Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt III Ns 1723/15 oddalił wniosek o przyjęcie oświadczenia N. L. o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego przez nią oświadczenia o odrzuceniu spadku po M. S. oraz wniosek o przyjęcie oświadczenia N. L. o przyjęciu spadku po M. S. wprost.

Apelację na powyższe postanowienie wywiodła wnioskodawczyni, zaskarżając je w całości i zarzucając nieprawidłowe przyjęcie, że wnioskodawczyni nie dołożyła należytej staranności w ustaleniu stanu spadku oraz naruszenie art. 1019 § 1 k.c. w zw. z art. 84 § 1 i 2 k.c. przez błędne przyjęcie, że błąd wnioskodawczyni co do składu spadku nie był istotny i wynikał z niedołożenia należytej staranności przez wnioskodawczynię. W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez przyjęcie oświadczeń wnioskodawczyni i zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych; względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja doprowadziła do uchylenia zaskarżonego orzeczenia, choć z innych względów, niż podniesione w jej uzasadnieniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, że nie były przedmiotem zarzutów ustalenia faktyczne Sądu I instancji, które Sąd Odwoławczy uznaje za prawidłowe i przyjmuje za własne.

Podstawą wniosku N. L. jest art. 1019 k.c., który pozwala uchylić się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Cechą szczególną tego uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia jest to, że następuje ono przed sądem (art. 1019 § 1 pkt 1) i wymaga zatwierdzenia przez sąd (art. 1019 § 3 k.c.). Jednocześnie z uchyleniem się od skutków oświadczenia, spadkobierca powinien złożyć oświadczenie, czy i w jaki sposób spadek przyjmuje albo odrzuca.

Przyjęcie powyższych oświadczeń – o uchyleniu się od skutków oświadczenia oraz o przyjęciu albo odrzuceniu spadku – jest obowiązkiem sądu, niezależnie od tego, czy oświadczenia te wywołają później zamierzone przez składającego skutki. Od oceny sądu zależy natomiast to, czy oświadczenie się od skutków zostanie zatwierdzone, czy też nie – co powinno znaleźć odzwierciedlenie w sentencji poprzez użycie sformułowań „postanowił zatwierdzić…” albo „postanowił nie zatwierdzać…” – i na tym właśnie polega istota sprawy wywołanej wnioskiem N. L.. Odmawiając przyjęcia wspomnianych wyżej oświadczeń, Sąd I instancji zadziałał nieprawidłowo i niejako „na skróty”, a w konsekwencji nie rozpoznał istoty sprawy. Skoro wnioskodawczyni nie złożyła omawianego oświadczenie woli, to dokonywanie oceny wzajemnej relacji art. 1019 § 1 k.c. do art. 1018 k.c. jest zbyteczne (por. Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 marca 2009 r. I CSK 319/08).

W takim stanie rzeczy bezprzedmiotowe staje się orzekanie przez Sąd Odwoławczy o podniesionych w apelacji zarzutach, które mają charakter merytoryczny. Zaskarżone postanowienie powinno być bowiem uchylone, a sprawa rozpoznana ponownie (przy czym merytorycznie po raz pierwszy) przez Sąd I instancji.

Już na marginesie wypada zauważyć, że niewłaściwe w ocenie Sądu Odwoławczego jest reprezentowanie małoletniego A. L. (1) przez A. L. (2). A. L. (2) jest bowiem matką wnioskodawczyni, a zarazem sama należy do kręgu spadkobierców ustawowych M. S.. Tym samym A. L. (2) jest ze sprawą oraz jej uczestnikami związana na tyle blisko, że rodzi to wątpliwości, czy jest w stanie obiektywnie reprezentować interes małoletniego. W ponownym postępowaniu przed I instancją należy zatem zadbać o wyznaczenie innego kuratora dla małoletniego.

Mając powyższe na uwadze należało na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzec jak w sentencji.