Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 października 2012 r. D. Ś. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych A. A. (1), E. A. i B. A. kwoty 6.672,84 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem należności związanych z lokalem zajmowanym przez pozwanych, wskazanych w wezwaniu do zapłaty z 11 października 2012 r. oraz w rachunku (...), tj. kwot po 1.160 zł tytułem czynszu najmu za miesiące sierpień, wrzesień i październik oraz kwoty: 3.046,57 zł tytułem rozliczenia mediów (rachunki (...)), a także kwoty 146,27 zł tytułem zwrotu ekspertyzy urządzenia pomiarowego energii elektrycznej (rachunek (...)).

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi uwzględnił żądanie pozwu wydając 17 grudnia 2012 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt III Nc 1588/12.

W dniu 17 maja 2013 r. pozwani złożyli sprzeciw od nakazu zapłaty domagając się oddalenia powództwa. W sprzeciwie zgłosili także zarzut potrącenia wierzytelności w kwocie 5000 złotych, a ponadto wnieśli powództwo wzajemne o zapłatę od powoda solidarnie na ich rzecz kwoty 2.399,22 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nakładów na lokal.

Pismem z dnia 16 maja 2014 r. powód ograniczył powództwo do kwoty 5.799,43 zł. Wskazał, że 10 stycznia 2013 r. dokonano rozliczenia najmu i zaliczenia na poczet zaległości najemcy wpłaconej przez niego kaucji. W piśmie nie dokonano rozszerzenia powództwa o nowe kwoty (zobowiązania powstałe po dacie wniesienia pozwu). W dniu 29 maja 2014 r. pozwani wyrazili zgodę na cofnięcie powództwa w zakresie kwoty 873,41 zł.

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2016 r., wydanym w sprawie o sygn. akt III C 127/14, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi uwzględnił powództwo D. Ś. przeciwko A. A. (1), E. A. i B. A. o zapłatę kwoty 5.799,43 zł (pierwotnie powód żądał kwoty 6.673 zł), w ten sposób, że zasądził solidarnie od A. A. (1) i E. A. na rzecz D. Ś. kwotę 5.799,43 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 19 października 2012 r. do dnia zapłaty oraz od B. A. na rzecz D. Ś. kwotę 3.178,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 19 października 2012 r. do dnia zapłaty ustalając, że w zakresie tej kwoty odpowiada on solidarnie z A. i E. A.. Nadto Sąd Rejonowy umorzył postępowanie co do kwoty 873,41 zł i oddalił powództwo w pozostałej części.

Tym samym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo wzajemne wytoczone przez A., E. i B. A. przeciwko D. Ś..

Sąd Rejonowy ustalił, że 30 listopada 2011 r. D. Ś. i A. A. (1) zawarli umowę najmu lokalu mieszkalnego na czas określony (od 1 grudnia 2011 r. do 31 stycznia 2013 r.). Ustalono kaucję w kwocie 5.000 zł. Zwrot kaucji miał nastąpić w terminie 30 dni od dnia wydania lokalu. Zgodnie z § 5 umowy najemca miał wykonać wszelkie prace remontowe na własny koszt, z zastrzeżeniem załącznika do umowy, w którym wskazano, że wynajmujący wykona określone prace adaptacyjne. Poniósł on koszt robocizny wymiany paneli podłogowych, natomiast pozwani pomalowali ściany, położyli gres w części pomieszczeń oraz glazurę w aneksie kuchennym. Ustalono, że opłaty za lokal (w wysokości 1.160 zł, w tym: czynsz, woda, energia elektryczna, telewizja, Internet, wózkarnia) miały być ponoszone przez pozwanych od stycznia 2012 r. Wysokość opłaty za wodę i energię elektryczną uzależniono od ich zużycia. Pozwani zamieszkiwali w lokalu w trójkę, przy czym B. A. wyprowadził się w sierpniu 2012 r. Od lipca 2012 r. pozwani nie uiścili żadnej wpłaty. A. A. (1) stwierdził, że jest okradany z energii elektrycznej. W tej sprawie prowadzono karne postępowanie przygotowawcze. W jego toku przeprowadzono dowód z opinii biegłego elektryka, który nie znalazł żadnych przyłączy umożliwiających pobór energii elektrycznej kosztem najemcy lokalu. Postępowanie to umorzono wobec stwierdzenia braku czynu. W instalacji elektrycznej nie było upływów prądu. Powód podjął próbę ugodowego załatwienia sporu dotyczącego zaległych płatności za lokal. Pozwany poprosił o zwrot nakładów poczynionych na lokal. Powód zaproponował, że może uznać część nakładów pod warunkiem, że pozwany ureguluje wszystkie wcześniejsze zaległości i zda lokal. Pozwany nie odpowiedział na tę propozycję i nie uregulował swoich zobowiązań. Pismem z 24 września 2012 r. A. A. (1) wezwał D. Ś. do zapłaty kwoty 17.407,16 zł tytułem ulepszeń, 500 zł tytułem zwrotu kosztów elektryka (który przed wszczęciem dochodzenia sprawdził instalację w lokalu na zlecenie pozwanego) oraz 5.000 zł tytułem zwrotu kaucji. Powód odmówił zapłaty, ale wyraził zgodę na rozwiązanie umowy najmu z dniem 30 listopada 2012 r. W dniu 11 grudnia 2012 r. powód odebrał klucze do lokalu. Spisano protokół zdawczo-odbiorczy, w którym wskazano na uszkodzenia i braki w wyposażeniu lokalu oraz panujący bałagan i pozostawione, zepsute sprzęty. Dnia 10 stycznia 2013 r. powód poinformował A. A. (1), że dokonuje potrącenia z kaucji odpowiednich kwot i wezwał go do uiszczenia pozostałej do zapłaty kwoty 5.799,43 zł.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 659 § 1 k.c. oraz art. 688 ¹ § 1 k.c. Podniósł, że pozwani kwestionowali fakt zamieszkiwania w lokalu, wysokość dochodzonego roszczenia oraz podnieśli zarzut potrącenia wierzytelności objętych pozwem z wierzytelnościami, jakie służyły najemcy w stosunku do powoda z tytułu zwrotu kaucji oraz z tytułu poczynionych nakładów na lokal. Tę ostatnią wierzytelność powód, zdaniem pozwanych, uznał do kwoty 4.072,06 zł. Pozwani dokonali więc potrącenia wskazanej wierzytelności oraz wierzytelności z tytułu kaucji z wierzytelnością dochodzoną przez powoda. W rezultacie wskazali, że powód jest ich dłużnikiem co do kwoty 2.399,22 zł (6.672,84 zł – 5.000 zł – 4.072,06 zł) Po pierwsze Sąd ustalił, że pozwani zamieszkiwali w lokalu, o czym była mowa wyżej. Następnie, w zakresie wysokości roszczenia, Sąd Rejonowy wskazał, że pozwani nie kwestionowali prawdziwości przedstawionych przez powoda rachunków i to na nich Sąd oparł swoje ustalenia. W odniesieniu do spornej wysokości opłat za energię elektryczną Sąd wskazał na umorzone postępowanie przygotowawcze oraz przeprowadzony przed Sądem dowód z opinii biegłego, z której wynikało, że brak było nielegalnego poboru, a w instalacji nie występowały upływy prądu. Biegły w opinii uzupełniającej przyznał, że powołał się na szereg aktów prawnych, które już nie obowiązywały, ale nie wpływało to na jego wnioski. Rozpatrując z kolei zarzut potrącenia wierzytelności powoda z wierzytelnością przysługującą pozwanym z tytułu nakładów Sąd Rejonowy wskazał, że nie można było przyjąć, by pozwany uznał wysokość i zasadność tych nakładów, zaś z umowy i załącznika wynikało, że koszt ich poniesienia obciążał najemcę. Także z art. 676 k.c. oraz art. 6e w zw. z art. 6d ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266) nie wynikało, by nakłady te obciążały wynajmującego. Ponadto pozwani nie wykazali wysokości poniesionych nakładów. W odniesieniu do zarzutu potrącenia wierzytelności przysługującej powodowi z wierzytelnością pozwanego z tytułu zwrotu kaucji Sąd Rejonowy ocenił, że takie potrącenie nie było możliwe, wobec wcześniejszego potrącenia dokonanego przez powoda poprzez oświadczenie złożone pozwanemu za pośrednictwem poczty elektronicznej. Sąd ocenił, powołując się na art. 499 k.c. i art. 61 § 2 k.c., że pozwany udowodnił fakt wysłania takiej wiadomości oraz przedstawił wszelkie możliwe dowody na potwierdzenie otrzymania jej przez pozwanego. Natomiast A. A. (1) miał poprzestać jedynie na twierdzeniu, że oświadczenia takiego nie otrzymał i nie wykazał się aktywnością dowodową w tym zakresie.

Powyższy wyrok pozwani zaskarżyli w części, tj. w zakresie powództwa głównego w punktach I. 1, 2 i 5, a w zakresie powództwa wzajemnego w punktach II. 1 i 2. Zarzucili wyrokowi:

I.  obrazę przepisów prawa procesowego, która miała istotny wpływ na treść wyroku, tj.:

1.  art. 328 § 2 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, które przejawiło się w braku przytoczenia w uzasadnieniu wyroku istotnych motywów rozstrzygnięcia, co nie pozwalało na jego ocenę, a w konsekwencji na weryfikację, czy wyrok jest uzasadniony, a przejawiające się brakiem wskazania jakie wierzytelności powoda składały się na sumę zasądzoną od pozwanych A. i E. A., a także w braku określenia, za które z wierzytelności ponosi odpowiedzialność pozwany B. A.;

2.  art. 321 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. przez brak ich zastosowania, który przejawił się przekroczeniem granic orzekania wyznaczonych treścią żądania powoda, poprzez zasądzenie od pozwanych A. i E. A. kwoty 5.799, 43 zł z ustawowymi odsetkami, a dodatkowo od B. A. kwoty 3.178,64 zł, co przy takiej redakcji komparycji wyroku doprowadziło do zasądzenia od pozwanych łącznie kwoty wyższej niż będącej przedmiotem żądania pozwu;

3.  art. 233 k.p.c. poprzez:

a.  przekroczenie przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie poprzez:

i.  pominięcie dowodu z dokumentu w postaci oświadczeń „ firmy Grupa (...)” z 17 grudnia 2014 r. i z 13 marca 2015 r.,

ii.  pominięcie dowodu z dokumentu w postaci pisma (...) sp. z o.o. z 23 grudnia 2014 r.,

z których wynika, że nie da się ustalić, czy korespondencja e-mail z 10 stycznia 2013 r. została złożona pozwanemu A. A. (1) w rozumieniu art. 61 § 2 k.c.;

b.  przekroczenie przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów zgłoszonych w sprawie poprzez bezzasadne uznanie, że wiadomość e-mail z 10 stycznia 2013 r., została nie tylko wysłana przez powoda, ale została złożona pozwanemu A. A. (1), tj. że wprowadzono ją do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że adresat mógł zapoznać się z jej treścią w sytuacji, gdy zgromadzony materiał dowodowy w sprawie nie pozwala na wyprowadzenie takiego wniosku;

4.  art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. przez ich niezastosowanie, które przejawiło się w ustaleniu zasadności roszczeń powoda w oparciu m.in. o dowód z opinii biegłego z zakresu instalacji elektrycznych i elektroenergetycznych w sytuacji, gdy zachodziły uzasadnione wątpliwości co do wiedzy biegłego, skoro jako podstawę prawną wywodów opinii podał on akty prawne, z których przeważająca większość utraciła moc obowiązującą;

5.  art. 229 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie do roszczeń objętych powództwem wzajemnym w sytuacji, gdy powód (pozwany wzajemny) przyznał fakt czynienia przez pozwanych nakładów na wynajmowany lokal i sam określił ich wartość;

II.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 61 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że wiadomość e-mail z 10 stycznia 2013 r. została skutecznie złożona przez powoda pozwanemu A. A. (1), skoro zastała wysłana z konta poczty elektronicznej D. Ś. w sytuacji, gdy oświadczenie jest wprowadzone do środka komunikacji elektronicznej, ale w taki sposób, by adresat mógł zapoznać się z jego treścią;

2.  art. 6 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na nałożeniu na pozwanych, w szczególności na A. A. (1), obowiązku udowodnienia, że nie otrzymał oświadczenia woli wyrażonego w postaci elektronicznej (e-mail z 10 stycznia 2013 r. zawierający wezwanie do zapłaty i oświadczenie o potrąceniu) w sytuacji, gdy zgodnie z zasadami rozkładu ciężaru dowodowego to na powodzie ciążył obowiązek udowodnienia złożenia powyższego oświadczenia pozwanym, w rozumieniu art. 61 § 2 k.c., nie tylko wysłania tego oświadczenia;

3.  art. 499 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na:

a.  bezzasadnym uznaniu, że 10 stycznia 2013 r. doszło do skutecznego złożenia przez powoda oświadczenia o potrąceniu obejmującego kaucję umowną w sytuacji, gdy oświadczenie powyższe nie zostało złożone pozwanym, w rozumieniu art. 61 § 2 k.c.;

b.  założeniu, że doszło do skutecznego umorzenia wierzytelności objętych oświadczeniem z 10 stycznia 2013 r., w tym w szczególności kaucji gwarancyjnej, bez analizy czy istniały wierzytelności przedstawione przez powoda do potrącenia;

III.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a przejawiający się w uznaniu, że pismo z 10 stycznia 2013 r. zawierające oświadczenie o potrąceniu i rozliczenie kaucji zostało skutecznie doręczone pozwanym i wywołało skutki w postaci umorzenia powyższej wierzytelności w sytuacji, gdy wniosku takiego nie da się wyprowadzić na podstawie dowodów zgromadzonych w toku niniejszego postępowania.

Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto zażądali zasądzenia od powoda na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwani wnieśli o jej oddalenie zarówno w zakresie powództwa głównego, jak i powództwa wzajemnego oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu za oba postępowania apelacyjne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja co do powództwa głównego w części zasługiwała na uwzględnienie. Natomiast apelacja w zakresie powództwa wzajemnego była bezzasadna. Przedstawione przez skarżących zarzuty skupiały się na trzech zasadniczych kwestiach.

W pierwszej kolejności pozwani starali się wykazać, że Sąd I instancji dopuścił się szeregu naruszeń przepisów postępowania: art. 328 § 2 k.p.c., art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c., art. 229 k.p.c., które skutkowały nieprawidłową oceną zasadności roszczeń dochodzonych przez strony. Zarzuty te, tj. odpowiednio I.1, I.4 i I.5, sprowadzały się do następujących twierdzeń: (i) Sąd Rejonowy nie wskazał jakie wierzytelności składają się na zasądzoną sumę, (ii) oparł się na opinii biegłego, która była niewiarygodna, ponieważ zawierała odwołania do nieaktualnych aktów prawnych, ( (...)) pominął okoliczność, że pozwany przyznał fakt czynienia nakładów na rzecz i sam określił ich wartość. Zarzuty te okazały się bezzasadne.

W art. 328 § 2 k.p.c. wymieniono elementy, które musi zawierać uzasadnienie wyroku. Nie ulega wątpliwości, że w uzasadnieniu sąd powinien wskazać, które z roszczeń powoda uznał za uzasadnione i dlaczego. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia powyższego przepisu postępowania. Z uzasadnienia wyroku wynika bowiem jednoznacznie, o jakich wierzytelnościach Sąd ten orzekał. Nie ulega wątpliwości, że Sąd Rejonowy wziął za podstawę swego orzeczenia rozliczenie najmu z k. 226, tj. uznał za zasadne roszczenie powoda co do kwot tam wyszczególnionych (łącznie 10.799,43 zł), z uwzględnieniem potrącenia tej wierzytelności z wierzytelnością pozwanych z tytułu zwrotu kaucji (5.000 zł) (s. 5 i 9 uzasadnienia). Nie jest prawdziwe twierdzenie skarżących, zgodnie z którym z uzasadnienia nie sposób wywnioskować, które z wierzytelności wskazanych wyżej Sąd Rejonowy uznał za zasadne. Sąd ten uznał zasadność wszystkich wierzytelności w jego ocenie dochodzonych przez powoda pomniejszonych o kwotę 5.000 zł. Również skarżący nie mogli mieć w tym zakresie żadnych wątpliwości, skoro sformułowali zasadny zarzut naruszenia art. 321 k.p.c., o czym niżej.

Zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c. w przypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd może wezwać biegłego. Z kolei art. 233 § 1 k.p.c. formułuje zasadę dokonywania przez sąd oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarówno Sądu Najwyższego jak i sądów powszechnych skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl., z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, OSNC 2000, nr 10, poz. 189 i z 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 732). Dla skuteczności tego zarzutu konieczne jest wykazanie, że Sąd dokonując oceny uchybił zasadom logiki lub doświadczenia życiowego.

W świetle powyższego przedstawiony przez skarżących zarzut błędnej oceny opinii biegłego stanowił co najwyżej niedopuszczalną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji. W istocie skarżący zarzucali biegłemu niekompetencję w związku z przywołaniem w opinii nieaktualnych aktów prawnych. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. opierając się na opinii sporządzonej przez biegłego popełniającego tego typu błędy, a teza skarżących nie stanowiła nawet równoprawnej, dopuszczalnej oceny tego materiału dowodowego. Biegły powołany był bowiem na okoliczność istnienia nieprawidłowości w instalacji elektrycznej lokalu, ewentualnie pomijalności stwierdzonych upływów, nie zaś na okoliczność aktualnie obowiązujących prawnych regulacji w sektorze energetycznym. Powołanie przez niego w opinii określonych aktów prawnych było zbędne, a błąd w tym zakresie nie mógł rzutować na ocenę wiedzy i doświadczenia biegłego w zakresie jego specjalności, tj. elektryki, nie zaś prawa energetycznego. Stając na rozprawie biegły przyznał, że powołał błędne akty prawne, po czym potwierdził, że nie miało to wpływu na wnioski płynące z opinii. Pozytywną ocenę opinii biegłego wspierała ponadto jej zasadnicza zgodność z twierdzeniami specjalisty powołanego w karnym postępowaniu przygotowawczym, który badał tę samą instalację elektryczną. Tak więc Sąd Rejonowy postąpił prawidłowo dając wiarę wskazanej opinii – jego rozumowanie nie zawierało błędów logicznych, ani nie sprzeciwiało się zasadom doświadczenia życiowego.

Art. 229 k.p.c. stanowi, że nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Z uzasadnienia apelacji wynika, że skarżący upatrywali błędu Sądu Rejonowego nie tyle w pominięciu przyznania przez powoda pewnych okoliczności faktycznych, co w przyjęciu przez ten Sąd, że powód nie uznał roszczenia pozwanych o zwrot nakładów na lokal. Abstrahując od sformułowania zarzutu, które pomija różnicę pomiędzy przyznaniem pewnych faktów (art. 299 k.p.c.), a uznaniem roszczenia (art. 213 § 1 k.p.c., względnie materialnoprawne uznanie wierzytelności) należy wskazać, że Sąd Rejonowy w sposób klarowny i przekonujący wskazał dlaczego nie przyjął twierdzeń pozwanych o rzekomym uznaniu przez powoda ich roszczeń z tytułu poczynionych nakładów (s. 7 i 8 uzasadnienia). Sąd Okręgowy podzielił w tym względzie wywody Sądu Rejonowego odwołując się do tam przedstawionego rozumowania. Wystarczyło tutaj jedynie przypomnieć, że powód konsekwentnie w toku całego postępowania kwestionował wartość ulepszeń poczynionych w lokalu. Roszczeń pozwanych nie uznał także w toku negocjacji. W piśmie z dnia 1 października 2012 r. (k. 86) powód w sposób oczywisty wysunął jedynie propozycję ugodowego rozwiązania sporu wskazując wpierw, że odmawia zapłaty żądanej przez A. A. (1) kwoty, a następnie zaznaczając, że dopiero po przedstawieniu odpowiednich dokumentów podejmie decyzję w kwestii poniesionych przez najemcę nakładów (k. 87). Strona pozwana w sposób oczywiście niezasadny upatrywała we wskazanym piśmie uznania swoich roszczeń.

W drugiej kolejności Sąd Okręgowy rozpatrzył zarzut I.2., w którym skarżący zasadnie zarzucili naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 321 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. Z wskazanych przepisów wynika, że na powodzie spoczywa obowiązek dokładnego określenia żądania oraz przytoczenia okoliczności faktycznych uzasadniających to żądanie, natomiast sąd jest związany żądaniem pozwu, tj. w szczególności nie może orzekać ponad to, czego powód się domagał. Przypomnieć również należy, że generalnie zmiana powództwa jest dopuszczalna (art. 193 § 1 k.p.c.), jednak i w tym wypadku na powodzie, w szczególności reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, spoczywa obowiązek precyzyjnego sformułowania żądania pozwu. Powinien on wskazać nową dochodzoną kwotę oraz nierozerwalnie związaną z nią podstawę faktyczną żądania.

Powód w niniejszej sprawie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Początkowo wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 6.672,84 zł, zaś za podstawę tego żądania wskazał swoje roszczenia wyszczególnione w wezwaniu do zapłaty z 11 października 2012 r. oraz w rachunku (...). Pismem z dnia 16 maja 2014 r. powód ograniczył powództwo do kwoty 5.799,43 zł, zaś za podstawę swego żądania wskazał roszczenia wymienione w rozliczeniu z 10 stycznia 2013 r. opiewające na kwotę 10.799,43 zł. Jednocześnie jednak nie rozszerzył powództwa do kwoty 10.799,43 zł, a ograniczył je do kwoty 5.799,43 zł. W rezultacie nie doszło do skutecznej zmiany żądania pozwu, tj. objęcia nim również nowych roszczeń (powstałych po wniesieniu powództwa). Bez znaczenia dla obowiązku rozszerzenia powództwa pozostawało przeświadczenie pozwanego o skutecznym złożeniu przez niego oświadczenia o potrąceniu. Wobec braku rozszerzenia żądania Sąd Rejonowy miał obowiązek orzekać w jego pierwotnych granicach (a więc tylko co do roszczeń wskazanych w pozwie) przy uwzględnieniu cofnięcia pozwu co do kwoty 873,41 zł. Inne należności niż wyszczególnione w wezwaniu do zapłaty z 11 października 2012 r. oraz w rachunku (...) w ogóle nie powinny były stać się przedmiotem postępowania przed Sądem I instancji. Sąd Rejonowy, orzekając w granicach kwoty 10.799,43 zł, dopuścił się więc naruszenia art. 321 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c. W związku z wyrażeniem zgody przez pozwanych na cofnięcie pozwu co do kwoty 873,41 zł nie doszło do zrzeczenia się przez powoda tego roszczenia (art. 203 § 1 k.p.c.). Oznacza to, że w stosunku do roszczeń powoda innych niż wymienione we wskazanych dokumentach nie doszło do stanu zawisłości sporu, zaś w stosunku do kwoty 873,43 zł stan ten ustał wraz ze skutecznym cofnięciem powództwa. Również Sąd II instancji był związany żądaniem pozwu i w takich granicach ocenił zasadność roszczeń powoda.

Dla oceny zasadności tych roszczeń istotne znaczenie miało uwzględnienie trzeciej grupy zarzutów sformułowanych przez skarżących: I.3, II.1, II.2, II.3 i III. W odniesieniu do zarzutu I.3.a. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że niezasadnym jest podnoszenie zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. w sytuacji, gdy sąd nie odnosi się w uzasadnieniu do określonego dowodu. W takim wypadku należy podnieść zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. i jako taki Sąd ten zarzut rozważył. W pierwszej kolejności konieczne było jednak uporządkowanie zagadnień, na które apelujący zwracali uwagę w pkt I.3., II.1., II.2, II.3 i III apelacji.

Analizując wymienione wyżej zarzuty Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że skarżący zasadniczo mieli na celu zwrócenie uwagi Sądu na kwestię skuteczności złożenia przez powoda, za pośrednictwem poczty elektronicznej, oświadczenia o potrąceniu przysługujących mu wierzytelności z wierzytelnością pozwanych z tytułu zwrotu kaucji. Ich zdaniem Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia prawa procesowego, tj. art. 328 k.p.c. i art. 233 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez pominięcie dowodu z dokumentów (oświadczeń „ firmy Grupa (...)” oraz (...) sp. z o.o.) oraz niedopuszczalną w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego (por. wyżej uwagi na kanwie art. 233 k.p.c.) ocenę pozostałych dowodów przy przyjęciu, że ciężar wykazania możliwości zapoznania się przez A. A. (1) z oświadczeniem o potrąceniu złożonym przez D. Ś. za pośrednictwem poczty elektronicznej spoczywał na pozwanych (zarzuty I.3, II.2). Powyższe stanowi sedno problemu, który starali się zasygnalizować skarżący podnosząc następnie, że doszło do błędnego ustalenia, że oświadczenie o potrąceniu zostało wprowadzone do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że A. A. (1) mógł zapoznać się z jego treścią (zarzut III). To z kolei prowadziło do naruszenia prawa materialnego, tj. art. 61 § 2 k.c. poprzez uznanie, że oświadczenie o potrąceniu zostało skutecznie złożone (zarzut II.1) i, w konsekwencji, art. 499 k.c. ponieważ w braku skutecznego oświadczenia woli nie mogło być mowy o wywołaniu skutku w postaci potrącenia (zarzut II.3).

Odnosząc się do powyższego Sąd Okręgowy ocenił, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 328 k.p.c. pomijając dowody z oświadczeń wskazanych wyżej podmiotów. Pominięcie to nie budzi wątpliwości i wywarło wpływ na wynik postępowania. Choć pismo (...) sp. z o.o. nie zawierało żadnych informacji, które mogły zaważyć na rozstrzygnięciu (wskazano w nim jedynie, że adresatem zapytań dotyczących usługi (...) może być jedynie spółka prawa amerykańskiego (...) Inc.), to już oświadczenia dostawcy usług internetowych działającego pod firmą Grupa (...), wskazywało na możliwość niedostarczenia wiadomości elektronicznej do adresata bez wygenerowania ostrzeżenia o takim błędzie. Gdyby Sąd Rejonowy nie pominął dowodu z tych dokumentów musiałby dojść do wniosku, że powód dowodząc z całą pewnością faktu wysłania wiadomości, nie podołał jednak spoczywającemu na nim z mocy art. 6 k.c. ciężarowi wykazania dojścia wiadomości do skrzynki A. A. (1). Tym samym Sąd I instancji naruszył art. 233 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. przyjmując nieprawidłowo, że powód fakt ten udowodnił. Tymczasem jedynym prawidłowym wnioskiem wynikającym z całości zgromadzonego materiału dowodowego ocenianego w świetle obowiązujących reguł rozkładu ciężaru dowodu było przyjęcie, że wiadomość elektroniczna nadana przez D. Ś. na adres mailowy A. A. (1) nigdy do jego skrzynki nie dotarła. W pozostałym zakresie, biorąc również pod uwagę niezasadność zarzutów I.1 i I.4, Sąd Okręgowy podzielił i przyjął za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

Oczywistą konsekwencją powyższego było naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 61 § 2 k.c. i art. 499 k.c. W niniejszej sprawie nie doszło do potrącenia przez powoda przysługujących mu wierzytelności z wierzytelnością pozwanych z tytułu zwrotu kaucji. Nie ulegało natomiast wątpliwości, że w takim wypadku złożone przez pozwanych oświadczenie o potrąceniu było skuteczne. W rezultacie, choć żądanie pozwu – zasądzenia 5.799,43 zł – było uzasadnione, to jednak w zakresie 5.000 zł zostało ono spełnione przez pozwanych poprzez zaliczenie na jego rzecz wpłaconej kaucji. Powództwo należało więc uwzględnić do kwoty 799,43 zł. Jak wynikało z prawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego dokonane potrącenie w całości pokryło należność, za którą odpowiadał solidarnie z pozostałymi lokatorami B. A. (art. 688 ¹ k.c.), stąd powództwo w stosunku do niego musiało zostać oddalone.

O odsetkach należało orzec na podstawie art. 481 § 1 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Termin do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty upłynął przed 19 października 2012 r. (data wniesienia pozwu). Powód dochodził odsetek od tego dnia. Mając powyższe na uwadze, należały się powodowi odsetki ustawowe od przyznanej kwoty od 19 października 2012 r. Z uwagi na zmianę brzmienia art. 481 k.c. ustaloną ustawą z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1830), koniecznym było zasądzenie odsetek ustawowych za okres do 31 grudnia 2015 r., zaś począwszy od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty zobowiązanie pozwanego do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie.

Natomiast w zakresie powództwa wzajemnego Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy. Powództwo wzajemne było oczywiście bezzasadne z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji. Pozwani (powodowie wzajemni) nie wykazali wartości dokonanych nakładów, nie przejawiając w tym zakresie inicjatywy dowodowej w szczególności w zakresie wnioskowania co dowodu z opinii biegłego, który mógł dokonać szacunku poczynionych, według twierdzeń pozwanych, nakładów na lokal. Z powyższych względów apelacja pozwanych (powodów wzajemnych) w tym zakresie nie podlegała uwzględnieniu.

Mając na uwadze, że wywiedziona apelacja w zakresie powództwa głównego zasługiwała w części na uwzględnienie, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.: zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I zasądzając solidarnie od A. A. (1) i E. A. na rzecz D. Ś. kwotę 799,43 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 października 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; oddalając powództwo w stosunku do B. A.; umarzając postępowanie co do kwoty 873,41 zł i orzekając o kosztach procesu za I instancję. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadną.

W zakresie powództwa głównego Sąd Okręgowy rozstrzygnął o kosztach postępowania zarówno w I, jak i w II instancji na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., który stanowi, że w razie częściowego uwzględnienia żądania Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Pozwani w obu instancjach ulegli jedynie co do nieznacznej części swojego żądania. W I instancji ponieśli przy tym koszty procesu w łącznej wysokości 1.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.). Natomiast w II instancji pozwani A. A. (1) i E. A. ponieśli koszty postępowania w łącznej wysokości 1.490 zł, w tym kwotę 290 zł tytułem opłaty od apelacji (art. 13 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1025) oraz kwotę 1.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, których wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. z 2015 r. poz. 1800), zaś pozwany B. A. poniósł koszty w wysokości 600 zł tytułem zastępstwa procesowego, których wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 powyższego rozporządzenia.

O kosztach postępowania w II instancji w zakresie apelacji dotyczącej powództwa wzajemnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. Wobec oddalenia apelacji w tym zakresie powodowi (pozwanemu wzajemnemu) należne były koszty postępowania. D. Ś. poniósł w postępowaniu apelacyjnym koszty w łącznej wysokości 600 zł tytułem zastępstwa procesowego ustalone co do wysokości na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. z 2015 r., poz. 1804.