stało na przeszkodzie, by powódka poczekała na chodniku, podczas gdy członkowie jej rodziny podjechaliby po nią samochodem;

- art. 444 § 1 k.c. przez jego zastosowanie, tj. zasądzenie od pozwanej odszkodowania, podczas gdy pozwanej nie można przypisać winy za wypadek powódki;

- art. 445 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. zasądzenie na rzecz powódki zadośćuczynienia w kwocie przekraczającej rozmiar doznanej przez nią krzywdy.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości; zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje według norm prawem przepisanych ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i trafnie określił wynikające z nich konsekwencje prawne.

W doktrynie i judykaturze panuje zgoda co do tego, że z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Dlatego w sytuacji, gdy na podstawie zgromadzonych dowodów możliwe jest wyprowadzenie konkurencyjnych wniosków co do przebiegu badanych zdarzeń, dla podważenia stanowiska orzekającego sądu nie wystarcza twierdzenie skarżącego o wadliwości poczynionych ustaleń odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie jakich to konkretnie uchybień w ocenie dowodów dopuścił się orzekający sąd naruszając w ten sposób opisane wyżej kryteria, wiążące w ramach swobodnej oceny dowodów (tak np. K. F. - G. w: Kodeks postępowania cywilnego , pod red. A. Z., W. 2006, tom I, s. 794, 795, por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008r., I ACa 205/08, L., w którym stwierdzono: „Fakt, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 KPC. Ocena dowodów należy bowiem do sądu orzekającego i nawet w sytuacji, w której z dowodu można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 KPC”; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005r., III CK 314/05, Orzecznictwo w Sprawach (...)/, w którego tezie stwierdzono, że: „Do naruszenia przepisu art. 233 § 1 KPC mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów”.

Odnosząc powyższe do stanowiska skarżącego uznać trzeba, iż pozwany nie sprostał opisanym wymogom formułowania analizowanego zarzutu, a jego stanowisko jest wyrazem polemiki ze stwierdzeniem Sądu Rejowego przyjętym u podstaw zaskarżonego wyroku, iż droga, na której pośliznęła się powódka była oblodzona, zaśnieżona i nieposypana piaskiem. Okoliczność ta wynikała jednoznacznie z zeznań świadków Z. S. (1) i M. S. (1). Natomiast fakt, że ostatnie odśnieżanie miało miejsce w dniu 22 marca 2013 roku, nie stanowi miarodajnego dowodu co do tego, że w dniu zdarzenia tj. 24 marca 2013 roku droga była właściwie oczyszczona. Zwłaszcza, że twierdzeniom tym przeczą zeznania świadków.

Co prawda Sąd Rejonowy sam w oparciu o stronę internetową ustalił, że w dniu 24 marca 2013 roku na terenie województwa (...) występowało zachmurzenie duże z przelotnymi opadami śniegu. Dowód ten został przeprowadzony przez Sąd I instancji z naruszeniem art. 232 k.p.c., bowiem Sąd skoro zamierzał przeprowadzić ten dowód winien go formalnie dopuścić aby strony mogły wypowiedzieć się co do tego dowodu. Jednakże przeprowadzenie tego dowodu nie miało wpływu na wynik sprawy, bowiem dowód ten nie stanowił wyłącznej podstawy ustaleń Sądu Rejonowego co do stanu nawierzchni ulicy (...) w dniu upadku powódki. Jednoznacznie bowiem z zeznań świadków M. S. i Z. S. wynikało, że na ulicy tego dnia zalegał lód i było ślisko, nie było niczym posypane. Mimo że świadkowie ci nie widzieli samego momentu upadku powódki, to po upadku powódki pomogli jej się podnieść i świadkowie ci widzieli miejsce upadku. Świadkowie wskazali, że droga w miejscu upadku była oblodzona i śliska. Z przytoczonych okoliczności jednoznacznie wynika, że powódka pośliznęła się na oblodzonej ulicy. Jeżeli zaś chodzi o zarzut nieuwzględnienia przez Sąd dowodu z karty drogowej to jest on chybiony, bowiem nie jest prawdą, że Sąd pominął ten dowód, bowiem w oparciu o niego ustalił kiedy miało miejsce ostatnie odśnieżenie tej ulicy. Jednakże z dowodu tego nie wynika jaki był stan nawierzchni ulicy w dniu upadku powódki.

Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował art. 189 k.p.c. Interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności za ewentualna szkodę na przyszłość, na podstawie art. 189 k.p.c., gdy istnieje obiektywna niepewność stanu faktycznego (por. wyrok SN z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 252/11, LEX nr 1169345). Podobne stanowisko zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 marca 2010 r. IV CSK 410/09 wskazując, że „Pod rządem art. 442 ¹ § 3 k.c. powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości”. W motywach zawartych w tym wyroku Sąd Najwyższy wskazuje, że kolejny proces odszkodowawczy w związku z ujawnieniem się kolejnych szkód może toczyć się po wielu latach po zdarzeniu powodującym szkodę a wówczas pojawić się mogą po stronie poszkodowanego – na którym spoczywa obowiązek dowiedzenia wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej – trudności dowodowe. Istotne jest, że materiał dowodowy sprawy daje podstawy do przyjęcia, że po wydaniu wyroku mogą ujawnić się kolejne skutki wypadku. Po złamaniu, które wystąpiło u powódki w ciągu 10 do 15 lat można spodziewać się powstania i rozwoju zmian zwyrodnieniowych wtórnych, pourazowych. Ustalenie odpowiedzialności na przyszłość zwalnia powódkę z obowiązku udowodnienia istnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego, na którym ta odpowiedzialność ciąży. Z tych względów po stronie powódki – poszkodowanej istnieje interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego na przyszłość.

Zarzuty naruszenia prawa materialnego art. 20 pkt 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych w zw. z art. 415 k.c. , art. 361 § 1 k.c., art. 362 k.c., art. 444 § 1 k.c. , art. 445 § 1 k.c. koncentrują się na zakwestionowaniu przyznania powódce zadośćuczynienia i są one niezasadne.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Na stronie powodowej spoczywał obowiązek wykazania, że okoliczności uzasadniających przyznanie zadośćuczynienia. Zgodnie z przepisem art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Wskazać należy, że to na stronie powodowej spoczywa ciężar dostarczenia sądowi materiału dowodowego, na podstawie którego mógłby on przekonać się o prawdziwości faktów uzasadniających żądanie, czyli na wykazaniu słuszności żądania ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września2000r.III CKN 17/00).

Zdaniem Sądu Okręgowego, wbrew twierdzeniom skarżącego zgromadzony materiał dowodowy w sprawie był wystarczający, dla wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie zadośćuczynienia powódce J. S. (1). Ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie jednoznacznie wynikało, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy zaniechaniem pozwanego a szkodą jaką doznała powódka. Pozwana, pomimo ciążącego na niej obowiązku utrzymania jezdni w okresie zimowym w należytym stanie, nie zadbała o prawidłowy stan nawierzchni. Droga na, której doszło do zdarzenia nie została odśnieżona i posypana piaskiem, znajdował się na niej lód, na którym poślizgnęła się powódka. Na skutek upadku spowodowanego poślizgnięciem się na oblodzonej nawierzchni, powódka doznała uszkodzenia ciała w postaci złamania dwukostkowego goleni prawej. Gdyby pozwana gmina zadbała o stan nawierzchni drogi tego rodzaju wypadku dało by się uniknąć. Wbrew twierdzeniom skarżącego, powódka w żaden sposób nie przyczyniła się do powstałej szkody. Trudno uznać fakt, że powódka zdecydowała się przejść przez ulicę do samochodu a nie czekała by członkowie rodziny podjechali po nią samochodem, za przyczynienie się do powstałej szkody. Okoliczność, że powódka cierpi na zmiany zwyrodnieniowe stawów nie może pozbawiać jej prawa do korzystania z drogi publicznej.

Nie ma racji skarżący jakoby wysokość przyznanego zadośćuczynienia była zawyżona W ocenie Sądu odwoławczego, w procesie wyrokowania przy określeniu zadośćuczynienia dla powódki, Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wszystkie wypracowane przez orzecznictwo i doktrynę kryteria ustalania wysokości zadośćuczynienia i słusznie uznał, że przyznana suma zadośćuczynienia mieści się w kategoriach „odpowiedniości”, o których mowa w art. 445 k.c. Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wszystkie istotne okoliczności niniejszej sprawy, tj. rodzaj i długotrwałość uszczerbku na zdrowiu, rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych powódki, przebieg procesu leczenia. Powódka doznała stałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 5 %. Istotne jest, że nadal odczuwa skutki wypadku, zawsze już będzie je odczuwać, albowiem ruchomość stawu skokowego jest trwale zmniejszona. Na skutek wypadku powódka może chodzić krótsze dystanse i wolniej. U powódki ograniczona jest tez możliwość noszenia i dźwigania, czy korzystania z aktywności rekreacyjnej. Zmiany są utrwalone i nie rokują poprawy.

Pamiętać należy, że kwota zadośćuczynienia ma charakter kompensacyjny, stanowi jednorazową rekompensatę za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego, sytuacja poszkodowanego występującego z żądaniem powinna być oceniona całościowo, tj. nie tylko w zakresie bezpośrednich skutków zdarzenia powodującego szkodę – bezpośrednich następstw, bólu, czasowego wykluczenia z życia społecznego, ale również uwzględniać uszczerbek na zdrowiu i rokowania na przyszłość. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że stosowną sumą zadośćuczynienia będzie kwota 15.000 zł. Zadośćuczynienie w tej wysokości jest na tyle wymierne ekonomicznie, aby zrekompensować powódce jej krzywdę i nie jest przy tym wygórowane. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że z uwagi na obecność sędziowskiego uznania ingerencja w rozstrzygnięcie Sądu I instancji orzekającego na podstawie art. 445 § 1 k.c. może mieć miejsce tylko w wypadkach rażącego naruszenia kryteriów przyznawania zadośćuczynienia, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca (por. przykładowo SN w wyroku z dnia 15 października 2009r., I CSK 83/09, LEX nr 553662 oraz SA w P. w wyroku z dnia 10 stycznia 2008r., I ACa 1048/07, LEX nr 466432).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Wobec wyniku postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy o kosztach postępowania apelacyjnego orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 1
w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( t. j. Dz. U. z 2018 roku, poz. 265 ze zm.)
i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.