Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 lutego 2023 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi oddalił powództwo (...) Spółki Akcyjnej w W., skierowane przeciwko L. M., o zapłatę kwoty 39.538 złotych.

Apelację od wyroku wniósł powód, zaskarżając orzeczenie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa procesowego mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 § 1 przez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i w konsekwencji błędne ustalenie, że wypowiedzenie umowy nie zostało pozwanemu faktycznie doręczone, a tym samym nie została wypełniona dyspozycja art. 75c ustawy Prawo bankowe, w sytuacji, gdy odbiór korespondencji został potwierdzony przez pozwanego własnoręcznym podpisem.

W konkluzji skarżący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego za I i II instancję, w tym kosztów z tytułu zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje oraz zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictw w wysokości 34 złotych;

2)  ewentualnie uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania wraz z pozostawieniem powyższemu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania sądowego za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Dodatkowo powód wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z pocztowego potwierdzenia odbioru wypowiedzenia umowy skierowanego do pozwanego, na fakt doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się na tyle zasadna, że skutkuje koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Rejonowy nie rozpoznał bowiem istoty sprawy.

Pojęciem nierozpoznania istoty sprawy Sąd Najwyższy zajął się w kontekście art. 378 § 2 k.p.c., które jednak odnieść można z powodzeniem do znaczenia tego pojęcia na gruncie art. 386 § 4 k.p.c. w odniesieniu do postępowania przed sądem I instancji. Nierozpoznanie istoty sprawy jest rozumiane w orzecznictwie jako wadliwość rozstrzygnięcia polegająca na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, bądź na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony z powodu bezpodstawnego przyjęcia, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999/1/22; z dnia 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97, LEX nr 50750; z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98, LEX nr 519260; a dnia 9 listopada 2012 r., Lex nr 1231340; z dnia 26 listopada 2012 r., I CZ 147/12, Lex nr 1284698 oraz wyroki tego Sądu z dnia 9 stycznia 1936 r., C 1839/36, Zb. Orz. 1936, poz. 315; z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003/3/36; z dnia 21 października 2005 r., III CK 161/05, LEX nr 178635.; z 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2).

Kodeks postępowania cywilnego posługuje się pojęciem „istota sprawy” w wielu miejscach i w różnych kontekstach normatywnych. Analiza przepisów kodeksu prowadzi do wniosku, że ilekroć ustawodawca odwołuje się do pojęcia „istota sprawy”, zawsze nawiązuje do jej meritum, a więc do tych czynników postępowania, które warunkują orzeczenia o istocie żądań i twierdzeń stron. Używając pojęcia „istota sprawy” w art. 378 § 2 k.p.c. ustawodawca pozostaje konsekwentny, gdyż tu także chodzi o materialny aspekt sporu, rzecz jednak w tym, że ustawodawca łączy to pojęcie, czego nie czyni w innych miejscach, z pojęciem „rozpoznanie”. (...) zaś, wyrażenie normatywne występujące w tekście kodeksu postępowania cywilnego wielokrotnie, to - mówiąc najogólniej - rozważenie oraz ocena poddanych przez strony pod osąd żądań i twierdzeń, a w konsekwencji - załatwienie sprawy w sposób merytoryczny lub formalny, w zależności od okoliczności i procesowych uwarunkowań konkretnej sprawy.

Zatem rozpoznanie istoty sprawy może oznaczać wyłącznie zbadanie materialnej (istotnej) podstawy żądania pozwu oraz, ewentualnie, merytorycznych zarzutów pozwanego; a zatem a contrario, nierozpoznanie istoty sprawy to zaniechanie przez sąd tego właśnie badania. W konsekwencji nierozpoznanie istoty sprawy to zaniechanie przez sąd pierwszej instancji zbadania materialnej (istotnej) podstawy żądania pozwu. Oczywiście, zupełnie obojętna jest przyczyna zaniechania, może więc tkwić zarówno w pasywności sądu, jak i w błędnym - co pokaże dopiero kontrola odwoławcza - przyjęciu przesłanki niweczącej lub hamującej roszczenie (prekluzja, przedawnienie, potrącenie, brak legitymacji, prawo zatrzymania, itp.). (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r. II CKN 897/97 OSNC 1999/1/22, Prok.i Pr.-wkł. (...), Biul.SN 1998/11/16).

W realiach przedmiotowej sprawy Sąd Rejonowy oddalił powództwo wskazując, że nie doszło do skutecznego doręczenia pozwanemu wypowiedzenia umowy. Ustalenie zaś, że do doręczenia takiego doszło w drodze awizo, niedopuszczalnego z mocy obowiązujących przepisów szczególnych związanych pandemią covid, oparł na twierdzeniu samego pozwanego, nie czyniąc w tym zakresie, żadnych dalszych, własnych ustaleń.

Do apelacji powód dołączył dowód doręczenia pozwanemu przesyłki zawierającej wypowiedzenie umowy, z którego wynika, że została ona osobiście odebrana przez pozwanego.

Oczywiście Sąd Okręgowy dostrzega, że Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później (art. 381 k.p.c.). Przepis ten nie może być jednak postrzegany, jako przeszkoda do wyjaśnienia okoliczności koniecznych do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, do czego zawsze powinien dążyć sąd drugiej instancji. Należyte osądzenie sprawy wymaga bowiem, aby nie doszło do wydania orzeczenia - na skutek pominięcia przez Sąd istotnych faktów i dowodów - bez uwzględnienia całego dostępnego materiału dowodowego. W konsekwencji restrykcje przewidziane w art. 381 k.p.c. powinny być stosowane w sposób umiarkowany z uwzględnieniem okoliczności sprawy; chodzi o to by na skutek obostrzeń przewidzianych w tym przepisie, ustanowionych zasadniczo w celach pragmatycznych, nie ucierpiało prawidłowe rozstrzygnięcie sprawy (zob. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2007 r., III CZP 162/06, OSNC 2008, nr 5, poz. 47; wyroki Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2013 r., I CSK 275/12, niepubl.; z 10 czerwca 2013 r., II PK 304/12, M.P.Pr. 2013, nr 11, str. 589-593; i z 11 stycznia 2013 r., I CSK 275/12, niepubl.)

Pominięcie dowodu przedłożonego przez powoda na etapie postępowania apelacyjnego należałoby ocenić jako zbyt rygorystyczne i nie uwzględniające konieczności przeciwdziałania przez Sąd niebezpieczeństwu oczywiście nieprawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, podważającego funkcje procesu.

Przedłożony dowód wskazuje, że Sąd Rejonowy na podstawie wadliwie ustalonego stanu faktycznego, niezasadnie przyjął, że istnieje negatywna przesłanka materialnoprawna w postaci braku doręczenia pozwanemu wypowiedzenia umowy, a w konsekwencji nieskuteczności tegoż wypowiedzenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c. należało orzec jak w sentencji wyroku.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Rejonowy oceni ponownie, mając na względzie dowód ujawniony w toku postępowania dowodowego, czy w realiach przedmiotowej sprawy doszło do skutecznego wypowiedzenia łączącej strony umowy, a jeżeli tak to oceni dochodzone przez powoda roszczenie co do jego wysokości.