Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 września 2017 r. Sąd Rejonowy w Kutnie, w sprawie z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. przeciwko W. D. o zapłatę kwoty 7.123,54 złotych, w punkcie 5. wyroku nakazał pobrać od powoda – Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kutnie kwotę 633,26 złotych tytułem części kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany w części, tj. w zakresie punktów 1., 3., 5. i 6. Co do punktu 5. zaskarżonego wyroku nie wskazał żadnych zarzutów, nie odnosi się również do niego uzasadnienie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja co do punktu 5. zaskarżonego wyroku podlegała odrzuceniu.

Zgodnie z treścią art. 373 zd. 1 k.p.c. sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym apelację, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji.

Zgodnie natomiast z treścią art. 370 k.p.c. sąd pierwszej instancji odrzuci na posiedzeniu niejawnym apelację wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.

Co do zaskarżenia wyroku w zakresie punktu 5. to należy zwrócić uwagę, że pozwany nie ma interesu prawnego (gravamen) w jego zaskarżeniu, albowiem orzeczenie w tej części dotyczy kosztów sądowych, które Sąd I instancji nakazał pobrać od strony powodowej – Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kutnie tytułem części kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 373 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c., odrzucił apelację pozwanego jako niedopuszczalną.

Sygn. akt III Ca 1253/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 września 2017 roku Sąd Rejonowy w Kutnie w sprawie z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. przeciwko W. D. o zapłatę kwoty 7.123,54 zł:

1.  zasądził od pozwanego W. D. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 6.040,64 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 26 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty,

2.  oddalił powództwo w pozostałej części,

3.  zasądził od pozwanego W. D. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 1.112,33 zł tytułem kosztów procesu,

4.  przyznał adwokatowi D. D. tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanemu kwotę 1.609,39 zł, którą nakazał wypłacić z środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kutnie,

5.  nakazał pobrać od powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kutnie kwotę 633,26 zł tytułem części kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa,

6.  nakazał pobrać od pozwanego W. D. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kutnie tytułem kosztów sądowych kwotę 2.220,47 zł tytułem części kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na opinię biegłego, w pozostałym zakresie przejmując koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa.

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją pozwany w części, tj. w zakresie punktów 1., 3., 5. i 6.

Rozstrzygnięciu skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, w szczególności:

1. art 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nieodstąpienie od obciążenia pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu stronie przeciwnej, a także na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kutnie, podczas gdy okoliczności związane z przebiegiem procesu, a także sytuacja materialna pozwanego uzasadniały na zasadzie słuszności o nieobciążaniu pozwanego tymi kosztami,

2. art. 320 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nierozłożenie zasądzonego świadczenia na równe raty w kwocie po 300 zł miesięcznie płatane do 10-każdego miesiąca, podczas gdy sytuacja materialna pozwanego szczegółowo opisana w załączonym do akt sprawy oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku dochodach i źródłach utrzymania, takie rozłożenie uzasadniała.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

a/. zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami postępowania I instancyjnego oraz poprzez rozłożenie zasądzonego w punkcie 1. wyroku Sądu Rejonowego w Kutnie świadczenia na równe raty w kwocie po 300 zł miesięcznie płatane do 10-go każdego miesiąc, począwszy od miesiąca po uprawomocnieniu się orzeczenia Sądu Rejonowego,

b/. zwolnienie pozwanego od opłaty sądowej od apelacji, powołując się na aktualność załączonego do akt sprawy oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania pozwanego,

c/. przyznanie pełnomocnikowi pozwanego kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym według spisu kosztów, który zostanie przedłożony rozprawie, podnosząc że koszty te nie zostały uiszczone w całości ani w części.

W odpowiedzi na apelację pozwanego strona powodowa wniosła o jej oddalenie, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia.

W pierwszej kolejności zgodzić się należy ze skarżącym, że Sąd Rejonowy naruszył dyspozycję art. 320 k.p.c. nie rozkładając zasądzonego świadczenia na raty, pomimo iż w sprawie zaistniały szczególne okoliczności uzasadniające zastosowanie powołanego przepisu ustawy.

W myśl przepisu art. 320 k.p.c. rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty albo wyznaczenie odpowiedniego terminu do spełnienia zasądzonego świadczenia jest możliwe tylko „w szczególnie uzasadnionych wypadkach”. W doktrynie podnosi się, iż takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (tak np. A. Jakubecki, Komentarz do art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego, LEX, 2011).

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że w realiach przedmiotowej sprawy nie było podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanego o rozłożenie zasądzonej od niego należności na raty. Przy czym jednocześnie Sąd I instancji zauważa, że nie ma przeszkód do ewentualnego zawarcia przez strony porozumienia dotyczącego spłaty długu w ratach bądź odroczenia terminu spłaty, już po uprawomocnieniu się wyroku.

Zważyć bowiem należy, że sytuacja osobista i materialna pozwanego jest obecnie bardzo zła. Jedynym żywicielem rodziny jest aktualnie pozwany W. D., który utrzymuje się z prac dorywczych, przy czym wykonuje je w różnych miejscach, wcześniej na terenie Polski, ostatnio – jak wynika ze złożonego oświadczenia – także na terenie Belgii. Żona pozwanego jest zarejestrowana jako bezrobotna i nie pobiera zasiłku, pełnoletni syn pozwanego jest zarejestrowany jako bezrobotny i nie pobiera zasiłku. Pozwany ma także lekki stopień niepełnosprawności. Do niezbędnych kosztów utrzymania pozwanego i jego rodziny należy także zaliczyć wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, wyżywienia, leków, itp.

Należy także mieć w polu widzenia, że wynikiem stanu materialno-finansowego pozwanego było ustanowienie przez Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 22 maja 2015 r. dla niego pełnomocnika z urzędu celem reprezentowania w niniejszej sprawie.

Jak wynika z powyższego stały i w miarę pewny dochód w kwocie wprawdzie nieznacznej, ale pozwalającej na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych rodziny, uzyskuje jedynie pozwany.

Mając na uwadze powyższe, a w szczególności uwzględniając wyjątkowo trudną sytuację osobistą, materialną i zdrowotną pozwanego, należało uznać, że w rozpoznawanej sprawie, wbrew stanowisku Sądu I instancji, zaistniał szczególnie uzasadniony wypadek, o jakim mowa w art. 320 k.p.c., pozwalający na rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty.

Uwzględniając wysokość uzyskiwanego przez skarżącego dochodu z prac dorywczych, a także mając na względzie kwotę zasądzonego od pozwanego roszczenia, Sąd Okręgowy uznał za zasadne rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty po 300 zł miesięcznie każda (ostatnia rata w kwocie 340,64 zł jest jedynie wyrównaniem do pełnej kwoty zasądzonego świadczenia w wysokości 6.040,64 zł). Zważyć bowiem należy, że pozwany uzyskuje wprawdzie niskie, ale cykliczne dochody, które pozwalają pokryć rodzinie miesięczne koszty utrzymania. Z tego względu Sąd II instancji uznał, że pozwany będzie w stanie uiszczać raty zasądzonego świadczenia głównego w wysokości po 300 zł miesięcznie.

Rozłożenie świadczenia na raty wymaga również uwzględnienia interesu wierzyciela, dla którego rozłożenie należności na raty płatne w długim okresie czasu mogłoby być krzywdzące. Jednakże – w ocenie Sądu Okręgowego – rozkładając zasądzone świadczenia na raty Sąd miał na względzie także interes strony powodowej, albowiem liczba rat (20) nie jest nadmierna, a trzeba dodatkowo mieć na uwadze, że zgodnie z zawartą umową pożyczki konsumenckiej pozwany miał ją spłacać stronie powodowej również w ratach.

Całkowicie uzasadniony okazał się również podniesiony przez pozwanego zarzut naruszenia przez Sąd I instancji dyspozycji art. 102 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem ustawy w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zasada ta jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu, według doktryny, zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, ale również dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony.

W rozpoznawanej sprawie należało uznać, że – przy uwzględnieniu poczynionych już wcześniej, na gruncie art. 320 k.p.c., rozważań – zaistniały po stronie pozwanego szczególne okoliczności uzasadniające nieobciążanie go kosztami postępowania w całości.

Z tych wszystkich względów Sąd II instancji, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżone orzeczenie i orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania.

Na zasądzoną od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 1.041,00 zł złożyły się: kwota 738,00 zł tytułem zastępstwa procesowego udzielonego pozwanemu z urzędu (zawierająca podatek VAT), ustalona na podstawie § 8 pkt 4 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2019.68 t.j.), oraz kwota 303,00 zł tytułem uiszczonej opłaty sądowej od apelacji.