Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 marca 2022 r. wydanym w sprawie III C 696/20, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa K. J. (1), przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., o zapłatę:

zasądził od Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz K. J. (1) kwotę 393,60 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;

oddalił powództwo w pozostałej części;

zasądził od K. J. (1) na rzecz Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.638,28 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty;

nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

od K. J. (1) kwotę 519,28 zł;

od Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 45,16 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając rozstrzygnięcie w części, tj. co do punktu 2., 3. i 4a.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne uznanie, iż powód miał obowiązek zlecić naprawę po otrzymaniu kosztorysu, jeżeli dopiero decyzja o przyznaniu odszkodowania i wypłata odszkodowania dają pewność, co do ostatecznej kwoty odszkodowania, a zlecenie naprawy przed otrzymaniem odszkodowania mogło narazić bezpośrednio poszkodowanego na konieczność poniesienia kosztów naprawy, za które odpowiadał ubezpieczyciel;

naruszenie prawa materialnego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a konkretnie:

art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w zaniżonej wysokości z uwagi na uznanie, że uzasadniona stawka najmu pojazdu zastępczego opiewa na kwotę 130 zł brutto jak to wysnuwał pozwany, a nie 160 zł netto, za którą to kwotę wynajem pojazdu zastępczego rzeczywiście został przeprowadzony;

art. 362 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez uznanie, że poszkodowana nie zastosowała się do obowiązku minimalizacji szkody, w sytuacji, gdy poszkodowana wynajęła samochód zastępczy za stawkę, którą Sąd Rejonowy uznał za rynkową,

art. 362 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez uznanie, że poszkodowany nie zastosowała się do obowiązku minimalizacji szkody, w sytuacji, gdy poszkodowany nie ma żadnego obowiązku naprawy pojazdu z własnych środków i ma prawo czekać na odszkodowanie, również w wypadku likwidacji bezgotówkowej, gdyż ostatecznie to poszkodowany ponosi ryzyko finansowe odmowy wypłaty odszkodowania i ponoszenia kosztów naprawy.

W związku z tak postawionymi zarzutami skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda tytułem kosztów pojazdu zastępczego kwoty 4 614,80 zł od wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lipca 2017 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w pierwszej instancji z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, obciążenie pozwanej nieuiszczonymi kosztami sądowymi oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powoda, pozwany wniósł o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej, a także o zasądzenie od skarżącego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się niezasadna i jako taka skutkowała oddaleniem.

Przede wszystkim podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie mógł zostać uznany za skuteczny. Należy wskazać, że zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że – co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Takiego działania skarżącego zabrakło w rozpoznawanej sprawie, niezasadne są zarzuty naruszenia zarówno art. 233 § 1 k.p.c.. Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę Sądu I instancji, który uznał, iż zasadnym jest przyjęcie pierwszego z powyższych wariantów, a tym samym uznanie, iż uzasadnionym pozostawało rozpoczęcie naprawy bezpośrednio po przekazaniu przez ubezpieczyciela kosztorysu naprawy. Decydujące znaczenie dla tej oceny miała okoliczność, że naprawa odbywała się bezgotówkowo, a poszkodowany do tego stopnia nie ingerował w proces likwidacji szkody przez powoda, po cesji wierzytelności, że nawet nie potrafił wskazać, w którym warsztacie była przeprowadzona naprawa jego uszkodzonego pojazdu. W tej sytuacji zatem należało uznać, że naprawa pojazdu mogła rozpocząć się wcześniej, zwłaszcza, że odbywała się ona w sposób bezgotówkowy, poszkodowany nie był zmuszony oczekiwać na wypłatę odszkodowania, bowiem nie musi dysponować środkami finansowymi na przeprowadzenie naprawy samochodu.

Zgodzić się również należy z Sądem I instancji, który uznał, iż nie można dać wiary powodowi jakoby nie zajmował się on zleceniem naprawy pojazdu. Skoro poszkodowany nie posiada wiedzy, gdzie bezgotówkowo pojazd naprawiono, jak również dokonał cesji praw z tytułu odszkodowania za uszkodzenie pojazdu na rzecz powoda, to zasady doświadczenia życiowego nakazują przyjąć, iż proces naprawy pojazdu, jak cały proces likwidacji szkody, przeprowadzany był przez powoda. Dodatkowo świadczy o tym również treść wiadomości e-mail powoda z dnia 4 maja 2017 roku, w której powód wskazał, iż do dnia przekazania kwoty bezspornej na właściwe konto, auto pozostaje w stanie zdemontowanym na warsztacie. Wiadomość ta w sposób jednoznaczny przeczy twierdzeniom powoda, iż nie posiada on wiedzy o procesie naprawy oraz o tym, gdzie pojazd był naprawiany.

Mając powyższe okoliczności na uwadze za niezasadne również należało uznać podniesione zarzuty naruszenia prawa materialnego, w szczególności zarzutu naruszenia art. 361 k.c. oraz art. 362 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W orzecznictwie nie ulega wątpliwości, że koszty poniesione przez poszkodowanego z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego są normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. z uwagi na niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego w sytuacji jego uszkodzenia lub zniszczenia. Jeżeli więc poniesione zostały koszty związane z wynajmem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Postulat pełnego odszkodowania przemawia bowiem za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek uszkodzenia lub zniszczenia. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r. III CZP 14/97 OSNC 1997/8/103)

Nie mniej jednak poszkodowany decydując się na najem pojazdu u powoda z jednoczesnym brakiem skorzystania z oferty przedstawionej przez ubezpieczyciela prowadzącego proces likwidacji szkody naruszył obowiązek minimalizacji szkody, czym bezpodstawnie próbował rozszerzyć zakres odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej.

Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego, czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56, pogląd zaaprobowany również w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2018 roku, I CSK 637/17, Lex nr 2485385). Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego, które uzyskało aprobatę również w licznych orzeczeniach sądów powszechnych (por. m.in. wyroki Sądu Okręgowego w Łodzi z : dnia 7 maja 2018 roku, III Ca 254/18, Lex nr 2544472, 5 czerwca 2019 roku, III Ca 240/19, Lex nr 2718946, dnia 29 listopada 2017 roku, XIII Ga 552/17, Lex nr 2420221, z dnia 24 listopada 2017 roku, XIII Ga 944/17, Lex nr 410571, z dnia 17 listopada 2017 roku, XIII Ga 1169/17, Lex nr 2421606, z dnia 6 listopada 2017 roku, XIII Ga 730/17, Lex nr 2404967, z dnia 25 października 2017 roku, XIII Ga 711/17, Lex nr 2414859, z dnia 4 października 2017 roku, XIII Ga 714/17, Lex nr 2386164, 15 stycznia 2020 roku, XIII Ga 668/19, Lex nr 2772880, 4 września 2020 roku, XIII Ga 1359/19, Lex nr 3061961, wyroki Sądu Okręgowego w Szczecinie z : dnia 13 kwietnia 2018 roku, VIII Ga 297/18, Lex nr 2506957, z dnia 6 lipca 2018 roku, VIII Ga 297/18, Lex nr 2537626, wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 21 lutego 2018 roku, I Ca 12/18, Lex nr 2463756 czy też wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 15 maja 2018 roku, V Ga 52/18, Lex nr 2538205).

W okolicznościach przedmiotowej sprawy pozwany przedstawił zgłaszającemu szkodę informację dotyczącą najmu pojazdu zastępczego, co stanowiło w sprawie okoliczność bezsporną. Poszkodowany natomiast całkowicie zignorował ofertę pozwanego, nie podjął jakichkolwiek prób kontaktu z ubezpieczycielem celem ustalenia warunków tego najmu, prób takich nie podjął także działający w imieniu poszkodowanego powód. K. J. (2) nie wskazał przy tym żadnych ważnych względów, które wskazywałyby na zasadność skorzystania z oferty powoda, zamiast propozycji ubezpieczyciela.

Jak to zostało podkreślone w dotychczasowej części uzasadnienia sama wygoda poszkodowanego nie może uzasadniać skorzystania z rażąco droższej oferty innego podmiotu, współpracującego z warsztatem naprawczym, i zupełnego zlekceważenia interesu pozwanego ubezpieczyciela. Zdaniem Sądu, skoro poszkodowany miał możliwość i złożono mu propozycję skorzystania z tańszych usług najmu i z niej nie skorzystał, to nie może kosztami swych decyzji obciążać pozwanego. Co za tym idzie Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, iż koszty wynajętego przez niego pojazdu, w zakresie przekraczającym koszty tego najmu w przypadku zawarcia umowy najmu z warsztatem współpracującym z ubezpieczycielem, nie powinny zatem podlegać indemnizacji.

W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 450 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.