Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2016 r. w sprawie z powództwa A. K. przeciwko (...) z siedzibą w S. reprezentowanej przez (...) Spółkę Akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi 1) zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 4600 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, 2) zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 3000 zł tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi w zakresie kwoty 500 zł od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty i w zakresie kwoty 2500 zł od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty, 3) ustalił, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za mogące powstać w przyszłości u powódki skutki zdarzenia z dnia 10 lipca 2014 r., 4) w pozostałej części oddalił powództwo, 5) zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 1972 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania oraz 6) nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 124,85 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

[wyrok k.151]

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne, w oparciu o które wydał kwestionowany wyrok, a które w całości podziela i przyjmuje za własne Sąd II instancji. W tej sytuacji nie istnieje potrzeba ich powtarzania, bowiem - jak wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy - w wypadku orzeczenia oddalającego apelację, wydanego na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji, bez uzupełniania postępowania dowodowego, sąd odwoławczy nie musi powtarzać dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych; wystarczy stwierdzenie, że ustalenia sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za swoje (tak m. in. Sąd Najwyższy w orzeczeniach z dnia 10.11.1998 r., III CKN 792/98, OSNC z 1999 r., nr 4, poz. 83; z dnia 6 lipca 2011 r., I CSK 67/11, nie publ.; z dnia 14.02.2013r., II CSK 292/12, Lex 1318346).

[uzasadnienie k.152-162]

Strona pozwana zaskarżyła powyższy wyrok w części:

a)  zasądzającej od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2700 zł tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi od kwoty 2500 zł od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 200 zł od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, tj. co do części orzeczenia zawartego w pkt 1 wyroku,

b)  zasądzającej od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2,97 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 300 zł za zamknięty okres od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia 1 stycznia 2015 r., tj. co do części orzeczenia zawartego w pkt 1 wyroku,

c)  ustalającej odpowiedzialność strony pozwanej na przyszłość, tj. co do orzeczenia zawartego w pkt 3 wyroku,

d)  rozstrzygającej w przedmiocie kosztów procesu, tj. co do orzeczenia zawartego w pkt 5 i 6 wyroku.

Strona apelująca zarzuciła naruszenie:

I.  przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, jakoby powódka wykazała poniesienie rzeczywistej straty w majątku w związku z opieką osób trzecich oraz kosztem zakupu leków, podczas gdy okoliczność ta nie została w żaden sposób wykazana,

II.  przepisów prawa materialnego, tj.

1.  art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 361 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na wadliwym uznaniu, że:

a)  powódka poniosła szkodę z tytułu kosztów opieki osób trzecich, podczas gdy powódka dochodziła odszkodowania na podstawie art. 444 § 1 k.c., co oznacza, że szkoda musi mieć charakter rzeczywisty, natomiast w niniejszej sprawie powódka nie wykazała, aby w jej majątku bądź majątku osób bliskich sprawujących nad nią opiekę doszło do powstania rzeczywistej straty (damnum emergens) bądź utraty korzyści (lucrum cessans),

b)  powódka poniosła szkodę z tytułu kosztów zakupu leków, podczas gdy powódka dochodziła odszkodowania na podstawie art. 444 § 1 k.c., co oznacza, że szkoda musi mieć charakter rzeczywisty, natomiast koszty leczenia zostały określone przez biegłych jedynie hipotetycznie – abstrakcyjnie poprzez wskazanie, jakie koszty zazwyczaj są ponoszone przy tego typu urazie, jakiego doznała powódka, natomiast biegli nie wskazali, jaką kwotę powódka faktycznie wydatkowała, co oznacza, że powódka nie udowodniła rzeczywistego ich poniesienia;

2.  art. 189 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że powódce przysługuje interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za skutki wypadku, podczas gdy opinie biegłych w sposób kategoryczny nie stwierdzały, aby w przyszłości mogły ujawnić się inne jeszcze skutki wypadku oraz biorąc pod uwagę, że w obecnym stanie prawnym poszkodowanemu interes prawny w takim przypadku nie przysługuje w związku z wprowadzeniem regulacji art. 442 ¹ k.c.,

3.  art. 481 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na wadliwym zasądzeniu odsetek ustawowych:

a)  od kwoty 500 zł tytułem odszkodowania od dnia 1 grudnia 2014 r., podczas gdy odsetki ustawowe mogą być należne dopiero od 31-go dnia liczonego od dnia zgłoszenia szkody, które to zgłoszenie szkody z tytułu odszkodowania nastąpiło dopiero z chwilą doręczenia odpisu pozwu, tj. w dniu 1 grudnia 2014 r., co oznacza, że odsetki ustawowe mogły być należne dopiero od dnia 1 stycznia 2015 r.,

b)  od kwoty 2500 zł tytułem odszkodowania od dnia 1 kwietnia 2016 r., podczas gdy odsetki ustawowe mogą być należne dopiero od dnia 31-go dnia liczonego od dnia zgłoszenia szkody, które to zgłoszenie z tytułu odszkodowania nastąpiło dopiero z chwilą ostatecznego zmodyfikowania powództwa, tj. na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2016 r., co oznacza, że odsetki ustawowe mogły być należne dopiero od dnia 2 maja 2016 r.

W konkluzji strona apelująca wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie kosztów postępowania przed Sądem I instancji oraz Sądem II instancji według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

[apelacja k.168-177]

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powódki wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

[odpowiedź na apelację k.192-195]

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zarzut naruszenia przepisu art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 361 k.c. zmierzał do zakwestionowania, że powódka wykazała, że należne jej jest odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów pomocy osób trzecich oraz kosztów leczenia, albowiem – w ocenie strony pozwanej – powódka nie wykazała, aby poniosła koszty z tym związane.

Fakt, że opiekę zapewniała powódce osoba z nią zamieszkująca, nie zaś profesjonalny personel medyczny, nie może prowadzić do wyłączenia lub ograniczenia powódce prawa do odszkodowania z tego tytułu. Wystarczającą podstawą zasądzenia na rzecz poszkodowanego renty jest bowiem wykazanie przez niego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego (por. m. in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11.03.1976 r., IV CR 50/76, publ. OSN z 1977, nr 1, poz. 11; z dnia 22.06.2005 r., III CSK 392/04, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 19.12.2013 r., I ACa 1018/13). Opiekę tę mogą sprawować zarówno członkowie rodziny, jak i opiekunka, czyniąc to nawet nieodpłatnie (tak m. in. SN w wyroku z dnia 8.02.2012 r., V CSK 57/11).

Dla oceny zasadności odszkodowania z tytułu zwiększonych potrzeb istotne jest jedynie powstanie nowej potrzeby – zwiększonej w stosunku do sytuacji sprzed wypadku i pozostającej z nim w adekwatnym związku przyczynowym, której zaspokojenie generuje nowe, zwiększone wydatki, nie zaś okoliczność, czy i w jaki sposób poszkodowany faktycznie te potrzeby zaspokajał. Zatem możliwość uzyskania pomocy i opieki ze strony bliskich nie pozbawia powoda możliwości domagania się rekompensaty uzasadnionych kosztów tej opieki. Podkreślić również należy, że w rozpoznawanej sprawie jako miarodajne dla oceny kosztów opieki przyjęte zostały przez Sąd pierwszej instancji stawki stosowane przez (...) Komitet Pomocy (...), przy czym stawki (...) stosowane są na rynku usług opiekuńczych i to przez stowarzyszenie charytatywne, nie ma więc podstaw do twierdzenia, że są one zawyżone. Nadto ceny te są cenami rynkowymi i jako takie pozostają miarodajne na potrzeby ustalenia odszkodowania.

Uraz doznany przez powódkę (skręcenie kręgosłupa szyjnego w mechanizmie tzw. smagnięcia biczem w przebiegu samoistnej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa) wiązał się z cierpieniami fizycznymi, czyli bólem. Jak wyjaśnił biegły z zakresu rehabilitacji, uraz taki jest wskazaniem do zastosowania kołnierza ortopedycznego oraz farmakoterapii przeciwbólowej i przeciwzapalnej, a także zmniejszającej napięcie mięśni przykręgosłupowych przez 10-14 dni, a następnie cyklu przeciwbólowych zabiegów fizykoterapeutycznych i rozluźniającej kinezyterapii. Koszt farmakoterapii powódki w pierwszym miesiącu nie przekroczył 60 zł, zaś od drugiego miesiąca po urazie do końca października 2014 r. koszt ten nie przekraczał kwoty 30 zł.

Powódka doznała również zaburzeń adaptacyjnych lękowych. Korzystała z porad psychiatry i była poddana leczeniu, którego koszt wyniósł 80 zł miesięcznie przez 3 miesiące.

Powyższe okoliczności nie były kwestionowane przez stronę pozwaną. Biegli opracowali opinie nie tylko na podstawie badania powódki, ale i na podstawie akt sprawy, w których znajduje się m. in. dokumentacja lekarska powódki po przedmiotowym wypadku. Biegli określili koszt leczenia powódki, odwołując się nie tylko do wiadomości specjalnych, ale również do swojego doświadczenia co do długości leczenia tego typu urazów, jak i stosowanych w takim przypadku leków i zabiegów leczniczych lub rehabilitacyjnych oraz ich kosztów.

Wbrew twierdzeniom strony skarżącej, Sąd pierwszej instancji prawidłowo zatem ustalił zarówno zakres, jak i koszt opieki innych osób sprawowanej nad powódką oraz koszt leczenia powódki po wypadku, opierając się na wnioskach wynikających z opinii biegłych sądowych wydanych w toku procesu i nie kwestionowanych przez żadną ze stron. Sam fakt, że powódka nie dysponuje fakturami ani rachunkami za zakupione leki, nie może pozbawiać jej prawa dochodzenia zwrotu powyższych kosztów. Podkreślić przy tym należy, że dowód z opinii biegłego jest równoważny z dowodem z dokumentu, jakim jest rachunek czy faktura.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 189 k.p.c. i twierdzenie strony skarżącej, że w związku z wprowadzeniem regulacji art. 442 ¹ k.c., w obecnym stanie prawnym poszkodowany nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia odpowiedzialności pozwanego za ewentualne szkody, które mogą się ujawnić w przyszłości. Jak wskazał bowiem zarówno Sąd Najwyższy, jak również sądy powszechne – także pod rządem art. 442 ¹ § 3 k.c. powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości (uchwała SN z dnia 24.02.2009 r., III CZP 2/09, OSNC 2009/12/168, wyrok SA w Warszawie z dnia 15.06.2016r., VI ACa 805/15, Lex 2081563, wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.11.2014r., V ACa 494/14, Lex 1651853, wyrok SA w Szczecinie z dnia 28.04.2016r., I ACa 1164/15, Lex 2084150 i in.).

Nadto wbrew twierdzeniom strony pozwanej z opinii biegłych sądowych nie wynika pozytywna prognoza co do stanu zdrowia powódki na przyszłość. Co prawda aktualnie nie istnieje konieczność leczenia psychiatrycznego powódki i rokowania co do jej stanu zdrowia psychicznego są pomyślne, lecz jednocześnie z opinii biegłego z zakresu rehabilitacji wynika, że nie można wykluczyć u powódki wpływu przebytego w przedmiotowym wypadku urazu skrętnego kręgosłupa na przyspieszenie rozwoju samoistnej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Nie wiadomo więc, jaki wpływ na stan zdrowia powódki w przyszłości będzie miał uraz doznany w przedmiotowym wypadku. Powódka ma zatem interes prawny w ustaleniu, że strona pozwana będzie ponosić odpowiedzialność za skutki wypadku, które mogą ujawnić się w przyszłości.

Za chybiony należało również uznać zarzut naruszenia art. 481 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). Odsetki należą się za samo opóźnienie, choćby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody i choćby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W tym ujęciu odsetki stanowią w zasadzie minimalną rekompensatę uszczerbku doznanego przez wierzyciela, wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego mu świadczenia pieniężnego. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może bowiem żądać nadto naprawienia szkody na zasadach ogólnych w myśl art. 481 § 3 k.c. Dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym świadczenie stało się wymagalne. Stosownie do przepisu art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do jego wykonania. Tak więc z braku innych danych, co do ustalenia terminu wymagalności świadczenia, termin ten określa jednostronnie wierzyciel. Wezwanie dłużnika do wykonania ma charakter oświadczenia woli, a jego złożenie uzupełnia treść istniejącego między stronami stosunku prawnego, przy czym zobowiązanie dotychczas bezterminowe staje się zobowiązaniem terminowym. W przypadku umów ubezpieczenia, termin spełnienia świadczenia jest uregulowany w 817 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli nie umówiono się inaczej, zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Uzupełnieniem regulacji kodeksowej jest art. 14 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, który reguluje termin spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela i zgodnie z powołanym przepisem zasadą jest, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

Odnosząc powyższe rozważania do rozpoznawanej sprawy, nie można zgodzić się ze stroną skarżącą, że odsetki ustawowe od zasądzonych kwot mogą być należne dopiero od 31-go dnia od dnia zgłoszenia szkody, które to zgłoszenie z tytułu odszkodowania nastąpiło dopiero z chwilą doręczenia odpisu pozwu w stosunku do kwoty 500 zł oraz z chwilą ostatecznego zmodyfikowania powództwa, tj. na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2016 r. Pełnomocnik strony apelującej zrównuje zawiadomienie o szkodzie ze zgłoszeniem roszczenia, które nie są pojęciami tożsamymi.

W tym miejscu należy również wskazać, że z pisma datowanego 5 sierpnia 2014 r. znajdującego się w złożonych przez stronę pozwaną aktach szkodowych wynika, że powódka już w toku postępowania likwidacyjnego występowała o wypłatę odszkodowania. Nadesłanie niepełnych akt szkodowych, tj. bez pisma powódki w przedmiocie zgłoszenia szkody, czyni niemożliwym dalszą kontrolę co do zgłaszanych kwot, których wypłaty z tytułu odszkodowania powódka na tym etapie żądała.

Reasumując, należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy w prawidłowy sposób ustalił datę początkową biegu odsetek ustawowych od zasądzonych kwot odpowiednio od kwoty 500 zł od dnia 1 grudnia 2014 r., tj. od daty doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu i od kwoty 2500 zł od dnia 1 kwietnia 2016 r., tj. od daty złożenia przez pełnomocnika strony pozwanej oświadczenia, że wnosi o oddalenie powództwa w całości, co miało miejsce na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2016 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną (pkt 2 wyroku).

O kosztach procesu (pkt 3 wyroku) Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2016 r., poz. 1668) i zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Z uwagi na to, że prawidłowe oznaczenie strony pozwanej to (...) z siedzibą w S. reprezentowana przez (...) Spółkę Akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W.”, na podstawie art. 350 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1 wyroku.