Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W wyroku z 18 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi zasądził od C. T..U. V. (...) w W. na rzecz powoda T. M.: kwotę 5000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 13 października 2011 roku do dnia zapłaty (pkt 1a), kwotę 970,90 złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 13 października 2011 roku do dnia zapłaty (pkt 1b), oddalił w pozostałym zakresie powództwo o zapłatę i ustalenie (pkt 2) oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że 18 czerwca 2012 r. w Ł. doszło do zderzenia samochodów osobowych. Uczestnikiem zdarzenia był powód, kierujący samochodem marki F. (...). Sprawcą zdarzenia był kierowca V. (...), korzystający z ochrony ubezpieczeniowej udzielonej przez pozwanego. W następstwie zdarzenia powód poniósł szkodę na osobie.

Sąd Rejonowy wskazał, że odpowiedzialność z tytułu tej kolizji ponosi pozwany na zasadzie winy stosownie do przepisów art. 436 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 435 § 1 i § 2 k.c. Pozwany nie kwestionował podstawy swojej odpowiedzialności, spór ograniczył się tylko do wysokości należnych powodowi świadczeń. Sąd I instancji uwzględnił częściowo powództwo uznając, że należne powodowi zadośćuczynienie powinno wynosić 11 000 zł, zaś odszkodowanie - 970,90 zł. Zasądzając uzupełniające zadośćuczynienie, Sąd Rejonowy pomniejszył je o kwotę wypłaconą powodowi w toku postępowania likwidacyjnego. Oddalił natomiast żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące ujawnić się w przyszłości.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. Podkreślił, że termin wymagalności świadczeń przysługujących poszkodowanemu od ubezpieczyciela z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów określa art. 817 § 1 k.c. Jest to termin 30 dni od dnia otrzymania przez zakład ubezpieczeń zawiadomienia o wypadku, które rodzi po jego stronie obowiązek spełnienia świadczenia w ustawowym terminie.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany, zaskarżając je w części, a mianowicie co do rozstrzygnięcia o odsetkach od kwot zasądzonych punkcie 1a i b wyroku. Apelujący zarzucił naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 321 § 1 k.p.c. przez jego niezastosowanie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych od kwot 5 000 zł i 970,90 zł od dnia 13 października 2011 roku, tj. od wcześniejszej daty niż żądał powód (tym samym ponad żądanie zgłoszone w pozwie).

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1a i 1b poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwot odpowiednio: 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 970,60 zł tytułem odszkodowania – obu z ustawowymi odsetkami od dnia 9 lutego 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według stawki określonej w normach przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 7 września 2016 roku pełnomocnik powoda przyłączył sie do apelacji z tym, że wniósł o nieobciążanie powoda kosztami postępowania apelacyjngo.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest oczywiście uzasadniona i jako taka skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Skarżący nie zakwestionował ani ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy, ani oceny materialnoprawej roszczenia. Zakres zaskarżenia w apelacji pozwanego został określony bardzo wąsko: dotyczy jedynie rozstrzygnięcia o odsetkach od kwot zasądzonych punkcie 1a i b wyroku. Wedle skarżącego błędnie wskazano datę początkową naliczania odsetek - 13 października 2011 roku - podczas gdy powód dochodził zasądzenia wskazanych przez siebie kwot z ustawowymi odsetkami od daty późniejszej, tj. od 9 lutego 2013 roku.

Zgodnie z obowiązującą w postępowaniu cywilnym zasadą dyspozytywności, to powód decyduje nie tylko o wszczęciu postępowania, ale także o zakresie rozstrzygnięcia sprawy. W konsekwencji, zgodnie z przepisem art. 321 § 1 k.p.c., sąd związany jest żądaniem zgłoszonym przez powoda w pozwie i nie może - wbrew żądaniu pozwu - zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym rozmiarze lub uwzględnić powództwa na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda.

Przypomnieć należy, że zgodnie z niekwestionowanymi w apelacji ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez Sąd Rejonowy, do zdarzenia wskutek którego T. M. doznał szkody, doszło 18 czerwca 2012 r. Powód zgłosił pozwanemu szkodę z określeniem wysokości oczekiwanych przez niego świadczeń w piśmie datowanym na dzień 9 stycznia 2013 r. Uwzględniając 30 – dniowy termin do spełnienia świadczenia, określony w art. art. 817 § 1 k.c., najwcześniejszą datą, od której można naliczać odsetki za opóźnienie w spełnieniu przez pozwanego świadczeń na rzecz powoda, jest data wskazana w pozwie - 9 stycznia 2013 r. Data określona w zaskarżonym wyroku jest wcześniejsza nie tylko od wskazanej przez powoda, ale nawet od daty, w której doszło do zdarzenia wywołującego szkodę.

W świetle powyższych okoliczności zarzut apelacyjny naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. jest uzasadniony.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone rozstrzygnięcie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zakresie żądanym przez skarżącego: ustalając datę początkową biegu odsetek ustawowych na dzień 9 lutego 2013 r., tj. zgodnie z żądaniem pozwu. Sąd Okręgowy uwzględnił przy tym zmianę art. 481 k.c., dokonaną ustawą z dnia 9.10.2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1830), zgodnie z którą odsetki za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. mają zmienioną wysokość wynikającą z tej nowelizacji.

Pomimo uwzględnienia apelacji zgodnie z żądaniem pozwanego, Sąd Okręgowy – stosując art. 102 k.p.c. -nie obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Podstawową zasadą rozliczenia w procesie jego kosztów jest zasada odpowiedzialności za wynik postępowania (art. 98 k.p.c.), jednak w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami (art. 102 k.p.c.). Zgodnie z ugruntowanym w judykaturze poglądem przyjmuje się, że ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu sądu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy. Wymaga się jednak, by przepis art. 102 k.p.c. nie był wykładany rozszerzająco, ponieważ z wyjątku nie można czynić zasady. Dlatego wykluczone jest przyjmowanie uogólnień, a zastosowanie omawianego przepisu wymaga stwierdzenia wystąpienia wyjątkowych okoliczności w konkretnej sprawie. Sąd oceniając, czy taki przypadek zachodzi, musi mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy: zarówno okoliczności związane z przebiegiem procesu, jak i pozostające poza jego obszarem (np. stan majątkowy stron, ich sytuacja życiowa). Tej oceny należy dokonać z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że w rozpoznawanej sprawie zachodzi sytuacja wyjątkowa, uzasadniająca zastosowanie zasady słuszności określonej w art. 102 k.p.c. Niewątpliwie wyrok Sądu Rejonowego w zaskarżonej części był nieprawidłowy i wymagał skorygowania w toku kontroli instancyjnej. Konieczność wniesienia apelacji zaistniała, jednak nie została wywołana uwzględnieniem przez Sąd pierwszej instancji niezasadnego roszczenia powoda. Apelacja wprawdzie zmierzała do zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie odsetek za inny (krótszy) okres czasu niż wskazany przez Sąd Rejonowy, ale zgodnie z żądaniem powoda określonym w pozwie. Na etapie postępowania apelacyjnego nie było sporu stron co do daty, od której zasadne jest naliczanie odsetek od kwot zasądzonych na rzecz powoda w pkt 1 a i b zaskarżonego wyroku. Tym samym powód konstruując swoje roszczenie w zakresie odsetek, nie dał powodu do złożenia apelacji, co więcej – do apelacji pozwanego się przyłączył. Innymi słowy: gdyby Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie pozwu w odniesieniu do daty początkowej naliczanych odsetek, to pozwany nie miałby powodu i potrzeby złożenia apelacji. W tej sytuacji procesowej obciążenie powoda kosztami postępowania apelacyjnego byłoby niesłuszne, bo nie uwzględniałoby jego stanowiska w sprawie. Trudno też argumentować, że powód przegrał sprawę na etapie postępowania apelacyjnego, skoro wyrok – po jego zmianie przez Sąd Okręgowy – w odniesieniu do odsetek uwzględnia żądanie powoda w całości.

Z powyższych względów, na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Okręgowy nie obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego.