Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 18 marca 2022 r., wydanym w sprawie z powództwa (...) z siedzibą w T. (Estonia) przeciwko I. M. (1) o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi oddalił powództwo.

Apelację od tego wyroku złożyła strona powodowa, zaskarżając go w całości, domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz żądając zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie:

⚫

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny wiarygodności zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób dowolny, z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów, a w konsekwencji błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy polegające na:

• bezpodstawnym uznaniu, że brak jest dowodu wskazującego na to, że strona powodowa nabyła wierzytelność przeciwko pozwanemu, ma prawo dysponować wierzytelnością i może jej skutecznie dochodzić, w sytuacji, gdy do pozwu dołączono jako dowód oświadczenie (...) Sp. z o.o. – wierzyciela pierwotnego – na okoliczność zbycia wierzytelności na rzecz powoda;

• sprzecznym z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wnioskowaniem, że oświadczenie (...) Sp. z o.o. – wierzyciela pierwotnego – nie stanowi wiarygodnego dowodu przejścia wierzytelności na powoda i nieprzerwanego ciągu następstw prawnych;

• braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i braku uznania, że dokumenty przedstawione przez powoda dowodzą zasadność żądania zapłaty kwoty wynikającej z umowy pożyczki, podczas gdy strona powodowa przedstawiła dokumenty wykazujące zasadność roszczenia w sposób kompletny i wyczerpujący;

⚫

art. 230 k.p.c. poprzez brak uznania przez Sąd za przyznane przez pozwaną faktów i twierdzeń strony powodowej przytoczonych na poparcie żądania pozwu w sytuacji, gdy strona pozwana nie wypowiedziała się co do tych faktów, a w konsekwencji uznanie przez Sąd twierdzeń i faktów przytoczonych przez stronę powodową dotyczących istnienia i wysokości zobowiązania za nieudowodnione;

⚫

art. 339 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie budzą uzasadnione wątpliwości, w sytuacji, gdy strona powodowa wykazała zawarcie umowy pożyczki z pozwaną i fakt przekazania jej pożyczonej kwoty;

⚫

art. 384 § 1 i 4 k.c. poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji uznanie przez Sąd, że powód nie przedstawił wiarygodnego dowodu na istnienie wierzytelności przysługującej względem pozwanej, pomimo tego, że powód przedstawił wszystkie dokumenty należycie dokumentujące wymagalność i wysokość zobowiązania;

⚫

art. 509 § 1 k.c. poprzez uznanie, że powód nie wykazał podstawy przelewu wierzytelności przysługującej względem pozwanej w sytuacji, gdy załączone do pozwu dokumenty jednoznacznie wskazują na zaistnienie cesji wierzytelności z wierzyciela pierwotnego na powoda;

⚫

art. 720 § 1 k.c. poprzez oddalenie na jego podstawie powództwa w sytuacji, gdy powód, zgodnie z essentialia negotii, umowy pożyczki przeniósł na pozwaną własność określonej ilości pieniędzy, a pozwana zobowiązała się zwrócić tę samą ilość pieniędzy, czego jednak nie uczyniła.

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo następującą okoliczność faktyczną:

I. M. (1) zmarła w dniu 9 marca 2022 r. (skrócony odpis aktu zgonu I. M., k. 77).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Rozpoznanie sprawy po wniesieniu apelacji przez stronę powodową skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku, zniesieniem postępowania w określonym zakresie i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Śmierć osoby fizycznej w trakcie procesu stanowi przeszkodę w jego kontynuowaniu i w przypadku, gdy przedmiotem procesu są prawa i obowiązki, które przechodzą na następców prawnych, musi nastąpić zawieszenie postępowania (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.). Niezawieszenie postępowania i jego kontynuowanie bez wstąpienia w miejsce zmarłej strony jej następców prawnych, powoduje nieważność postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.), gdyż nieżyjąca osoba fizyczna nie posiada zdolności sądowej (tak np. w wyroku SN z dnia 15 lipca 1998 r., II CKU 19/98, niepubl. lub w postanowieniu SN z dnia 9 kwietnia 2003 r., I CK 369/02, niepubl.). Stosownie do art. 378 § 1 in fine k.p.c., Sąd II instancji zobowiązany jest wziąć pod uwagę nieważność postępowania z urzędu w granicach zaskarżenia. Pozwana I. M. (1) zmarła w dniu 9 marca 2022 r., a więc po wszczęciu postępowania w sprawie, jednak przed zamknięciem rozprawy. W takiej sytuacji Sąd meriti winien był podjąć formalne czynności procesowe zmierzające do wyeliminowania z prowadzonego postępowania podmiotu nieposiadającego zdolności sądowej poprzez zawieszenie postępowania z urzędu na mocy art. 174 § 1 pkt. 1 k.p.c., a następnie podjęcie go z udziałem jego następców, z zaznaczeniem w treści orzeczenia, że wstępują oni do postępowania w miejsce zmarłego – tak się jednak nie stało, gdyż Sąd przed zamknięciem rozprawy i wydaniem zaskarżonego wyroku nie miał wiadomości o śmierci strony. W efekcie sprawa toczyła się przed Sądem Rejonowym, w okresie od dnia śmierci pozwanej do zakończenia postępowania w instancji, z udziałem strony nieposiadającej zdolności sądowej, a więc w warunkach nieważności postępowania opisanej w art. 379 pkt. 2 k.p.c. Stwierdzenie nieważności postępowania skutkuje – choćby strona skarżąca nie czyniła tej kwestii podstawą swych zarzutów apelacyjnych – obligatoryjnym uchyleniem zaskarżonego wyroku, zniesieniem postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania; podstawą prawnoprocesową takiego rozstrzygnięcia jest art. 386 § 2 k.p.c. Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego pozostawiono Sądowi meriti na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.