Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2022 roku, wydanym w sprawie z powództwa T. A. przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Pabianicach orzekł następująco:

I.  w sprawie z powództwa T. A. przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 4 442,87 zł z ustawowymi odsetkami:

1.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. A. kwotę 4 442,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. A. kwotę 1 300 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu.

II.  w sprawie z powództwa T. A. przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 3 285,40 zł z ustawowymi odsetkami:

1.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. A. kwotę 3 285,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 września 2021 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. A. kwotę 1 100 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu.

III.  w sprawie z powództwa T. A. przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 2 439,92 zł z ustawowymi odsetkami:

1.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. A. kwotę 2 439,92 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 27 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. A. kwotę 1 100 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od opisanego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go
w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje.

Skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego w postaci:

1)  art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim (u.k.k.) poprzez jego błędną wykładnię

i uznanie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu obniżeniu ulega całkowity koszt kredytu, w tym prowizja, podczas gdy zgodnie z tym przepisem obniżeniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu ulegają tylko koszty, które dotyczą tego okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, a także poprzez błędną wykładnię tego przepisu polegającą na przyjęciu, że redukcja całkowitego kosztu kredytu ma charakter proporcjonalny, tj. powinna być dokonana proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas trwania umowy, podczas gdy zastosowanie takiej metody rozliczeń nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach;

2)  art. 58 k.c. w zw. z art. 49 u.k.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że

umowa cesji zawarta pomiędzy powodem a kredytobiorcą jest ważna, choć miała na celu obejście przepisów o kredycie konsumenckim, a tym samym jest dotknięta sankcją nieważności bezwzględnej.

Skarżący wniósł także o przedstawienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego dotyczącego możliwości częściowego zwrotu prowizji naliczonej przy udzielaniu kredytu, który został spłacony przed umówionym terminem.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i o zasądzenie od pozwanego postępowania odwoławczego wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zakwestionował także zasadność występowania do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie sformułowanego w apelacji zagadnienia prawnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd I instancji, przyjmując je za własne. Ocena jurydyczna ustalonego stanu faktycznego także nie budzi żadnych zastrzeżeń, co więcej, została dokonana wszechstronnie i wielowątkowo.

Podstawą prawną roszczenia powoda w niniejszej sprawie jest art. 49 ust. 1 ustawy

z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1028 ) w zw. z art. 509 k.c., bowiem status kredytobiorcy, jako konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. na gruncie umów powołanych w pozwie nie był kwestionowany.

Zgodnie we wskazanym przepisem, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem

określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Sporne kwestie dotyczące stosowania przytoczonej regulacji do różnego rodzaju

kosztów ponoszonych przez konsumenta w związku z zawarciem umowy o kredyt konsumencki obecnie należy uznać za rozstrzygnięte, co wyjaśnił Sąd Rejonowy w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. W świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019 r., wydanego w sprawie C – 383/18 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r. wydanej w sprawie III CZP 45/19 (OSNC 2020/10/83) przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta, w tym także prowizję za udzielenie kredytu. Zgodnie ze stanowiskiem (...) redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma związku z okresem kredytowania. Przyjęte stanowisko znajduje oparcie w art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim.

Przepis dyrektywy, interpretowany przez (...) w przywołanym wyroku, został

implementowany do krajowego porządku prawnego przez regulację zawartą w art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. Art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki stanowił, że konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały w sprawie III CZP 45/19 sądy krajowe mają obowiązek interpretacji prawa krajowego zgodnie wykładnią dokonaną przez (...), co w niniejszej sprawie oznacza konieczność uwzględnienia w procesie wykładni art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim wskazanego orzeczenia. Wobec powyższego trzeba uznać, że prowizja pobrana przez bank w niniejszej sprawie stanowi koszt, o którym mowa w art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, mimo że wysokość tej prowizji nie została określona jako zależna od okresu obowiązywania umowy (tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 grudnia 2019 r., sygn. III CZP 45/19).

Podsumowując należy stwierdzić, że w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii

(...) z dnia 11 września 2019 r., wydanego w sprawie C – 383/18 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r. wydanej w sprawie III CZP 45/19 przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta, w tym także prowizję za udzielenie kredytu. Redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania, a wskazane stanowisko znajduje oparcie także w art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim (tak też Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 4 sierpnia 2020r., III Ca 1455/19, LEX nr 3163412).

Nie ulega wątpliwości, że celem art. 49 u.k.k. jest ochrona interesów konsumentów. Wyłączenie jego zastosowania do prowizji czy opłaty, które są pobierane nawet za jednorazowe czynności, z tym uzasadnieniem, że nie są to koszty związane i zależne od okresu kredytowania, prowadziłoby do sytuacji, w której te często wysokie koszty w razie spłaty kredytu przed terminem nie ulegałyby w ogóle obniżeniu. Godziłoby to w cel regulacji, która ewidentnie dotyczy całkowitego kosztu kredytu, a więc zgodnie z art. 5 pkt 6 u.k.k., także opłat i prowizji. W przepisach nie ma rozróżnienia kosztów, których wysokość zależy od czasu trwania umowy i takich których wysokość jest stała bez względu na czas obowiązywania umowy.

Wykładnia powyższa uwzględnia, jak wyżej wskazano, treść art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48/WE, z której wynika, że obniżeniu podlegają odsetki i wszelkie pozostałe koszty, składające się na całkowity kosztu kredytu. Nie można zgodzić się ze skarżącym, że przed wydaniem przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku z dnia 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18 art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim i art. 16 dyrektywy nr 2008/48/WE wyraźnie wykluczały pewne kategorie kosztów z katalogu kosztów podlegających obniżeniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu. Trybunał dokonał wiążącej dla sądów krajowych interpretacji dyrektywy. Na nieporozumieniu polega twierdzenie apelacji, że w omawianym przypadku w grę wchodzi wykładnia contra legem prawa krajowego. (...) opowiedział się za jednym z możliwych kierunków interpretacji obowiązującego przepisu prawa, a w poglądzie tym nie ma żadnego elementu działania prawa wstecz. Za Sądem Okręgowym w Poznaniu (sprawa o sygn. akt II Ca 1246/20) wolno przyjąć, że „W wyroku z dnia 13 listopada 1999 r., w sprawie C-106/89 Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że wynikające z dyrektywy zobowiązanie państw członkowskich do osiągnięcia rezultatu przewidzianego przez dyrektywę, podobnie jak przewidziany na mocy art. 5 Traktatu (przenumerowanego przez Traktat z Amsterdamu na art. 10 WE [a po wejściu w życie Traktatu z Lizbony - na art. 4 ust. 3 (...)]) obowiązek podjęcia wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania tego zobowiązania, ciąży na wszystkich organach państw członkowskich, w tym, w ramach ich jurysdykcji, również na sądach. Wynika stąd, że stosując prawo krajowe, bez względu na to, czy sporne przepisy zostały przyjęte przed czy po wydaniu dyrektywy, sąd krajowy, który musi dokonać jej wykładni, powinien tego dokonać, tak dalece jak to tylko możliwe, zgodnie z brzmieniem i celem dyrektywy, po to, by osiągnąć przewidywany przez nią rezultat, i w ten sposób zastosować się do wymogów przepisu art. 189 akapit trzeci Traktatu (przenumerowanego przez Traktat z Amsterdamu na art. 249 akapit trzeci WE (a po wejściu w życie Traktatu z Lizbony - na art. 288 akapit czwarty (...)). Zasada powszechnego związania wykładnią prawa unijnego dokonaną przez (...) wynika z istoty i funkcji postępowania prejudycjalnego oraz autonomii prawa unijnego względem prawa krajowego znajduje potwierdzenie w orzecznictwie samego Trybunału (zob. wyroki: z dnia 27 marca 1980 r., 61/79; z dnia 4 czerwca 2009 r., C-8/08, 10 kwietnia 1984 r., C-14/83, oraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. m.in. wyroki z dnia 10 kwietnia 2019 r., II UK 504/17, z dnia 5 grudnia 2019 r., III PO 7/18, postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2018 r., III UZP 4/18, OSNP 2018 nr 12, poz. 165). Orzeczenie (...), wiąże sądy krajowe, skoro wydanie przez sąd krajowy orzeczenia z oczywistym naruszeniem wyroku (...) może stanowić podstawę odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkody wyrządzone jednostkom wskutek naruszenia prawa wspólnotowego (zobacz np. wyrok ETS z 30 września 2003 r., w sprawie C-224/01 K., pkt 56 i 57).”.

Zarzut apelacji dotyczący wadliwego sposobu wyliczenia obniżenia prowizji przez Sąd

I instancji także nie zasługuje na aprobatę. Z art. 49 ust. 1 u.k.k. wynika, że całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. W przypadku przedterminowej spłaty kredytu obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny z uwzględnieniem czasu od dnia dokonanej wcześniejszej spłaty do dnia spłaty określonej w umowie. Obniżenie to następuje zatem z zastosowaniem kryterium czasowego - okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Zastosowana przez powoda metodologia (tzw. metoda liniowa) opierająca się na proporcji między okresem, na jaki została zawarta umowa oraz okresem kredytowania, który nie został wykorzystany przez kredytobiorcę i kwocie prowizji jest przejrzysta i logiczna. Nie można zgodzić się z argumentacją pozwanego, który zarzuca proponowanej przez powoda metodzie, iż nie ma ona oparcia w przepisach prawa. Nie ma regulacji prawnych, które w sposób szczegółowy wskazywałyby na metodę ustalania wysokości kwoty podlegającej zwrotowi zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. W takiej sytuacji powód przyjął właściwą metodę obliczania wysokości dochodzonego roszczenia, prowadzącą do proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu, co odpowiada regulacji art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Jak już wskazano, zawarte w omawianym przepisie sformułowanie: koszt, który dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, należy ujmować również jako wskazanie sposobu obliczenia kwoty należnej do zwrotu w razie przedterminowej spłaty kredytu i wobec tego przyjąć, że obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny z uwzględnieniem czasu od dnia dokonanej wcześniejszej spłaty do dnia spłaty określonego w umowie (por. wyrok Sąd Okręgowy w Poznaniu z dnia 8 kwietnia 2021 r., sygn. II Ca 500/21, LEX nr 3183728). Odnotować przy tym należy, że metoda przyjęta przez powoda (tzw. liniowa) jest też sposobem rozliczeń z tytułu roszczeń wynikających z art. 49 powoływanej ustawy postulowanym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (por. https: //finanse.uokik.gov.pl/kalkulator) oraz Rzecznika (...) (por. https: //rf.gov.pl/kalkulator).

Zarzut naruszenia art. 58 k.c. w zw. z art. 49 u.k.k., w którym skarżący kwestionuje ważność umowy przelewu, nie zasługuje na uwzględnienie.

Z żadnego przepisu ustawy nie wynika, że konsument nie może zbyć swoich uprawnień. Co więcej, model ochrony praw konsumenta nie wyklucza poszukiwania ochrony w drodze zbycia roszczenia na rzecz przedsiębiorcy, który zawodowo zajmuje się dochodzeniem roszczeń, zaś zasada swobody umów, uregulowana w art. 353 ¹ k.c. tezę tę wzmacnia.

Zgodnie z ogólną regułą, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność

na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (509 § 1 k.c.). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (509 § 2 k.c.), co znajduje pełne odniesienie do ustalonego w badanej sprawie stanu faktycznego.

W tej sytuacji, nie może być mowy o nieważności umowy cesji spornej wierzytelności, do którego to zagadnienia Sąd Rejonowy także szczegółowo odniósł się w pisemnym uzasadnieniu.

Podniesione wyżej uwagi świadczą o tym, że w przedmiotowej sprawie nie wystąpiło zagadnienie prawne spełniające wymogi art. 390 k.p.c., co oczekiwanie skarżącego oparte na tym przepisie czyniło bezpodstawnym.

Mając na uwadze niezasadność zarzutów apelacyjnych, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od przegrywającego pozwanego na rzecz powoda tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwotę 1 800 zł, którą ustalono w oparciu o regulację § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).