Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 8 marca 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie z wniosku M. P. z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w restrukturyzacji z siedzibą we W. o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenie o odrzuceniu spadku po B. J., postanowił zatwierdzić wnioskodawczyni M. P. uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenie o odrzuceniu spadku po zmarłej w dniu 6 czerwca 2007 roku w Ł. B. J..

Apelację powyższego rozstrzygnięcia wniósł uczestnik postępowania (...) Spółka Akcyjna w restrukturyzacji z siedzibą we W., zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie art. 1019 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 88 § 2 k.c. poprzez ich pominięcie, a w konsekwencji niesłuszne uznanie, że w sprawie zachodzi podstawa do zatwierdzenia uchylenia się przez wnioskodawczynię od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłej w dniu 6 czerwca 2007 roku w Ł. B. J., podczas gdy wnioskodawczyni uchyliła terminowi zabitemu z art. 88 § 2 k.c., wobec czego jej uprawnienie do uchylenia się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku wygasło.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku M. P. o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłej w dniu 6 czerwca 2007 roku w Ł. B. J., względnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Widzewa w Łodzi do ponownego rozpoznania. Apelujący wniósł nadto o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed sądem pierwszej i drugiej instancji, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie była zasadna i nie zasługiwała na uwzględnienie.

Tytułem wstępu stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji przyjmując je za własne i czyniąc je integralną częścią poniższych rozważań. W konsekwencji, sąd drugiej instancji nie widzi konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania.

Sąd Rejonowy prawidłowo nadto ustalił i umotywował przesłanki, które legły u podstaw wydania zaskarżonego orzeczenia. Kontrola instancyjna nie wykazała, aby sąd pierwszej instancji dopuścił się sugerowanego przez uczestnika postępowania, naruszenia prawa materialnego, które warunkowałby potrzebę ingerencji w treść rozstrzygnięcia.

Stosownie do treści art. 1019 § 1 i § 2 k.c. spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku w terminie, może uchylić się od skutków prawnych niezachowania tego terminu. Jak słusznie wskazuje sąd pierwszej instancji, stosuje się przy tym przepisy o wadach oświadczenia woli.

W niniejszej sprawie skarżący w istocie nie neguje ustaleń Sądu w zakresie prawnej doniosłości błędu, kwestionuje natomiast zasadność przyjęcia, że uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu nastąpiło z zachowaniem terminu wynikającego z art. 88 §2 k.c., to jest że M. P. złożyła wniosek o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w ciągu roku od wykrycia błędu. Wbrew twierdzeniom apelującego, sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia faktyczne w tym zakresie, co wynika bezpośrednio z treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

Jak trafnie ustalono, M. P. nie utrzymywała żadnych kontaktów ze spadkodawczynią ani pozostałymi członkami rodziny od lat 90-tych. Od 1993 roku kobieta zamieszkuje w Czechach, gdzie do dzisiaj znajduje się centrum jej interesów życiowych. Wnioskodawczyni nie wiedziała o śmierci siostry, przy czym o toczących się postępowaniach sądowych ze swoim udziałem dowiedziała się dopiero w 2019 roku z chwilą doręczenia przez komornika sądowego zawiadomienia o zajęciu wierzytelności.

Bezspornym jest, że termin do uchylenia się od skutków oświadczenia złożonego pod wpływem błędu upłynął dnia 2 marca 2020 roku, kiedy M. P. złożyła do tutejszego Sądu wniosek o uchylenia skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po B. J. oraz o przyjęcie przez sąd oświadczenia o odrzuceniu spadku po B. J.. W orzecznictwie jednolicie utrwalono (co obecnie reguluje już przepis art. 1019 §1 pkt 3 k.c., dodany ustawą z dnia 28 lipca 2023 roku (Dz.U.2023.1615) zmieniającą kodeks cywilny z dniem 15 listopada 2023 roku), że wobec konieczności złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia co do przyjęcia spadku jedynie przed sądem, o zachowaniu terminu określonego w art. 88 § 2 k.c. powinno rozstrzygać wyłącznie wniesienie przed upływem tego terminu do sądu wniosku zawierającego żądanie odebrania oświadczenia. Spadkobierca ma jedynie na to wpływ, tylko to zależy od niego. Kiedy zaś dojdzie do odebrania oświadczenia, zależy od sądu. Chwila odebrania oświadczenia przez sąd nie powinna mieć wpływu na zachowanie terminu. (postanowienie Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2014 roku, II CSK 410/13, LEX nr 1491256).

O ile rację ma autor apelacji, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika konkretna data, w której dokonano skutecznego doręczenia M. P. zawiadomienia o zajęciu wierzytelności, o tyle brak podstaw by odmówić wiarygodności zeznaniom świadka B. P., iż pismo to odebrane zostało w 2019 roku. Nawet jeżeli uznać, że do doręczenia doszło przed marcem 2019 roku, to w ocenie Sądu przekroczenie tego terminu, w świetle okoliczności niniejszej sprawy należy uznać za niewielkie i całkowicie niezawinione.

W tym miejscu należy wskazać, że w wypadkach wyjątkowych, stosownie do treści art. 5 k.c., w szczególności, gdy za nieodebranie oświadczenia w terminie spadkobierca nie ponosi winy, sąd może nie uwzględnić upływu tego terminu przez wzgląd na zasady współżycia społecznego ( uchwała Sądu Najwyższego z 15 marca 2018 roku, III CZP 110/17, LEX nr 2457344). Taka sytuacja zaistniała na gruncie przedmiotowej sprawy. M. P. od lat nie utrzymywała kontaktów z B. J., kobieta na stałe zamieszkuje na terenie Czech, nadto cierpi na chorobę psychiczną, na skutek której od 2017 roku została częściowo ubezwłasnowolniona. Nieuwzględnienie jej wniosku o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenie o odrzuceniu spadku pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, bowiem w świetle reguł i wartości moralnych powszechnie, społecznie akceptowalnych, poniesienie przez wnioskodawczynię konsekwencji związanych niezawinionym uchybieniem terminowi do złożenia oświadczenia, musiałoby zostać ocenione negatywnie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 520§ 3 k.p.c., uznając, że interesy wnioskodawczyni i uczestnika w przedmiotowym postepowaniu pozostają sprzeczne, zasądzając od (...) Spółki Akcyjnej w restrukturyzacji z siedzibą we W. na rzecz M. P. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, stosownie do §8 ust.1 pkt3) w zw. z §10 ust.1 pkt1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).