Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 grudnia 2021 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. akt I C 29/14 z powództwa Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno – Handlowemu (...) Spółce Akcyjnej w Ł. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. kwotę 10 362 (dziesięć tysięcy trzysta sześćdziesiąt dwa) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  umorzył postępowanie w pozostałym zakresie;

3.  nakazał pobrać od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę (...) (dwa tysiące dziewięćset trzydzieści cztery) złote tytułem opłaty od pozwu, od której uiszczenia jest zwolniony powód.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

Dnia 29 marca 1996 roku została zawarta umowa sprzedaży pomiędzy syndykiem masy upadłości Z. S. – właścicielki Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowo – Usługowego (...) w Ś. i Przedsiębiorstwem Produkcyjno - Handlowym (...) Spółką Akcyjną w Ł.. Na mocy tej umowy Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe (...) Spółka Akcyjna w Ł. nabyła prawo użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) położonej w Ł. przy ul. (...) wraz z prawem własności budynków stanowiących odrębną nieruchomość.

W 2009 roku Prezydent Miasta Ł. wykonujący zadania z zakresu Administracji Rządowej wypowiedział wysokość dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu, położnego w Ł. pry ul. (...), stanowiącego działkę nr (...) i zaproponował jej ustalenie na kwotę 58 665,38 złotych. Pozwana Spółka otrzymała wypowiedzenie 14 września 2009 roku.

1 sierpnia 2013 roku sporządzono monit z wezwaniem do zapłaty zaległej opłaty za użytkowanie wieczyste za rok 2013 (58 665,38 zł), odsetek z tytułu opóźnienia (2590,92 zł) i kosztu wystawienia monitu (5,70 zł) – łącznie wezwanie opiewało na kwotę 61 262 złotych. Monit odręczono Spółce 8 sierpnia 2013 roku.

(...) Spółka Akcyjna w Ł. wystąpiła 30 grudnia 2012 roku do Prezydenta Miasta Ł. o aktualizację opłaty rocznej ww gruntu w związku ze zmianą jego wartości. Prezydent Miasta Ł. odmówił dokonania aktualizacji opłaty rocznej, wobec czego Spółka wystąpiła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z wnioskiem o ustalenie, że odmowa aktualizacji opłaty rocznej jest nieuzasadniona.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. orzeczeniem z 17 grudnia 2013 roku ustaliło od 1 stycznia 2013 roku opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego gruntu położonego w Ł. przy ul. (...), oznaczonego jako działka nr (...) o powierzchni 4311 m ², na kwotę 10 362 złotych.

Wobec tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że Zgodnie z art. 238 k.c. wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną. Opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego mają charakter cywilnoprawnego świadczenia okresowego i trzeba je spełniać periodycznie, przy czym w razie aktualizacji opłat należy spełniać świadczenie w wysokości zaktualizowanej. Opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego stanowią wynagrodzenie za możliwość korzystania przez użytkownika wieczystego z gruntu będącego własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1899 – dalej u.g.n.) stanowi, że za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Stosownie do treści ust. 4 tego przepisu, opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Opłata roczna za użytkowanie wieczyste jest świadczeniem okresowym, uiszczanym jednorazowo z góry za cały rok kalendarzowy.

(...) Spółka Akcyjna w Ł. jest użytkownikiem wieczystym działki gruntu nr (...), położonej w Ł. przy ul. (...) i właścicielem budynków stanowiących odrębną nieruchomość. Zobowiązana jest uiszczać każdego roku opłatę za użytkowanie wieczyste gruntu.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, że opłata roczna za użytkowanie wieczyste opisanego wyżej gruntu została zaktualizowana z inicjatywy właściciela gruntu (Skarbu Państwa) od 1 stycznia 2010 roku do kwoty 58 665,38 zł. Następnie została zaktualizowana ponownie orzeczeniem SKO w Ł. z 17.12.2013 r. Na mocy tego orzeczenia ustalono opłatę na 10 362 złotych, począwszy od 2013 roku.

Pozew w niniejszej sprawie dotyczy opłaty należnej za 2013 rok. Ostatecznie należna jest opłata roczna za użytkowanie wieczyste opisanego wyżej gruntu w kwocie 10 362 złotych i taką kwotę Sąd zasądził w punkcie 1. wyroku. Termin uiszczenia opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste określa przepis ustawy. Skoro do 31 marca 2013 roku Pozwana nie zapłaciła opłaty należnej za 2013 rok, to od 1 kwietnia 2013 roku pozostaje w opóźnieniu i w związku z tym, na podstawie art. 481 § 1 k.c., należą się odsetki za opóźnienie – zgodnie z zażądaniem pozwu. W dniu 1 stycznia 2016 roku weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego – Ustawa z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830), wedle której zmieniła się regulacja odsetek. Sąd zasądził zatem od Pozwanej na rzecz Powoda odsetki ustawowe do 31 grudnia 2015 roku, a ustawowe odsetki za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty.

Przy ocenie zasadności powództwa Sąd nie wziął pod uwagę zarzutów zgłoszonych w sprzeciwie co do prawidłowości stawki, według której obliczana jest roczna opłata za użytkowanie wieczyste gruntu.

Przepisy art. 71 i następnych ustawy o gospodarce nieruchomościami przewidują tryb i sposób ustalania opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, a przepisy art. 77 i następnych tej ustawy przewidują możliwość i tryb aktualizacji opłat rocznych. Skoro przewidziany został szczególny tryb ustalenia i aktualizacji opłaty rocznej, to nie jest dopuszczalne jej przesłankowe ustalanie lub weryfikacja w sprawie o zapłatę. Pozwana Spółka z powodzeniem wykorzystała tryb aktualizacji opłaty rocznej; wskutek postępowania przez nią zainicjowanego opłata została obniżona od 1 stycznia 2013 roku, ale Spółka nie jest zwolniona od tej opłaty w całości. Powinna należną opłatę uiścić, ale tego nie zrobiła, co czyni powództwo usprawiedliwionym.

Powód częściowo cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w części, tj. co do kwoty 48 303,38 złotych.

Cofnięcie pozwu jest skuteczne, wprawdzie nastąpiło po rozpoczęciu rozprawy, ale jest połączone ze zrzeczeniem się roszczenia i tym samym nie wymagało zgody Pozwanej (art. 203 § 1 k.p.c.). Cofnięcie to nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia prawa, ponieważ stanowi reakcję na wynik postępowania dowodowego. Nie zachodzą więc przesłanki niedopuszczalności cofnięcia pozwu, o których mowa w art. 203 § 4 k.p.c. Mając to na uwadze, Sąd w pkt. 2 wyroku na podstawie art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie.

Co do zasady w sytuacji cofnięcia pozwu to na powodzie ciąży obowiązek poniesienia kosztów procesu. W takim wypadku uznaje się bowiem, że powód jest stroną przegrywającą sprawę i powinien uiścić koszty na podstawie art. 98 k.p.c. Po jego stronie leży więc także zwrot kosztów przeciwnikowi, jeśli ten złożył taki wniosek na podstawie art. 203 § 3 k.p.c. w dwutygodniowym terminie od zawiadomienia go o cofnięciu pozwu. Jak jednakże wskazuje się słusznie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, dopuszczalne jest odstępstwo od wskazanej powyżej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda.

W realiach niniejszej sprawy Sąd uznał, że Powodowi należy się, na podstawie art. 98 k.p.c. zwrot całości poniesionych kosztów procesu pomimo częściowego cofnięcia pozwu. Pozew został wniesiony 18 października 2013 roku i wówczas nie było orzeczenia SKO dotyczącego aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste. Z uzasadnienia orzeczenia SKO w Ł. wynika, że pozwana Spółka wystąpiła do tego organu z wnioskiem datowanym na 6 lipca 2013 r. o ustalenie, że odmowa aktualizacji opłaty jest nieuzasadniona. SKO rozpatrywało wniosek na rozprawach 16 listopada i 10 grudnia 2013 roku, a zatem już po wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie. W dacie wytoczenia powództwa aktualna była opłata w wysokości dochodzonej pozwem. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 78 ust. 4 u.g.n. złożenie wniosku do SKO nie zwalniało Pozwanej z uiszczenia opłaty w dotychczasowej wysokości. To przemawia za zasądzeniem na rzecz Powoda kosztów postępowania w pełnej wysokości. Składają się na nie koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł, ustalone zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 t.j.).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2257) w zw. z art. 98 k.p.c., Sąd obciążył Pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotą 2934 zł tytułem opłaty od pozwu, której nie miał obowiązku uiścić Powód.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany skarżąc go w części tj. co do punktu 1. którym to punktem Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.362 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01.04.2013r. do dnia 31.12.2015r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01,2016r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz punktu 3 którym to punktem Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi kwotę 2934 zł tytułem opłaty od pozwu, od której zwolniony jest powód. Wydanemu rozstrzygnięciu zarzucił:

-

naruszenie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie. Skarżący wskazuje, że sąd powinien był zastosować powyższy przepis, bowiem rozstrzygnięcie sprawy zależało od uprzedniej decyzji organów administracji publicznej, w szczególności stan zawieszenia wynikły z podjęcia powinien był trwać do momentu prawomocnego zakończenia postępowania przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym. Z racji na jego niezastosowanie Sąd nieprawidłowo w ocenie apelującego ustalił koszty w niniejszej sprawie gdyż od kwoty 58.665,38 zł, nie zaś od kwoty 10.362 zł.

W konkluzji skarżący wniósł o przekazanie sprawy do Sądu II Instancji i uchylenie przez tenże skarżonego wyroku. Wniósł również o zwrot wszelkich kosztów postępowania, w tym kosztów ewentualnego zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację pozwanego, powód wniósł o jej oddalenie i utrzymanie w mocy wyroku Sądu pierwszej instancji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadna jedynie co do zasądzonych kosztów procesu, wobec czego skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia. W pozostałym zakresie jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu nie są obarczone błędem i znajdują oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje zatem wskazane ustalenia za własne. Sąd I instancji prawidłowo zastosował prawo materialne. Art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1899 – dalej u.g.n.) stanowi, że za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Stosownie do treści ust. 4 tego przepisu, opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Opłata roczna za użytkowanie wieczyste jest świadczeniem okresowym, uiszczanym jednorazowo z góry za cały rok kalendarzowy. Rację ma Sąd I instancji, że pozwana Spółka z powodzeniem wykorzystała tryb aktualizacji opłaty rocznej; wskutek postępowania przez nią zainicjowanego opłata została obniżona od 1 stycznia 2013 roku, ale Spółka nie jest zwolniona od tej opłaty w całości.

Podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 177§1 pkt 3. k.p.c. koncentruje się wokół wadliwego naliczenia kosztów procesu, o czym będzie poniżej. Należy wskazać, że pozwany nie wskazał zarzutów dotyczących zasądzenia opłaty rocznej w pkt 1. zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy nie dopatrzył się nieważności postepowania ani też naruszenia przepisów prawa materialnego. Wobec tego stwierdzić należy, że wywiedziona przez powoda apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego dotyczące zasadzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, dlatego też w tym zakresie apelacja polegała oddaleniu jako niezasadna na podstawie art. 385 k.p.c.

Rację należy przyznać skarżącemu, że błędnie Sąd Rejonowy ustalił koszty procesu. Od dochodzonej przez powoda kwoty w wysokości 58665,38 zł zasądzono kwotę 10362,00 zł, co stanowi 18 % żądania. Skoro zatem powód wygrał proces w 18%, to taką część kosztów powinien ponieść pozwany. Na koszty powoda złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 3600 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935). Tak wiec należało obniżyć koszty do kwoty 648 zł (3600 zł x 18%) .

Również w punkcie 3. wyroku Sąd I instancji błędnie nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi kwotę 2934 zł tytułem opłaty od pozwu. W sytuacji cofnięcia pozwu to na powodzie ciąży obowiązek poniesienia kosztów procesu, gdyż jest on strona przegrywającą sprawę i powinien uiścić koszty zgodnie z art. 98 k.p.c. Zatem należna do pobrania od pozwanego opłata od pozwu, winna wynieść nie jak wskazał Sąd Rejonowy 2934zł (58665,38 zł x 5%), lecz 519 zł (10362,00 zł x 5%).

Wobec powyższego, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok tylko w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach.

Wobec tego, że apelacja w zasadniczej części podlegała oddaleniu i pozwany winien być traktowany jako przegrywający sprawę w całości Sąd odwoławczy o kosztach postępowania apelacyjnego orzekł w oparciu o art. 102 k.p.c. Stosownie do art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Jak stwierdził Sąd Najwyższy do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych", o których mowa w art. 102 k.p.c., zaliczane są zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, prekluzja. Drugie wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Biorąc pod uwagę subiektywne przekonanie skarżącego o zasadności apelacji oraz mając na względzie, że orzeczenie wymagało korekty jedynie w zakresie kosztów procesu sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda część należnych kosztów tj. kwotę 1600 zł.tj. obniżył do w/w kwoty wynagrodzenie pełnomocnika powoda, którego pełna wysokość wynika § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935).