Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 20 stycznia 2016 roku w sprawie o sygn. akt XVIII C 5174/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od A. W. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.697,76 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, jak również kwotę 537,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.  nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pełnomocnik strony powodowej, zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie pkt 2 i zarzucając:

-

naruszenie art. 353 ¹ k.c. , art. 385 ¹ § 1 k.c., art. 385 ² k.c. oraz postanowień umowy pożyczki poprzez zakwestionowanie zasady swobody kształtowania treści umownego stosunku zobowiązaniowego, co obejmuje prawo stron do umownego uregulowania kwestii związanych z ustalaniem opłat i kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki oraz odpowiedzialnością za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z umowy.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej części wyroku poprzez dodatkowe zasądzenie od pozwanej kwoty 549 zł z odsetkami za opóźnienie od dnia 17 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz o ponowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję. Ewentualnie, apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonej części wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, zasądzenie na rzecz powódki kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja strony powodowej jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Na przedpolu właściwych rozważań, wypada zauważyć, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w trybie uproszczonym. Z tego względu, stosownie do dyspozycji art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku Sądu Odwoławczego zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, albowiem sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, Wbrew zapatrywaniom strony apelującej, Sąd a quo trafnie zastosował przepisy prawa materialnego, nie dopuszczając się jakichkolwiek uchybień w tym zakresie.

Odnosząc się się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 353 ¹ k.c wypada podkreślić, iż sformułowana w nim zasada swobody umów nie ma charakteru absolutnego i doznaje określonych przez ustawodawcę ograniczeń. Mianowicie, treść lub cel ukształtowanego przez strony stosunku prawnego nie może sprzeciwiać się właściwościom (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W piśmiennictwie w celu uzasadnienia sensu ograniczeń zasady swobody umów wskazuje się, że są one podyktowane przede wszystkim koniecznością zakreślenia właściwych ram przysługującej stronom autonomii woli. (...) prawny nie może bowiem udzielać stronom nieograniczonej kompetencji w zakresie tworzenia stosunków zobowiązaniowych o doniosłości prawnej, a w konsekwencji pozostawić tę kwestię poza kontrolą prawa. Jednocześnie wskazane w treści art. 3531 k.c. ograniczenia zapewniają występującym w obrocie podmiotom najpełniejszą realizację zasady swobody umów ( K. Bączyk, Glosa do wyroku SN z dnia 16 lutego 2001 r., IV CKN 244/2000, OSP 2002, z. 3, poz. 149). Spośród trzech kryteriów ograniczających swobodę umów, podstawowe znaczenie należy przypisać wskazanemu w przepisie art. 3531 k.c. wymogowi zgodności treści i celu stosunku z ustawą. Swobodę kontraktową stron ograniczać mogą jedynie przepisy o charakterze iuris cogentis, a więc bezwzględnie obowiązujące, w tym także semiimperatywne, tj. takie, których bezwzględnie obowiązujący charakter działa tylko w jednym kierunku.

W tym kontekście należy w pełni zaaprobować rozważania Sądu I instancji co do charakteru opłaty przygotowawczej zastrzeżonej na rzecz strony powodowej w umowie pożyczki. Trafnie wywiódł Sąd meriti, iż zastrzeżenie tego rodzaju świadczenia w wysokości stanowiącej równowartość ok. 25 % kwoty pożyczki przekazanej do wypłaty jest w istocie niedopuszczalną próbą obejścia przepisu art. 359 § 2 ¹ k.c stanowiącego o odsetkach maksymalnych. Nie powielając w tym miejscu szczegółowych rozważań Sądu Rejonowego, należy zgodzić się z twierdzeniem, że tego rodzaju zastrzeżenie umowne w świetle art. 58 § 1 k.c. jest nieważne.

Nie zasługują również na uwzględnienie twierdzenia skarżącego, negujące abuzywny charakter klauzuli umownej przewidującej obowiązek zapłaty na rzecz pożyczkodawcy opłat za przekazanie sprawy do postępowania windykacyjnego, przygotowania i wysyłki monitu i wezwań

Zgodnie z art. 3851 § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W § 3 przywołanego przepisu, ustawodawca mianem nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umowy określił te postanowienia, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Zgodnie z art. 3851 § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie na osobę, która na tą okoliczność się powołuje. Należy zauważyć, że regulacja zawarta w art. 3851–3853 k.c. ma charakter szczególny w stosunku do tych przepisów, które mają powszechne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy (art. 58, 3531 czy 388 k.c.). Uzasadnieniem dla jej wprowadzenia ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny był zamiar zapewnienia konsumentom bardziej skutecznej ochrony w stosunkach umownych z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (por. A. Kidyba (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna., Lex 2014)

W świetle wyżej poczynionych uwag, zastrzeżenie w pkt 13 umowy pożyczki kwoty 198 zł tytułem kosztów przygotowania i wysyłki monitu i wezwań oraz przekazania sprawy do postępowania windykacyjnego Sąd Rejonowy zasadnie uznał za klauzulę abuzywną. Obciążenie konsumenta rażąco wygórowanymi kosztami dochodzenia należności, nieadekwatnymi do rzeczywistych wydatków ponoszonych zwykle za tego rodzaju czynności, niewątpliwie godzi w dobre obyczaje, naruszając uczciwe praktyki kupieckie i interes konsumenta w sposób rażący. Swoboda kształtowania stosunku umownego oraz wiedza konsumenta o harmonogramie spłat i opłatach związanych z windykacją nie stanowią usprawiedliwienia dla tego rodzaju praktyk, w których jedna ze stron, wykorzystując swoją ekonomiczną przewagę i pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia konsumenta. Należy mieć przy tym na uwadze, iż strona powodowa nie wykazała, by rzeczone postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie z pożyczkobiorcą. Tym samym Sąd Rejonowy na podstawie art. 3851 § 1 k.c. i art. 385 ² k.c. dokonał trafnej oceny spornego postanowienia umowy, dochodząc do wniosku, iż stanowi ono klauzulę niedozwoloną, która nie wiąże pozwanej.

W świetle przytoczonych powyżej argumentów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.