Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 maja 2018 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi:

1.  zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda S. P. kwotę 35.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.367 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c., poprzez wadliwą ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, skutkującą pominięciem lub nie nadaniem odpowiedniej rangi ustaleniom, w świetle których:

⚫

powód wyprowadził się z domu rodzinnego w roku 1976, w wieku 19 lat;

⚫

powód po śmierci matki nie wymagał jakiegokolwiek wsparcia psychologicznego czy psychiatrycznego – nie leczył się i nie stosował farmakoterapii;

⚫

śmierć matki nie wpłynęła w jakikolwiek sposób na życie powoda, a okoliczności przeciwnej nie można nawet uprawdopodobnić;

⚫

powód był jednym z dziewięciorga rodzeństwa i nie zostało wykazane, by akurat powoda łączyły z matką jakieś szczególne, ponadstandardowe, więzi;

⚫

powód na co dzień nie zajmował się matką – miał swoją rodzinę;

⚫

dla powoda, jak zeznał, bardziej bolesne były okoliczności zgonu matki, niż sama jej śmierć, gdyż jak sam stwierdził „mama była wiekowa w chwili śmierci; miała nadciśnienie i problemy z sercem”;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności tj. art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 822 k.c., poprzez wadliwą ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, skutkującą przyznaniem świadczenia rażąco zawyżonego, opierającego się na wyraźnym nadinterpretowaniu okoliczności podanych w postępowaniu i pochodzących wyłącznie od osób, które są bezpośrednio zainteresowane rozstrzygnięciem sporu na rzecz powoda.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelujący domagał się zmiany kwestionowanego rozstrzygnięcia poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w I i II instancji.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się bezzasadna.

Przystępując do rozpoznania wywiedzionego środka odwoławczego, w pierwszej kolejności koniecznym jest wskazanie, że jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania dowodowego, mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c., którego naruszenie zarzuca Sądowi I instancji apelujący, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów, przeprowadzonych w danej sprawie, wyraża istotę sądzenia w części, obejmującej ustalenie faktów, albowiem obejmuje rozstrzygnięcie o odmiennych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana przezeń ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dało się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, L., który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela).

Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może również polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dlań oceny materiału dowodowego, jak również na tym, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906, jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 205/08, L.).

W kontekście powyższych uwag stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom apelującego, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. W szczególności, nie można zgodzić się ze skarżącym, jakoby Sąd I instancji pominął w swych rozważaniach okoliczność, iż powód wyprowadził się z domu rodzinnego w 1976 r., w wieku 19 lat, jak również okoliczność niekorzystania przez powoda ze wsparcia psychologa lub psychiatry w przebiegu okresu żałoby. Analiza treści uzasadnienia kwestionowanego rozstrzygnięcia prowadzi do wniosku wręcz przeciwnego. Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd I instancji, oceniając zasadność powództwa, wziął pod uwagę wszelkie okoliczności niezbędne do ustalenia, czy roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie zarówno w odniesieniu do samej jego zasady, jak i co do wysokości. W przekonaniu Sądu Okręgowego, ocena materiału dowodowego, przeprowadzona przez Sąd I instancji, jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie w apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi błędami ustaleniami Sądu Rejonowego.

Za chybiony należy także uznać zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego w postaci art. 446 § 4 k.c.

Zadośćuczynienie, o którym mowa w przywołanym wyżej przepisie, stanowi finansowy ekwiwalent cierpień psychicznych, związanych ze śmiercią osoby najbliższej, których materialny wymiar w realiach danej sprawy może okazać się niekiedy utrudniony bądź niekonkretny, albowiem ustawodawca nie wprowadził żadnych kryteriów, jakimi powinien kierować się sąd przy ustalaniu jego wysokości, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że ma być ono odpowiednie. Z tego względu, ustalenie owych kryteriów przejęły na siebie zarówno doktryna, jak i orzecznictwo.

Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenie, jaka kwota jest kwotą „odpowiednią”, z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. Uznanie to nie może być jednak dowolne; zawsze musi się opierać tak na całokształcie okoliczności sprawy, jak i na czytelnych kryteriach ocennych, rzetelnie wskazanych w treści uzasadnienia (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 maja 2008 r., sygn. akt II AKa 83/08, KZS 2008/12/68).

Podstawowe kryterium stanowi rozmiar i intensywność doznanej krzywdy (ocenianej według miar zobiektywizowanych) oraz stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego, wynikających ze zdarzenia szkodzącego, którym jest śmierć osoby najbliższej, w tym także niewymiernych majątkowo. Jedną z istotnych przesłanek oceny jest także stopień zawinienia po stronie sprawcy naruszenia. Wskazuje się również na kryterium w postaci sytuacji majątkowej zobowiązanego, jednakże to kryterium winno mieć jedynie charakter posiłkowy (tak: M. Safjan, Komentarz do art. 448 Kodeksu cywilnego [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1 – 449(10), K. Pietrzykowski [red.], C.H. Beck 2018, Legalis).

Do istotnych czynników, wyznaczających rozmiar krzywdy, należą: stopień wzajemnej bliskości ze zmarłym, stopień nasilenia cierpień, jakich doznał pokrzywdzony, w szczególności długotrwałość okresu żałoby i stopień nasilenia tej żałoby, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i będzie zdolny do jej zaakceptowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 października 2017 r., I ACa 858/16, L., jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 maja 2016 r., sygn. akt I ACa 102/16, L. oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt I ACa 141/16, L.).

Ustalając wysokość zadośćuczynienia, uwzględnić trzeba również okoliczność, iż powinna ona przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, aczkolwiek utrzymaną w rozsądnych granicach (tak: Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 11 maja 2016 r., sygn. akt I ACa 102/16, L., jak również Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt I ACa 1535/15, L. , który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela ).

W konsekwencji, zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może odnieść skutek w postępowaniu odwoławczym wyłącznie w sytuacji, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania wysokości zadośćuczynienia oraz, gdy zasądzona suma rażąco odbiega od tej, która byłaby adekwatna do rozmiarów doznanej krzywdy (vide: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2008 roku, V KK 45/08, L. i z dnia 20 grudnia 2006 roku, IV KK 291/06, L., jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 maja 2008 roku, I ACa 199/08, LEX nr 470056 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt I ACa 148/16, L.).

Przenosząc powyższy wywód na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż ustalając kwotę należnego powodowi zadośćuczynienia, Sąd I instancji wziął pod uwagę, że powód, choć od wielu lat nie zamieszkiwał wspólnie z matką, był z nią silnie związany emocjonalnie i zawsze mógł liczyć na jej wsparcie w trudnych dla niego chwilach, a co więcej, do dnia dzisiejszego regularnie odwiedza jej grób, zamawia mszę za zmarłą i otacza się związanymi z nią pamiątkami. Sąd Rejonowy uwzględnił również fakt, iż śmierć M. P. miała wyjątkowo drastyczny przebieg.

Odnosząc się do kwestii nieskorzystania przez powoda z pomocy psychologa lub psychiatry w przebiegu okresu żałoby – co podkreśla apelujący, wywodząc z tej okoliczności, iż śmierć matki nie wpłynęła na powoda w jakikolwiek negatywny sposób – stwierdzić trzeba – na co trafnie zwrócił uwagę Sąd I instancji – że nie istnieje obiektywny, abstrakcyjnie ujmowany wzorzec żałoby, do którego można by odnosić zachowania i postawy osób, dochodzących swych roszczeń po śmierci najbliższych. Apelujący, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zdaje się nie dostrzegać, iż do przesłanek zasądzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej nie zalicza się uszczerbek na zdrowiu psychicznym, którego miałby doznać poszkodowany wskutek tejże śmierci. Podkreślenia wymaga również, że zgłoszenie się po specjalistyczną pomoc jest indywidualną decyzją każdej osoby dotkniętej śmiercią osoby najbliższej; brak takiego zgłoszenia nie daje prawa do uznania, iż krzywda takiej osoby jest bardziej błaha, lub że jej rozmiar jest niewielki.

Podsumowując powyższe, nie sposób uznać, że ustalona przez Sąd Rejonowy kwota zadośćuczynienia, tj. kwota 35.000 zł, jest kwotą nieadekwatną – i to w sposób rażący – do rozmiarów krzywdy, której doznał powód wskutek śmierci matki. Zarazem, Sąd I instancji nie naruszył żadnej z reguł szacowania wysokości zadośćuczynienia. Sąd Okręgowy podziela poczynione w tym zakresie przez Sąd I instancji ustalenia i w konsekwencji, uznaje, że brak jest podstaw do kwestionowania wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia.

Biorąc zatem pod uwagę fakt, iż apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Wobec oddalenia apelacji w całości, strona skarżąca, jako strona przegrywająca postępowanie apelacyjne, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zobowiązana jest zwrócić powodowi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, tj. kwotę 1.800 zł, której wysokość ustalono na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 30 stycznia 2018 r., poz. 265).