Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 maja 2016 roku Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z wniosku J. W. z udziałem (...) S.A Oddział Ł. – Miasto o ustanowienie służebności przesyłu oddalił wniosek.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył wnioskodawca, zarzucając naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c poprzez sprzeczność poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez ustalenie, że linie energetyczne posadowione na działkach nr (...) położonych w P. były nieprzerwanie wykorzystywane przez (...) S.A w L. Oddział Ł.- Miasto oraz jego rzekomych poprzedników prawnych oraz że nie ma żadnych przeszkód, aby do czasu posiadania obecnego posiadacza służebności doliczyć czas posiadania jego poprzedników prawnych oraz czas posiadania Skarbu Państwa, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika nieprzerwany ciąg przeniesienia posiadania służebności oraz własności linii energetycznych;

- art. 233 § 1 k.p.c poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że w realiach niniejszej sprawy zgromadzona dokumentacja dowodowa jest podstawą do ustalenia dokładnego okresu posiadania linii energetycznych przez uczestnika, podczas gdy załączone dokumenty tj. protokół odbioru technicznego z 9 listopada 1954 roku, przegląd techniczny obiektu przeznaczonego do kapitalnego remontu z 1963 roku, protokół poprzeglądowy z 1972 roku, decyzja o lokalizacji szczegółowej z dnia 16 lipca 1969 roku oraz decyzja o zatwierdzeniu planu realizacyjnego z 16 lutego 1974 roku nie są dokumentami będącymi podstawą do ograniczenia własności i możliwości zasiedzenia przez uczestnika służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na przedmiotowych nieruchomościach;

- art. 227 k.p.c w zw. z art. 278 § 1 k.p.c, poprzez oddalenie wniosku dowodowego pełnomocnika wnioskodawcy o powołanie biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu oraz oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budowy i eksploatacji sieci energetycznych na okoliczność ustalenia obszaru koniecznego dla prawidłowego wykonywania przez uczestnika uprawnień wynikających z ustanowienia służebności przesyłu i oddalenie wniosku o przeprowadzenie oględzin z nieruchomości przez geodetę celem sporządzenia mapy z oznaczeniem przebiegu służebności przesyłu poprzez przyjęcie, że przedmiotowe dowody są zbędne, ponieważ wniosek o ustanowienie służebności przesyłu jest niezasadny i należy go oddalić;

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 292 k.c. art. 305 ⁴ k.c., art. 348 k.c. art. 352 § 2 k.c, art. 172 k.c. oraz art. 176 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności poprzez bezpodstawne przyjęcie, że doszło do nieprzerwanego ciągu przeniesień posiadania służebności przesyłu oraz służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu, mimo braku w aktach sprawy decyzji przekazujących posiadanie linii energetycznej i służebności pomiędzy poszczególnymi poprzednikami prawnymi uczestnika postępowania, pomimo braku protokołów zdawczo-odbiorczych oraz poprzez bezpodstawne przyjęcie, że może nastąpić przeniesienie posiadania linii energetycznej, służebności przesyłu i służebności gruntowej na podstawie samego tylko przepisu bez sporządzenia decyzji przekazujących posiadanie, bez sporządzenia umów przekazujących posiadanie służebności i linii energetycznej czy protokołów zdawczo-odbiorczych;

- art. 292 k.c. i art. 305 ⁴ k.c. poprzez błędną wykładnię przepisów, w szczególności poprzez uznanie, że służebność linii energetycznej mogła być przedmiotem zasiedzenia na podstawie odpowiednio stosowanego art. 292 k.c. przed ustawowym uregulowaniem tej instytucji;

W oparciu o powyższe, apelujący wniósł o:

- uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego w Pabianicach i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie przez ten Sąd istoty sprawy;

- zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów reprezentacji procesowej radcy prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w wyniku prawidłowo zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Oceny powyższej nie zmienia podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c., sprowadzający się do kwestionowania ustalonej w toku postępowania okoliczności nieprzerwanego przez cały okres zasiedzenia posiadania przez poprzedników prawnych uczestnika postępowania na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przy ocenie materiału dowodowego sądowi przysługuje zatem swoboda zastrzeżona treścią powołanego wyżej przepisu. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Tego rodzaju uchybień nie sposób dopatrzyć się w stanowisku Sądu Rejonowego, zaś argumenty apelującego nie wykazują, że ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego została dokonana z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c.

Przede wszystkim należy wskazać, że Sąd Rejonowy w prawidłowy sposób ustalił w oparciu o dokumenty i zeznania świadka datę budowy i rozpoczęcia eksploatacji dwóch linii energetycznych przechodzących przez część nieruchomości wnioskodawcy.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut apelującego, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie może być podstawą do ustalenia, iż poprzednik prawny uczestnika postępowania zasiedział przedmiotową służebność odpowiadającą służebności przesyłu. Przesłankami nabycia służebności jest jej samoistne posiadanie, polegające na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia oraz upływ określonego czasu. Sąd rozpoznając niniejszą sprawę badał zaistnienie wyżej wskazanych przesłanek w oparciu o regułę swobodnej oceny dowodów.

Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności oraz biegłego z zakresu budowy i eksploatacji sieci energetycznych na okoliczność wskazania obszaru wykonywania służebności przesyłu czy geodety w celu sporządzenia mapy przebiegu służebności w realiach niniejszej sprawy nie było uzasadnione i słusznie powyższe wnioski dowodowe zostały oddalone przez Sąd Rejonowy. Skoro bowiem analiza akt sprawy prowadziła do przekonania, że doszło w tym przypadku do zasiedzenia służebności, za które przecież wynagrodzenie nie przysługuje, to należy uznać, że wydana przez biegłych opinia nie miałaby wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że przedłożone przez uczestnika dokumenty pozwalają wywieść nie tylko jego następstwo prawne po poprzednikach prawnych, korzystających z urządzeń energetycznych posadowionych na nieruchomości wnioskodawcy, ale również, że doszło do przeniesienia na jego rzecz ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności przesyłu, którą zasiedział poprzednik prawny uczestnika postępowania.

Z zarządzenia nr 13/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r., wynika, że z dniem 1 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł., powstające w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W., na bazie zakładu, Zakład (...).

Zarządzenie powyższe zostało wydane na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 oraz art. 57 ustawy z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z 1987 r. Nr 35, poz. 201), przywołanych stosownych rozporządzeń Rady Ministrów ale przede wszystkim w wykonaniu zarządzenia nr 57 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 roku w sprawie podziału niektórych przedsiębiorstw państwowych zgrupowanych we Wspólnocie (...) i (...) Brunatnego.

Jak wynika z treści § 2 tegoż zarządzenia nowoutworzonemu przedsiębiorstwu państwowemu pod nazwą Zakład (...) w Ł. przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W., zgodnie z ustaleniami Komisji powołanej w trybie określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 maja 1988 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy i nadzwyczajnych uprawnieniach i upoważnieniach dla Rady Ministrów (Dz.U. Nr 18, poz. 122). Powyższe zarządzenie wprowadziło tę zmianę, że w imieniu Skarbu Państwa to przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w Ł. korzystało zarówno z trwałych i widocznych urządzeń energetycznych w postaci linii energetycznej, jak i z części gruntu należącego do wnioskodawcy, przez który przebiega infrastruktura energetyczna.

Warto przy tym podkreślić, że wskazana infrastruktura przesyłowa była niezbędnym elementem

funkcjonowania i prowadzenia podstawowej działalności przez te podmioty, a zatem ewentualne

wyodrębnienie linii przesyłowych z całości przekazywanego majątku musiałoby ze swej istoty

prowadzić do zniweczenia gospodarczego celu przekształceń organizacyjnych. Co więcej, w omawianym okresie nie było innego podmiotu, który poza wymienionymi poprzednikami prawnymi uczestnika postępowania mógłby korzystać z urządzeń linii energetycznej przebiegającej przez nieruchomość wnioskodawcy. Stąd, mimo wskazywanego przez apelującego braku protokołu zdawczo-odbiorczego bądź też protokołu z przekazania środków trwałych – wynikających z § 2 zarządzenia nr 13/ORG/89 Ministra Przemysłu, prawidłowym było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że doszło do przekazania przez Skarb Państwa na majątek uczestnika infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działkę wnioskodawcy, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany.

Do kolejnych istotnych zmian doszło w roku 1993, kiedy zarządzeniem nr 181/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku doszło do podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w Ł. i przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w Ł. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna w Ł.. Do powyższych przekształceń doszło na podstawie art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku

o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej (Dz.U. Nr 16, poz. 69).

Z treści przywołanego w zarządzeniu przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku

wynika, że przekształcenie przedsiębiorstw, o których mowa w art. 1, w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa następowało na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Z powyższego zarządzenia wynika również, że z dniem 12 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w Ł. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) S.A w W. (§ 1 ust. 1 pkt 1), dokonano również przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w Ł. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna w Ł. (§ 1 ust. 1 pkt 2).

W świetle powyższego, Sąd Okręgowy uznał, że następstwem powyższej prywatyzacji państwowego przedsiębiorstwa Zakładu (...) w Ł., dokonanej na podstawie wskazanych w zarządzeniu nr 181/O./93 przepisów ustaw, polegającej na powstaniu w miejsce tegoż przedsiębiorstwa jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna w Ł., która - stosownie do treści § 3 zarządzenia wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki Zakładu (...) w Ł., z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) S.A. w W., jak i wstąpiła we wszelkie prawa majątkowe i niemajątkowe Zakładu (...) w Ł. - była sukcesja uniwersalna, w wyniku której doszło do przeniesienia przez Skarb Państwa na tenże podmiot ogółu praw i obowiązków, w tym własności urządzeń infrastruktury technicznej.

Na mocy umowy z dnia 30 czerwca 2007r. Spółka (...) S.A. w Ł. swoje przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisu art. 55 ¹ k.c.., w tym prawa do korzystania z nieruchomości związanych z prowadzeniem jej przedsiębiorstwa wniosła jako wkład niepieniężny do Spółki (...) Spółki z Ograniczoną Odpowiedzialnością w W., której następcą prawnym jest wnioskodawca.

Reasumując, przechodzące przez nieruchomość wnioskodawcy urządzenia były zatem w posiadaniu kolejno przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W., Zakład (...) w Ł., (...) Spółka Akcyjna w Ł., (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., a w ostateczności uczestnika. Powyższe oznacza, że urządzenia elektroenergetyczne służące do doprowadzenia energii elektrycznej w ramach linii elektroenergetycznej, przebiegającej nad nieruchomością wnioskodawcy stanowią część składową przedsiębiorstwa uczestnika, będącego

przedsiębiorstwem energetycznym i weszły do jego majątku.

W konsekwencji powyższych ustaleń, prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającą swą treścią służebności przesyłu przez poprzedników prawnych uczestnika postępowania, a tym samym za skuteczny uznał zarzut uczestnika postępowania dysponowania skutecznym - względem wnioskodawcy- uprawnieniem w postaci nabycia tej służebności przez zasiedzenie.

W ostatniej kolejności należy odnieść się skrótowo do treści ostatniego z zarzutów apelującego, zgodnie z którym niedopuszczalnym było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że przed wejściem w życie przepisów od art. 305 ¹ k.c. do art. 305 ⁴ k.c. istniała możliwość nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Powyższe stanowisko apelującego nie zasługuje na aprobatę. Koncepcja służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu stwarza podstawy do uregulowania w drodze cywilnoprawnej uprawnień przedsiębiorstwa przesyłowego do korzystania w określonym zakresie z cudzej nieruchomości. Taka wykładnia przepisów o służebności gruntowej nie narusza zasady numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych. Zgodnie z art. 244 § 1 k.c. ograniczonym prawem rzeczowym jest służebność a jednym z jej rodzajów jest służebność gruntowa (art. 285 k.c. – 295 k.c.) i służebność przesyłu (art. 305 ¹ -305 ⁵ k.c.), która jest prawem na rzeczy cudzej bardzo zbliżonym do służebności gruntowej. Wyraźnie podkreślał to stan prawny na tle dekretu o prawie rzeczowym, który regulował tę służebność wprost w dziale „służebności gruntowe”. Także obecna regulacja służebności przesyłu zawarta w kodeksie cywilnym w art. 305 ⁴ k.c. wskazuje, że do służebności przesyłu należy odpowiednio stosować przepisy o służebności gruntowej. Zatem powoływanie się na służebność gruntową o treści służebności przesyłu przed 3 sierpnia 2008 r. znajduje podstawy prawne i pozwala, w zmienionych stosunkach społeczno-gospodarczych i po transformacji ustrojowej mającej miejsce w 1989 r. godzić sprzeczne interesy właścicieli nieruchomości, na których znajdują się urządzenia przesyłowe oraz przedsiębiorstw przesyłowych ( tak SN w postanowieniu z 13 lutego 2015 r. II CSK 310/14, Legalis nr 1213112).

Zgodnie z konstytucyjną zasadą podziału władzy sądy są powołane do stosowania prawa

stanowionego przez władzę ustawodawczą działając na podstawie Konstytucji oraz ustaw (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP). Wykształcona przez judykaturę konstrukcja służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu miała więc ze swej natury charakter interpretacyjny, a jej celem i rezultatem było ustalenie treści norm prawnych wyrażonych w przepisach o służebnościach gruntowych w odniesieniu do stanów faktycznych związanych z urządzeniami przesyłowymi.

Z perspektywy systemu prawa wprowadzenie przepisów art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. oznaczało przede

wszystkim uszczegółowienie obowiązujących unormowań i nie wiązało się z wprowadzeniem norm prawnych, odbiegających znacznie od dotychczas obowiązujących w ramach ogólnej regulacji

służebności gruntowych ( vide: uzasadnienie uchwały SN z 22 maja 2013 r. III CZP 18/13, OSNC 2013 nr 12 poz. 139; uzasadnienie postanowienia SN z 26 czerwca 2013r. II CSK 626/12, Lex nr 1341262).

Mając na uwadze wszystko powyższe, Sąd Okręgowy uznał apelację wnioskodawcy za

nieuzasadnioną, a w konsekwencji oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c uznając, że nie ma podstaw do odstąpienia od generalnej zasady rozdziału kosztów w postępowaniu nieprocesowym, zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie.