Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 marca 2022 roku, Sąd Rejonowy w Łowiczu w sprawie z powództwa (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. przeciwko M. K. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanej M. K. na rzecz powoda (...) Spółka z o.o. z/s we W. kwotę 3 762,00 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 3 575,30 zł od dnia 11 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 186,70 zł od dnia 15 marca 2021 r. do dnia zapłaty;

1.  zasądził od pozwanej M. K. na rzecz powoda (...) Spółka z o.o. z/s we W. kwotę 1 117,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana, zaskarżając rozstrzygnięcie w części uznającej powództwo w zakresie żądania ponad kwotę 2 472,70 zł, tj. co kwoty 1 100,60 zł, w części orzekającej o kosztach postępowania, tj. objętej pkt 2 wyroku oraz w odniesieniu do całości z uwagi na brak rozstrzygnięcia o rozłożeniu należności na raty.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła naruszenia:

1.  polegające na rozpatrzeniu sprawy na posiedzeniu niejawnym bez uwzględnienia, że strona pozwana wnosiła o uznanie jej prawa do pełnego rozpoznania sprawy. W szczególności pozwana nie miała możliwości zapoznania się z Pismem procesowym pełnomocnika powoda z dnia 05.01.2022 r. stanowiącym odpowiedź na sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty, który złożyła dnia 09.11.2021 r. i nie miała tym samym możliwości wniesienia uwag, gdyż Sąd doręczył pozwanej to pismo dopiero w dniu 24.03.2022 r. wraz z wyrokiem wydanym na posiedzeniu niejawnym dnia 17.03.2022 r. Pozwana nie została poinformowana, że Sąd rozważa wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym i nie miała możliwości zgłoszenia ewentualnego sprzeciwu, a uznanie przez Sąd, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne bez umożliwienia ustosunkowania się pozwanej do argumentów strony powodowej, których ta nie podawała wcześniej (sposób wyliczenia (...) w umowie pożyczki) ogranicza prawa pozwanej - art. 148 ¹ KPC zastosowany został bez respektowania praw strony pozwanej,

2.  poprzez przyjęcie, że pozwana nie kwestionowała poprawności wyliczeń należności dochodzonej w postępowaniu przedstawionych przez stronę powodową, podczas gdy faktycznie pozwana kwestionowała przecież w ogóle zasadność takiego formułowania przez stronę powodową roszczenia i wszelkie wyliczenia podane w pozwie zostały tym samym przez pozwaną zakwestionowane. Pozwana wykazała w sprzeciwie od nakazu zapłaty pominięte przez stronę powodową fakty i wnosiła o uwzględnienie jej praw wynikających z prawidłowo złożonego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego,

3.  poprzez przyjęcie, że pozwana nie wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności,
z której wywodzi skutki prawne w postaci sankcji kredytu darmowego, podczas gdy pozwana określiła przecież konkretnie, że powód dokonał obliczenia (...) niezgodnie z wytycznymi zawartymi w załączniku nr 4 (...), co uszczegółowiła wskazując, że nie uwzględnił
w obliczeniach (...) ustalonej liczby dni dla roku przestępnego, wskazała również konkretną wartość wyliczenia,

4.  polegające na pominięciu, iż powód w odpowiedzi na reklamację pozwanej z oświadczeniem woli zastosowania sankcji kredytu darmowego nie odniósł się do wskazanych przez pozwaną szczegółowych faktów - poddania istoty błędu powoda i wskazania wyliczonej przez pozwaną wartości (...). Powód bardzo arbitralnie stwierdził, że nie doszło do naruszenia przepisów wymienionych w art. 45 ust. 1 UKK i ogólnie stwierdził, że wskazał (...) zgodnie ze stanem rzeczywistym. Powód w istocie w ogóle pominął twierdzenia pozwanej: nie wyjaśnił jaką liczbę dni w roku zastosował w swoich obliczeniach i nie zaznaczył również czy uwzględnił
w obliczeniach fakt, iż rok 2020 jest rokiem przestępnym. Powód arbitralnie nie uznał oświadczenia pozwanej: całkowicie pominął wskazywane przez pozwaną fakty - nie odniósł się do nich i nie zaprzeczył im. Dopiero w piśmie procesowym z dnia 05.01.2022 r. - którego pozwana nie otrzymała przed wydaniem wyroku przez Sąd i do którego twierdzeń nie miała możliwości się odnieść - strona powodowa stwierdziła, że do obliczeń przyjęła wskazanie z załącznika nr 4 (...), że równy miesiąc ma 30,41666 dni i okres spłaty w przypadku kredytu pozwanej liczony był
z uwzględnieniem miesiąca jako okresu spłaty,

5.  polegające na przyjęciu przez Sąd, że termin spłaty pożyczki zaciągniętej przez pozwaną określony był w miesiącach, co nie jest zgodne ze stanem faktycznym i nie ma odzwierciedlenia w materiale dowodowym. Termin spłaty przedmiotowej pożyczki bezsprzecznie określony był
w dniach - pierwotnie jako 30 dni, a następnie po wpłatach pozwanej odpowiednio 60, 90, 131, 161 dni. Termin spłaty pożyczki nie był więc określony w latach, nie był określony w miesiącach i nie był określony w tygodniach. Pożyczka udzielona została na określoną liczbę dni (nieprzekładalną na terminy w latach, miesiącach czy tygodniach) i udzielona została w roku 2020 będącym rokiem przestępnym, stąd dla prawidłowego określenia (...) należało zastosować wartość 366 dni,

6.  polegające na pominięciu, że poddany w załączniku nr 4 (...) skomplikowany wzór na obliczenie (...) w przypadku pożyczki krótkoterminowej, gdzie występuje jedna rata wypłaty i jedna rata spłaty, nie przysparza komplikacji w liczeniu i nie jest czasochłonny. Pozwana nie mogła przewidzieć i ustosunkować się do ewentualnych wątpliwości w tej materii, a jest w stanie wskazać przekształcony wzór wraz z odpowiednimi wartościami,

7.  poprzez zaniechanie oceny okoliczności i niezastosowanie rozwiązania rozłożenia należności na raty na podstawie art. 320 KPC w odniesieniu do sytuacji, gdy spełnienie świadczenia w całości
i niezwłocznie jest dla pozwanej niemożliwe do wykonania, natomiast rozłożenie na raty przyczyniłoby się do urealnienia spełnienia świadczenia przez pozwaną w aktualnej sytuacji zdrowotnej i rodzinnej oraz przy istnieniu innych zaległości kredytowych. Sąd nie rozważył
w swoim oglądzie, że od początku sporu pozwana bezskutecznie wnosiła o umożliwienie spłaty w innej formie niż jednorazowa, rozłożenie należności na raty,

8.  poprzez dokonanie przez Sąd oceny wszystkich twierdzeń i dowodów z pogłębieniem oczywistego braku równowagi stron. Sąd odmawia mocy dowodom pozwanej w żaden sposób nie odnosząc się przy tym do zasadności stwierdzeń czy dowodów przedstawianych przez powoda i przyjmując je za fakty. Sąd dokonał oceny twierdzeń i dowodów zakładając rację powoda.

W konsekwencji podniesionych zarzutu apelująca wniosła o oddalenie roszczeń powoda ponad kwotę 2 474,70 zł, określenie kosztów zgodnie z art. 100 k.p.c. oraz zastosowanie rozłożenia należności na raty na podstawie art. 320 k.p.c.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności wyjaśnienia wymaga, że niniejsza sprawa była rozpoznawana
w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy. Natomiast stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Podkreślić należy, iż
w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu
7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, OSNC Nr 6 z 2008 r. poz. 55).

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu (art. 227 k.p.c.) nie są obarczone błędem i znajdują oparcie
w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje zatem wskazane ustalenia za własne.

Zarzut dotyczący rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym i niemożności udzielenia odpowiedzi na pismo powoda stanowiące odpowiedź na sprzeciw od nakazu zapłaty wniesione przez powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów,
w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo (§ 3, w brzmieniu obowiązującym w chwili wydania wyroku Sądu I instancji). W niniejszej sprawie ani powód
w pozwie ani pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie wnosili o przeprowadzenie rozprawy, zatem Sąd Rejonowy mógł rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, czym nie naruszył żadnych praw strony pozwanej. Sąd, wbrew zapatrywaniu skarżącej, nie miał również obowiązku uprzedzania stron o zamiarze rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, bowiem obowiązek taki nie wynika z przepisów prawa.

Odnośnie uniemożliwienia pozwanej złożenia repliki na odpowiedź powoda na sprzeciw od nakazu zapłaty wskazać należy, że zgodnie z art. 205 ³ § 1 k.p.c., w uzasadnionych przypadkach,
w szczególności w sprawach zawiłych lub obrachunkowych, przewodniczący może zarządzić wymianę przez strony pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, terminy,
w których pisma należy złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione. Tym samym składanie pism procesowych przez strony nie może być dowolne i uznaniowe, a wynikać może jedynie
z potrzeby ustosunkowania się w sprawach zawiłych, wymagających szczegółowego wyjaśnienia lub obrachunkowych, przy czym potrzeba taka musi być dostrzeżona również przez Sąd, a nie tylko stronę. Zasadą postępowania cywilnego jest bowiem zmierzanie do koncentracji materiału dowodowego, przedstawianie przez strony twierdzeń i dowodów na początku postępowania bez konieczności późniejszego ich uzupełniania. Tym samym pozwana winna przedstawić swoje racje
i zarzuty w pierwszym piśmie procesowym, jakim był sprzeciw od nakazu zapłaty, wiedząc o żądaniu powoda i jego podstawach. Ponadto dodać należy, że w myśl § 5 art. 205 ³ k.p.c. Przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego z uchybieniem terminu albo bez zarządzenia, zatem w przypadku złożenia przez pozwaną repliki na odpowiedź na sprzeciw od nakazu zapłaty, pismo to mogło zostać zwrócone ze względu na brak zarządzenia w tym zakresie.

Zarzuty dotyczące złożenia przez pozwaną oświadczenia o uruchomieniu sankcji kredytu darmowego, będącego konsekwencją uznania przez pozwaną, iż doszło do błędnego obliczenia (...) w wyniku braku uwzględnienia przez powoda, iż rok 2020 był rokiem przestępnym, nie mogą się ostać.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j.
Dz. U. z 2023 r., poz. 1028) w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. W myśl art. 30 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Sposób obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania został przedstawiony w załączniku nr 4 do wskazanej ustawy. W załączniku tym wskazano również, że w celu obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania przyjmuje się założenie, iż odstępy czasu między datami używanymi w obliczeniach wyrażone będą w latach lub w ułamkach roku, przy czym rok liczy 365 dni, a w przypadku lat przestępnych 366 dni, 52 tygodnie lub dwanaście równych miesięcy. Przyjmuje się, że równy miesiąc ma 30,41666 dni (tj. 365/12), bez względu na to, czy przypada w roku przestępnym, czy nie.

Pozwana utrzymuje, iż powód w wadliwy sposób wyliczył (...), bowiem przy jego obliczaniu nie uwzględnił, że rok 2020 był rokiem przestępnym i błędnie przyjął do obliczeń okres 365 dni zamiast 366. Jednakże należy wskazać, że termin spłaty pożyczki zaciągniętej przez pozwaną nie był określony w latach, zatem uwzględnienie przy obliczaniu przez powoda jednostki roku nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Przepisy ustawy, jak również załącznika, nie precyzują, jaką jednostkę czasu przyjmuje się dla wyliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania dla kredytu udzielonego w dniach. Niemniej, wskazać należy, że umowa kredytu zastała zawarta na okres 30 dni (a następnie przedłużana a kolejne okresy 60, 90, 131, 161), zatem najbardziej zbliżoną jednostką czasu określoną w załączniku do ustawy jest miesiąc, liczący 30,41666 dni. Przyjęcie dla obliczenia (...) jednostki roku przy umowie zawartej na krótki okres czasu w ocenie Sądu odwoławczego nie znajduje uzasadnienia. Tym samym, okoliczność, że rok 2020 był rokiem przestępnym nie ma znaczenia dla obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Powód zasadnie przyjął dla swych obliczeń miesiąc jako 30,41666 dni (tj. 365/12) i prawidłowo określił (...) w umowie.

Jednocześnie za Sądem Rejonowym należy powtórzyć, że zawarty w załączniku nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim wzór matematyczny służący do obliczenia Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania jest skomplikowany i wymaga nieprzeciętnych umiejętności matematycznych do jego prawidłowego zastosowania. Pozwana we wniesionym środku zaskarżenia przedstawiła dokonane przez siebie przekształcenie wzoru i wykonane na jego podstawie obliczenia, jednakże sposób przekształcenia wzoru jest niejasny i budzi poważne wątpliwości. Ponadto, co już wyżej wskazano, przyjęcie dla obliczenia (...) jednostki roku nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, a pozwana nie wykazała, by powód błędnie wyliczył (...) przyjmując za jednostkę czasu miesiąc.

Skoro zatem powód nie naruszył art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim, nie zaistniały przesłanki do zastosowania sankcji tzw. kredytu darmowego z art. 45 ust. 1 wskazanej ustawy. Oświadczenie pozwanej w tym zakresie było bezskuteczne, a powód może dochodzić całości roszczenia względem pozwanej.

Zarzut naruszenia art. 320 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 320 k.p.c. stanowi przejaw tzw. prawa sędziowskiego. Określa on szczególną regułę wyrokowania, dotyczącą przedmiotu orzekania, dającą sądowi możliwość uwzględnienia także interesów pozwanego, w zakresie czasu wykonania wyroku, a interesów powoda przez uniknięcie bezskutecznej egzekucji. Ingerencja sądu na podstawie tego przepisu obejmuje możliwość rozłożenia świadczenia na raty, przy czym sąd ustala liczbę, wysokość i terminy poszczególnych rat stosownie do okoliczności sprawy. Przepis ten ma charakter materialnoprawny, ponieważ modyfikuje treść łączącego strony stosunku cywilnoprawnego, w odniesieniu do sposobu i terminu spełnienia świadczenia przez pozwanego i w tym zakresie jest konstytutywny. Nie ma przy tym podstaw do przyjęcia, że powinnością sądu jest objęcie rozłożeniem na raty także sumy odsetek (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2018 r., V CSK 503/17, L.). Przepis art. 320 k.p.c. określa szczególną regułę wyrokowania, dotyczącą przedmiotu orzekania, dającą sądowi możliwość uwzględnienia także interesów pozwanego, w zakresie czasu wykonania wyroku, a interesów powoda przez uniknięcie bezskutecznej egzekucji. Z treści tego uregulowania wynika jego szczególna, wyjątkowa natura, której konsekwencją jest możliwość stosowania go w razie zaistnienia szczególnie uzasadnionych wypadków, należących do sfery majątkowej pozwanego. Rzeczą pozwanego jest wykazanie istnienia tych wypadków (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2014 r., V CSK 302/13, L.).

W niniejszej sprawie pozwana nie wykazała, by zaistniał szczególnie uzasadniony wypadek uzasadniający rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Pozwana nie udowodniła, że ma szczególnie trudną sytuację majątkową, która uniemożliwiłaby jej spełnienie świadczenia jednorazowo. Ponadto, biorąc pod uwagę czas trwania postępowania, który wynosi niemal dwa lata, pozwana mogła zaoszczędzić środki niezbędne na spłatę długu, zwłaszcza w sytuacji, gdy na etapie postępowania odwoławczego nie kwestionowała już zasadności zapłaty kwoty 2 472,70 zł, zatem liczyła się z obowiązkiem zwrotu takiej kwoty powodowi. Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do naruszenia interesów powoda, poprzez pozbawienie go możliwości zaspokojenia roszczenia jednorazowo w całości.

W żadnej mierze nie można zgodzić się ze skarżącą, jakoby Sąd Rejonowy dokonał oceny wszystkich twierdzeń i dowodów z pogłębieniem oczywistego braku równowagi stron, zakładając rację powoda. Sąd I instancji dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, przeprowadził dogłębną analizę ustalonego stanu faktycznego w kontekście przepisów prawa materialnego. Ocena dokonana przez Sąd była obiektywna i nie naruszała praw żadnej ze stron.

Konkludując, wywiedziona przez pozwaną apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w związku z czym, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Apelująca przegrała sprawę, zatem winna zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego, ustanowione na podstawie
§ 2 pkt 2 w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265). Nie było żadnych podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c., gdyż w sprawie nie wystąpił „szczególnie uzasadniony wypadek”. Brak precyzyjnych danych na temat sytuacji majątkowej pozwanej. Wprawdzie wynik sprawy w części dotyczącej rozłożenia świadczenia na raty zależał od sędziowskiego uznania, ale oczekiwanie pozwanej było całkowicie bezzasadne.